Kāpite 3
Te ʼu Meʼa ʼAē Kā ʼAmanaki Hoko
1. ʼE feafeaʼi hatatou hao mai te fakahoko ʼo te fakamāu ʼaē ʼa te ʼAtua ki te mālamanei?
ʼE MAʼUA ke kotou tōkakaga ʼaupitō ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko ʼi te mālamanei iā ʼaho nei. Koteā tona tupuʼaga? Heʼe mole feala ki te mālamanei, ke hao mai te fakahoko ʼo te fakamāu ʼaē ʼa te ʼAtua. Kae ʼe feala ke kotou hao mai ai. ʼE feala mo kapau ʼe “mole [kotou] kau ʼi te mālamanei” ʼaē kua fakatūʼā ki te fakaʼauha. Kae ʼe mole faka ʼuhiga leva ki he maʼuli fakamamahi, peʼe tonu ke kotou māʼuʼuli fakamonike. Kailoa, ʼe feala ke kotou māʼuʼuli fiafia, ʼo kotou fakamamaʼo mai te maʼuli fakahehema ʼa te fai politike, mo te mānumānu koloa, pea mo te ʼu lotu ʼaē ʼe natou fakaufiufi ia te ʼAtua, pea mo kotou lītuʼa ki te ʼu agamālohi pea mo te ʼu aga heʼeʼaoga. Koia, ʼe tonu ai ke kotou mulimuli ki te ʼu lao māʼoluga ʼa te ʼAtua, pea mo faiga ke kotou fai tona finegalo. (Soane 17:14-16; Sofonia 2:2, 3; Fakahā 21:8) ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ko te tohi faka Tohi-Tapu ʼaē ko te Fakahā, ʼe ina fakamahino mai te maʼuhiga ʼaē kiā koutou ke kotou maʼuliʼi lelei te ʼu faʼahi ʼaia, ʼo kotou fai ia te ʼu fetogi ʼaē ʼe ʼaoga ʼi tokotou maʼuli.
2. Neʼe kamata lea feafeaʼi ia te ʼapositolo ko Soane ʼo ʼuhiga mo te lea faka polofetā fakaofoofo ʼo te Fakahā, pea ko ai ʼaē neʼe foaki ki ai e te ʼAtua ia te logo maʼuhiga ʼaia?
2 Ko te ʼapositolo ko Soane neʼe kamata lea fēnei ʼo ʼuhiga mo te lea faka polofetā fakaofoofo ʼaia: “Ko te fakahā ʼa Sesu Kilisito, ʼaē neʼe foaki age e te ʼAtua kiā te ia, ke ina fakahā ki tana ʼu kaugana ia te ʼu meʼa ʼaē kā ʼamanaki hoko.” (Fakahā 1:1a) ʼEī neʼe ko Sesu Kilisito totonu ʼaē kua fakatuʼuake ʼaē neʼe foaki age ki ai te logo maʼuhiga ʼaia e te ʼAtua. ʼE mole ʼui ʼi te vaega ʼaenī ʼe kau ia Sesu ki he Tahitolu Tapu faka misitelio, kae ʼe ina fakahā mai ʼe fakalogo ia ki tana Tamai. ʼO toe fēia aipē, ko te “ ʼu kaugana” ʼaē ʼe natou faʼufaʼu ia te kōkelekāsio faka Kilisitiano, ʼe natou fakalogo kiā Sesu Kilisito, pea ʼe ‘natou mulimuli kiā te ia ʼi te potu fuli pē ʼaē ʼe ʼalu kiai.’ (Fakahā 14:4; Efeso 5:24) Kae ko ai iā ʼaho nei ia te “ ʼu kaugana” moʼoni ʼa te ʼAtua, pea ʼe ʼaoga feafeaʼi anai kiā nātou ia te Fakahā?
3. (a) Ko ai ia te “ ʼu kaugana” ʼaē ʼe fakalogo kiā Sesu Kilisito? (b) Ko te gāue fea ʼaē ʼe fai e te “ ʼu kaugana” agatonu ʼaki te takitaki ʼa te kau ʼāselo?
