Ke Tou Uga Ia Tatou Ki Te ʼOfa Pea Mo Te ʼu Gāue Matalelei—ʼO Feafeaʼi?

“Tou fetokagaʼaki ke tou uga ia tatou ki te ʼofa pea mo te ʼu gāue matalelei, . . . ke tou fefakaloto mālohiʼaki, tāfito la ʼe koutou mamata ki te fakaōviōvi mai ʼo te ʼaho.”—Hepeleo 10:24, 25.

1, 2. (a) He koʼe koa neʼe maʼuhiga ki te kau ʼuluaki Kilisitiano ke nātou maʼu te fakafimālie pea mo te fakaloto mālohi ʼi tanatou ʼu fono fakatahi? (b) Koteā te tokoni neʼe fai e Paulo ʼo ʼuhiga mo te ʼu fono?

NEʼE nātou fono fakafūfū, pea neʼe lokaʼi te ʼu matapā ʼo te ʼapi ʼaē neʼe nātou fakatahi kiai. ʼI tuʼa, ʼi te potu fuli pe neʼe ʼi ai te tuʼutāmaki. Ko tonatou Pule ko Sesu, neʼe matehi ʼi muʼa ʼo te kaugamālie, pea neʼe ina fakatokagaʼi ki tana kau tisipulo ʼe mole nātou hāo anai mo nātou mai te faʼahi ʼaia. (Soane 15:20; 20:19) Kae ʼaki pe tanatou fefanafanaʼaki ʼo palalau ki tonatou Sesu ʼofaina ʼi tanatou fakatahi ʼaia neʼe nātou logoʼi te tokalelei.

² ʼI te ʼalu pe ʼo te temi, neʼe felāveʼi te kau Kilisitiano mo te ʼu ʼahiʼahiʼi kehekehe pea mo te ʼu fakataga. Ohage pe ko te kau ʼuluaki tisipulo ʼaia, neʼe nātou maʼu te fakafimālie pea mo te lotomālohi ʼi te ʼu fono fakatahi. Koia ʼaē, neʼe tohi ai e te ʼapositolo ko Paulo ia Hepeleo 10:24, 25, ʼo fēnei: “Tou fetokagaʼaki ke tou uga ia tatou ki te ʼofa pea mo te ʼu gāue matalelei, ʼo mole tou tuku te fakatahitahiʼi ʼo tatou totonu, ohage ko te agamāhani ʼa ʼihi, kae ke tou fefakaloto mālohiʼaki, tāfito la ʼe koutou mamata ki te fakaōviōvi mai ʼo te ʼaho.”

3. He koʼe koa ʼe koutou ʼui anai ko te manatu ʼaē ia Hepeleo 10:24, 25 ʼe mole faka ʼuhiga pe ko he fakatotonu ke fakatahi te kau Kilisitiano?

³ Ko te ʼu palalau ʼaia ʼe mole faka ʼuhiga pe ki he fakatotonu ke nātou haga fakatahi. ʼE tuku e te ʼu palalau ʼaia he fakatuʼutuʼu fakaʼatua ʼo ʼuhiga mo te ʼu fono faka Kilisitiano fuli—pea ʼe mahino ia, ʼi te ʼu ʼaluʼaga fuli ʼaē ʼe fakatahi ai te kau Kilisitiano. Kua ʼāsili maʼuhiga age ia ʼaho nei, ʼaki tatatou mahino lelei ki te fakaōvi mai ʼo te ʼaho ʼo Sehova, ʼuhi ko te ʼu faigataʼaʼia pea mo te ʼu tuʼutāmaki ʼo te tuʼu agakovi ʼaenī ʼe fakamaʼua ai leva kia tatou ke maʼuhiga ʼatatou ʼu fono ohage ko he nonoʼaga, ko he matapuna ʼo te mālohi pea mo he fakaloto mālohi kia tatou fuli. Koteā te meʼa ʼe feala ke tou fai moʼo ʼiloʼi papau te faʼahi ʼaia? Tou vakaʼi fakalelei age te ʼu palalau ʼa Paulo, ʼo tou fai te ʼu fehuʼi tāfito ʼaenī e tolu: Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē ke tou “fetokagaʼaki”? Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē ke tou ‘uga ia tatou ki te ʼofa pea mo te ʼu gāue matalelei’? Pea, ʼe lava feafeaʼi ke tou ‘fefakaloto mālohiʼaki’ ʼi te ʼu temi faigataʼa ʼaenī?

“Ko Te Fetokagaʼaki”

4. Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē ke tou “fetokagaʼaki”?

