Ngaba Uza Kuwukhetha Ngobulumko?

“Abazali bam bathanda umculo okruqulayo,” utsho njalo uJordan oneminyaka eli-17 ubudala.a

“Unyana wam uphulaphula iingoma eziculwa ngabantu abanentiyo,” utsho njalo unina kaDenise.

KUTHENI abazali besoloko bexabana nabantwana babo ngomculo? Esinye sesizathu kukuba njengokuba besiya bekhula, abantu baye bathande umculo owahlukileyo. Ukanti esinye isizathu kukuba nomculo uyatshintsha. Ngenxa yoko, umculo othandwayo namhlanje uyaphelelwa ngomso.

Sekunjalo, umculo unempembelelo enamandla kuthi. Ngaba ukhe wayiphawula indlela umculo ozichaphazela ngayo iimvakalelo zakho? Xa uKumkani uSawule woSirayeli wamandulo engonwabanga, umculo wawumthuthuzela. (1 Samuweli 16:23) Zikho iindlela ofana ngazo umculo nabantu abangabahlobo bethu. Abanye abahlobo bethu basenza sonwabe size sibe nothando. Ukanti abanye basenza sibe nomsindo nentiyo.—IMizekeliso 13:20.

Ekubeni umculo unempembelelo enamandla ngolo hlobo, kubalulekile ukuba abazali nabantwana bawukhethe kakuhle umculo abawuphulaphulayo. Ukuba ungumzali, ngaba uyawazi umculo ophulaphulwa ngabantwana bakho nokuba bachitha ixesha elingakanani bewuphulaphule? Ngaba uyabanceda xa bekhetha umculo?

Oku akuthethi nje ukungabavumeli ukuba bathenge amacwecwe athile okanye uhlobo oluthile lomculo. Ukwafanele uncede abantwana bakho bakhethe umculo ofanelekileyo. Incwadi ethi On Becoming Teenwise ithi: “Awunakusuka nje uhluthe into ethandwayo ngumntu uze umshiye nje kanjalo. Ufanele umnike enye esikhundleni sayo ukuba awufuni abuyele kwikakade lakhe.”

Enye into ofanele ucinge ngayo yile: Lingakanani ixesha elichithwa ngabantwana bakho bephulaphule umculo? Ngaba ixesha ebebenokulisebenzisa ukwenza izinto ezibalulekileyo njengomsebenzi wesikolo, ukunqula uThixo neminye imisebenzi yasekhaya, balichitha bephulaphule umculo? Njengokuba neBhayibhile isitsho, “yonke into inexesha layo elimisiweyo.”—INtshumayeli 3:1.

Inokubakho ingxaki naxa abantwana bechith’ ixesha elininzi bebodwa. Kakade ke, sonke siyakudinga ukukhe sibe sedwa yaye sifanele sizinike ixesha lokucinga nzulu ukuze iingqondo zethu zingabi buthuntu. (INdumiso 1:2, 3) Noko ke, ukuzibaxa izinto kunokwenza umntu acingele isiqu sakhe aze angabakhathaleli abanye abantu. (IMizekeliso 18:1) UFelipe, ngoku oneminyaka engama-20 ubudala wayecinga ukuba ufanele angaphazanyiswa xa ephulaphule umculo. Uthi: “Kodwa umama wayenexhala lokuba ndandizenza ikheswa.”

Yintoni enokunceda ulutsha olunjengoFelipe kunye nabazali balo basebenzisane kumba wokukhetha umculo? Sinokuwukhetha njani ngobulumko umculo esiwuphulaphulayo? Abantu abaninzi baye bancedwa yimigaqo yeBhayibhile. Khawukhe uthethe nabantwana bakho ngale mibuzo mithathu ilandelayo?

● Uthetha ngantoni lo mculo? “Uhenyuzo nako konke ukungahlambuluki nokubawa makungakhe kukhankanywe kwaukukhankanywa phakathi kwenu.” (Efese 5:3) Akukho nto iphosakeleyo ngamazwi eengoma ezininzi. Kodwa ke, ezinye zikhuthaza ngeendlela ezifihlakeleyo okanye ngokungqalileyo ihambo engqubana nemigaqo elungileyo njengaleyo iseBhayibhileni. Enyanisweni zikho iintlobo zomculo ezidume ngamanyala, intiyo nogonyamelo. Umbhali uKaren Sternheimer uthi: “Ngamanye amaxesha ziyothusa izinto ezithethwa kumculo werap, kuculwa ngenkohlakalo, ukuthiywa kwamabhinqa namanyala.” Amazwi eengoma zomculo weheavy-metal aquka ubundlobongela nokusebenzelana nemimoya. Namazwi ezinye iintlobo zomculo anokukhuthaza ihambo engafanelekanga. Ngoko, xa ukhetha umculo sebenzisa ‘amandla akho engqiqo’ ukuze wenze ukhetho lobulumko. (Roma 12:1) Musa ukuphulaphula yonk’ into kuba nje ithandwa ngabantu abaninzi okanye inesingqi esimnandi.

