Neʼe mavae ia Sesu mai Selusalemi ʼi te Monite hili hoʼata, pea neʼe toe liliu ki Petania ʼi te faʼahi esite ʼo te Moʼuga ʼo Oliveto. Neʼe lagi nofo leva ʼi te ʼapi ʼo ʼona kaumeʼa ko Lasalo, mo Malia pea mo Maleta ʼi te po ʼaia.

ʼI te uhu ake, ʼi te ʼaho 11 ʼo Nisani, neʼe toe liliu ia Sesu mo ʼana tisipulo ki Selusalemi. ʼE ko tana ha fakamuli ʼaia ʼi te fale lotu. Pea neʼe ko te ʼaho fakaʼosi ʼaia ʼo tona minisitelio, ʼi muʼa ʼo tana fakamanatu te Pasikate, mo fakatuʼu te ʼAho Fakamanatu ʼo tona mate, pea mo tona fakamauʼi leva pea mo tona matehi.

ʼI tanatou mavae mai Petania, ʼo fakalaka ʼi te Moʼuga ʼo Oliveto pea olo ki Selusalemi, neʼe tokagaʼi e Petelo te fuʼu ʼakau ʼae neʼe fakamalaʼia e Sesu ʼi te ʼanafi uhu. Pea neʼe kalaga fenei: “Sio ʼAliki! kua moamoa te fuʼu fiku ʼae neʼe ke fakamalaʼia.”—Maleko 11:21.

Kaʼe he koʼe neʼe fakamalaʼia e Sesu te fuʼu ʼakau ʼaia ʼo tupu ai tona moamoa? Neʼe ina fakaha tona tupuʼaga ʼi tana tali fenei: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, kapau ʼe kotou tui pea ʼe mole kotou lotolotolua, ʼe mole gata pe anai takotou fai te meʼa ʼae neʼe au fai ki te fuʼu fiku, kaʼe kapau ʼe kotou ui ki te moʼuga ʼaeni ‘Mahiki pea ke fakato ki te tai,’ ʼe hoko anai ia. Pea ko meʼa fuli ʼe kotou faikole ki ai ʼaki te tui, ʼe kotou maʼu anai.” (Mateo 21:21, 22) Neʼe ina toe fakaha ai te manatu ʼae neʼe kua ina fakaha ʼi muʼa atu ʼo ʼuhiga mo te tui ʼae ʼe feala ke ina hiki he moʼuga.—Mateo 17:20.

Koia, ko te fakamalaʼia e Sesu te fuʼu ʼakau ʼo tupu ai tona moamoa, neʼe ko te faʼifaʼitaki lelei ʼaia moʼo fakaha te ʼaoga ʼae ke tui ki te ʼAtua. Neʼe ina ui fenei: “Ko meʼa fuli ʼe kotou kole ʼi te faikole, kotou tui kua kotou maʼu, pea ʼe kotou maʼu anai.” (Maleko 11:24) Neʼe ko he ako maʼuhiga neʼe feala ke taʼofi e te ʼu tisipulo fuli ʼa Sesu. Pea neʼe toe ʼaoga tafito ki te kau apositolo ʼuhi ko te ʼu faigataʼaʼia ʼae ka tau anai mo natou. Kaʼe ʼaki te moamoa ʼo te fuʼu fiku, neʼe feala ke natou taʼofi ai te tahi ako ʼo ʼuhiga mo te ʼaoga ʼae ke malohi tanatou tui.

Ohage ko te fuʼu fiku, ko te ʼu meʼa ʼae neʼe ha ki tuʼa ʼi te puleʼaga ʼo Iselaele neʼe mole alu tahi mo tonatou ʼuhiga moʼoni. Neʼe kau te hahaʼi ʼo te puleʼaga ʼaia ki te fuakava ʼae neʼe fai mo te ʼAtua, pea neʼe hage pe neʼe natou mulimuli ki tana Lao. Kaʼe neʼe teitei pe ko te puleʼaga katoa ʼae neʼe mole natou tui pea neʼe mole natou fua. Neʼe natou liakī mo te ʼAlo totonu ʼo te ʼAtua! Koia, ʼi te haga ʼae ʼa Sesu ʼo fakamalaʼia te fuʼu fiku ʼae neʼe mole fua, ʼo moamoa ai, neʼe ina fakaha ai te meʼa ʼae ka hoko anai ki te puleʼaga ʼaia, ʼae neʼe mole fua pea neʼe mole tui.

Ki muli age, neʼe hu ia Sesu mo ʼana tisipulo ki Selusalemi. Ohage ko tana agamahani, neʼe alu ia Sesu ki te fale lotu pea neʼe kamata faiakonaki ai. Neʼe lagi manatuʼi e te kau pelepitelo pule pea mo te kau takitaki Sutea, te meʼa ʼae neʼe fai e Sesu ʼi te ʼanafi ki te hahaʼi fetogi paʼaga, koia neʼe natou fehuʼi fenei age kia te ia: “Ko ai ʼae neʼe ina fakagafua atu ke ke fai ia te ʼu meʼa ʼaeni?”—Maleko 11:28.

Neʼe tali fenei age e Sesu kia natou: “ ʼE au fai atu mo au he fehuʼi. Kotou tali mai, pea ʼe au fakaha atu anai pe ko ai ʼae neʼe ina fakagafua mai ke au fai te ʼu meʼa ʼaeni. Neʼe haʼu koa te papitema ʼae neʼe fai e Soane mai selo peʼe mai te tagata? Kotou tali mai.” Neʼe faigataʼa leva ki te kau fakafeagai ʼaia hanatou tali ki ai. Neʼe feuiʼaki fenei e te kau pelepitelo pea mo te kau takitaki Sutea: “Kapau ʼe tou ui ‘Mai selo,’ pea ʼe ina fehuʼi mai anai ‘Kapau koia, he koʼe neʼe mole kotou tui ki ai?’ Kaʼe ʼe tonu koa ke tou ui ‘Mai te tagata’?” Neʼe natou fakakaukau feia he neʼe natou matataku ʼi te hahaʼi, “he ʼe maʼa natou fuli ko Soane ʼe ko he polofeta.”—Maleko 11:29-32.

Neʼe mole feala ai ki te kau fakafeagai ʼaia kia Sesu ke natou fai age he tali ʼe totonu. Koia, neʼe natou tali fenei age: “ ʼE mole matou iloʼi.” Neʼe ui fenei leva e Sesu kia natou: “Mo au la, ʼe mole au fakaha atu anai pe ko ai ʼae neʼe ina fakagafua mai ke au fai te ʼu meʼa ʼaeni.”—Maleko 11:33.

Neʼe kei nofo ia Sesu ʼi te fale lotu. Neʼe fehuʼi age e te kau pelepitelo pule pea mo te kau takitaki Sutea pe ko ai ʼae neʼe ina fakagafua age ke ina fai te ʼu meʼa ʼae neʼe ina fai. Pea neʼe ina fai age he ʼu palalau neʼe tupu ai tanatou mole lava tali. Neʼe natou nonofo fakalogologo ai. Neʼe ina fai leva he lea fakatata neʼe fakaha ai tonatou ʼuhiga moʼoni.

Neʼe ui fenei e Sesu: “Kotou fakakaukauʼi age muʼa, ko te tagata mo ʼona foha ʼe lua. Neʼe alu age ki te ʼuluaki ʼo ina ui fenei age: ‘Alu ʼo gaue ʼi te ʼaho nei ʼi te gaueʼaga vite.’ Neʼe ina tali fenei age: ‘ ʼE mole au loto ki ai.’ Kaʼe ki muli age, neʼe fakahemala pea neʼe alu. Neʼe fakaovi te tamai ki te lua pea neʼe toe palalau feia pe ki ai. Neʼe ina tali fenei age: ‘ ʼEi tamai, ʼe au loto ki ai’ kaʼe neʼe mole alu ia. Ko ai ia naua neʼe ina fai te finegalo ʼo tana tamai?” (Mateo 21:28-31) ʼE mahino mai, neʼe ko te ʼuluaki foha ʼae neʼe ina fai te finegalo ʼo tana tamai.

Koia, neʼe ui fenei age e Sesu kia natou ʼae neʼe fakafeagai kia te ia: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ʼe muʼamuʼa anai ia koutou te kau tanaki tukuhau mo te ʼu fafine paomutu ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.” ʼI te kamata, neʼe mole tauhi te kau tanaki tukuhau mo te ʼu fafine paomutu ki te ʼAtua. Kaʼe, ohage ko te ʼuluaki foha, neʼe natou fakahemala ki muli age pea neʼe natou tauhi leva kia te ia. ʼI te tahi age faʼahi, neʼe hage te kau takitaki lotu ko te lua foha, he neʼe natou ui ʼe natou tauhi ki te ʼAtua, kaʼe neʼe mole moʼoni ia. Pea neʼe ui fenei e Sesu: “Neʼe alu atu ia Soane [Patita] ʼo fakaha atu te ala ʼo te faitotonu, kaʼe neʼe mole kotou tui ki ai. Kaʼe neʼe tui ki ai te kau tanaki tukuhau mo te ʼu fafine paomutu, pea logo la takotou sisio ki te faʼahi ʼaia, kaʼe neʼe mole kotou fakahemala ʼo kotou tui kia ia.”—Mateo 21:31, 32.

Neʼe hoko atu e Sesu ʼaki tana fakamatala he tahi age lea fakatata. Neʼe ina fakaha ai neʼe mole gata pe te mole fia tauhi ʼa te kau takitaki lotu ki te ʼAtua, kaʼe neʼe natou toe agakovi ʼaupito. Neʼe ui fenei e Sesu: “Neʼe to e he tagata he gaueʼaga vite, ʼo ina ʼa, mo ina keli ai he lomiʼaga vite pea mo ina laga ai he tule. Neʼe ina tuku age ki he kau gaue kele pea neʼe folau ki te tahi fenua. ʼI te hoko mai ʼo te temi toli vite, neʼe ina fekauʼi he tagata kaugana ke alu ki te kau gaue kele, ʼo kumi mai te vahe ʼo te ʼu fuaʼi vite. Kaʼe neʼe natou puke ia ia, ʼo natou ta, pea mo fakaliliu ʼatea ia ia. Neʼe ina toe fekauʼi age te tahi tagata kaugana pea neʼe natou ta tona ʼulu pea mo fakalainoaʼi. Neʼe ina fekauʼi te tahi age, pea neʼe natou matehi ia ia. Neʼe ina toe fekauʼi te tahi ʼu kaugana ʼe kaugā malie, kaʼe neʼe natou ta ʼihi, pea neʼe natou matehi ʼihi.”—Maleko 12:1-5.

Ko natou ʼae neʼe fagono kia Sesu, neʼe natou mahino koa ki te lea fakatata ʼaia? Neʼe lagi natou manatuʼi te ʼu valoki ʼae neʼe fai e Isaia ki te puleʼaga ʼo Iselaele, ʼi tana ui fenei: “Ko te gaueʼaga vite ʼa Sehova ʼo te ʼatu kautau ʼe ko te puleʼaga ʼo Iselaele. Ko te ʼu tagata ʼo Suta ʼe ko te gaueʼaga ʼae neʼe ʼofa ai. Neʼe haga ʼamanaki ki te faitotonu, kaʼe neʼe ko te heʼe faitotonu ia.” (Esaia 5:7, MN) Neʼe tatau mo te lea fakatata ʼa Sesu. Ko te pule ʼo te kele ʼe ko Sehova, pea ko te gaueʼaga vite ʼe ko te puleʼaga ʼo Iselaele, ʼae neʼe ʼa pea mo puipui e te Lao ʼa te ʼAtua. Neʼe fekauʼi e Sehova te kau polofeta ke natou akoʼi tana hahaʼi pea mo tokoni kia natou ke natou fua lelei.