⁴ ʼI te temi ʼaē neʼe fakaloto mālohiʼi ai e Paulo te kau Kilisitiano ke nātou “fetokagaʼaki,” neʼe ina fakaʼaogaʼi te kupu faka Keleka ʼaenī katanoēō, moʼo faka maʼuhigaʼi te kupu māhani ʼaenī ko te “fakasiosio.” ʼE ʼui fēnei e te tikisionalio Theological Dictionary of the New Testament, ko te kupu ʼaia ʼe faka ʼuhiga “ko te tuku ʼo tokita ʼatamai katoa ki he meʼa.” ʼI te manatu ʼa W. E. Vine, ʼe toe feala pe ke faka ʼuhiga ko te “mālama katoa, fakatokagaʼi fakalelei.” Koia ʼi te temi ʼaē ʼe “fefakatokagaʼaki” ai te kau Kilisitiano, ʼe mole nātou fakafeauga pe ki hanatou mālama fakasiʼisiʼi kae ʼe nātou fakaʼaogaʼi katoa tanatou ʼu fealagia fakakaukau pea ʼe nātou faiga ke nātou maʼu he mālama ʼe loloto.—Vakaʼi ia Hepeleo 3:1.

5. Koteā te ʼu faʼahiga agaaga ʼa he tahi ʼe feala ke mole hā mai ki tuʼa, pea koteā te tupuʼaga ʼaē ʼe tonu ai ke tou fakatokagaʼi te ʼu agaaga ʼaia?

⁵ ʼE tonu ke tou manatuʼi, ko he agaaga ʼa he tahi mo tana ʼu gāue pea mo tona ʼuhigaʼi tagata ʼaē ʼe feala ke hā mai ʼe laka age ia ʼi he faʼahiga sio feiā pe. (1 Samuele 16:7) ʼI te fai māhani ko he tahi ʼe mole faʼa gūgu ʼe ko he tahi ʼe loloto te ʼu meʼa ʼaē ʼi tona loto peʼe ko he tahi ʼe aga fakahuahua. Pea ko te ʼu haʼuʼaga ʼo nātou ʼe kehekehe ʼaupito. Ko ʼihi neʼe nātou tau mo te ʼu fihifihia fakamataku ʼi tonatou maʼuli; ko ʼihi ʼe nātou lolotoga kātakiʼi te ʼu ʼaluʼaga ʼi te temi nei ʼe mole feala ke tou manatu kiai. Ko te meʼa ʼe tautau hoko ʼe puli vave totatou ʼita ki he faʼahiga aga ʼa he tēhina peʼe ko he tuagaʼane mokā ʼe lahi tatatou mahino ki te haʼuʼaga ʼa he tahi peʼe ko tona ʼu ʼaluʼaga.—Tāʼaga Lea 19:11.

6. Ko te ʼu ʼaluʼaga fea ʼaē ʼe feala ai ke lahi tatatou feʼiloʼiʼaki, pea koteā tona ikuʼaga lelei?

⁶ ʼIo, ʼe mole faka ʼuhiga leva ʼe tonu anai ke tou kau ki te ʼu meʼa ʼa ʼihi kae neʼe mole nātou kole mai ke tou kau age kiai. (1 Tesalonika 4:11) Pea tahi ʼaē, ʼe mahino ia ʼe feala ke tou fefakahāʼaki pe he fetokagaʼaki moʼoni. ʼE hā mai ai ʼe mole feʼauga ʼaki pe te fakamālo ʼaē ʼe fai ʼi te Fale ʼo te Puleʼaga. He koʼe koa ʼe mole koutou fili he tahi ʼe koutou fia ʼiloʼi lelei pea mo fakatuʼutuʼu ke koutou fai palalau mo ia ʼi ni ʼu kiʼi minuta ʼi muʼa peʼe ʼi te ʼosi ʼo te fono? Kae lagi ʼe lelei age, ke tou “muliʼi te ala ʼo te tali kāiga” ʼaki he fakaafe ʼo he tokotahi peʼe ko he toko lua kio kita. (Loma 12:13) Koutou fakahā takotou tokaga. Koutou fagono. ʼAki pe he fehuʼi age pe neʼe feafeaʼi tana ʼiloʼi ia Sehova pea mo tana ʼofa ki ai, ʼe feala ke lahi ni ʼu meʼa ʼe tou maʼu mai ai. Kae ʼe mole gata aipe, ʼe toe feala ʼaki he kaugā gāue fakatahi ʼi te minisitelio ʼi te ʼu ʼapi. Ko te taʼi fefakatokagaʼaki ʼaia ʼe tokoni anai kia tatou ke tou fakatuputupu te loto femahinoʼaki.—Filipe 2:4; 1 Petelo 3:8.