● Lo mculo uzichaphazela njani iimvakalelo zam? “Londoloza intliziyo yakho, kuba iphuma kuyo imithombo yobomi.” (IMizekeliso 4:23) Umculo owukhethayo awubonisi nje kuphela oko kusengqondweni nasentliziyweni yakho. Unokuyitshintsha ingqondo nentliziyo yakho. UJordan ebekuthethwe ngaye ngaphambili uthi: “Ezinye zeengoma endandiziphulaphula zazindenza ndibe nomsindo neengcwangu.” Zibuze: ‘Umculo endiwuphulaphulayo undenza ndicinge ngantoni ndize ndizive njani? Ngaba uyandihlaziya okanye ngaba undishiya ndingonwabanga yaye ndinomsindo? Ngaba undenza ndicinge ngezinto ezingcolileyo?’ (Kolose 3:5) Ukuba ingoma ethile ikwenza ucinge ngezinto ezingakhiyo, kububulumko ukwahlukana nayo. (Mateyu 5:28, 29) UHannah oneminyaka eli-17 ubudala uthi: “Ndiyazazi iingozi zokuphulaphula umculo ongafanelekanga yaye andifuni nokuwubona.”

● Ngaba lo mculo uza kubutshintsha ubuntu bam? UAmosi 5:15 uthi: “Thiyani okubi, nithande okulungileyo.” Namhlanje kunzima ukuthiya okubi, kuba njengokuba isiprofeto seBhayibhile sisitsho, abantu abaninzi ‘bayazithanda, bathand’ imali, bayazidla, banekratshi, bayanyelisa, abathobeli bazali, abanambulelo, abanyanisekanga, abanawo umsa wemvelo, abayifuni kwaphela imvisiswano, bayanyelisa, abakwazi kuzeyisa, ziindlobongela, abathandi kulunga, ngabangcatshi, baneentloko ezilukhuni, bakhukhumele likratshi, bathand’ iziyolo kunokuba bathande uThixo.’ (2 Timoti 3:1-4) Ngenxa yoko, indinyana yesi-5 ithi: “Zikhwebule kwabanjalo.”

Unokuzikhwebula njani kubantu abanjalo? Kuyacaca ukuba ufanele wenze okungakumbi kunokusuka nje ubaphephe. Ukwafanele uphephe nezinto zabo ezinento yokwenza neendlela zabo ezichasene noThixo. (Efese 4:25, 29, 31) Kodwa ngaba ukwenjenjalo kuthetha ukuzibandeza umculo? Akunjalo!

Phulaphula Umculo Owahlukahlukeneyo

Abazali abaninzi bayawuphulaphula umculo othandwa ngabantwana babo yaye nabantwana benza okufanayo. ULena uthi: “Intombi yam eneminyaka eli-13 ubudala yandiphulaphulisa umculo wayo kwaye nam ngoku ndiyawuthanda.” UHeather oneminyaka eli-16 ubudala uyawuphulaphula umculo wabazali bakhe yaye nabo bayawuphulaphula owakhe ibe badla ngokubolekana iiCD.

Ehlabathini jikelele izigidi zamaNgqina kaYehova, amadala naselula naweenkcubeko ezahlukeneyo aphulaphula iintlobo ngeentlobo zomculo kuquka nomculo ovuselela ukholo okwiculo elithi Culela UYehova.b Noko ke, amaculo akweli culo aculwa ngendlela eyahlukileyo kuleyo baqhelene nayo abantu bezinye iindawo.

Enoba ungumzali okanye ungumntwana, xa uza kuthenga icwecwe okanye uza kulikhuphela kwi-Internet ufanele uzibuze le mibuzo: ‘Ngubani owandidala ndakwazi ukunandipha umculo? Ngaba asinguye uMdali, uYehova uThixo? Ndinokumbonisa njani ukuba ndiyazixabisa izipho andijizeke ngazo? Ngaba andifanele ndimbonise ukuba ndiyazixabisa ezi zipho, ngokuba nemilinganiselo ephakamileyo yoko kulungileyo nokubi okanye oko kububulumko noko kububuyatha?’ Ukucinga ngale mibuzo kuya kukunceda uwukhethe ngobulumko umculo owuphulaphulayo nto leyo eya kuvuyisa intliziyo yakho neyoMdali wakho.—IMizekeliso 27:11.