3 Ko te ʼapositolo ko Soane, ʼaē neʼe ina tohi ia te Fakahā, neʼe ina ʼui ko ia totonu ʼe ko he kaugana. Neʼe ko te ʼapositolo fakamuli pē ʼaia ʼaē neʼe kei maʼuli, pea neʼe kau ki te “ ʼu kaugana” ʼaē neʼe fakanofo ʼaki te laumālie ʼaē kā natou maʼu ia te maʼuli tuputupua ʼi te lagi. Iā ʼaho nei, ʼe kei māʼuʼuli ʼi te kele te toko lauʼi afe ʼo te “ ʼu kaugana” ʼaia. ʼE ʼi ai foki mo te tahi ʼu kaugana ʼa te ʼAtua, ko te toe hahaʼi tokolahi ʼe toko lauʼi miliona nei, tagata, fafine, pea mo fānau. ʼAki te takitaki ʼa te kau ʼāselo, ʼe natou kaugā gāue mo te “ ʼu kaugana” fakanofo, ʼi te faka mafola ʼo te logo lelei heʼegata ki te mālamanei kātoa. ʼEī, ko te “ ʼu kaugana” fuli ʼaia ʼe natou gāue ʼaki he loto faʼafai, heʼe natou fia tokoni ki te kau agamalū ʼi te mālamanei ke natou maʼu ia te maʼuli! (Mateo 24:14; Fakahā 7:9, 14; 14:6) Ko te tohi ʼo te Fakahā ʼe ina fakahinohino lelei mai te ʼu meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fai ke ʼaoga kiā tātou ia te ʼu logo lelei fakafiafia.
4. (a) He koʼē neʼe talanoa ia te ʼapositolo ko Soane ki “te ʼu meʼa ʼaē kā ʼamanaki hoko,” kae kua hili lā kiai taʼu e 1 900 tupu talu mai te temi ʼaē neʼe ina tohi ai ia te Fakahā? (b) ʼO ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakakikite, koteā ʼaē ʼe fakamoʼoni e te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko iā ʼaho nei?
4 Kae neʼe lava feafeaʼi kiā Soane hana fakahā mai ko te “ ʼu kaugana” ʼaia ʼe natou sisio anai ki “te ʼu meʼa ʼaē kā ʼamanaki hoko”? Neʼe mole koa lā fai te ʼu palalau ʼaia kua hili kiai taʼu e 1 900 tupu? Kae ki te sio ʼa te ʼAtua, ʼaē ko taʼu e afe “ ʼe hagē pē ko te ʼaho ʼo ʼanāfi,” kiā ia ko taʼu ʼaia e 1 900 ʼe ko he kiʼi temi nounou, mo kapau ʼe tou fakatatau ki te temi loaloaga ʼaē neʼe ina fakaʼaogaʼi moʼo fakatupu pea mo teuteuʼi ia te kele ke liliu ko he nofoʼaga maʼa te tagata. (Pesalemo 90:4) Ko te ʼapositolo ko Paulo neʼe faitohi ʼo ʼuhiga mo ‘tana ʼamanaki pea mo tana fakaʼamu ʼaē ke hoko mai lā,’ he neʼe mahino papau kiā ia kua ovi mai te temi ʼaē kā fakapale ai. (Filipe 1:20) Iā ʼaho nei, ʼe tapuke te ʼu fakamoʼoni ko meʼa fuli ʼaē neʼe fakakikite ʼe hoko anai ʼi tona temi totonu. Ko te ʼuluaki hoko ʼaē ʼi te hisitolia te fealagia ʼaē ke pulihi ia te mālamanei kātoa. Ko te ʼAtua tokotahi pē ʼaē ʼe nofo mo te puleʼaki ki te fihifihia ʼaia!—Isaia 45:21.
He Fakahoko Palalau
5. Neʼe feafeaʼi te fakahā age ʼo te Fakahā ki te ʼapositolo ko Soane pea ki muli mai leva ki te ʼu kōkelekāsio?
5 ʼE toe hoko atu fēnei iā Fakahā 1:1b, 2: “Pea [ko Sesu] neʼe ina fekauʼi ia tana ʼāselo pea ʼaki ia ia neʼe ina fakahā age [ia te Fakahā] ʼaki he ʼu fakaʼiloga, ki tana kaugana ko Soane, ia ia ʼaē neʼe fakamoʼoni ki te folafola ʼaē neʼe foaki age e te ʼAtua, pea mo te fakamoʼoni ʼa Sesu Kilisito, ʼio kiā meʼa fuli ʼaē neʼe sio kiai.” Neʼe ko Soane totonu ʼaē neʼe fai age ki ai e te ʼāselo ʼave logo, ia te fakahā ʼaia mai te ʼAtua. Neʼe ina tohi te faʼahi ʼaia ki he takaiga tohi, ʼo tuku holo ki te ʼu kōkelekāsio ʼo tona temi. Meʼa lelei foki kiā tātou, he neʼe taupau e te ʼAtua ia te fakahā ʼaia moʼo fakaloto mālohiʼi ia te ʼu kōkelekāsio ʼaē ʼe teitei 100 000 ʼo tana ʼu hahaʼi faifekau ʼaē ʼe gāue ʼi te logo tahi ʼi te kele.
6. Neʼe fakamahino feafeaʼi mai e Sesu ia te fakahoko palalau ʼaē kā ina fakaʼaogaʼi moʼo tufa ia te meʼa kai fakalaumālie ki tana ‘ ʼu kaugana’ iā ʼaho nei?