Ko Te ‘Feʼugaʼaki’

7. (a) ʼE malave feafeaʼi te akonaki ʼa Sesu ki te hahaʼi? (b) Koteā ʼaē neʼe mālohi ʼaupito ai tana fai akonaki?

⁷ ʼI te temi ʼaē ʼe tou feʼugaʼaki ai, ʼe ko he teuteu lelei ʼaupito ʼaia ki te fakaloto mālohi, ki te feʼugaʼaki ʼaē ki he meʼa ʼe tonu ke fai. ʼE fakamaʼua tāfito ki te kau tagata ʼāfea Kilisitiano ke nātou fai te faʼahi ʼaia. ʼI te temi ʼaē neʼe talanoa ai Sesu ʼi muʼa ʼo te kaugamālie, ʼe tou lau fēnei: “Neʼe ōfo ai te hahaʼi ʼi tana taʼi faʼahiga fai akonaki.” (Mateo 7:28) ʼI te tahi lakaga, ko te kau solia ʼaē neʼe fekauʼi ke nātou ʼolo ʼo puke ia ia, neʼe nātou ʼui fēnei: “Neʼe mole heʼeki ʼi ai pe la he tagata neʼe kua palalau feiā.” (Soane 7:46) Koteā ʼaē neʼe mālohi ʼaupito ai te fai akonaki ʼa Sesu? Ko he ʼu fakahāhā koa ʼo ni ʼu meʼa ʼi te loto? Kailoa; neʼe palalau Sesu ʼaki te aga ʼe tau. Kae, neʼe faiga tuʼumaʼu pe ia ke malave ki te ʼu loto ʼo nātou ʼaē neʼe fagono. ʼUhi neʼe tokaga ki te hahaʼi, neʼe ina ʼiloʼi lelei peʼe feafeaʼi honatou uga. Neʼe ina fakaʼaogaʼi te ʼu lea fakatātā ʼe malave, ʼe faigafua, ʼe nātou fakaʼasi te ʼu meʼa ʼe hoko moʼoni ʼi te maʼuli ʼo te ʼaho fuli. (Mateo 13:34) ʼO toe feiā aipe, ko nātou ʼaē ʼe nātou fai ni ʼu akonaki ʼi ʼatatou ʼu fono ʼe tonu anai ke nātou faʼifaʼitakiʼi ia Sesu ʼaki hanatou fai ni ʼu talanoa ʼe fakaloto māfana pea mo fakafiafia moʼo uga ʼo tatou. Ohage ko Sesu, ʼe feala ke tou tokakaga ʼo fakaʼaogaʼi ni ʼu lea fakatātā ʼe ʼalutahi mo te hahaʼi ʼaē ʼe fagono pea ke malave te ʼu meʼa ʼaia ʼi ʼonatou ʼu loto.

8. Neʼe feafeaʼi te uga e Sesu ʼaki te faʼifaʼitaki, pea ʼe lava feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi ia ia ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia?

⁸ ʼAki te kaugana ʼaē ki totatou ʼAtua, ʼe feala pe kia tatou fuli ke tou feʼugaʼaki ʼaki pe te faʼifaʼitaki ʼaē ʼe tou fakahā. ʼE mahino papau ia neʼe uga e Sesu ia nātou ʼaē neʼe fagono kia te ia. Neʼe manako ki te gāue faka minisitelio faka Kilisitiano pea neʼe ina faka maʼuhigaʼi te minisitelio. Neʼe ina ʼui neʼe hage ko he meʼa kai kia te ia. (Soane 4:34; Loma 11:13) Ko te taʼi fiafia ʼaia ʼe feala ke pikisia gafua. ʼE feala koa ke koutou fakahā tokotou fiafia ʼi te minisitelio ki ʼihi? ʼAki takotou tokaga ki takotou ʼu faʼahiga palalau ke ʼaua naʼa lave kovi, koutou vaevae ki ʼihi ʼi te kokelekasio te ʼu meʼa lelei ʼaē neʼe hoko kia koutou. Ka koutou fakaafe niʼihi ke gāue mo koutou, koutou fakasiosio peʼe feala ke koutou tokoni kia nātou ke nātou maʼu he fiafia moʼoni ʼaki hanatou palalau ki ʼihi ʼo ʼuhiga mo totatou Tupuʼaga Lahi ko Sehova.—Tāʼaga Lea 25:25.

