Ixesha Lokuqalisa Nomlinganiselo Woko Ufanele Ukuthethe

ABAZALI abaninzi abanenkathalo babonakala becinga ukuba umntwana wabo unokufundiswa ngesini nendlela umntu abakho ngayo ebudeni bencoko ebangela iintloni xa bebethwa ngumoya kangangemizuzu elishumi xa eneminyaka eli-13 ubudala. Kodwa ngokufuthi oku akungqineki kukuncinane gqitha nje kuphela kodwa kukwangqineka kufika emva kwexesha kangangeminyaka. Akuyonto ingaqhelekanga ngomzali onothando ukuba agqabaze athi: “Phantse konke ebendizama ukubaxelela kona, kwakubonakala ukuba babesele bekwazi.”

Ngaba kukho indlela elunge ngakumbi yokufundisa le mibandela ibalulekileyo? Ukuba ikho, abazali bafanele baqalise nini, yaye yintoni abanokuyenza nabanokuyithetha?

Ngobulumko, phantse ukususela ekuzalweni kosana, ufanele uqalise ukwandlala isiseko sokudlulisela lo myalelo ubalulekileyo. Ukuba uqalisa xa umntwana eselula, unokuyidlulisa le nkcazelo ngokuzolileyo, umfundisa okumaneleyo ngendlela enokuqondakala lula ngokuvisisana namandla okungenelwa komntwana wakho.

Njengoko abazali behlamba abantwana babo, banokubafundisa amalungu omzimba wabo: “Esi sisifuba sakho . . . isisu sakho . . . idolo lakho.” Kutheni beqakatha ukusuka esiswini baye edolweni? Ngaba oko kuphakathi kwesisu nedolo kulihlazo? Okanye ngaba kuyinto nje eyimfihlo? Kakade ke, besingayi kusebenzisa amagama akrwada asesitratweni ekubizeni la malungu anqabileyo. Kodwa kutheni ungasuki nje uthi “incanca” okanye “ilungu lokuzala”? Nezi ziyinxalenye yendalo uThixo awayibiza ngokuthi ‘ilungile kunene.’​—⁠Genesis 1:​31; 1 Korinte 12:​21-⁠24.

Kamva, mhlawumbi xa umntwana ebona kutshintshwa isishuba, ngentlonelo unokuthi amakhwenkwe anencanca yaye amantombazana anelungu lokuzala. Unokuchaza kakuhle ukuba ezi zinto akufane nje kuthethwe ngazo. Kufanele kuthethwe ngazo entsatsheni kuphela, ingekuko nabanye abantwana okanye nabantu abangengawo amalungu entsapho.

Ngaloo ndlela, unokuchaza izinto ezininzi ngaphambi kokuba kubangele iintloni ukuthetha ngazo, uqalisa umntwana esemncinane yaye uya uqhubela phambili njengoko amandla omntwana okuqonda ekhula.

Ukucacisa Ukuzala

Xa eneminyaka emithathu ukusa kwemihlanu ubudala,a umntwana usenokuqalisa ukuzibuza ngokuzala yaye usenokubuza oku: “Zivela phi iintsana?” Ngokulula unokuphendula uthi: “Wakhulela kwindawo efudumeleyo nekhuselekileyo ngaphakathi kumama.” Mhlawumbi oko kusenokwanela okwelo xesha. Kamva umntwana usenokubuza athi: “Usana luphuma njani?” Unokuphendula uthi: “UThixo wenza umngxuma okhethekileyo wokuba usana luphume ngawo.” Amandla omntwana oselula okunikel’ ingqalelo mancinane, ngoko ezona mpendulo zilungileyo zezilula nezingqalileyo. Mnike inkcazelo eyimfuneko kancinane ngexesha, engakumbi uyigcinela ixesha elizayo.

Ukuba abazali baphaphile, banokufumana amathuba amaninzi okufundisa. Ukuba isizalwana esisondeleyo entsatsheni sikhulelwe, umama unokuthi: “Umakaz’ uThembeka kusenokwenzeka ukuba uza kufumana usana lwakhe kungekudala​—⁠phantse ukuba ndandimkhulu njengaye kwiiveki ezimbalwa ngaphambi kokuba uzalwe.” Ukulindela ukuzalwa kosana oluya kuba ngumnakwabo okanye umsakwabo omncinane kunokuvelisa iinyanga zemfundo echwayitisayo nevuyisayo.

