Alicenjeleje Liŵasa Lyawo ku Yindu Yakonanga

1-3. (a) Ana yindu yakonanga liŵasa lyawo yikusatocela kwapi? (b) Ana acinagolo akusosekwa kutenda cici kuti akayikalalisyaga yindu pakulicenjela liŵasa lyawo?

Awanicisye kuti kundaŵi, akumkosecelesya mwanagwawo kwawula kusukulu. Ana mpaka amlece mwanacejo ali mkwawula ngamŵicila cakulya cilicose m’cikwama cakwe? Kapena ana mpaka ampe mwanacejo yakulya yejinji yampaka yisokonasye majiganyo gakwe? Iyayi, mpaka agambe kumpa yakulya yakwanila.

² Mwakulandana ni yeleyi acinangolo akusosekwa kupata litala lyambone kuti alicenjeleje liŵasa lyawo ku yindu yakonanga yakutyocela mbali syakulekanganalekangana mpela yakusangalasya, ŵagulusya ngani, acimjawo soni ndaŵi sine atamose yakusalijiganya kusukulu. Acinangolo ŵane ŵangalicenjela liŵasa lyawo mwakwanila kapena ŵangalicenjela kwene. Ŵane ŵakusayiwona kuti ciŵandika yindu yosope ya kucilamboku yili yakogoya, akusaŵa ŵakuyikalalisya mnope yindu mwamti ŵanace ŵawo akusayiwona mpela ali ŵakutaŵika mnope. Nambo ana acinangolo mpaka akombole kutenda yindu mwangakalalisya?

³ Elo, yili yakomboleka. Kuyikalalisya mnope yindu mpaka kuŵe kwangakamucisya soni mpaka kuyikasye yakusawusya. (Mlaliki 7:16, 17) Nambo ana acinangolo ŵaciklistu mpaka atende yamtuli kuti akakalalicisyaga mnope yindu ŵanace ŵawo? Kwende tulole yindu yitatu ayi, majiganyo, acimjawo soni yakusangalasya.

ANA ŴANI ŴAMPAKA ŴAJIGANYE ŴANACE ŴAWO?

4. Ana acinangolo ŵaciklistu akusagawonaga camtuli majiganyo?

⁴ Acinangolo ŵaciklistu akusagawonaga majiganyo kuŵa gakusosekwa mnope. Jemanjaji akusamanyilila kuti sukulu jikusijakamucisya ŵanace ŵawo kuti apakombole kuŵalanga, kulemba, kuŵecetana soni kumalana ni yakusawusya yine. Jikusakamucisyasoni kuti amanyilileje yindu. Umanyilisi wakusapata ŵanace kusukulu mpaka wakamucisye kuti yindu yajendeleje cenene m’cilambo cakusawusyaci. Konjecesya pelepa, kulijiganya cenene mpaka kwakamucisye kuti akamuleje masengo gakulondeka cenene—Miyambo 22:29.

5, 6. Ana ŵanace mpaka akole camtuli nganisyo syakulemweceka pangani ja gonana pali kusukulu?

⁵ Nambope kusukulu kukusaŵa ŵanace ŵakulekanganalekangana. Ŵajinji mwa ŵanaceŵa akusakola nganisyo syakulemweceka. Mwambone, kwende tulole nganisyo sya ŵanaceŵa pakwamba ya gonana soni ndamo. Kusukulu ja sekondale jine m’cilambo ca Nigeria, msikana jwine juŵaliji liwule jwasalilaga acimjakwe ngani ja gonana. Acimjakwe ŵampikanilaga mwalung’wanu, atamose kuti yaŵasalagayo yaliji yangali mate soni ŵayijigalaga ku yindu yakuŵagula yaŵalolelaga. Asikana ŵane ali apikene yeleyi, ŵalinjile kutenda yaŵasalilaga mjawojo. Yakuyicisya yakwe yaliji yakuti msikana jwine jwakwete citumbo capetinji soni jwawile paŵajasaga citumboco.