9. (a) Koteā te tahi ʼu puleʼaki moʼo uga niʼihi ʼe tonu anai ke tou fakamamaʼo mai ai, pea koteā tona tupuʼaga? (b) Koteā ʼaē ka ina uga ai tatou ke tou foaki te meʼa ʼaē ʼe lelei ia tatou ki te gāue ʼa Sehova?

⁹ Kae ke tou tokaga, ke ʼaua naʼa tou uga niʼihi ki he faʼahi ʼe kovi. Ohage la, ʼe feala pe ke tou fai he meʼa ke nātou logoʼi ʼe nātou lākahala ʼo ʼuhiga mo he meʼa neʼe mole nātou fai. ʼE feala ko he faʼahi ʼe mole tou tokagaʼi, ke tou fakaufiufi ia nātou ʼaki hatatou fakatatau ʼo nātou ki niʼihi ʼe lahi age tanatou ʼu gāue ʼi te minisitelio, peʼe feala ke tou fai ni ʼu fakatuʼutuʼu fefeka pea mo meʼa noaʼi ia nātou ʼaē ʼe mole nātou lavaʼi te faʼahi ʼaia. Ko te ʼu puleʼaki ʼaia ʼe feala ke nātou uga ʼihi ke nātou fai he gāue ʼi he kiʼi temi pe, kae neʼe mole tohi fēnei e Paulo, ‘Uga ki te lākahala pea mo te ʼu gāue matalelei.’ Kailoa, ʼe tonu ke tou uga ki te ʼofa, pea ʼe hoa mai leva te ʼu gāue ʼe fai ʼaki te ʼu manatu ʼe lelei. ʼE mole tonu anai ke fai e hina tahi he meʼa ʼuhi pe ko te manatu ʼaē ʼa ʼihi ʼi te kokelekasio ʼo ʼuhiga mo ia, mo kapau ʼe mole ina fakahoko te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou fakatalitali kiai.—Vakaʼi ia 2 Kolonito 9:6, 7.

10. He koʼe koa ʼe tonu ke tou manatuʼi ʼe mole tou pule ki te tui ʼa ʼihi?

¹⁰ Ko te feʼugaʼaki ʼe mole faka ʼuhiga ko te fepuleʼaki. Logope te lahi ʼo te pule ʼaē neʼe foaki age e te ʼAtua, ʼaki te agavaivai neʼe fakamanatuʼi age e te ʼapositolo ko Paulo ki te kokelekasio ʼo Kolonito: ‘ ʼE mole ko mātou te ʼu pule ʼo takotou tui.’ (2 Kolonito 1:24) Kapau ohage ko ia, ʼe tou mahino ʼaki te agavaivai ʼe mole ko totatou maʼua ke tou hinoʼi pe koteā te meʼa ʼaē ʼe tonu ke fai e ʼihi ʼi te gāue kia Sehova, peʼe ke tou takitaki tonatou ʼu leʼo ʼo loto ʼo ʼuhiga mo he ʼu puleʼaki ʼe tonu ke nātou fai, ʼe tou tokakaga anai ke ʼaua naʼa tou liliu ʼo “faitotonu fau,” ʼo puli ia tatou te fiafia, ʼo tou aga fefeka, mo maʼu he ʼu manatu kovi, peʼe tou fai leva he ʼu lekula. (Tagata Tānaki 7:16) Ko te ʼu taʼi aga ʼaia ʼe mole fakatupu uga; ʼe nātou fakatupu lotomamahi.

11. Koteā ʼaē neʼe ina uga ke foaki te ʼu meʼa ʼofa ʼi te ʼu ʼaho ʼo te laga ʼo te tapenakulo ʼo Iselaele, pea e feafeaʼi tona hoko moʼoni ʼi totatou temi?