Kamva umntwana usenokuzibuza oku: “Usana lwaqalisa njani?” Impendulo elula yile: “Imbewu ephuma kutata ihlangana neseli yeqanda ekumama luze usana luqalise ukukhula, kanye njengokuba imbewu esemhlabeni iya kukhulela ekubeni yintyatyambo okanye umthi.” Ngelinye ixesha umntwana usenokubuza oku: “Imbewu katata ingena njani kumama?” Ngokundilisekileyo, unokuthi: “Uyayazi indlela inkwenkwe edalwe ngayo. Inencanca. Umama unomngxuma emzimbeni wakhe engena kuwo incanca, yaye imbewu ityalwa ngaloo ndlela. UThixo wasenza ngale ndlela khon’ ukuze iintsana zikhule kwindawo efanelekileyo nefudumeleyo de zikhule ngokwaneleyo ukuba zingaziphilela. Kwandula ke kuzalwe usana olutsha oluthandekayo!” Unokuthetha ngendlela emangalisayo uThixo aye wazilungelelanisa ngayo ezi zinto.b

Ufanele ulumke ungaze ucime imibuzo ngamazwi abonakalisa impoxo anjengathi: “Ndiza kukuxelela kamva xa umdala ngokwaneleyo.” Oku kunokukwandisa ukufun’ ukwazi kwabantwana yaye kusenokubaqhubela ekufuneni inkcazelo kwimithombo engafanelekanga kwenye indawo. Umntwana omdala ngokwaneleyo ukuba angabuza imibuzo mdala ngokwaneleyo ukuba afumane impendulo elula nendilisekileyo. Ukusilela ukunikela impendulo enjalo kunokumenza umntwana wakho abe mathidala ukubuya aphinde afune inkcazelo kuwe.

Ufanele Uqalise Msinyane Kangakanani?

Abazali abaninzi bavakalelwa kukuba abantwana babo bafanele babe nolwazi olusisiseko ngezi zinto ubuncinane ngaphambi kokuba baqalise esikolweni, apho banokuva khona inkcazelo engachananga kangako kwabanye abantwana.

Omnye utat’ omkhulu wathi: “Ndandingabuzi mibuzo, kodwa xa ndandineminyaka emithandathu ubudala, utata wagqiba kwelokuba yayilixesha lokundichazela apho iintsana zazivela khona. Wathi ukumanyana ngokwesini kwendoda nomfazi okwakunokuvelisa usana kwakuyinto nje yokwemvelo njengokutya, kodwa uThixo wathi oku kwakukokwabantu abatshatileyo kuphela. Ngaloo ndlela, umntwana wayeya kuba nomama notata bokumthanda nabokumnyamekela.” Lo tat’ omkhulu wongezelela esithi: “Inkcazelo awandinika yona yayifike ngexesha elifanelekileyo. Ndandisele ndibone abantwana abaneminyaka emithandathu ubudala behleka imifanekiso engcolileyo ababeyizoba endandingayiqondi.”

Kambe ke, iingcaciso ezinjalo zifanele zidluliselwe, ingekuko njengento elihlazo, kodwa njengento ekungafanele kuthethwe ngayo naphi na. Unokuphinda uthi oku kuyimfihlelo yentsapho engafanele ikhankanywe kwabanye abantwana okanye abantu abangengawo amalungu entsapho. Ukuba umntwana wakho uyaphulukwa ngokuphathelele oku, unokuthi kuye kakuhle: “Shhh! Kaloku khumbula ukuba, oko kuyimfihlo yethu. Sithetha ngako kuphela entsatsheni.”

Akothusi

Ukuba nawuphi na umfundi uyothuswa yimfuneko yale ngxubusho, makacinge nje ngendlela abazali abaninzi abaselula nabakhathalayo abayifuna ngayo indlela endilisekileyo yokucacisela abantwana babo le mibandela. Ngaba asizongcaciso ezingqalileyo ezifumaneka kwikhaya elinothando ezilunge ngakumbi kunendlela abazali abaninzi abazifunda ngayo ezi zinto ekuqaleni, kwimithombo engcolileyo engengawo amalungu entsapho?

Ukuba uphulaphula kakuhle uze uphendule imibuzo ngendlela elula nendilisekileyo, uya kukwenza kube lula ngakumbi ngabantwana bakho ukuba baze kukubuza eminye imibuzo njengoko iminyaka ihambela phambili nokufuna kwabo inkcazelo kukhula.

[Imibhalo esemazantsi]

[Umfanekiso okwiphepha 6]

Ukulindela ukuzalwa kosana kuvelisa ithuba lemfundo exabisekileyo