Imbono YeBhayibhile
Isizathu Sokuba AmaKristu Engayibhiyozeli IKrismesi
‘IKRISMESI ayivumelekanga ngokwasemthethweni! Nabani na oyibhiyozelayo okanye ode angaphangeli ngoSuku LweKrismesi uya kufumana isohlwayo!’
Kubonakala kungaqhelekanga kunjalo, oku kwamiswa ngokwenene njengomthetho emva phayaa kwinkulungwane ye-17. AmaPuritan awuvala lo mbhiyozo eNgilani. Yintoni eyabangela oko kuchaswa kungqongqo kweKrismesi? Yaye kutheni namhlanje kukho izigidi ezivakalelwa kukuba iKrismesi asiyoyamaKristu?
Yavela Phi Ngokwenene IKrismesi?
Usenokumangaliswa kukufumanisa ukuba iKrismesi ayizange imiselwe nguYesu Kristu engazange yena nabafundi bakhe benkulungwane yokuqala bayibhiyozele. Enyanisweni, akukho ngxelo yokuba kwakubhiyozelwa iKrismesi de kwayiminyaka engama-300 emva kokufa kukaKristu.
Abantu abaninzi ababephila ngezo mini babenqula ilanga, njengokuba babeziva bexhomekeke ngokunamandla kumjikelezo waminyaka le. Imisitho eyenziwe ngocoselelo yayihambisana nokunqulwa kwelanga eYurophu, eYiputa nasePersi. Umxholo oyintloko kule mibhiyozo wawukukubuya kokukhanya. Ilanga, ngenxa yokubonakala kwalo okwakungathi kumfilibana ebusika, lalibongozwa ukuba libuye ‘kuhambo lwalo olukude.’ Le mibhiyozo yayiquka ukugcoba, ukugida, ukungqungqa, ukuhombisa amakhaya ngezibane nangezinto zokuhombisa nokuphana izipho. Ngaba ezi zinto zivakala ziqhelekile?
Abanquli belanga babekholelwa kwelokuba iinkuni zesigodo somthi ngoku ekuphenjwa ngaso ngeKrismesi (yule log) zazinamandla omlingo, imililo emikhulu yemincili yayinokunika uthixo welanga amandla ize imbuyisele ebomini, izindlu ezihonjiswe ngohlaza zazingaphephetha iidemon, umthi iholly wawufanele unqulwe njengesithembiso sokubuya kwelanga nokuba amasetyana endembu (mistletoe) ayenokuzisa ithamsanqa ukuba anxitywa njengamakhubalo. Ezi zinto zinxulunyaniswa nawuphi umbhiyozo namhlanje?
Inyanga kaDisemba yayiyeyona nyanga yokubhiyoza kwiRoma yobuhedeni kude kudala ngaphambi kokuba iKrismesi isungulwe apho. Umbhiyozo weSaturnalia owawuthabatha iveki yonke (unikelwe kuSaturn, uthixo wezolimo) neDies Natalis Solis Invicti (Umhla Wokuzalwa Welanga Elingoyiswayo) wawubakho ngeli xesha. Kwakhona uDisemba 25 wayegqalwa njengomhla wokuzalwa kukaMithras uthixo wokukhanya wamaPersi.
Ngaba Kukwenza Aba Bahedeni AmaKristu?
Ngelokuzama ukuguqula aba bahedeni, kwaxutywa ngokungekho zibhalweni iinkolelo zamaKristu kunye nezabahedeni yaye ngoko icawa yakhetha umhla weKrismesi owangqamana nowona mbhiyozo ubalulekileyo wobuhedeni. Yaye kuthekani ngamasiko eKrismesi? IEncyclopedia of Religion and Ethics iyavuma ukuba amasiko amaninzi eKrismesi “awangomasiko okwenene amaKristu, kodwa ngamasiko abahedeni ethe icawa yatshona ayavela nangonwele kuwo okanye yawaqwabazel’ iliso.” Kubonakala ukuba kwakucingwa ukuba ngokwenza la masiko abe ngathi ngawobuKristu oku kwakuya kubenza amaKristu abo babesiba nenxaxheba kuwo.