¹¹ Ko te ʼu faiga fuli ʼaē ʼe tou fai ʼi te gāue ʼa Sehova ʼe tonu ke tatau mo te manatu ʼaē neʼe maʼu ʼi te Iselaele ʼāfea ʼi te temi ʼaē neʼe tonu ai ke fai ni ʼu meʼa ʼofa ki te laga ʼo te tapenakulo. ʼE ʼui fēnei ia Ekesote 35:21: “Pea neʼe nātou ʼōmai ai, ia nātou fuli ʼaē neʼe uga e ʼonatou ʼu loto, pea neʼe nātou fetuku mai, ia nātou fuli ʼaē neʼe uga e tonatou ʼatamai, te meʼa ʼofa kia Sehova ʼo ʼuhiga mo te gāue.” Neʼe mole uga nātou e he ʼu mālohi mai tuʼa kae neʼe uga nātou e te ʼu meʼa mai ʼonatou ʼu loto. ʼIo, ʼe ʼui ʼi henī ʼi te faka Hepeleo ko “nātou fuli ʼaē ko tonatou ʼu loto neʼe lagaʼi” moʼo fai te ʼu taʼi meʼa ʼofa ʼaia. (Ko mātou ʼaē neʼe mātou fakaʼiloga keheʼi.) Ke hoholo pe ki muʼa, tou faiga ke tou felagaʼaki ʼo tatatou ʼu loto ʼi te temi fuli ʼaē ʼe tou fakatahi ai. Ko te laumālie ʼo Sehova ʼe feala ke ina fakahoko te ʼu faʼahiga meʼa pe ʼaē ʼe ʼaoga moʼo uga te hahaʼi.

Ko Te ‘Fefakaloto Mālohiʼaki’

12. (a) Koteā te ʼu faʼahiga faka ʼuhiga ʼo te kupu faka Keleka ʼaē neʼe fakaliliu ʼaki te kupu ʼaē ko te “fakaloto mālohi”? (b) Neʼe feafeaʼi te hala mo fakaloto mālohiʼi ʼo Sopo e tona ʼu kaugā fagona? (c) He koʼe koa ʼe tonu ke tou tokakaga ke ʼaua naʼa tou fefakamāuʼaki?

¹² ʼI te temi ʼaē neʼe tohi ai e Paulo ʼe tonu ke tou ‘fefakaloto mālohiʼaki,’ neʼe ina fakaʼaogaʼi te kupu faka Keleka ʼaenī parakalēō, ʼaē ʼe feala ke faka ʼuhiga ki te ‘fakamālohiʼi, fakafimālie.’ ʼI te Tohi-Tapu faka Keleka Septante, ko te kupu ʼaia neʼe fakaʼaogaʼi ʼi te tohi ʼo Sopo 29:25, ʼaē neʼe talanoa kia Sopo ko he tahi ʼe ina fakafimālie te hahaʼi ʼaē ʼe putu. Meʼa faikehe foki, ʼi te temi ʼaē neʼe tau ai ia Sopo mo te ʼahiʼahiʼi faigataʼa, neʼe mole ina maʼu pe la te taʼi fakaloto mālohi ʼaia. ʼI te lahi fau ʼaē ʼo te fia fakamāuʼi e te ʼu “tagata fakaloto fīmālie” e tolu ia ia pea mo nātou fakatonutonuʼi ia ia, neʼe mole ia nātou te lotomahino kia te ia peʼe mo nātou logoʼi tona lotomamahi. ʼIo, ʼi te ʼu talanoa fuli ʼaē neʼe nātou fai, neʼe mole pe la nātou toʼo tuʼa tahi tona higoa. (Fakatatau mo Sopo 33:1, 31.) ʼE ʼiloga lelei mai neʼe lahi age tanatou faka ʼuhigaʼi ia ia ohage ko he faigataʼaʼia ka mole hage ko he tagata. ʼO mole fakapuna’maʼuli te kalaga fakaʼita ʼaenī ʼa Sopo kia nātou: “Ka na pau la ko ʼokoutou ʼu nefesi neʼe nofo ʼi te faʼahi ʼaē ʼe nofo ai toku nefesi”! (Sopo 16:4) ʼO toe feiā pe ia ʼaho nei, kapau ʼe koutou fia fakaloto mālohiʼi he tahi, koutou lotomahino! ʼAua naʼa koutou fakamāuʼi. ʼE ʼui fēnei ia Loma 14:4, “ko ai koa ia koe ke ke fakamāu te tagata faifekau ʼa he tahi. ʼI muʼa ʼo tona pule ʼe tuʼu peʼe tō. ʼIo, ʼe fakatuʼu anai ia, heʼe ko Sehova ʼe feala ke ina fakatuʼu ia ia.”

13, 14. (a) Koteā te moʼoni tāfito ʼaē ʼe ʼaoga kia tatou moʼo fakalotoʼi totatou ʼu tēhina pea mo tuagaʼane ke nātou maʼu he fīmālie? (b) Neʼe feafeaʼi te fakamālohiʼi ʼo Taniela e te ʼaselo?