Kaʼe neʼe gaohi koviʼi pea mo matehi e “te kau gaue kele” ia “te ʼu tagata kaugana” ʼae neʼe fekauʼi kia natou. Neʼe fakamahino fenei e Sesu: “Neʼe ina [te pule ʼo te gaueʼaga vite] fekauʼi fakamuli leva tona foha ʼofaina kia natou, ʼo manatu fenei: ‘ ʼE natou fakaʼapaʼapa anai ki toku foha.’ Kaʼe neʼe feuiʼaki fenei e te kau gaue kele ʼaia: ‘Koʼeni ia ia ʼae ka ina maʼu te tofiʼa. Tou matehi ia ia, pea ʼe tou maʼu anai te tofiʼa.’ Koia, neʼe natou puke ai ia ia, . . . pea neʼe natou matehi ia ia.”—Maleko 12:6-8.

Neʼe fehuʼi fenei leva e Sesu: “Kotea ʼae ka fai anai e te pule ʼo te gaueʼaga vite?” (Maleko 12:9) Neʼe tali fenei age e te kau takitaki lotu: “ ʼUhi ko tanatou agakovi, ʼe ina fakahoko anai kia natou he fakaʼauha fakamataku. Pea ʼe ina tuku anai te gaueʼaga vite ki te tahi age kau gaue kele, ʼae ka natou foaki age anai tona vahe ʼi tona temi toli.”—Mateo 21:41.

Neʼe mole natou iloʼi, kaʼe neʼe natou tala ai te fakamau ʼae ka fakahoko anai kia natou totonu, koteʼuhi neʼe natou kau ʼi “te kau gaue kele” ʼo “te gaueʼaga vite” ʼa Sehova, ʼae neʼe ko te puleʼaga ʼo Iselaele. Ko te fua ʼae neʼe feala ke ʼamanaki ki ai Sehova mai te kau gaue kele, neʼe ko hanatou tui ki tona ʼAlo, te Mesia. Neʼe sioʼi fakahagatonu e Sesu te kau takitaki lotu pea mo ina ui fenei: “Neʼe heʼeki kotou lau koa te folafola ʼaeni: ‘Ko te maka ʼae neʼe liakī e te kau tufuga, kua liliu ko te maka tafito ʼo te agele, ʼe haʼu mai ia Sehova pea ʼe fakaofoofo ki ʼotatou mata’?” (Maleko 12:10, 11) Neʼe fakaha lelei leva e Sesu tana manatu, ʼo ina ui fenei: “Koia ʼae ʼe au tala atu kia koutou, ʼe toʼo anai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua mai ia koutou pea ʼe foaki anai ki he hahaʼi ʼe natou fakafua anai.”—Mateo 21:43.

Neʼe mahino te kau sekelipa pea mo te kau pelepitelo pule neʼe fai e Sesu “te lea fakatata ʼaia ʼo ʼuhiga mo natou.” (Luka 20:19) Neʼe lahi age ai tanatou fia matehi ia Sesu, “ia ia ʼae ka ina maʼu te tofiʼa.” Kaʼe neʼe natou matataku ʼi te hahaʼi, he ʼe kia natou ko Sesu neʼe ko he polofeta, koia neʼe mole natou faiga ai ke natou matehi ia ia ʼi te temi ʼaia.

ʼI te fakaʼosi e Sesu tana minisitelio, neʼe ina haga fakaʼaogaʼi pe he ʼu lea fakatata moʼo fakaha te ʼuhiga moʼoni ʼo te kau sekelipa mo te kau pelepitelo pule. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo tanatou fia matehi ia ia. (Luka 20:19) Kaʼe neʼe heʼeki ʼosi te fakaha e Sesu tonatou ʼuhiga moʼoni. Neʼe ina fakamatala ai te tahi lea fakatata ʼaeni:

“ ʼE feala ke fakatatau te Puleʼaga ʼo selo ki he hau ʼe ina teuteuʼi he kaitahi ki te faiʼohoana ʼo tona foha. Pea neʼe ina fekauʼi ʼana kaugana ke natou pauʼi mai ia natou ʼae neʼe fakaafe ki te kaitahi, kaʼe neʼe mole natou fia ʼomai.” (Mateo 22:2, 3) Neʼe kamata talanoa ia Sesu ʼi tana lea fakatata ki “te Puleʼaga ʼo selo.” Koia, ʼe tou mahino ai ko te “hau” ʼe ko Sehova ʼAtua. Kaʼe ko ai te foha ʼo te hau pea mo natou ʼae neʼe fakaafe ki te kaitahi ʼo te faiʼohoana? ʼE mole faigataʼa te iloʼi ʼae ko te foha ʼo te hau ʼe ko te ʼAlo ʼo Sehova, ʼae ʼe ina fakamatala ia te lea fakatata. Pea ʼe tou toe mahino foki, ko natou ʼae neʼe fakaafe ʼe ko natou ʼae ka fakatahi mo te ʼAlo ʼi te Puleʼaga ʼo selo.

Ko ai te hahaʼi ʼae neʼe ʼuluaki fakaafe? ʼE ke manatuʼi pe neʼe fakamafola e Sesu mo te kau apositolo te Puleʼaga kia ai? Ki te kau Sutea. (Mateo 10:6, 7; 15:24) Neʼe tali e te puleʼaga ʼaia te fuakava ʼo te Lao ʼi te taʼu 1513 I.M.T.S., koia neʼe natou ʼuluaki maʼu ai te fealagia ʼae ke natou kau ki “he puleʼaga ʼo he kau pelepitelo.” (Ekesote 19:5-8, MN) Kaʼe ko te temi fea koa ʼae neʼe pauʼi moʼoni ai natou ki “te kaitahi ʼo te faiʼohoana”? ʼE mahino ia, neʼe fai te fakaafe ʼi te taʼu 29 H.T.S., ʼi te temi ʼae neʼe kamata fakamafola ai e Sesu te Puleʼaga ʼo selo.

Pea neʼe tali feafeaʼi e te tokolahi ʼi te kau Iselaele te fakaafe ʼaia? Neʼe ui e Sesu, “neʼe mole natou fia ʼomai.” Tokolahi te kau takitaki lotu pea mo te hahaʼi neʼe mole natou tui ko ia te Mesia pea mo te Hau ʼae neʼe hinoʼi e te ʼAtua.

Kaʼe neʼe fakaha e Sesu neʼe toe fai age ki te kau Sutea te fakaafe, he neʼe ina ui fenei: “Neʼe ina [te hau] toe fekauʼi te tahi ʼu kaugana, ʼo ina ui fenei age: ‘Kotou fakaha age ki te kau fakaafe ʼe kua au teuteuʼi te meʼa kai, kua au matehi te ʼu vitulo mo te ʼu manu sisino pea kua tokalelei ia meʼa fuli. Kotou ʼomai ki te kaitahi ʼo te faiʼohoana.’ Kaʼe neʼe mole natou tokagaʼi te fakaafe. Neʼe natou tahi alu, ko ʼihi ki ʼanatou gaueʼaga, ko ʼihi ki ʼanatou gaue faikoloa. Pea ko ʼihi leva neʼe natou puke ʼana kaugana, ʼo natou gaohi koviʼi pea mo matehi natou.” (Mateo 22:4-6) Neʼe hoko te faʼahi ʼaia ʼi te temi ʼae neʼe fakatuʼu ai te kokelekasio Fakakilisitiano. ʼI te temi ʼaia, neʼe kei feala pe ki te kau Sutea ke natou kau ki te Puleʼaga, kaʼe tokolahi neʼe natou fakafisi ki ai, ʼo natou gaohi koviʼi ‘te ʼu kaugana ʼa te hau.’—Gaue 4:13-18; 7:54, 58.

Pea neʼe kotea tona fua ki te puleʼaga ʼo Iselaele? Neʼe ui fenei e Sesu: “Neʼe ita lahi ai te hau ʼo ina fekauʼi ʼana tagata solia ke natou olo ʼo matematehi te hahaʼi faifakapo ʼaia pea mo tutu tonatou kolo.” (Mateo 22:7) Neʼe hoko te faʼahi ʼaia ki te kau Sutea ʼi te taʼu 70 H.T.S., ʼi te temi ʼae neʼe maumauʼi ai e te kau Loma “tonatou kolo,” ia Selusalemi.

ʼI tanatou fakafisi ki te fakaafe ʼa te hau, ko tona fakaʼuhiga koa neʼe mole he tahi age hahaʼi neʼe fakaafe? Kailoa ia, neʼe ʼi ai te tahi hahaʼi neʼe fakaafe, ohage ko tona ui e Sesu ʼi tana hoko atu fenei tana lea fakatata: “Neʼe ina [te hau] ui fenei leva ki ʼana kaugana: ‘Kua tokalelei te kaitahi ʼo te faiʼohoana, kaʼe neʼe mole tau mo te kau fakaafe ke natou kau ki ai. Koia, kotou olo ʼi te ʼu ala lalahi, ʼo kotou fakaafe ki te kaitahi ʼo te faiʼohoana ia natou fuli ʼae ʼe kotou maʼu.’ Neʼe olo ai leva te ʼu kaugana ʼaia ʼi te ʼu ala pea mo natou fakaafe ia natou fuli ʼae neʼe natou maʼu, te kau agakovi pea mo te kau agalelei. Pea neʼe fonu ai te fale faiʼohoana ko te kau fakaafe.”—Mateo 22:8-10.

Neʼe kamata te faifakaafe ʼaia ʼi te temi ʼae neʼe tokoni ai te apositolo ko Petelo, ki te hahaʼi ʼae neʼe mole tutupu Sutea pe neʼe mole natou tafoki ki te lotu Sutea, ke natou liliu ko he kau Kilisitiano moʼoni. ʼI te taʼu 36 H.T.S., neʼe foaki te laumalie ʼo te ʼAtua ki te pule solia Loma ko Kolonelio pea mo tona famili. Neʼe natou maʼu ai te fealagia ʼae ke natou kau ki te Puleʼaga ʼo selo, ʼae neʼe talanoa ki ai Sesu.—Gaue 10:1, 34-48.

Kaʼe neʼe fakaha e Sesu neʼe mole ko natou fuli ʼae neʼe ʼomai ki te kaitahi, ʼae ka tali anai e “te hau.” Neʼe ina ui fenei: “ ʼI te haʼu ʼa te hau ʼo fakasiosio te kau fakaafe, neʼe ina tokagaʼi ia te tagata neʼe mole ina tui te teu ki te faiʼohoana. Neʼe ina ui fenei age ki ai: ‘Tagata, neʼe feafeaʼi tau ulu mai ki heni kaʼe mole hou teu ki te faiʼohoana?’ Neʼe mole gu age ia. Pea neʼe ui fenei e te hau ki ʼana tagata faifekau: ‘Kotou haʼi ʼona nima mo ʼona vaʼe pea kotou li ia ia ki tuʼa, ki te fakapoʼuli. ʼE tagi mo lotomamahi anai ʼi ai.’ Koteʼuhi ʼe tokolahi te kau fakaafe, kaʼe tokosiʼi ia natou ʼae ʼe filifili.”—Mateo 22:11-14.