Noko ke, kunokuba enze ubuhedeni bube bubuKristu, la masiko enza ubuKristu baba bubuhedeni. Ebudeni beminyaka yee-1600, amaPuritan aphazamiseka gqitha ngesibakala esicacileyo sokuba iKrismesi yayiyeyobuhedeni kangangokuba loo holide yenziwa engavumelekanga ngokusemthethweni eNgilani nakwamanye amathanga aseMerika. Izohlwayo zazifunyanwa ngenxa yokubhiyozela iKrismesi okanye nje ngokungaphangeli ngoMhla weKrismesi. KwiNew England (eUnited States), kwaba kuphela ngowe-1856 eyathi iKrismesi yamkeleka ngokwasemthethweni.
Kodwa kukho enye inkalo ebaluleke ngakumbi ngeKrismesi kunendlela icawa, abahedeni, okanye amaPuritan ababeyijonga ngayo mhlamnene. Okuxhalatyelwe ngokuyintloko ngamaKristu okwenyaniso kukuba . . .
UYesu Kristu Uyijonga Njani IKrismesi?
Ukuba bekusenziwa itheko lakho, ngaba indlela wena ofuna lenziwe ngayo ibingasayi kuba yebalulekileyo? Ngoko ke, senza kakuhle ngokuzibuza oku: Ngaba iBhayibhile yayibonisa indlela uYesu azijonga ngayo izithethe ezitshone zwabha kubuhedeni?
UYesu wazigweba iinkokeli zonqulo ezazilalanisa unqulo olunyulu ukuze zizuze abantu ababeguqukela elunqulweni. Wathi kwiinkokeli ezinjalo: “[Nihamba hamba] ngolwandle nasemhlabeni ukuze niguqule abe mnye, nize nimenze abe ngoyilungele ngokuphindwe kabini intshabalalo njengokuba nani ninjalo.”—Mateyu 23:15, Phillips.
Inguquko yayingazi kufezwa ngokudibanisa iinkolelo zobuhedeni nezobuKristu. UPawulos, umpostile kaYesu, wabhalela amaKristu aseKorinte oku: “Aninako ukusela indebe yeNkosi nendebe yeedemon.” (1 Korinte 10:21) Yaye kwincwadi yakhe elandelayo eya kuwo, uPawulos waleka umsundulo ngokuthi: “Musani ukunxulumana nabangakholwayo nize nizame ukusebenza nabo. . . . Ingakho njani imvisiswano phakathi koKristu nomtyholi?”—2 Korinte 6:14, 15, Phillips.
Ukuba umama onenkathalo ebengabona umntwana wakhe echola ilekese kumsele ozele ngamanzi amdaka, ebeya kumxelela ukuba ayilahle ngoko nangoko. Ukumcinga kwakhe eyitya—nokude ayichukumise—kumhlasimlisa umzimba. Nangona abaninzi beyinandipha iKrismesi, iye yacholwa kwiindawo ezingathandekiyo. Izimvo zikaYesu zifana nezo zomprofeti uIsaya, owabongoza abanquli bokwenyaniso bomhla wakhe esithi: “Mkani, mkani, phumani apho; musani ukuphatha nto iyinqambi.”—Isaya 52:11.
Ngoko ke, amaKristu okwenyaniso namhlanje awayibhiyozeli iKrismesi. Nangona ukuma kwawo kusenokubonakala kungaqhelekanga kwabanye, azijonga izithethe njengokuba uYesu wenzayo. Xa wabuzwa oku: “Kungani na ukuba abafundi bakho basigqithe isithethe samanyange?” waphendula wathi: “Nani, kungani na ukuba niwugqithe umthetho kaThixo ngenxa yesithethe senu?” Yaye wongezelela ngelithi: “Niwuphangile ke igunya umthetho kaThixo ngenxa yesithethe senu.”—Mateyu 15:2, 3, 6.
AmaKristu okwenyaniso namhlanje abonisa ukumanyana noYesu ngokuqhelisela “unqulo lona oluhlambulukileyo, olungadyobhekileyo,” olungangcoliswanga zizithethe zabantu zobuhedeni.—Yakobi 1:27.
[Amagama acatshulweyo akwiphepha 13]
“Nani, kungani na ukuba niwugqithe umthetho kaThixo ngenxa yesithethe senu?”—Mateyu 15:3