¹³ Ko te tahi kupu parakalēō pea mo tona higoa ʼaē ʼe fakapipiki kiai ʼe fakaliliu ʼaki te kupu ʼaē ko te “fakafimālie” ia 2 Tesalonika 2:16, 17: “Pea tahi ʼaē meʼa, ko totatou ʼAliki ko Sesu Kilisito pea mo ʼAtua ko totatou Tāmai, ʼaē neʼe ʼoʼofa kia tatou pea neʼe nā foaki te fakafimālie heʼegata pea mo te ʼamanaki lelei ʼaki te ʼofa heʼe tau, ke nā fakafimālie ʼokotou ʼu loto pea mo fakamālohiʼi koutou ʼaki te ʼu gāue pea mo te ʼu palalau lelei.” Koutou fakatokagaʼi ʼe fakapipiki e Paulo te manatu ʼaē ke maʼu ʼi ʼotatou ʼu loto te fakafimālie pea mo te moʼoni tāfito ʼaē ko Sehova ʼe ʼofa kia tatou. Koia ʼe feala ke tou fefakaloto mālohiʼaki pea mo fefakafimālieʼaki ʼo fakahā aipe te moʼoni maʼuhiga ʼaia.

¹⁴ ʼI te tahi ʼaluʼaga, ʼi te lahi fau ʼo te hoha ʼo te polofeta ko Taniela ʼi tana ʼosi sio ʼaē ki te meʼa fakamataku neʼe hā, neʼe ʼui maʼana: “Neʼe liliu toku ʼuhiga maʼuhiga ʼo pulinoa, pea neʼe pulinoa toku mālohi.” Neʼe fekauʼi tuʼa lahi e Sehova te ʼaselo moʼo fakamanatuʼi kia Taniela ko ia neʼe “maʼuhiga ʼaupito” kia mata ʼo te ʼAtua. Neʼe koteā tona fua? Neʼe ʼui e Taniela ki te ʼaselo: “Neʼe ke fakamālohiʼi ʼau.”—Taniela 10:8, 11, 19.

15. ʼE tonu ke feafeaʼi te fakamatatau e te kau tagata ʼāfea pea mo te ʼu taupau feʼaluʼaki, te fakavikiviki pea mo te fakatonutonu?

¹⁵ Koia ʼi henī, ʼe ʼi ai te tahi faʼahiga fakaloto mālohiʼi ʼo niʼihi. Koutou vikiʼi nātou! ʼE faigafua pe takita tō ki te fatufatu pea mo te aga fefeka. ʼE moʼoni, ʼe ʼi ai te tahi ʼu temi ʼe ʼaoga ai ke fai he fakatonutonu, ko te ʼu tagata ʼāfea pea mo te kau taupau feʼaluʼaki ʼaē ʼe tonu ke nātou fai te faʼahi ʼaia. Kae ʼe fua lelei anai kia nātou mo kapau ʼe nātou manatuʼi ko nātou ko ni ʼu hahaʼi ʼe nātou foaki te ʼu tokoni ʼe fakatupu lotomāfana kae mole ko nātou ko ni hahaʼi ʼe nātou kumi te ʼu hala.

16. (a) ʼI te temi ʼaē ʼe fakaloto mālohiʼi ai he tahi ʼe lotovaivai, he koʼe koa ʼi te agamāhani ʼe mole feʼauga pe ʼi tonatou fakaloto mālohiʼi ke fakalahi age tanatou gāue kia Sehova? (b) Neʼe feafeaʼi te tokoni ʼa Sehova kia Elia ʼi te temi ʼaē neʼe lotovaivai ai?