Ko te kau takitaki lotu ʼae neʼe fagono kia Sesu, neʼe mole lagi natou mahino ki te ʼu palalau fuli ʼae neʼe fai e Sesu. Kaʼe neʼe mole natou leleiʼia ʼana palalau pea neʼe kovi age tanatou fia matehi ia ia ʼae neʼe tupu ai tanatou iita.

Neʼe iita te kau takitaki lotu ʼae neʼe fakafeagai kia Sesu, he neʼe ina fakamatala he ʼu lea fakatata neʼe fakaha lelei ai tanatou agakovi. Neʼe fonofono leva te kau Faliseo ke natou maʼu he hala ʼi ʼana palalau, ke feala ai hona puke mo ʼave ki te kovana Loma. Neʼe natou totogi ai ʼihi ʼi ʼanatou tisipulo ke natou fakahalaʼi ia ia.—Luka 6:7.

Neʼe ui fenei e te ʼu tagata ʼaia kia te ia: “ ʼE matou iloʼi ʼe ke palalau pea mo faiakonaki totonu pea ʼe mole ke fakapalatahi. Kaʼe ʼe ke akoʼi moʼoni te ala ʼo te ʼAtua: Koia, ʼe gafua koa ʼi te lao ke totogi te tukuhau kia Sesale peʼe kailoa?” (Luka 20:21, 22) Neʼe mole fakahalaʼi ia Sesu e ʼanatou palalau fakaoloolo, he neʼe ina iloʼi neʼe ko tanatou malualoi pea mo tanatou kaka. Kapau neʼe ina tali age ‘Kailoa, ʼe mole tonu ke kotou totogi te tukuhau ʼaia,’ neʼe feala ke tukugakoviʼi ia ia ʼe fakafeagai ki te puleʼaga Loma. Kaʼe kapau neʼe ina tali age ‘ ʼEi, kotou totogi te tukuhau ʼaia,’ neʼe feala ki te hahaʼi, ʼae neʼe mole fia fakalogo ki te puleʼaga Loma, ke natou mahino hala pea mo iita kia te ia. Kotea te tali ʼae neʼe ina fai?

Neʼe tali fenei e Sesu: “Kau malualoi! He koʼe ʼe kotou ʼahiʼahiʼi au? Kotou fakaha mai te foʼi piesi ʼae ʼe totogi ʼaki te tukuhau.” Neʼe natou fakatoʼo age te foʼi tenalio pea neʼe ina fehuʼi fenei age kia natou: “ ʼO ai te pāki mo te higoa fakatuʼulaga ʼae ʼe tuʼu ai?” Neʼe natou tali fenei age: “ ʼO Sesale.” Pea neʼe fai leva e Sesu te fakatotonu ʼaeni: “Koia, kotou liufaki te ʼu meʼa ʼa Sesale kia Sesale, kaʼe ko te ʼu meʼa ʼa te ʼAtua ki te ʼAtua.”—Mateo 22:18-21.

Neʼe punamaʼuli te ʼu tagata ʼi te tali fakapotopoto ʼaia ʼa Sesu pea neʼe mole kei fegufi. Neʼe natou mavae leva. Kaʼe neʼe heʼeki ʼosi te ʼaho, ʼo feia mo te ʼu faiga ʼae ke fakahalaʼi ia ia. ʼI te to noa ʼa te ʼu faiga ʼa te kau Faliseo, neʼe ʼomai kia Sesu te tahi age kau takitaki lotu.

Ko te kau Satuseo, ʼae neʼe natou ui ʼe mole he fakatuʼuake, neʼe natou fai age kia te ia he fehuʼi ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼuake pea mo te maʼua ʼae ke ʼohoana he tagata mo tona holotua moka mate tona tehina. Neʼe natou fehuʼi fenei age: “ ʼAliki, neʼe ui fenei e Moisese: ‘Kapau ʼe mate he tagata kaʼe neʼe mole maʼu hana fanau, pea ʼe tonu ke ʼohoana tona tehina mo hona holotua ke ina fakatupu he hako ki tona tehina.’ Pea neʼe fakatahi mo matou he fale tau tehina ʼe toko fitu. Neʼe ʼohoana te ʼuluaki pea neʼe mate ia, kaʼe neʼe mole maʼu hana fanau. Koia, neʼe ʼohoana ai tona tehina mo tona holotua. Pea neʼe toe feia pe mo te lua, pea mo te tolu, ʼo kaku ki te fitu. Neʼe natou mamate fuli, pea mate fakamuli leva ia te fafine. Koia ʼi te fakatuʼuake, ko ai ʼi te foʼi toko fitu ʼaia ʼae ka ʼohoana anai mo te fafine? Koteʼuhi neʼe natou ʼohoanaʼi fuli ia te fafine.”—Mateo 22:24-28.

ʼO fakatafito ki te ʼu tohi ʼa Moisese, ʼae neʼe tali e te kau Satuseo, neʼe ui fenei age e Sesu kia natou: “ ʼE mole ko te tupuʼaga koa la ʼaia ʼo takotou faihala ʼuhi ko takotou mole mahino ki te ʼu Tohi Taputapu pea mo te mafimafi ʼo te ʼAtua? Koteʼuhi ʼi te fakatuʼuake, ʼe mole ʼohoana te hahaʼi tagata pea ʼe mole fakaʼohoanaʼi te hahaʼi fafine, kaʼe ʼe natou hage ko te kau ʼaselo ʼi selo. Kaʼe ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼuake, neʼe heʼeki kotou lau koa la ʼi te tohi ʼa Moisese, ʼi te fakamatala ʼo te fuʼu ʼakau talatala, neʼe ui fenei e te ʼAtua kia ia: ‘Ko au te ʼAtua ʼo Apalahamo pea mo te ʼAtua ʼo Isaake pea mo te ʼAtua ʼo Sakopo’? ʼE ko he ʼAtua ʼo natou ʼae ʼe maʼuʼuli, kaʼe ʼe mole ʼo te kau mate. ʼE kotou faihala ʼaupito.” (Maleko 12:24-27; Ekesote 3:1-6) Neʼe punamaʼuli te hahaʼi ʼi tana tali.

Neʼe mole feala ki te kau Faliseo pea mo te kau Satuseo ke natou tali ki te ʼu palalau ʼa Sesu, koia neʼe fakatahitahi ai te kau fakafeagai ʼaia ke natou toe ʼahiʼahiʼi ia ia. Neʼe fehuʼi fenei age e he sekelipa: “ ʼAliki, ʼe ko te fakatotonu fea ʼo te Lao ʼae ʼe lahi age?”—Mateo 22:36.

Neʼe tali fenei age e Sesu: “Koʼeni te ʼuluaki, ‘Fagono mai, Iselaele, ko Sehova totatou ʼAtua, ʼe ko te Sehova pe ʼe tahi. ʼE tonu ke ke ʼofa kia Sehova tou ʼAtua, ʼaki tou loto katoa, mo tou maʼuli katoa, mo tou ʼatamai katoa pea mo tou malohi katoa.’ Pea koʼeni te lua: ‘ ʼE tonu ke ke ʼofa ki tou tatau ohage pe ko koe totonu.’ Pea ʼe mole ʼi ai he tahi age fakatotonu ʼe lahi age ʼi te ʼu fakatotonu ʼaeni.”—Maleko 12:29-31.

ʼI te logo ʼa te sekelipa ki tana tali, neʼe ina ui fenei: “ ʼAliki, ʼe lelei tau palalau, pea ʼe alu tahi mo te moʼoni ʼaeni, ‘ ʼE ko te Tokotahi pe, pea ʼi tuʼa atu ʼe mole ʼi ai he tahi ʼe hage ko ia.’ Pea ko te ʼofa kia te ia ʼaki he loto katoa, mo he ʼatamai katoa, mo he malohi katoa, pea mo te ʼofa ʼae ki tokita tatau ohage pe ko tokita ʼofa kia kita totonu, ʼe maʼuhiga age ia ʼi te ʼu molaga fuli pea mo te ʼu sakilifisio fuli.” Pea ʼi te tokagaʼi e Sesu neʼe tali poto age te sekelipa, neʼe ina ui fenei age kia ia: “ ʼE mole ke mamaʼo mai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.”—Maleko 12:32-34.

Lolotoga ʼaho ʼe tolu (ʼaho 9, 10, pea mo 11 ʼo Nisani) neʼe faiakonaki ia Sesu ʼi te fale lotu. Ko ʼihi, ohage ko te sekelipa ʼaia, neʼe natou leleiʼia te fagono kia te ia. Kaʼe neʼe mole leleiʼia e te kau takitaki lotu, pea ‘neʼe mole kei natou lotomalohi ke natou toe faifehuʼi.’

Ko natou ʼae neʼe fakafeagai kia Sesu neʼe mole natou lava maʼu he faʼahi ke laukoviʼi ai ia ia, peʼe ke natou maʼu he hala ʼi ʼana palalau, ke ʼave ai ki te kau Loma. (Luka 20:20) ʼI te kei nofo ʼa Sesu ʼi te fale lotu ʼi te ʼaho 11 ʼo Nisani, neʼe ko tona temi leva ʼaia ke faifehuʼi kia natou pea mo ina fakaha age pe ko ai moʼoni ia ia. Neʼe ina kamata, ʼo fehuʼi fenei age kia natou: “Kotea takotou manatu ʼo ʼuhiga mo Kilisito? ʼE ko te foha ʼo ai?” (Mateo 22:42) Neʼe iloʼi e te hahaʼi ko Kilisito, peʼe ko te Mesia, neʼe tonu ke hifo mai te hologa ʼo Tavite. Pea neʼe ko tanatou tali ʼaia ki te fehuʼi ʼa Sesu.—Mateo 9:27; 12:23; Soane 7:42.

Pea neʼe fehuʼi fenei age e Sesu: “Kapau koia, he koʼe ko Tavite, ʼaki te laumalie maʼoniʼoni, ʼe ina fakahigoaʼi ia ia ʼAliki, ʼi tana ui fenei: ‘Neʼe ui e Sehova ki toku ʼAliki: “Heka ʼi toku toʼomataʼu ʼo kaku ki taku tuku ʼou fili ki ʼou lalo vaʼe” ’? Koia, kapau ʼe fakahigoaʼi ia ia e Tavite ʼAliki, pea ʼe lava feafeaʼi ke ui ʼe ko hona foha?”—Mateo 22:43-45.

Neʼe mole he tali ʼa te kau Faliseo ki ai, he neʼe natou fakaʼamu ʼe ko he tagata ʼe hifo mai te hologa ʼo Tavite ʼae ka ina fakaʼateaina anai natou mai te pule ʼo te kau Loma. Kaʼe, ʼo fakatafito ki te ʼu palalau ʼae neʼe tohi e Tavite ia Pesalemo 110:1, 2, neʼe fakamoʼoni e Sesu ko te Mesia ʼe mole ko he tagata takitaki pe anai ia. Ko te Mesia ʼe ko te ʼAliki ʼo Tavite, pea ʼe kamata anai tana pule hili tana heka ʼi te toʼomataʼu ʼo te ʼAtua. Neʼe mole kei fegufi ai ia natou ʼae neʼe fakafeagai kia Sesu.