6 Neʼe ʼi ai te fakahoko palalau ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te Fakahā ʼi te temi ʼo Soane, pea ko Soane neʼe ko te koga fakakelekele ʼo te fakahoko palalau ʼaia. ʼO toe fēia aipē, ʼe ʼi ai te fakahoko palalau ʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua moʼo tufa ia te meʼa kai fakalaumālie ki tana “ ʼu kaugana” iā ʼaho nei. ʼI tana lea faka polofetā lahi ʼaē ʼo ʼuhiga mo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaenī, neʼe fakamahino mai e Sesu ko te fakahoko palalau ʼaia ʼe ko “te tagata kaugana agatonu mo poto ʼaē kua fakanofo e tona pule ki tana hahaʼi faifekau, ke ina foaki kiā nātou tanatou meʼa kai ʼi tona temi totonu.” (Mateo 24:3, 45-47) ʼE ina fakaʼaogaʼi te kalasi ʼaia ʼo Soane moʼo fakamahino ʼo te lea faka polofetā.
7. (a) ʼE tonu ke malave feafeaʼi kiā tātou ia te ʼu fakaʼiloga ʼaē ʼe tuku mai ʼi te Fakahā? (b) Kua hili nei kiai taʼu e fia mo te kau fakatahi ʼa ʼihi ʼaē ʼo te kalasi ʼo Soane ki te fakahoko ʼo te ʼu fakakikite ʼo te Fakahā?
7 Neʼe tohi e te ʼapositolo ko Soane, neʼe fakahāhā age e Sesu ia te Fakahā, “ ʼaki he ʼu fakaʼiloga” peʼe ko he ʼu meʼa fakatātā fakaofoofo pea mo fakatalakitupua ke tou vakavakaʼi. ʼE fakamatalatala ai ia te ʼu gāue mālohi, ʼe tonu ke ina uga tātou ke tou faʼafai, moʼo fakaʼiloʼilo ki te hahaʼi ia te lea faka polofetā ʼaia pea mo tona faka ʼuhiga. ʼI te Fakahā ʼe lahi te ʼu meʼa fakaofoofo neʼe hā, ʼihi ʼi te ʼu meʼa ʼaia neʼe kau kiai ia Soane pea ko ʼihi neʼe mamata pē ia kiai. Ko nātou ʼaē ʼo te kalasi ʼo Soane, ko ʼihi ʼe natou kau fakatahi ki te hoko ʼo te ʼu meʼa ʼaia kua hili nei kiai ni ʼu lauʼi hogofulu taʼu, ʼe natou fiafia he neʼe fakahā age e te laumālie ʼo te ʼAtua ia tona faka ʼuhiga, ʼo feala ai ke natou fakamahino ki ʼihi ia te faʼahi ʼaia.
8. (a) Koteā ʼaē ʼe ina fakaʼiloga kehekehe ia te ʼu meʼa ʼaē neʼe hā takitahi ʼo te Fakahā? (b) ʼE tokoni feafeaʼi mai ia te lea faka polofetā ʼa Taniela ke tou mahino ki te ʼuhiga ʼo te ʼu manu ʼaē ʼi te Fakahā?
8 Neʼe mole fakamahino mai ʼi te Fakahā ia te ʼu meʼa ʼaia neʼe hā ʼo mulimuli ki te hōloga ʼo te temi. Neʼe tahi hā ia ʼi tona temi totonu. ʼE lahi te ʼu meʼa neʼe hā ʼe feala hatatou mahino kiai, heʼe natou fakahoko te ʼu kupusiga palalau ʼo te ʼu lea faka polofetā ʼo te temi muʼa. Ohagē lā ko te lea faka polofetā ʼa Taniela, ʼaē ʼe talanoa ai ki te ʼu manu fakamataku e fā, ʼe fakamahino mai ai ʼe natou fakatātā te ʼu pule mālohi ʼo te kele. Koia, ʼe tokoni mai ai kiā tātou ke tou mahino, ko te ʼu manu ʼaē ʼi te Fakahā ʼe natou fakatātā te ʼu puleʼaga faka politike, ʼo toe kau ai mo nātou ʼaē ʼe kei tutuʼu iā ʼaho nei.—Taniela 7:1-8, 17; Fakahā 13:2, 11-13; 17:3.
9. (a) Ohagē ko Soane, neʼe feafeaʼi te aga ʼo te kalasi ʼo Soane? (b) Ohagē ko tona ʼui e Soane, koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fai ke feala hatatou fiafia?