⁶ Yili yakutesya canasa kuti ŵanace akusakolaga nganisyo syakulemweceka syakwamba ya gonana kutyocela kwa aciticala ŵawo ngaŵaga kwa ŵanace acimjawo. Acinangolo ŵajinji yikusiyasakalisya papikene kuti sukulu sikwamba kwiganya ŵanace yakwamba gonana nambo syangajiganya ndamo syambone. Jwamkongwe jwine jwakwete mwanace jwa yaka 12 jwatite, “Tukusatama mu mkuli wele ŵandu ŵakwe akusanonyela kupopela, soni akusakuyaga mnope ndamo syawo, nambope m’masukulu ga sekondale, ŵanace akusapocela yikondomu.” Jwamkongweju yalumo ni ŵamkwakwe ŵadandawile paŵayimanyi kuti mnyamata jwine jwamŵendaga mwanace jwawo jwamkongwe kuti agonaneje. Nambo ana acinangolo mpaka alicenjele camtuli liŵasa lyawo ku yindu yakusakalayi?

7. Ana acinangolo mpaka atende yamtuli kuti ŵanace akakola nganisyo syakulemweceka pangani ja gonana?

⁷ Ana kuli kwakuŵajilwa kwasisila ŵanace ngani ja gonana? Iyayi. Ngaŵa kulemwa naga nangolo akwasalila ŵanace nganiji. (Miyambo 5:1) M’yilambo yejinji pacilambo capasi, acinangolo ŵajinji akusatendaga sooni kusala ngani syelesi. Mtati jwine jwa mu Africa jwatite, “Jeleji nganijiŵa ndamo ja ŵandu ŵa mu Africa.” Acinangolo ŵane akusaganisya kuti kwasalilaga ŵanace ngani ja gonana mpaka kwatendekasye ŵanacewo kutenda yamsese. Nambo ana Mlungu akusajiwona camtuli nganiji?

MWAKUSAJIWONELA MLUNGU NGANI JA GONANA

8, 9. Ana m’Baibulo jikusasala songa syapi syakamucisya pakwamba yagonana?

⁸ Baibulo jikusalosya cenene kuti ngatukusosekwa kutenda sooni kusala mwakuŵajilwa ngani ja gonana. Mu Yisalayeli, ŵandu ŵa Mlungu ŵasalilaga kuti asonganeje pamo, kupwatikapo “ŵanace,” kuti apikanile Cilamusi ca Mose pakuciŵalanga mwakwesya maloŵe. (Deuteronomo 31:10-12; Yoswa 8:35) Cilamusici casalaga mwangapita mumbali ngani sakwaya gonana, kupwatikapo koga kwa jwamkongwe, koposya ulume, gonana kwa ŵanganaŵa peŵasa, cikululu, gonana kwa acalume kapena acakongwepe, gonana kwa ŵandu ŵa paulongo soni kuyigona yilango. (Levitiko 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Deuteronomo 22:22) Mwangakayicila, panyuma pakupikanila kuŵalangaku, acinangolo ŵakolaga yejinji yakwasalila ŵanace ŵawo ŵaŵakolaga lung’wanu ni nganiji.

⁹ Ma caputala 5, 6 soni 7 ga buku ja Miyambo, gakusasala ya camuko ca cinonyelo pakwamba ya kogoya kwa ndamo ja msese kwampaka acinangolo ŵasalile ŵanace ŵawo. Malembaga gakusalosya kuti ndaŵi sine mundu mpaka ajigalice ni yamsese. (Miyambo 5:3; 6:24, 25; 7:14-21) Nambo gakusajiganya kuti yamsese yili yakulemweceka soni yana yakuyicisya yakogoya. Malembaga gakusigakamucisya ŵacinyamata kuŵambala ndamo syakusakalasi. (Miyambo 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27) Konjecesya pelepa, malembaga gakulosyasoni kuti Mlungu ŵalinganyisye kuti ŵandu ŵalombane asangalaleje ni gonana mu ulombela. Yeleyi yili yakulekangana mnope ni kutenda yamsese. (Miyambo 5:15-20) Celeci cili cisyasyo cambone mnope cakusosekwa kucikuya acinangolo pakwajiganya ŵanace ŵawo.