Neʼe toe fagono foki te ʼu tisipulo pea mo te hahaʼi tokolahi kia Sesu. Koia, neʼe haga leva kia natou, ʼo ina fai he ʼu fakatokaga ʼo ʼuhiga mo te kau sekelipa pea mo te kau Faliseo. Ko te ʼu tagata ʼaia ‘neʼe heheka ʼi te hekaʼaga ʼo Moisese’ ʼo akoʼi te Lao ʼa te ʼAtua.Neʼe fakatotonu fenei e Sesu kia natou ʼae neʼe fagono kia te ia: “Ko meʼa fuli ʼe natou ui atu, kotou mulimuli ki ai, kaʼe ʼaua naʼa kotou fai ʼo mulimuli ki ʼanatou aga, koteʼuhi ʼe natou palalau kaʼe ʼe mole natou maʼuliʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe natou lau.”—Mateo 23:2, 3.

Neʼe talanoa leva ia Sesu ki he ʼu faʼahi neʼe ha ai tanatou malualoi, ʼo ina ui fenei: “ ʼE natou fakalalahi te ʼu tasini ʼae ʼe ʼai ki ai he ʼu folafola taputapu moʼo puipui ʼo natou.” Neʼe haʼi e ʼihi kau Sutea ki ʼonatou laʼe peʼe ki tonatou nima he ʼu kiʼi tasini neʼe ʼai ki ai te ʼu koga ʼo te Lao. Neʼe fakalalahi e te kau Faliseo ʼanatou tasini ke ui ai e te hahaʼi ʼe natou mulimuli fakamalotoloto ki te Lao. Neʼe natou toe ‘fakaloloa mo ʼonatou tapaʼi kofu.’ Neʼe tonu ki te kau Iselaele ke natou tui he ʼu tapaʼi kofu ki ʼonatou kofu, kaʼe neʼe haga te kau Faliseo ʼo fakaloloa ʼonatou tapaʼi kofu. (Numelo 15:38-40) Neʼe natou fai te ʼu meʼa fuli ʼaia “ke tokagaʼi natou e te hahaʼi.”—Mateo 23:5.

Neʼe feala ki te ʼu tisipulo ʼa Sesu ke natou fiameʼalahi, koia neʼe ina fai age kia natou te tokoni ʼaeni: “Ke ʼaua naʼa fakahigoaʼi koutou e te hahaʼi ko Lapi, koteʼuhi ʼe ko takotou Faiako pe ʼe tahi, pea ʼe kotou tau tehina fuli. Pea ke ʼaua naʼa kotou fakahigoaʼi he tahi ʼi te kele ko takotou tamai, koteʼuhi ko takotou Tamai pe ʼe tahi ʼae ʼe ʼi selo. Pea ke ʼaua naʼa fakahigoaʼi koutou e te hahaʼi ko he kau takitaki, koteʼuhi ko tokotou Takitaki pe ʼe tahi ko Kilisito.” Koia, ko te manatu fea ʼae neʼe tonu ke maʼu e te ʼu tisipulo ʼo ʼuhiga mo natou totonu, pea neʼe tonu ke feafeaʼi tanatou aga? Neʼe ui fenei e Sesu kia natou: “Ko ʼae ʼe lahi ia koutou ʼe tonu ia ke ina tauhi koutou. Pea ko ʼae ʼe ina hikihiki ia ia ʼe fakamalaloʼi anai ia, pea ko ʼae ʼe fia malalo ʼe hikihiki anai ia.”—Mateo 23:8-12.

Pea neʼe tala e Sesu he ʼu malaʼia ki te kau sekelipa mo te kau Faliseo malualoi, ʼo ina ui fenei: “Malaʼia kia koutou, kau sekelipa mo kau Faliseo malualoi! Koteʼuhi ʼe kotou pupunu ia te Puleʼaga ʼo selo ki te hahaʼi. ʼE mole kotou hu ki ai, pea ʼe mole kotou fakagafua ke hu ia natou ʼae ʼe fia hu ki ai.”—Mateo 23:13.

Neʼe fakatuʼā e Sesu te kau Faliseo he neʼe natou meʼa noaʼi te ʼu meʼa ʼae neʼe maʼuhiga ʼaupito kia Sehova, ohage ko tona ha ʼi ʼanatou faʼahiga manatu ʼae neʼe mole fakapotopoto. Ohage la, neʼe natou ui fenei: “Kapau ʼe fai e he tahi he fakapapau ʼo fakamoʼoni ʼaki te fale lotu, ʼe mole maʼua ia ke ina fakahoko. Kaʼe kapau ʼe fai e he tahi he fakapapau ʼo fakamoʼoni ʼaki te aulo ʼo te fale lotu, ʼe tonu ia ke ina fakahoko.” Neʼe ha ai tanatou kivi ʼi tanatou mole iloʼi te meʼa ʼae ʼe faitotonu, he neʼe maʼuhiga age kia natou te aulo ʼo te fale lotu, kaʼe neʼe ko te atolasio ʼa te hahaʼi kia Sehova ʼi te fale lotu ʼae neʼe maʼuhiga ʼaupito. Pea “neʼe [natou] meʼa noaʼi te ʼu faʼahi ʼo te Lao ʼae ʼe maʼuhiga age, ʼae ko te faitotonu, mo te manavaʼofa pea mo te agatonu.”—Mateo 23:16, 23; Luka 11:42.

Neʼe fakahigoaʼi e Sesu te kau Faliseo ko he “kau takitaki kivi, ʼe [natou] fakaoʼo te namu kaʼe [natou] folo te kamelo!” (Mateo 23:24) Neʼe natou fakaoʼo te namu mai tanatou vino, he ʼe ʼi te Lao, neʼe ko he kiʼi manu ʼe heʼe maʼa. Kaʼe ʼi tanatou meʼa noaʼi te ʼu faʼahi ʼo te Lao ʼae neʼe maʼuhiga ʼaupito age, neʼe hage pe ko hanatou folo he kamelo, pea ʼi te Lao, neʼe toe heʼe maʼa te manu ʼaia, pea neʼe lahi age ia ʼi he foʼi namu.—Levitiko 11:4, 21-24.

ʼI te ʼaho fakaʼosi ʼae neʼe nofo ai Sesu ʼi te fale lotu, neʼe hoko atu tana fakaha te malualoi ʼa te kau sekelipa mo te kau Faliseo, ʼo ina fakahigoaʼi fakahagatonu natou ko he kau malualoi. Neʼe ina fakaʼaogaʼi he ʼu lea fakatata, ʼo ina ui fenei: “ ʼE kotou fakamaʼa te tuʼa ipu pea mo te tuʼa pa, kaʼe ʼe fonu ia loto ko te manumanū pea mo te ʼu holi fakavale. Kau Faliseo kivi, kotou fakamaʼa muʼa te loto ipu pea mo te loto pa, pea ʼe toe maʼa anai mo tuʼa.” (Mateo 23:25, 26) Neʼe tokakaga te kau Faliseo ke natou mulimuli fakalelei ki te ʼu faʼahi ʼo te Lao ʼo ʼuhiga mo te fakamaʼa pea mo te meʼa ʼae ʼe ha ki tuʼa, kaʼe neʼe mole natou tokakaga ki tonatou ʼuhiga ʼo loto pea neʼe mole natou fakamaʼa tonatou loto.

Neʼe toe ha tanatou malualoi ʼi tanatou fia laga pea mo fakamataleleiʼi te ʼu fale maka ʼo te kau polofeta. Kaʼe, ohage ko tona ui e Sesu, ko natou ko “te ʼu foha ʼo natou ʼae neʼe natou fakapogi te kau polofeta.” (Mateo 23:31) Neʼe natou fakamoʼoni ki te faʼahi ʼaia ʼi ʼanatou faiga ʼae ke natou matehi ia Sesu.—Soane 5:18; 7:1, 25.

Neʼe fakaha leva e Sesu te meʼa ʼae ka hoko ki te kau takitaki lotu mo kapau neʼe mole natou fakahemala. Neʼe ina ui fenei: “ ʼU gata, faga ʼuhiʼi gata kafokona, ʼe feafeaʼi anai hakotou hao mai te fakamau ʼo te Seʼeni?” (Mateo 23:33) Ko te Liuʼa ʼo Hinome, ʼae neʼe tuʼu ovi age, neʼe tutu ai te ʼu ʼotaʼota, pea neʼe ko he faʼifaʼitaki moʼo fakata te pulihi ʼo talu ai ʼae ka hoko ki te kau sekelipa mo te kau Faliseo agakovi.

ʼE liliu anai te ʼu tisipulo ʼa Sesu ko “he kau polofeta, mo he kau popoto pea mo he kau faiako.” ʼE gaohi feafeaʼi anai natou? ʼI tana palalau ki te kau takitaki lotu, neʼe ina ui fenei kia natou: “ ʼE kotou matehi anai pea mo tutuki ʼihi [ʼi ʼaku tisipulo] ʼi he ʼu pou, pea ʼe kotou huipiʼi anai ʼihi ʼi ʼakotou sinakoka pea mo fakatagaʼi natou mai ʼae kolo ki he tahi kolo. Koia, ke to kia koutou te toto ʼo te kau faitotonu fuli ʼae neʼe liligi ʼi te kele, mai te toto ʼo te tagata faitotonu ko Apele ki te toto ʼo Sakalia . . . ʼae neʼe kotou fakapogi.” Neʼe ina fai te fakatokaga ʼaeni: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ʼe hoko anai te ʼu meʼa fuli ʼaia ki te taʼiake ʼaeni.” (Mateo 23:34-36) Neʼe hoko te faʼahi ʼaia ʼi te taʼu 70 H.T.S., ʼi te temi ʼae neʼe maumauʼi ai e te ʼu kautau Loma ia Selusalemi pea mamate ai te toko lauʼi afe kau Sutea.

Neʼe lotomamahi ia Sesu ʼi tana fakakaukauʼi ia te aluʼaga fakamataku ʼaia ka hoko, pea neʼe ina ui fenei: “Selusalemi, Selusalemi, ia koe ʼae ʼe ke matehi te kau polofeta pea mo ke tuki makaʼi ia natou ʼae neʼe fekauʼi atu kia koe. Neʼe tuʼa lahi taku fia fakatahiʼi ʼau fanau ohage ko te fakatahiʼi e te matuʼa moa ʼona ʼuhi ʼi ʼona lalo kapakau. Kaʼe neʼe mole kotou loto ki ai. Koʼeni, kua liakī pea mo tuku atu tokotou fale.” (Mateo 23:37, 38) Ko natou ʼae neʼe fagono ki ai, neʼe lagi natou feʼekeʼaki pe kotea te “fale” ʼaia. Neʼe talanoa koa ʼo ʼuhiga mo te fale lotu taulekaleka ʼae neʼe tuʼu ʼi Selusalemi, ʼae neʼe hage neʼe puipui e te ʼAtua?