¹⁶ ʼE ʼaoga tāfito kia nātou ʼaē ʼe lotovaivai he fakaloto mālohi, pea ʼe ʼamanaki ia Sehova ʼo ʼuhiga mo tatou ʼi totatou ʼuhiga kaugā fagona Kilisitiano, ke tou liliu ko he matapuna ʼo te tokoni—tāfito la mo kapau ko tatou ko te ʼu tagata ʼāfea. (Tāʼaga Lea 21:13) Koteā te meʼa ʼe feala ke tou fai? ʼE feala ke mole feʼauga ʼi te ʼui age pe ʼaē ke fakalahilahi age te gāue ʼaē kia Sehova. Koteā tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼi te mole feʼauga ʼo te meʼa ʼaē ʼe nātou fai, ʼe feala ko he tahi ʼaia tupuʼaga ʼe kau ki te faka lotovaivaiʼi ʼo nātou. ʼE mole ko he meʼa ʼe tautau hoko. ʼI te lahi fau ʼo te lotovaivai ʼo te polofeta ko Elia neʼe fia mate ia; kae ko te meʼa ʼaia neʼe hoko ʼi te temi neʼe maʼumaʼua lahi ai ʼi tana gāue kia Sehova. Neʼe feafeaʼi te aga ʼa Sehova kia te ia? Neʼe fekauʼi e Sehova te ʼaselo moʼo foaki he tokoni ʼaoga. Neʼe fakahā e Elia te ʼu meʼa tāfito ʼaē ʼi tona loto kia Sehova, ʼo ina fakahā ʼe ina logoʼi neʼe mole ʼi aipe la hona ʼaoga ohage pe ko tana ʼu kui ʼaē kua mamate, ko tana gāue neʼe vaʼiganoa, pea neʼe tokotahi ʼosi ia. Neʼe logo ia Sehova pea neʼe ina fakafimālieʼi ia ia ʼaki te ʼu fakahāhā fakaofoofo ʼo Tona mālohi pea ʼaki te ʼu fakapapau neʼe mole nofo tokotahi ia pea ko te gāue ʼaē neʼe ina kamata ʼe fakaʼosi anai ia. Neʼe toe fakapapau e Sehova kia Elia ʼe ina foaki age hona kaugā fagona moʼo akoʼi, ko he tahi ka liliu anai ʼo hoa mai kia te ia.—1 Hau 19:1-21.

17. ʼE lava tokoniʼi feafeaʼi e he tagata ʼāfea he tahi e lahi tana manatu kovi ʼo ʼuhiga pea mo ia totonu?

¹⁷ ʼE ko he meʼa fakaloto mālohi! E lagi feala ke tou tokoni kia nātou ʼaē ʼe lotomamahi. Tou faiga ke tou mahino kia nātou ʼaki te fagono! (Sake 1:19) ʼE tonu ke fakafuafua lelei te foaki ʼo te fakafimālie faka Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga kia nātou takitokotahi. (Tāʼaga Lea 25:11; 1 Tesalonika 5:14) Moʼo fakaloto mālohiʼi ʼo nātou ʼaē ʼe kovi ʼosi tanatou ʼu manatu ʼo ʼuhiga mo nātou totonu pe, ʼe feala ke foaki e te ʼu tagata ʼāfea he fakamoʼoni faka Tohi-Tapu ʼaē ko Sehova ʼe ʼofa pea ʼe ina faka maʼuhigaʼi nātou.a Ko te palalau ʼaē ki te totogi ʼe feala pe ko he meʼa mālohi moʼo uga ʼo nātou ʼaē ʼe nātou ʼui ʼe mole honatou ʼaoga. Ko he tahi ʼe lotomamahi ʼaupito ʼi ni ʼu agahala ʼāfea, ʼe feala ke fakahā age ki ai, ko te totogi ʼe feala ke ina fakamaʼa ia ia mo kapau ʼe fakahemala moʼoni pea mo situʼa ki te faʼahi ʼaia.—Isaia 1:18.

18. ʼE tonu ke fakaʼaogaʼi feafeaʼi te akonaki ʼo te totogi moʼo fakaloto mālohiʼi he tahi neʼe gaohi koviʼi e he tahi, pe neʼe fakaʼalikiʼi?

¹⁸ ʼIo, ʼe fakakaukauʼi anai e te tagata ʼāfea he ʼaluʼaga makehe moʼo fakaʼaogaʼi te akonaki ʼaē ʼe matatonu mo he tahi. Koutou fakatokagaʼi te faʼifaʼitaki: ko te sakilifisio faitotogi ʼa Kilisito neʼe fakatātā e te ʼu sakilifisio manu ʼi te Lao ʼa Moisese, ko te ʼu sakilifisio ʼaia neʼe fakamaʼua ki te fakamolemole ʼo te ʼu agahala fuli. (Levitike 4:27, 28) Kae neʼe mole maʼu ʼi te Lao, ko ia ʼaē neʼe fakaʼalikiʼi ʼe ina fai te mōlaga ki te taʼi agahala ʼaia. Neʼe ʼui e te lao ʼe “tonu ke mole [nātou] fai he meʼa” moʼo fakatūʼa ia ia. (Teutalonome 22:25-27) Koia ia ʼaho nei, kapau neʼe gaohi he tuagaʼane pea neʼe fakaʼalikiʼi, pea neʼe tupu ʼaki ai hana logoʼi kua ʼuli ia ia pea mole kei ʼi ai hona ʼaoga, ʼe tau anai koa ke fakaʼaogaʼi ki ai te totogi moʼo fakamaʼa ʼo te agahala ʼaia? Kailoa ia. Neʼe mole ko ia ʼaē neʼe agahala ʼi te meʼa ʼaia. ʼE ko te tagata fai fakaʼaliki ʼaē neʼe agahala pea mo ʼaoga ke fakamaʼa. Kae, ko te ʼofa ʼaē neʼe fakahā e Sehova pea mo Kilisito ʼaki te foaki ʼo te totogi ʼe feala ke fakaʼaogaʼi ohage ko he fakamoʼoni neʼe mole ʼuli ia ki te ʼu mata ʼo te ʼAtua ʼaki te agahala ʼa he tahi kehe kae ʼe maʼuhiga ia ia kia Sehova pea ʼe nofo ia ʼi tona ʼofa.—Vakaʼi ia Maleko 7:18-23; 1 Soane 4:16.