10. Ligongo cici kwasalila ŵanace ngani ja gonana pakamulicisya masengo songa sya m’Maloŵe ga Mlungu nganikuŵa kwatendekasisye kutenda ya msese?

¹⁰ Ana kwasalila ŵanace m’litala lyeleli mpaka kwatendekasye kutenda ya msese? Iyayi. Mwakulekangana ni yeleyi, Baibulo jikusasala kuti, “Lunda lukusilwakulupusya ŵakulungama.” (Miyambo 11:9) Ana akusaka kwakulupusya ŵanace ŵawo ku yakutendekwa ya ku cilamboku? Mtati jwine jwatite, “Kutandila pandaŵi jele ŵanace ŵetu ŵaliji ŵacinandipile, twalingagalingaga kuŵa ŵagopoka mnope patukwasalila ngani jakwamba gonana. Ligongo lyakutenda yeleyi, ŵanacewo papikene acimjawo ali mkuŵeceta ngani ja gonana, nganakolaga lung’wanu. Nganijiŵaga ngani jacilendo kwa jemanjajo.”

11. Ana acinangolo mpaka ŵasalile camtuli ŵanace panandipanandi ngani ja gonana?

¹¹ Mpela mwatuyiwonele mu macaputala gandanda, acinangolo akusosekwa kwasalila ŵanace ngani ja gonana kutandila pali ŵacinandipile. Pakwasalila ŵacinandipile mena ga yiŵalo ya m’cilu mwawo, akaleka kapena kutenda sooni kusala mena ga yiŵalo yakusisika. Akusosekwa kwasalila mena gaucimbicimbi ga yiŵaloyo. Mkupita kwa ndaŵi, mpaka asosekwe kwasalila ŵanacewo kuti yiŵaloyo ngayikusosekwa kuti ŵane ayiwoneje ni kuying’andilaga. Acinangolo akusosekwa kwasalila ŵanace ŵawo kuti yiŵalo yeleyi yili yapajika, soni kuti ŵanacewo ni ŵane ngakusosekwa kutagulilanaga yeleyi mu litala lyakulemweceka. Mwanace pakukula, akusosekwa kummanyisya yayikusatendekwa pasikati pa jwamlume ni jwamkongwe kuti jwamkongwejo ajigale citumbo. Ŵanace akusosekwa amanyilileje mkanipaŵe kuti pandaŵi jele yilu yawo yikukula, yindu ciyicenjeje m’cilu mwawo. Mpela mwatwayiwonele mu caputala 5, majiganyo gelega mpaka gacenjelesoni ŵanace kuŵambala ŵandu ŵakwagona ŵanace.—Miyambo 2:10-14.

MASENGO GAKWETE ACINANGOLO PANYUMBA

12. Ana ni ngani syapi syangaŵajilwa syakusajiganyaga kusukulu?

¹² Acinangolo akusosekwa kuŵa ŵakoseka kulimbana ni nganisyo syakulemweceka syakusalijiganya ŵanace ku sukulu. Syelesi sili nganisyo sya ŵandu ŵa kucilambo mpela cijiganyo cakuti yaumi yatyocele ku yindu yangali umi, soni kuti mundu akusosekwa kucinonyela mnope cilambo cakwe kapena nganisyo silisyose syakuti pangali usyesyene pacilambopa. (1 Akolinto 3:19; awanicisye ni Genesis 1:27; Levitiko 26:1; Yohane 4:24; 17:17.) Acakulungwakulungwa ŵajinji ŵakulolela m’masukulu ŵakusasaka kwakamucisya ŵanace, akusagombelecesya mwakupundanganya kusosekwa kwa majiganyo gapenani. Atamose kuti ngani jakwayana ni majiganyo gapenani jili cakusagula ca mundu, nambo aciticala ŵane akusakulupilila kuti lyeleli lili litalape lyakumkamucisya mundu kuti aŵe pambone.a—Salimo 146:3-6.