Neʼe hoko atu fenei leva e Sesu: “ ʼE au tala atu kia koutou, ʼe mole kotou toe sisio anai kia te au ʼo kaku ki takotou ui fenei: ‘Ke tapuakiʼi ia ia ʼae ʼe haʼu ʼi te huafa ʼo Sehova!’ ” (Mateo 23:39) Neʼe toʼo e Sesu te ʼu palalau ʼaia mai te Pesalemo 118:26, ʼae neʼe fakakikite fenei ai: “Ke tapuaki ae e hau i te huafa o [Sehova]! E matou tapuaki kia koutou mai te fale o [Sehova].” ʼE mahino mai, ʼi te temi ʼae neʼe maumau ai te fale lotu, neʼe mole toe ʼi ai he tahi neʼe haʼu ki ai ʼi te huafa ʼo te ʼAtua.

Neʼe alu leva ia Sesu ki te faʼahi ʼo te fale lotu ʼae neʼe tuʼu ai te ʼu puha tanaki paʼaga. Neʼe ʼi ai ʼonatou kiʼi ava, pea neʼe feala ke ʼai ki ai e te hahaʼi ʼonatou meʼa ʼofa. Neʼe sioʼi e Sesu te foaki e ʼihi Sutea ʼanatou meʼa ʼofa, ʼo kau ai te kau maʼu koloa ʼae “neʼe natou ʼai ni tuʼuga piesi.” Neʼe tokagaʼi leva e Sesu he fafine vitua masiva neʼe ina foaki “te ʼu kiʼi foʼi piesi ʼe lua ʼe mole faʼa maʼuhiga.” (Maleko 12:41, 42) ʼE mahino papau ia, neʼe iloʼi e Sesu neʼe fiafia ʼaupito te ʼAtua ʼi tona meʼa ʼofa ʼaia.

ʼI tana pauʼi ʼana tisipulo, neʼe ui fenei age e Sesu: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ko te fafine vitua masiva ʼaeni, neʼe lahi age tana foaki ia natou fuli ʼae neʼe natou ʼai ki te ʼu puha tanaki paʼaga.” Kotea tona tupuʼaga? Neʼe ina fakamahino fenei: “Ko natou fuli ʼaia neʼe natou ʼai te tupu ʼo tanatou falā, kaʼe ko ia, neʼe ina foaki tona gataʼaga, ia meʼa fuli ʼae neʼe ʼaoga ki tona maʼuli.” (Maleko 12:43, 44) Ko te manatu pea mo te aga ʼa te fafine ʼaia neʼe kehe ia mo ʼae ʼa te kau takitaki lotu!

ʼI te ʼaho 11 ʼaia ʼo Nisani, neʼe mavae ia Sesu ʼi te fale lotu pea neʼe mole toe liliu leva ki ai. Neʼe ui fenei age e te tahi ʼo ʼana tisipulo: “Sio ʼAliki! ʼi taulekaleka leva ʼo te ʼu maka mo te ʼu fale!” (Maleko 13:1) ʼE moʼoni, ko ʼihi maka ʼi te ʼu kaupa ʼo te fale lotu neʼe ko he ʼu foʼi maka lalahi, ʼo hage ai neʼe malohi te fale lotu pea neʼe mole feala ke maumau ʼi he temi. Koia neʼe matafaikehe te ui fenei e Sesu: “ ʼE ke sio koa ki te ʼu fale taulekaleka ʼaeni? ʼE holoʼi katoa anai te ʼu maka ʼaeni.”—Maleko 13:2.

ʼI te ʼosi fai e Sesu te ʼu palalau ʼaia, neʼe fakalaka leva mo ʼana apositolo ʼi te Liuʼa ʼo Kitelone pea natou hake ki te Moʼuga ʼo Oliveto. Neʼe natou heheka ʼi he faʼahi, pea ki muli age, neʼe fakaovi age te ʼu apositolo ʼe toko fa, ko Petelo, mo Atelea, mo Sakopo pea mo Soane. Mai ai, neʼe feala ke natou sisio ki te fale lotu matalelei.

Neʼe ko te Feliatolu hili hoʼata, pea neʼe kua vave ʼosi pe te ʼaho 11 ʼo Nisani. Neʼe toe fakaʼosi foki mo te gaue lahi ʼae neʼe fai e Sesu ʼi te kele. ʼI te ʼaho, neʼe faiakonaki ʼi te fale lotu, pea ʼi te poʼuli, neʼe nofo ʼi tuʼa atu ʼo te kolo. Neʼe lahi te fia logo ʼa te hahaʼi ki tana faiakonaki, pea neʼe natou ʼomai ʼi te kei hegihegi ki te fale lotu ke natou fagono kia te ia. (Luka 21:37, 38) Hili leva ʼaia, neʼe heheka ia Sesu ʼi te Moʼuga ʼo Oliveto mo te ʼu apositolo ʼe toko fa, ko Petelo, mo Atelea, mo Sakopo pea mo Soane.

Neʼe ʼomai ʼateaina kia te ia te foʼi toko fa ʼaia. Neʼe natou tuʼania ʼo ʼuhiga mo te fale lotu, he neʼe fakakikite e Sesu ʼe holoʼi katoa anai te ʼu maka ʼo te fale lotu. Kaʼe neʼe ʼi ai ʼanatou tahi age fehuʼi. ʼI muʼa atu, neʼe fakalotomalohiʼi fenei natou e Sesu: “Ke kotou nonofo teuteu, koteʼuhi ʼe haʼu anai te Foha ʼo te tagata ʼi he hola ʼe mole kotou manatu ki ai.” (Luka 12:40) Pea neʼe toe palalau foki Sesu ʼo ʼuhiga mo “te ʼaho ʼae ka ha ai te Foha ʼo te tagata.” (Luka 17:30) Koia, neʼe ʼi ai koa he pikipikiga ʼo te ʼu palalau ʼaia ʼa Sesu pea mo te meʼa ʼae neʼe ina ui ʼo ʼuhiga mo te fale lotu? Neʼe fia iloʼi e te kau apositolo. Neʼe natou ui fenei age: “Fakaha mai pe ʼe hoko anai ʼafea te ʼu meʼa ʼaia, pea kotea anai te fakailoga ʼo tau ʼi heni pea mo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaeni?”—Mateo 24:3.

ʼI tanatou fehuʼi, neʼe lagi natou manatu ki te fale lotu ʼae neʼe natou sisio ki ai pea mo tona maumauʼi. Neʼe natou toe faifehuʼi foki ʼo ʼuhiga mo te ʼi heni ʼo te Foha ʼo te tagata. Lagi neʼe kei natou manatuʼi te fakamatala age e Sesu te lea fakatata ʼo “te tagata ʼaliki” ʼae ‘neʼe folau ki he fenua mamaʼo ke ina maʼu te pule fakahau pea toe liliu mai.’ (Luka 19:11, 12) Pea neʼe natou fia iloʼi leva pe ʼe feafeaʼi anai “te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaeni.”

ʼI te tali ʼae neʼe fai age e Sesu, neʼe talanoa ʼo ʼuhiga mo he fakailoga ʼe iloʼi ai anai te temi ʼae ʼe fakaʼosi ai anai te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa Fakasutea, pea mo te maumauʼi ʼo te fale lotu. Kaʼe neʼe mole gata ai. ʼAki te fakailoga ʼaia, ʼe feala anai ki te kau Kilisitiano ki muli age ke natou iloʼi ʼe natou maʼuʼuli ʼi te temi ʼo tana “ ʼi heni,” pea mo te kua ovi ʼo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼi te kele.

Koia, ʼi te fakalaka ʼo te ʼu taʼu, neʼe tokagaʼi e te kau apositolo te hoko ʼo te lea fakapolofeta ʼa Sesu. ʼEi, neʼe lahi te ʼu aluʼaga ʼae neʼe ina fakakikite neʼe kamata hoko ʼi tanatou kei maʼuʼuli. Pea hili ki ai taʼu ʼe 37, ko te kau Kilisitiano ʼae neʼe kei maʼuʼuli pea mo nonofo tokakaga, neʼe mole natou punamaʼuli ki te ʼamanaki pulihi ʼo te tuʼu Fakasutea mo tona fale lotu, ʼi te taʼu 70 H.T.S. Kaʼe neʼe mole hoko te ʼu aluʼaga fuli ʼae neʼe fakakikite e Sesu lolotoga te temi ʼae neʼe fakaʼosi ʼi te taʼu 70 H.T.S. Koia, kotea te tahi ʼu aluʼaga ʼae ka hoko anai lolotoga tana ʼi heni ʼi tona ʼuhiga Hau ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua? Neʼe fakaha e Sesu tona tali ki te kau apositolo.

Neʼe fakakikite e Sesu ʼe ʼi ʼai anai “he ʼu tau pea mo he ʼu fakamatala ʼo ʼuhiga mo ni tau” pea “ ʼe fakafeagai anai he fenua ki he tahi age fenua, pea mo he puleʼaga hau ki he tahi age puleʼaga hau.” (Mateo 24:6, 7) Neʼe ina toe ui ʼe “hoko anai ni mafuike lalahi, pea ʼe ʼi ai anai ni hoge pea mo ni mahaki mai he potu ki he tahi age potu.” (Luka 21:11) Neʼe fai e Sesu te fakatokaga ʼaeni ki ʼana tisipulo: “ ʼE puke anai koutou e te hahaʼi pea mo natou fakatagaʼi koutou.” (Luka 21:12) ʼE tutuʼu ake anai he kau polofeta loi pea ʼe natou fakaheʼi anai te tokolahi. ʼE ʼaʼasili anai te agakovi, pea ʼe momoko anai te ʼofa ʼo te tokolahi. Pea tahi ʼae, neʼe ina ui “ko te logo lelei . . . ʼo te Puleʼaga ʼe fakamafola anai ʼi te kele katoa ko he fakamoʼoni ki te ʼatu puleʼaga, pea hoki hoko mai anai ia te fakaʼosi.”—Mateo 24:14.

Neʼe ʼi ai ʼihi aluʼaga ʼo te lea fakapolofeta ʼa Sesu neʼe hoko ʼi muʼa pea ʼi te lolotoga maumauʼi ʼo Selusalemi e te kau Loma. Kaʼe neʼe feala koa ke talanoa ia Sesu ʼo ʼuhiga mo hona tahi age fakahoko, ki muli age pea mo lahi age? ʼE ke sio koa ki te ʼu fakamoʼoni ʼe ha ai ko te lea fakapolofeta maʼuhiga ʼa Sesu ʼe lolotoga hoko tafito ʼi totatou temi?

ʼI te fakailoga ʼo tana ʼi heni, neʼe talanoa ia Sesu ʼo ʼuhiga mo te ha ʼo “te meʼa fakalialia ʼae ʼe ina fakatupu te maumau.” (Mateo 24:15) ʼI te taʼu 66 H.T.S., ko te meʼa fakalialia neʼe ko “te ʼu kautau” ʼo Loma, mo ʼonatou fuka ʼae neʼe ko he ʼu taula ʼatua kia natou. Neʼe ʼa takatakai e te kau Loma ia Selusalemi pea natou maumauʼi te ʼu kaupa. (Luka 21:20) Koia, neʼe tuʼu ai “te meʼa fakalialia” ʼi he potu neʼe mole tonu ke tuʼu ai, ʼae ki te kau Sutea, neʼe ko “he potu taputapu.”