19. He koʼe koa ʼe mole tonu anai ke tou ʼamanaki ko ʼatatou ʼu fakatahi fuli mo ʼotatou ʼu tēhina pea mo tuagaʼane ʼe ko he fakaloto mālohi anai, koteā anai te meʼa ʼe tonu ke tou fakatotonu ke tou fai?

¹⁹ Ei, logope la he faʼahiga maʼuli ʼe feala ke hoko ki he tahi ʼi tona maʼuli, peʼe ko he ʼu faʼahiga ʼaluʼaga fakaloto mamahi neʼe feala ke nātou fakapōʼuli tona maʼuli ʼāfea, ʼe tonu ke ina maʼu he fakaloto mālohi ʼi te kokelekasio ʼo te hahaʼi ʼa Sehova. Pea ʼe hoko anai mo kapau ʼe tou tahi faiga takitokotahi ke tou fetokagaʼaki, ke tou feʼugaʼaki, pea mo tou fefakaloto mālohiʼaki ʼi te temi fuli pe ʼaē ʼe tou fakatahi ai. Kae ʼi totatou ʼuhiga heʼe haohaoa, ʼe tou hala mo fai te ʼu meʼa fuli ʼaia ʼi ʼihi temi. Ko te meʼa ia ʼe hoko ʼi te tahi ʼu temi, ʼe tou fefakamamahiʼaki pea mo felotomamahiʼaki. Tou faiga ke ʼaua naʼa tou sioʼi pe te ʼu hala ʼa ʼihi ʼi te faʼahi ʼaia. Kapau ʼe koutou sioʼi pe te ʼu hala, ʼe feala ke kovi ʼosi takotou ʼu manatu ki te kokelekasio pea mo feala pe ke koutou tō ki te hele ʼaē neʼe loto e Paulo ke ina tokoniʼi tatou ke tekeʼi, ko tona faka ʼuhiga ʼo te hele ʼaia, ko te tuku te fakatahitahiʼi ʼo tatou totonu. Ke ʼaua naʼa hoko te meʼa ʼaia ʼi he temi! ʼI te lahi ʼaupito ʼo te tuʼutāmakiʼia pea mo te fakaloto mamahi ʼo te tuʼu ʼāfea ʼaenī, tou faiga mālohi ke tou fai te meʼa ʼaē ʼe feala ke tou fai moʼo fakamālohiʼi ʼatatatou ʼu fono—pea tāfito la ʼe tou sio ki te ʼaho ʼo Sehova kua ōvi mai!

[Nota ʼi te lalo pasina]

ʼE Feafeaʼi Anai Hakotou Tali?

◻ He koʼe koa ʼe maʼuhiga ki ʼatatou ʼu fono pea mo ʼatatou ʼu fakatahi ke liliu ʼo fakaloto mālohi ʼi te ʼu ʼaho fakamuli ʼaenī?

◻ Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē ke fetokagaʼaki?

◻ Koteā te faka ʼuhiga ʼo te ʼui ʼaē ko te feʼugaʼaki?

◻ Koteā ʼaē ʼe pipiki ki te fefakaloto mālohiʼaki?

◻ ʼE lava feafeaʼi he fakaloto mālohiʼi ʼo ia ʼaē ʼe lotovaivai pea mo lotomamahi?

[Paki ʼo te pasina 16]

Ko te tali kāiga ʼe tokoni kia tatou ke lahi tatatou feʼiloʼiʼaki lelei

[Paki ʼo te pasina 18]

ʼI te temi ʼaē neʼe lotovaivai ai Elia, neʼe haga pe ia Sehova ʼo fakafimālieʼi ia ia