13. Ana acinangolo mpaka ŵacenjele camtuli ŵanace ŵali pa sukulu ku nganisyo syakulemweceka?

¹³ Naga acinangolo akusaka kulimbana ni nganisyo syakulemweceka syakusalijiganya ŵanace, acinangolowo akusosekwa kumanyilila yindu yakusalijiganyaga ŵanace ŵawo. M’yoyo acinangolo, akumbucileje kuti akwetesoni masengo ga panyumba. Akoleje lung’wanu mnope ni yakutenda ŵanacewo kusukulu. Aŵeceteje ni ŵanace ŵawo pawusile ku sukulu. Ŵawusyeje yakusalijiganya, yakusayinonyela mnope, soni yayikusiyasawusya mnope. Alolejesoni masengo gaŵapele aticala kuti akatendele kunyumba, yakusalembaga, soni yipepala yawo ya mayeso. Alinjeje kumanyigana ni aciticala ŵawo. Ŵamanyisyeje aciticala kuti akusayamicila masengo gawo soni akusaka kutenda yiliyose yakomboleka kuti ŵakamucisye.

ACIMJAWO ŴA ŴANACE ŴAWO

14. Ligongo cici kuli kwakusosekwa kuti ŵanace ŵaciklistu asaguleje acimjawo ŵambone?

¹⁴ Ana mwalijiganyisye kwapi yeleyi? Acinangolo ŵajinji akusawusya ciwusyo celeci, ligongo lyakusimonga ni cindu cine cakwe cacilendo casasile mwanace kapena catesile. Yikuwoneka kuti ndaŵi syejinji ŵanace akusakunguluka ni acimjawo ŵa ku sukulu soni acimjawo ŵa mu m’kulimo. Cinga tuli ŵanace kapena acakulungwa, yisyesyene yakwe ni yakuti yakutenda ya acimjetu mpaka yitujambucile mnope. Ndumetume Paulo ŵatukalamwisye kuti, “Akamlambusya. Kusyoŵekana ni ŵandu ŵakusakala kukusajonanga ndamo syambone.” (1 Akolinto 15:33; Miyambo 13:20) Ŵanace mnopemnope ni ŵampaka ajigalileje ndamo syakusakala kutyocela kwa acimjawo. Jemanjaji akusalikayicilaga pakutenda yindu soni ndaŵi sine mpaka atendeje yindu pakusaka kwasangalasya acimjawo. M’yoyo yili yakusosekwa mnope kuti asaguleje acimjawo ŵambone.

15. Ana acinangolo mpaka ŵalongolele camtuli ŵanace ŵawo kusagula acimjawo ŵakunguluka nawo?

¹⁵ Nangolo jwalijose akusamanyilila kuti ŵanace ndaŵi syosope nganaŵa akombwele kusagula cenene mwamti akusasosekwa kwalongolela. M’yoyo akagambaga kwasagulila acimjawo ŵakunguluka nawo. M’malo mwakwe, pakukula akusosekwa ŵajiganyeje kusagula cenene soni kwakamucisya kulola ndamo syakusisaka mwa acimjawo. Ndamo jakusosekwa mnope jili kumnonyela Yehofa soni kutendaga yindu yakusayiwona jwalakwe kuŵa yakuŵajilwa. (Maliko 12:28-30) Ŵajiganyeje kuti ŵanonyeleje soni kwacimbicisya ŵele ŵali ŵakulupicika, ŵacanasa, ŵakoloŵa makono, soni ŵamtawu. Pa kulambila kwa peŵasa, ŵakamucisyeje ŵanace kwamanyilila ŵandu ŵakwete ndamo mpela syelesi ŵakusiŵasala m’Baibulo. Kaneko pakusaka kupata acimjawo ŵakunguluka nawo aloleje ŵakwete ndamo mpela syelesi mu mpingo. Acinangolo akusosekwa kulosya cisyasyo mpela celeci pakusagula acimjawo ŵakunguluka nawo.