Neʼe hoko atu fenei e Sesu tana faifakakikite: “ ʼE ʼi ai anai he toe mamahi lahi neʼe heʼeki hoko talu mai te kamataʼaga ʼo te malamanei ʼo kaku mai ki te temi nei, kailoa ia, pea ʼe mole toe hoko anai ia.” ʼI te taʼu 70 H.T.S., neʼe maumauʼi e te kau Loma ia Selusalemi. Ko te ʼohofi pea mo te maumauʼi ʼo “te kolo tapu” ʼo te kau Sutea, ʼo kau ki ai tona fale lotu, neʼe liliu ko he toe mamahi lahi, pea neʼe ko te toko lauʼi afe hahaʼi neʼe mamate. (Mateo 4:5; 24:21) Neʼe ko te hoki hoko ʼaia ʼo he toe maumau lahi ki te kolo pea mo he toe mateā feia ʼo te hahaʼi Sutea, pea neʼe fakagata ai te tauhi ʼa te kau Sutea ʼae neʼe natou mulimuli ki ai talu mai fualoa. Koia, ʼe fakamataku anai moka hoko te lea fakapolofeta ʼa Sesu ki muli mai pea ʼi hona aluʼaga ʼe lahi age.

TE FALALA LOLOTOGA TE TEMI ʼO TE FAKAʼOSI

Neʼe hoko atu te faipalalau ʼa Sesu mo ʼana apositolo ʼo ʼuhiga mo te fakailoga ʼo tana ʼi heni ʼi tona ʼuhiga Hau pea mo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaeni. Neʼe ina fakatokaga age kia natou ʼo ʼuhiga mo te tuli ʼo “he kau Kilisito loi mo ni polofeta loi.” Neʼe ui e Sesu, ʼe natou faiga anai “ke fakaheʼi ia natou ʼae kua filifili.” (Mateo 24:24) Kaʼe ʼe mole fakahalaʼi anai ia natou ʼae neʼe filifili. ʼE feala ke sisio te hahaʼi ki te kau Kilisito loi, kaʼe ʼe fakapulipuli te ʼi heni ʼa Sesu.

Neʼe talanoa leva ia Sesu ʼo ʼuhiga mo he toe mamahi ʼe lahi age ka hoko ʼi te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaeni. Neʼe ina ui fenei: “ ʼE fakapoʼuli anai te laʼa, ʼe mole toe huhulu anai te mahina, pea ʼe fetoki ifo anai te ʼu fetuʼu mai te lagi, pea ʼe luluʼi anai te ʼu malohi ʼo te lagi.” (Mateo 24:29) Ko te ʼu apositolo ʼae neʼe natou logo ki te ʼu palalau fakamataku ʼaia, neʼe mole natou iloʼi papau pe kotea anai te ʼu meʼa ka hoko, kaʼe neʼe mahino kia natou, ʼe hoko anai he ʼu aluʼaga fakamanavahe.

ʼE feafeaʼi anai te hahaʼi moka hoko te ʼu aluʼaga fakamanavahe ʼaia? Neʼe ui fenei e Sesu: “ ʼE pogigia anai te hahaʼi ʼi tanatou matataku pea mo tanatou fakatalitali ki te ʼu meʼa ʼae ka hoko anai ki te kele, koteʼuhi ʼe luluʼi anai te ʼu malohi ʼo te lagi.” (Luka 21:26) ʼEi, neʼe fakamatala e Sesu te temi fakamataku ʼaupito ʼae ka hoko anai ki te malamanei.

Neʼe fakaha e Sesu he manatu fakalotomalohi, ʼi tana fakamahino lelei ki te ʼu apositolo ʼe mole lauga fuli anai te hahaʼi ʼi te temi ʼae ka ‘haʼu ai te Foha ʼo te tagata ʼaki te malohi pea mo he toe kololia lahi.’ (Mateo 24:30) Neʼe kua fakaha e Sesu ʼe tokaga anai te ʼAtua ki te kele “ ʼuhi ko natou ʼae kua filifili.” (Mateo 24:22) Koia, ʼe tonu anai ke feafeaʼi te ʼu tisipulo agatonu moka hoko anai te ʼu aluʼaga fakamanavahe ʼae neʼe fakaha e Sesu? Neʼe fakalotomalohiʼi fenei e Sesu ʼana tisipulo: “ ʼI te kamata hoko ʼo te ʼu aluʼaga ʼaia, kotou tutuʼu tonu ake pea mo lagaʼi ake ʼokotou ʼulu, he ʼe kua ovi mai tokotou haofaki.”—Luka 21:28.

Kaʼe ʼe lava iloʼi feafeaʼi anai e te ʼu tisipulo ʼa Sesu ʼae ʼe maʼuʼuli lolotoga te temi ʼaia, kua ovi mai te fakaʼosi? Neʼe fakamatala e Sesu te lea fakatata ʼaeni ʼo ʼuhiga mo te fuʼu fiku: “Ka kamata malū ʼona vaʼa, pea mo homo ʼona lau, ʼe kotou iloʼi ai kua ovi mai te temi mafana. ʼO toe feia aipe mo koutou, ka kotou sisio ki te ʼu meʼa fuli ʼaia, ke kotou iloʼi kua ovi mai te Foha ʼo te tagata, ʼe tuʼu ʼi te matapa. ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ʼe mole puli anai te taʼiake ʼaeni kaʼe heʼeki hoko te ʼu meʼa fuli ʼaia.”—Mateo 24:32-34.

Koia, ka sisio anai ʼana tisipulo ki te hoko ʼo te ʼu aluʼaga kehekehe ʼo te fakailoga, ʼe tonu anai ke natou mahino kua ovi mai te fakaʼosi. Pea ki te ʼu tisipulo ʼae ʼe maʼuʼuli anai ʼi te temi maʼuhiga ʼaia, neʼe fai e Sesu te fakatokaga ʼaeni:

“ ʼE mole iloʼi e he tahi te ʼaho pea mo te hola ʼaia, peʼe ko te kau ʼaselo ʼae ʼe ʼi selo, peʼe ko te ʼAlo, kaʼe gata pe ki te Tamai. Koteʼuhi ʼe toe tatau pe anai te ʼi heni ʼo te Foha ʼo te tagata pea mo te temi ʼo Noe. He ʼe ʼi te temi ʼi muʼa ʼo te Tulivio, neʼe natou kakai pea mo iinu, neʼe ʼohoana te hahaʼi tagata pea mo fakaʼohoanaʼi te hahaʼi fafine, ʼo kaku ki te ʼaho ʼae neʼe hu ai ia Noe ki te aleka. Neʼe mole natou tokagaʼi he meʼa, ʼo kaku ki te hoko mai ʼo te Tulivio pea neʼe ina ʼave ia natou fuli, ʼe toe feia pe anai mo te ʼi heni ʼo te Foha ʼo te tagata.” (Mateo 24:36-39) Neʼe fakamanatuʼi e Sesu kia natou ʼae neʼe fagono kia te ia, te hisitolia ʼo te Tulivio ʼi te temi ʼo Noe, ʼae neʼe hoko ʼi te kele katoa.

ʼE mahino ia, ko te ʼu apositolo ʼae neʼe fagono kia Sesu ʼi te Moʼuga ʼo Oliveto, neʼe lagi natou mahino ki te ʼaoga ʼae ke natou nonofo tokakaga. Neʼe ui fenei e Sesu: “Kotou tokakaga kia koutou naʼa mafasia ʼokotou loto ʼi te kai fakavale mo te inu fakavale pea mo te ʼu tuʼania ʼo te maʼuli, pea naʼa hoko fakafokifa kia koutou ia te ʼaho ʼaia ohage ko he hele. Koteʼuhi ʼe hoko mai anai kia natou fuli ʼae ʼe nonofo ʼi te kele katoa. Koia, kotou nonofo ʼalaʼala mo kolekole tuʼumaʼu, ke feala ke kotou hao ʼi te ʼu meʼa fuli ʼaia ʼe tonu ke hoko mai pea mo kotou tutuʼu ia muʼa ʼo te Foha ʼo te tagata.”—Luka 21:34-36.

Neʼe toe fakaha ai e Sesu ko te ʼu meʼa ʼae neʼe ina fakakikite ʼe mole hoko pe anai ʼi tona temi. Neʼe mole ina fakakikite he ʼu aluʼaga ka hoko pe ia taʼu ʼe 30 peʼe 40 ki muli age, ki Selusalemi peʼe ki te puleʼaga Sutea. Kailoa ia, kaʼe neʼe talanoa ʼo ʼuhiga mo he ʼu aluʼaga “ ʼe hoko . . . anai kia natou fuli ʼae ʼe nonofo ʼi te kele katoa.”

Neʼe ui e Sesu ʼe tonu anai ki ʼana tisipulo ke natou nonofo tokakaga, mo nonofo ʼalaʼala, pea mo nonofo teuteu. Neʼe tataʼo e Sesu te fakatokaga ʼaia, ʼaki te tahi lea fakatata ʼaeni: “Ke kotou iloʼi te faʼahi ʼaeni: Kapau neʼe iloʼi e te pule ʼo te ʼapi ia te hola ʼae ka haʼu ai te tagata kaihaʼa, neʼe nofo ʼalaʼala pea neʼe mole ina tuku ke hufi tona ʼapi. Koia, ke kotou nonofo teuteu mo koutou, koteʼuhi ʼe haʼu anai te Foha ʼo te tagata ʼi he hola ʼe mole kotou manatu ki ai.”—Mateo 24:43, 44.

Neʼe hoko atu e Sesu tana fakalotomalohiʼi ʼana tisipulo. Neʼe ina fakapapau age kia natou, ʼi te temi ʼae ʼe hoko ai tana lea fakapolofeta, ʼe ʼi ai anai he “tagata faifekau” ʼe nofo tokaga pea mo faʼa gaue. Neʼe fakamatala e Sesu he aluʼaga neʼe faigafua ai ki te ʼu apositolo hanatou fakakaukau ki ai. Neʼe ina ui fenei: “Ko ai moʼoni koa ia te tagata faifekau agatonu mo poto ʼae neʼe fakanofo e tona pule ki ʼana hahaʼi gaue, ke ina foaki age kia natou tanatou meʼa kai ʼi tona temi totonu? Manuʼia te tagata faifekau ʼaia mo kapau, ʼi te haʼu ʼo tona pule, ʼe ina maʼu mai ia ia ʼe ina fai feia! ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ʼe ina fakanofo anai ia ia ke pule ki ʼona koloa fuli.” Kaʼe kapau ʼe liliu “te tagata faifekau” ʼo agakovi pea mo ina gaohi koviʼi ʼona kaugā gaue, ʼe “fakatuʼā mamafa anai ia ia” e te pule.—Mateo 24:45-51; vakaʼi mo Luka 12:45, 46.

Kaʼe neʼe mole ui e Sesu ʼe liliu anai ʼihi ʼi ʼana tisipulo ʼo agakovi. Kotea te ako ʼae neʼe loto e Sesu ke manatuʼi e ʼana tisipulo? Neʼe ina loto ke natou nonofo tokakaga pea mo faʼa gaue, ohage ko tona fakaha ʼi he tahi age lea fakatata.