[Imibhalo esemazantsi]

[Amagama acatshulweyo akwiphepha 7]

Ezinye iintlobo zomculo zidume ngamanyala

[Amagama acatshulweyo akwiphepha 8]

Zininzi iintlobo zomculo onokuziphulaphula

[Ibhokisi ekwiphepha 7]

Isizathu Sokuba Nditshintshe

UAshley oneminyaka engama-24 ubudala uthi: “Xa ndandiselula ndandisela kakhulu, nditshaya iziyobisi, ndithanda nogonyamelo yaye ndandiphenjelelwa ngumculo weheavy metal nerap. Amazwi ezi ngoma azaliswe zizithuko nentiyo kunye nesingqi sazo sasindenza ndizive ndinamandla. Kwakhona, xa ndikunye nabahlobo bam endanditshaya kunye nabo iziyobisi sasiphulaphula lo mculo. Sasifuna ukuphila njengeemvumi zerap neheavy-metal.

“Noko ke, ubomi bam batshintsha ngokupheleleyo. Xa ndandineminyaka eli-17 ubudala ndaphantse ndabulawa ziziyobisi. Ukuphaphama kwam ndathandaza kuThixo ndicela ukuba andincede. Kukho inkwenkwe eyakhe yandixelela ukuba igama likaThixo nguYehova yaye elo gama ndalinxulumanisa namaNgqina kaYehova. Ngenxa yoko, ndafowunela amaNgqina ndaza ndawacela ukuba andifundise iBhayibhile.

“Ndahlukana nemikhwa emibi ndaza ndazilahla iiCD zalo mculo. Kodwa emva kokuba ndiziphose emgqomeni ezi CD, ndakha ndema ndizijongile. Intliziyo yam yayilihlwili. Ngoko kwafuneka ndizikhumbuze ukuba lo mculo kunye nezinto endandizenza zazindenzakalisa. Ngoko ndazishiya apho ezo CD ndaza ndemka.

“Nanamhl’ oku, nangona sele kudlule iminyaka, isekho indawana yokuthanda umculo weheavy metal nerap. Ngoko ndiyaqiniseka ukuba andiwuphulaphuli nakancinane. Ngoku ndiphulaphula ezinye iintlobo zomculo kuquka opholileyo noweklasiki. Kodwa eyona nto ibalulekileyo kukuba ndiyawukhetha umculo endiwuphulaphulayo.”

[Ibhokisi ekwiphepha 9]

Amacebiso Anokunceda Abazali

Ngaba akuwuthandi umculo ophulaphulwa ngumntwana wakho? Unokumnceda njani ngaphandle kokuxabana naye? Khawuzame la macebiso:

Fumana zonke iinkcukacha Qiniseka ukuba wazi zonke izibakala ngaphambi kokuba uthethe. Wuphulaphule lo mculo, uve amazwi awo uze ujonge noko kuboniswa kumphandle weCD. Zibuze, ‘Ngaba nyhani lo mculo awufanelekanga okanye nje ndim ongqwabalala?’ IBhayibhile ithi: “Abantu abakrelekrele bayacinga ngaphambi kokuba bathethe; ngoko izinto abazithethayo ziyeyisela.”—IMizekeliso 16:23, iToday’s English Version.

Yiba ngumntu oqondayo Umculo unokukunceda ufumanise oko akwenzayo noko akucingayo umntwana wakho kunye nendlela avakalelwa ngayo. Mvumele aphalaze imbilini yakhe. Mbuze: “Yintoni oyithandayo ngalo mculo? Ngaba uchaza indlela ovakalelwa ngayo?” Emva koko, phulaphula impendulo yakhe. IMizekeliso 20:5 ithi: “Icebo entliziyweni yomntu linjengamanzi anzulu, kodwa umntu wokuqonda ulitsala linyuke.”

Makhe Injongo yakho asikokumenza alahle iCD engafanelekanga nje kuphela. Kunoko, ufuna ukuqeqesha ‘amandla akhe okuqonda ukuze ahlule phakathi kokulungileyo nokubi’ nokuze akwazi ukuzenzela izigqibo zobulumko. (Hebhere 5:14) Ngoko qeqesha umntwana wakho ukuba akwazi ukuzimela, ngokumfundisa ukwenza uphando nokuqiqa ngemigaqo yeBhayibhile. Ngale ndlela uya kumnceda akwazi ukucinga aze abe nobulumko bobuThixo obunexabiso ngaphezu kwayo yonke igolide esemhlabeni!—IMizekeliso 2:10-14; 3:13, 14.

Thetha phandle kodwa ube nemfesane nobubele “Yambathani umsa wemfesane, ububele, ukuthobeka kwengqondo, ubulali, nokuzeka kade umsindo.” (Kolose 3:12) Xa uqiqa nomntwana wakho musa ukumbekela imithetho okanye uxambulisane naye. Ukhumbule kaloku ukuba nawe wawukhe wangumntwana.

[Umfanekiso okwiphepha 8]

Wukhethe kakuhle umculo owuphulaphulayo