9 Neʼe fakamoʼoni ia Soane ki te folafola ʼaē neʼe foaki age e te ʼAtua ʼaki ia Sesu Kilisito. Neʼe ina fakamatalatala fakalelei mai te ʼu “meʼa fuli ʼaē neʼe sio kiai.” Neʼe haga kumi aipē e te kalasi ʼo Soane ia te takitaki ʼa te ʼAtua pea mo Sesu Kilisito, ke feala hanatou mahino lelei ki te lea faka polofetā pea ke natou fakaʼiloʼilo ia te ʼu puani ʼaē ʼe ʼaoga ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua. Ke feala hona fua lelei ki te kōkelekāsio fakanofo (pea mo te toe hahaʼi tokolahi ʼi te mālamanei kātoa ʼaē kā haofaki e te ʼAtua lolotoga te mamahi lahi), neʼe tohi fēnei e Soane: “Fiafia ia ia ʼaē ʼe ina lau leʼolahi pea mo nātou ʼaē ʼe logo ki te ʼu folafola ʼo te lea faka polofetā ʼaenī, pea mo natou mulimuli ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tohi ai; heʼe kua ovi mai te temi ʼaē kua fakakatofa.”—Fakahā 1:3.
10. ʼO ʼuhiga mo te Fakahā, koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fai ke feala hatatou maʼu ia te fiafia?
10 E ʼaoga ʼaupitō anai kiā koutou takotou lau ia te Fakahā pea ʼe toe ʼaoga lahi anai ke kotou mulimuli lelei ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe tohi ai. Neʼe fakamahino e Soane ʼi tana tahi tohi: “Koʼenī te faka ʼuhiga ʼo te ʼofa ʼaē ki te ʼAtua: ke tou maʼuliʼi tana ʼu fakatotonu; pea ko tana ʼu fakatotonu ʼe mole mamafa ia, heʼe ko meʼa fuli ʼaē neʼe tupu mai te ʼAtua ʼe mālo ʼi te mālamanei. Pea ko te mālo ʼaē neʼe mālo ʼi te mālamanei, ko tatatou tui.” (1 Soane 5:3, 4) ʼE lahi age anai takotou fiafia mo kapau ʼe kotou faiga ke fēia takotou tui!
11. (a) He koʼē ʼe maʼuhiga ke tou foimo mulimuli ki te ʼu folafola ʼo te lea faka polofetā? (b) Ko te temi fea ʼaē kua fakaovi ʼaupitō mai?
11 ʼE maʼuhiga ke tou foimo mulimuli ki te ʼu palalau ʼo te lea faka polofetā, “heʼe kua ovi mai te temi ʼaē kua fakakatofa.” Ko te temi fea ʼaē neʼe fakakatofa? Ko te temi ʼaē ʼo ʼuhiga mo te fakahoko ʼo te ʼu lea faka polofetā ʼo te Fakahā, ʼaē ʼe kau ai te ʼu fakamāu ʼa te ʼAtua. Kua ovi mai te temi ʼaē kā haga ai te ʼAtua pea mo Sesu Kilisito ʼo fakahoko te fakamāu fakaʼosi ki te tuʼu ʼo te mālama ʼa Satana. ʼI te kei maʼuli ʼa Sesu ʼi mālamanei, neʼe ina fakahā lelei mai ko tana Tamai tokotahi pē ʼaē ʼe ina ʼiloʼi “te ʼaho ʼaia peʼe ko te hola ʼaia.” I tana fakakikite ia te ʼu maveuveu ʼaē kua tuputupu ʼi te kele ʼi totatou temi, neʼe toe ʼui fēnei e Sesu: “Ko te taʼiake ʼaia ʼe mole puli anai ia kae heʼeki hoko te ʼu meʼa fuli ʼaia.” Koia ko te temi ʼaē neʼe fakakatofa ʼo ʼuhiga mo te fakahoko ʼo tana fakamāu ʼe kua fakaovi ʼaupitō mai. (Maleko 13:8, 30-32) Ohagē ko te ʼui ʼaē iā Hapakuke 2:3: “Ko te meʼa ʼaē neʼe hā ʼe kei tuku ia ki te temi ʼaē neʼe fakakatofa kiai, pea ʼe fakatupu lotohoha ia ʼo aʼu ki te fakaʼosi, pea ʼe mole loi anai ia. Tatau aipē peʼe tuai, haga talitali kiai; heʼe hoko moʼoni anai ia. ʼE mole tauhala anai ia.” Koia, tou mulimuli ki te ʼu meʼa ʼo te Folafola faka polofetā ʼa te ʼAtua, heʼe fakalogo kiai totatou haofaki ʼi te mamahi lahi.—Mateo 24:20-22.
[Talanoa ʼo te pasina 15]
Moʼo mahino ki te tohi ʼo te Fakahā ʼe tonu
● Ke tou tali ia te tokoni ʼa te laumālie ʼo Sehova
● Ke tou ʼiloʼi papau pe neʼe kamata ʼanafea te ʼaho ʼo te ʼAliki
● Ke tou mahino peʼe ko ai te tagata kaugana agatonu mo poto iā ʼaho nei