Neʼe tali ia Sesu ki te fehuʼi ʼo ʼana apositolo ʼo ʼuhiga mo te fakailoga ʼo tana ʼi heni pea mo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaeni. Neʼe manatu Sesu ki te faʼahi ʼaia, ʼi tana fakaha he tahi lea fakatata moʼo fai he fakatokaga poto kia natou. ʼE feala anai ki te ʼu tisipulo ʼae ka maʼuʼuli lolotoga tana ʼi heni, ke natou sisio ki te fakahoko ʼo te lea fakatata ʼaia.

Neʼe ina kamata fenei ia te lea fakatata: “ ʼE feala ke fakatatau te Puleʼaga ʼo selo ki he ʼu taʼahine ʼe toko hogofulu neʼe natou toʼo ʼanatou malama pea mo olo ʼo fakafetaulaki ki te tagata ʼohoana. Ko te toko nima ia natou neʼe vavale, pea ko te toko nima neʼe popoto.”—Mateo 25:1, 2.

Neʼe mole ui e Sesu, ʼi ʼana tisipulo ʼae ka natou kau ki te Puleʼaga ʼo selo, ko te vaelua ʼo natou ʼe vavale pea ko te tahi vaelua ʼe popoto. Kailoa ia, kaʼe ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga, neʼe fakaha e Sesu ʼe tahi maʼu e ʼana tisipulo te fealagia ʼae ke ina filifili pe ʼe nofo tokaga anai peʼe kailoa. Kaʼe neʼe falala ia Sesu, ʼe feala ke nonofo agatonu ʼana kaugana takitokotahi, pea mo natou maʼu he ʼu tapuakina mai tana Tamai.

ʼI te lea fakatata, neʼe olo fuli te ʼu taʼahine ʼe toko hogofulu ʼo fakatahi ki te ʼu hahaʼi ʼae ʼe natou fakatalitali te tagata ʼohoana. Pea ka tau mai, ʼe fakamalamaʼi anai e te ʼu taʼahine ia te ala ʼaki ʼanatou malama, ʼo natou fakaʼapaʼapaʼi ia ia ʼi tana ʼaumai tona ʼohoana ki te ʼapi ʼae neʼe teuteuʼi kia ia. Kaʼe kotea ʼae neʼe hoko?

Neʼe fakamahino fenei e Sesu: “Ko natou ʼae neʼe vavale, neʼe natou toʼo ʼanatou malama kaʼe neʼe mole natou ʼave he moʼi lolo. Kaʼe ko natou ʼae neʼe popoto neʼe natou toʼo ʼanatou malama pea mo he moʼi lolo ʼi ʼanatou ʼaiʼaga lolo. ʼI te tuai mai ʼa te tagata ʼohoana, neʼe natou tulemomoe fuli pea natou maʼumoea leva.” (Mateo 25:3-5) Neʼe mole tau mai te tagata ʼohoana ʼi te temi ʼae neʼe natou fakaʼamu ki ai. Neʼe hage ia neʼe tuai mai, pea neʼe maʼumoea ai te ʼu taʼahine. Neʼe lagi manatuʼi e te kau apositolo te meʼa ʼae neʼe fakamatala e Sesu ʼo ʼuhiga mo he tagata ʼaliki neʼe folau pea “ki muli age, [neʼe] toe liliu mai hili tana maʼu te pule fakahau.”—Luka 19:11-15.

ʼI te lea fakatata ʼo te ʼu taʼahine ʼe toko hogofulu, neʼe fakaha ai e Sesu te meʼa ʼae ka hoko moka tau mai leva ia te tagata ʼohoana, neʼe ina ui fenei: “Neʼe kalaga fenei ʼihi ʼi te poʼuli: ‘Koʼeni te tagata ʼohoana! Kotou olo ʼo fakafetaulaki ki ai.’ ” (Mateo 25:6) Neʼe nonofo teuteu koa pea mo tokakaga te ʼu taʼahine ʼaia?

Neʼe hoko atu fenei e Sesu: “Neʼe tutuʼu ake te kau taʼahine ʼaia ʼo natou teuteuʼi ʼanatou malama. Neʼe ui fenei age e natou ʼae neʼe vavale kia natou ʼae neʼe popoto: ‘Kotou foaki mai hamatou moʼi lolo, koteʼuhi kua vave mate ʼamatou malama.’ Neʼe ui fenei age e natou ʼae neʼe popoto: ‘ ʼE mole lagi feʼauga anai maʼa tatou fuli. Kaʼe kotou olo kia natou ʼae ʼe natou fakatau te lolo, pea mo kotou totogi hakotou moʼi lolo.’ ”—Mateo 25:7-9.

Koia ko te ʼu taʼahine vavale ʼe toko nima neʼe mole nonofo tokaga pea neʼe mole natou teuteu ki te tau mai ʼa te tagata ʼohoana. Neʼe mole feʼauga te moʼi lolo ʼo ʼonatou malama pea neʼe tonu ai ke natou olo ʼo kumi he moʼi lolo. Neʼe fakamatala fenei e Sesu: “ ʼI tanatou olo ʼaia ʼo totogi mai hanatou moʼi lolo, neʼe haʼu ia te tagata ʼohoana. Pea ko te ʼu taʼahine ʼae neʼe nonofo teuteu, neʼe natou hu fakatahi mo ia ki te kaitahi ʼo te faiʼohoana, pea neʼe pupunu leva te matapa. Ki muli age, neʼe toe tau age te ʼu taʼahine ʼe toko nima ʼae, ʼo natou ui fenei: ‘ ʼAliki, ʼAliki, avahi mai!’ Neʼe ina tali fenei age: ‘ ʼE au tala moʼoni atu, ʼe mole au iloʼi koutou.’ ” (Mateo 25:10-12) Neʼe ko he meʼa fakaʼofaʼofa ʼaia neʼe hoko kia natou ʼi tanatou mole nonofo teuteu pea mo nonofo tokaga.

Neʼe feala ke mahino ki te kau apositolo, ko te tagata ʼohoana ʼae neʼe talanoa ki ai Sesu neʼe ko ia totonu. ʼI muʼa atu, neʼe ina fakatatau ia ia ki he tagata ʼohoana. (Luka 5:34, 35) Pea ko ai te ʼu taʼahine popoto? ʼI te talanoa ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te “kiʼi faga ovi,” ʼae ka foaki anai kia natou ia te Puleʼaga, neʼe ina ui fenei: “Ke kotou nonofo teuteu pea mo fakamu ʼokotou malama.” (Luka 12:32, 35) Koia, ʼi te lea fakatata ʼo te ʼu taʼahine, neʼe feala ke mahino ki te kau apositolo, neʼe talanoa ia Sesu ʼo ʼuhiga mo natou totonu pea mo te tahi kau fakanofo. Kotea te manatu ʼae neʼe fia fakaha e Sesu ʼaki te lea fakatata ʼaia?

Neʼe fakaha lelei e Sesu te faʼahi ʼaia, ʼi tana fakaʼosi fenei ia tana lea fakatata: “Koia, kotou nonofo tokaga, koteʼuhi ʼe mole kotou iloʼi te ʼaho peʼe ko te hola.”—Mateo 25:13.

Koia, neʼe fai ai e Sesu he fakatokaga ki ʼana tisipulo agatonu ʼo ʼuhiga mo te ʼaoga ʼae ke natou “nonofo tokaga” lolotoga tana ʼi heni. ʼE haʼu anai ia Sesu, pea ʼe tonu ke natou nonofo teuteu mo nonofo tokaga, ohage ko te ʼu taʼahine popoto ʼe toko nima, ke ʼaua naʼa natou galoʼi tanatou ʼamanaki maʼuhiga, ʼo mole natou maʼu ai te fakapale ʼae neʼe fakapapauʼi age kia natou.

ʼI te kei nofo ʼa Sesu mo ʼana apositolo ʼe toko fa ʼi te Moʼuga ʼo Oliveto, neʼe ina fakamatala age te tahi lea fakatata. ʼI he ʼu ʼaho ki muʼa atu, ʼi tana ʼi Seliko, neʼe ina fai te lea fakatata ʼo te ʼu foʼi mina moʼo fakaha ki ʼana tisipulo ʼe haʼu anai te Puleʼaga ʼi te ka haʼu. Ko te lea fakatata ʼae ka fakamatala anai e Sesu neʼe teitei tatau mo te lea fakatata ʼo te ʼu foʼi mina. Pea neʼe kau ki tana tali ʼae ki te fehuʼi ʼo ʼuhiga mo tana ʼi heni pea mo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaeni. Neʼe fakaha lelei ai ʼe tonu ki ʼana tisipulo ke natou faʼafai ʼi te gaue ʼae neʼe ina tuku age kia natou.

Neʼe kamata fenei e Sesu: “ ʼE hage pe ko he tagata ʼe teuteu ke folau ki he tahi fenua. ʼE ina pauʼi ʼana tagata faifekau pea mo ina tuku age ʼona koloa.” (Mateo 25:14) ʼUhi ʼae neʼe kua fakatatau e Sesu ia ia ki he tagata neʼe folau ki he fenua mamaʼo “ke ina maʼu te pule fakahau,” ʼe mahino ia neʼe faigafua ki te kau apositolo hanatou iloʼi ko Sesu ia te “tagata” ʼae ʼi te lea fakatata ʼaia.—Luka 19:12.

ʼI muʼa ʼo te folau ʼa te tagata ki he tahi fenua, neʼe ina tuku age ki ʼana tagata faifekau te ʼu koloa maʼuhiga. Lolotoga te ʼu taʼu ʼe tolu vaelua ʼo tana minisitelio, neʼe tokaga tafito ia Sesu ʼo fakamafola te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, pea neʼe ina akoʼi ʼana tisipulo ke natou fakahoko te gaue ʼaia. Pea ʼi tana ʼamanaki mavae, neʼe falala ʼe natou hoko atu anai te fai ʼo te gaue ʼae neʼe ina akoʼi age kia natou.—Mateo 10:7; Luka 10:1, 8, 9; vakaʼi mo Soane 4:38; 14:12.

ʼI te lea fakatata ʼaia, neʼe feafeaʼi te tufa e te tagata ʼona koloa? Neʼe ui fenei e Sesu: “Neʼe ina foaki ia taleta ʼe nima ki te tahi, pea mo taleta ʼe lua ki te tahi pea mo te taleta ʼe tahi ki te tahi age, ʼo mulimuli ki ʼonatou fealagia takitahi. Pea neʼe alu leva ia.” (Mateo 25:15) Kotea anai ka fai e te ʼu tagata faifekau mo te ʼu meʼa ʼae neʼe foaki age kia natou? ʼE natou faʼafai anai koa ke natou fakatuputupu te ʼu koloa ʼo tonatou pule? Neʼe ui fenei e Sesu ki te ʼu apositolo:

“Ko ʼae neʼe tuku age ki ai te ʼu taleta ʼe nima, neʼe alu atu aipe ʼo gaueʼi te ʼu taleta ʼaia, pea neʼe ina maʼu te tahi ʼu taleta ʼe nima. ʼO toe feia aipe, ko ʼae neʼe tuku age ki ai te ʼu taleta ʼe lua, neʼe ina maʼu te tahi ʼu taleta ʼe lua. Kaʼe ko ʼae neʼe tuku age ki ai te taleta pe ʼe tahi, neʼe alu ia ʼo tanu te paʼaga ʼo tona pule.” (Mateo 25:16-18) Kotea anai ka hoko moka toe liliu mai te pule?

Neʼe hoko atu fenei e Sesu: “Hili te temi loaloaga, neʼe haʼu te pule ʼo vakaʼi pe kotea ʼae neʼe fai e te ʼu tagata faifekau ʼaia mo tana paʼaga.” (Mateo 25:19) Ko naua ʼuluaki neʼe nā fai ia meʼa fuli ʼae neʼe nā lavaʼi, “ ʼo mulimuli ki [ʼonā] fealagia takitahi.” Neʼe nā faʼafai, mo gaue kinakina pea mo nā tahi fakatuputupu te koloa ʼae neʼe foaki age kia naua, ʼo liuga lua. (ʼI te temi ʼaia, neʼe tonu ke gaue he tagata teitei taʼu ʼe 19 ke li age he taleta ʼe tahi.) Neʼe tatau ia te fakavikiviki ʼae neʼe fai e te pule kia naua takitokotahi, he neʼe ina ui fenei: “ ʼE lelei ʼosi, tagata faifekau agalelei mo agatonu! Neʼe ke agatonu ʼo ʼuhiga mo he ʼu meʼa ʼe mole lalahi. ʼE au fakanofo anai koe ki he ʼu meʼa ʼe lalahi. Ke ke fakafiafia mo tou pule.”—Mateo 25:21.

Kaʼe neʼe mole feia te tagata faifekau ʼae neʼe tuku age ki ai te taleta ʼe tahi. Neʼe ina ui fenei: “ ʼAliki, neʼe au iloʼi ko koe ko te tagata agafefeka, ʼe ke utu ʼi te koga meʼa ʼae neʼe mole ke faigaue ai, pea ʼe ke tanaki ia te fulumeto ʼi te koga meʼa ʼae neʼe mole ke haha ai. Koia neʼe au mataku ai, ʼo au alu ʼo tanu tau taleta. Koʼeni ia te meʼa ʼaʼau.” (Mateo 25:24, 25) Neʼe mole pe la ina tuku te paʼaga ʼaia ki te fale paʼaga, ke maʼu ai e tona pule hona tupu. Pea neʼe hage ia ko he falā ʼe puli ki tona pule.

Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te ui e te pule ʼe ko he “tagata faifekau agakovi mo piko.” Ko te meʼa ʼae neʼe ina maʼu neʼe toʼo mai ia ia pea neʼe foaki ki te tagata faifekau ʼae neʼe lotolelei ke gaue ʼaki he faʼafai. Neʼe ui fenei e te pule: “Ko ʼae ʼe ina maʼu hana meʼa, ʼe toe foaki lahi age anai pea ʼe mahu anai. Kaʼe ko ʼae ʼe mole ina maʼu hana meʼa, ʼe toʼo anai mo te meʼa ʼae ʼe ina maʼu.”—Mateo 25:26, 29.

Neʼe lahi te ʼu manatu neʼe feala ke fakakaukau ki ai te ʼu tisipulo ʼa Sesu, maʼia mo te lea fakatata ʼaeni. Neʼe feala ke natou mahino neʼe maʼuhiga ʼaupito te meʼa ʼae neʼe foaki age e Sesu kia natou, te pilivilesio ʼae ko te fai ʼo he ʼu tisipulo. Pea neʼe fakaʼamu ke natou faʼafai ʼi te fakaʼaogaʼi ʼo te pilivilesio ʼaia. Neʼe mole manatu ia Sesu ʼe tonu ke tatau fuli te meʼa ʼae ʼe natou fai ʼi te gaue faifakamafola ʼae neʼe ina tuku age kia natou. Ohage ko tona fakaha ʼi te lea fakatata, ʼe tonu ke tahi fai te meʼa fuli ʼae ʼe ina lavaʼi “ ʼo mulimuli ki [tona] fealagia.” Kaʼe ʼe mole fakaʼuhiga leva ʼe leleiʼia e Sesu he tahi ʼe “piko” pea ʼe mole faiga fakamalotoloto ke ina fakatuputupu te ʼu koloa ʼo te Pule.

Kaʼe ʼe mahino ia neʼe lahi te fiafia ʼo te ʼu apositolo ʼi te fakapapau ʼaeni: “Ko ʼae ʼe ina maʼu hana meʼa, ʼe toe foaki lahi age anai.”

ʼI te Moʼuga ʼo Oliveto, neʼe hoki ʼosi fakamatala age pe e Sesu te ʼu lea fakatata ʼo te ʼu taʼahine ʼe toko hogofulu pea mo te ʼu taleta. Neʼe ina fakaʼosi feafeaʼi tana tali ʼae ki te fehuʼi ʼa te ʼu apositolo ʼo ʼuhiga mo te fakailoga ʼo tana ʼi heni pea mo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaeni? Neʼe ina fakaʼosi ʼaki te lea fakatata ʼo te ʼu ovi mo te ʼu tao.

Neʼe kamata e Sesu ʼaki tana fakaha te temi ʼae ka hoko ai te lea fakatata ʼaia. Neʼe ina ui fenei kia natou: “Ka haʼu te Foha ʼo te tagata ʼi tona kololia, fakatahi mo te kau ʼaselo fuli, pea ʼe heka anai ʼi tona hekaʼaga fakahau fakakololia.” (Mateo 25:31) Neʼe ina fakaha lelei ʼe ko ia totonu ʼae ʼe talanoa tafito ki ai ia te lea fakatata. Neʼe ina tau fakahigoaʼi ia ia ko “te Foha ʼo te tagata.”—Mateo 8:20; 9:6; 20:18, 28.

ʼE hoko anai ʼafea te lea fakatata ʼaia? ʼE hoko anai ʼi te temi ʼae ka haʼu ai ia Sesu “ ʼi tona kololia” fakatahi mo te kau ʼaselo, pea ʼe heka anai “ ʼi tona hekaʼaga fakahau fakakololia.” Neʼe kua ʼosi palalau ia Sesu ʼo ʼuhiga mo “te haʼu ʼo te Foha ʼo te tagata ʼi te ʼu ʼao ʼo te lagi ʼaki te malohi pea mo he toe kololia lahi” fakatahi mo tana kau ʼaselo. ʼE hoko anai ʼafea? ʼI te “hili pe [ʼo] te mamahi lahi.” (Mateo 24:29-31; Maleko 13:26, 27; Luka 21:27) Koia, ʼe hoko anai te lea fakatata ʼaia moka haʼu anai ia Sesu ʼi tona kololia. Pea kotea anai ka ina fai?

Neʼe fakamahino fenei e Sesu: “Ka haʼu te Foha ʼo te tagata . . . , ʼe fakatahi anai ʼi ʼona muʼa te ʼatu puleʼaga, pea ʼe ina vaheʼi anai te hahaʼi, ohage pe ko te vaheʼi e te tagata tauhi ovi te ʼu ovi mai te ʼu tao. Pea ʼe ina tuku anai te ʼu ovi ki tona toʼomataʼu kaʼe ko te ʼu tao ki tona toʼohema.”—Mateo 25:31-33.

Kotea anai ka hoko ki te ʼu ovi? Neʼe ui fenei e Sesu: “Pea ʼe ui fenei anai e te Hau kia natou ʼae ʼi tona toʼomataʼu: ‘Kotou ʼomai, ia koutou ʼae neʼe tapuakiʼi e taku Tamai, kotou maʼu te Puleʼaga ʼae neʼe teuteuʼi maʼa koutou talu mai te kamataʼaga ʼo te malamanei.’ ” (Mateo 25:34) He koʼe ʼe ʼofainaʼi te ʼu ovi e te Hau?

ʼE fakamahino fenei e te Hau: “Neʼe au pakupaku pea neʼe kotou foaki mai haku meʼa kai, neʼe au fia inu pea neʼe kotou foaki mai haku meʼa inu. Neʼe au matapule pea neʼe kotou fakatalitali lelei au, neʼe mole hoku ʼu mutuʼi meʼa pea neʼe kotou foaki mai hoku ʼu mutuʼi meʼa. Neʼe au mahaki pea neʼe kotou taupau au. Neʼe au pilisoni pea neʼe kotou ʼomai ʼo fakasiosio au.” ʼI te fehuʼi age ʼa “te kau faitotonu,” ʼae ʼe fakata e te ʼu ovi, pe neʼe feafeaʼi tanatou fai te ʼu aga ʼaia ʼe lelei, neʼe ina tali fenei: “Ko he meʼa pe neʼe kotou fai ki ʼae ʼe veliveli ʼi ʼoku tehina ʼaeni, neʼe kotou fai kia te au.” (Mateo 25:35, 36, 40, 46) Neʼe mole natou fai te ʼu aga ʼaia ʼe lelei ʼi selo, koteʼuhi ʼe mole ni hahaʼi mahaki peʼe pakupaku ʼi ai. ʼE mahino ia, neʼe natou fai te ʼu aga ʼaia ki te ʼu tehina ʼo Kilisito ʼi te kele.

Pea kotea anai ka hoko ki te ʼu tao, ʼae neʼe tuku ki te toʼohema? Neʼe ui fenei e Sesu: “Pea ʼe ina [te Hau] ui fenei anai kia natou ʼae ʼi tona toʼohema: ‘Kotou fakamamaʼo atu ia te au, kau malaʼia, pea kotou olo ki te fakaʼauha heʼe gata ʼaki te afi ʼae neʼe teuteuʼi maʼa te Tevolo pea mo ʼana ʼaselo. Koteʼuhi neʼe au pakupaku, kaʼe neʼe mole kotou foaki mai haku meʼa kai, pea neʼe au fia inu kaʼe neʼe mole kotou foaki mai haku meʼa inu. Neʼe au matapule kaʼe neʼe mole kotou fakatalitali lelei au, pea neʼe mole hoku ʼu mutuʼi meʼa kaʼe neʼe mole kotou foaki mai hoku ʼu mutuʼi meʼa. Neʼe au mahaki kaʼe neʼe mole kotou taupau au, pea neʼe au pilisoni kaʼe neʼe mole kotou ʼomai ʼo fakasiosio au.’ ” (Mateo 25:41-43) ʼE faitotonu te fakamau ʼaia he neʼe mole agalelei te ʼu tao ki te ʼu tehina ʼo Kilisito ʼi te kele.

Neʼe mahino ki te kau apositolo ʼe heʼe gata anai te ʼu fua ʼo te fakamau ʼaia ka fai ʼi te ka haʼu. Neʼe fakaha e Sesu kia natou te ʼu palalau ʼaeni ʼe fai anai e te Hau: “ ‘ ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ko he meʼa pe neʼe mole kotou fai ki ʼae ʼe veliveli ia natou ʼaeni, neʼe mole kotou fai kia au.’ ʼE olo anai ia natou ʼaia ki te fakaʼauha heʼe gata, kaʼe ko te kau faitotonu ki te maʼuli heʼe gata.”—Mateo 25:45, 46.

ʼAki te tali ʼae neʼe fai e Sesu ki te fehuʼi ʼa te ʼu apositolo, ʼe maʼu ai e ʼana tisipulo he ʼu manatu ke natou fakakaukau ki ai, ʼo tokoni ai kia natou ke natou vakavakaʼi ʼanatou manatu pea mo ʼanatou aga.