16. Ana acinangolo mpaka alolecesye camtuli kuti ŵanace ŵawo akusagula acimjawo ŵambone?

¹⁶ Ana akwamanyilila acimjawo ŵa ŵanace ŵawo? Wuli ngaŵilanjila kumangwawo ŵandu ŵakusakunguluka ni ŵanace ŵawo kuti amanyigane nawo cenene. Mpaka ŵaŵendesoni ŵanace ŵane kuti asale mwakusiŵawonela acimjawo ŵa ŵanace ŵawo. Ana akusamanyika kuti ali ŵakulupicika kapena akwete umi wapaŵili? Naga akwete umi wapaŵili, ŵakamucisye ŵanace ŵawo kogoya kwakola acimjawo ŵamti m’yoyo. (Salimo 26:4, 5, 9-12) Naga ayiweni kuti mwanace jwawo acenjile ndamo, kawale kakwe, nganisyo kapena kaŵecete kakwe, akusosekwa kutagulilana najo yakwamba acimjakwe ŵakusakunguluka najo. Komboleka kuti mwanace jwawo akusamalila ndaŵi kunguluka ni mjakwe jwakumtendekasya kuti akole ndamo syangaŵajilwa.—Awanicisye ni Genesis 34:1, 2.

17, 18. M’malo mwakwamba kwakalamusya ŵanace ya kusakala kwa kola acimjawo ŵakusakala, ana acinangolo mpaka ŵakamucisye camtuli ŵanace ŵawo kola acimjawo ŵambone?

¹⁷ Nambo kwamba kwajiganya ŵanace ŵawo kuŵambala kunguluka ni ŵandu ŵakusakala ngaŵa kwakwanila. Ŵakamucisyesoni kupata acimjawo ŵambone. Mtati jwine jwatite, “Ndaŵi syosope twalingaga kumpatila mwanace jwetu yakutenda yine. M’yoyo naga sukulu jikusaka kuti mwanace jwetu akapute mpila wacalume wa timu ja sukulujo, une yalumo ni ŵamkwangu twatamaga najo pasi. Ni twatagulilanaga najo kuti kutenda yeleyi mpaka kuŵe kwangaŵajilwa ligongo lyakuti cakatendeje yindu ni ŵandu ŵangakwamanyilila. Kaneko twapataga yakutenda yine. Twajigalaga ŵanace ŵane ŵa mumpingo mwetu ni kwawula ku malo gane kukuputa mpila. Yeleyi yakamucisye.”

¹⁸ Acinangolo ŵalunda akusiŵakamucisyaga ŵanace ŵawo kupata acimjawo ŵambone soni ni kutendelaga yalumo yakusangalasya yakuŵajilwa. Nambo kwa acinangolo ŵajinji ngani jakutenda yakusangalasya ni ŵanace ŵawo jikusaŵaga jakusawusya.

ANA MPAKA ATENDE YAKUSANGALASYA YAMTULI?

19. Ana yisyasyo yapi ya m’Baibulo yayikulosya kuti kusangalala ngaŵa kulemwa?

¹⁹ Ana Baibulo jikusaŵengana ni kusangalala? Iyayi. Baibulo jikusasala kuti pana “ndaŵi jakuseka . . . soni ndaŵi jakuŵina.”b (Mlaliki 3:4) Kalakala ku Yisalayeli ŵandu ŵa Mlungu ŵasangalalaga ni nyimbo, kuŵina, kutenda mang’asi, soni ŵatendaga ndagi. Yesu Klistu ŵasimanikwe pacindimba cekulungwa ca ulombela soni ‘cindimba cekulungwa’ cele Matayo Lefi ŵamlinganyicisye. (Luka 5:29; Yohane 2:1, 2) Kusala yisyene, Yesu nganiŵalekasyaga ŵandu kusangalala. M’yoyo, akayiwonaga kuŵa yakulemweceka naga ŵamŵiŵasa mwawo akuseka, soni kusangalala.

20. Ana acinangolo akusosekwa kumbucilaga cici pakulisagulila liŵasa lyawo yakusangalasya?

²⁰ Yehofa ali “Mlungu jwakusangalala.” (1 Timoteo 1:11) M’yoyo tukusosekwa kuŵaga ŵakusangalala patukulambila Yehofa, ngaŵa kuti kututendekasyeje kuŵa ŵangasangalala. (Awanicisye ni Deuteronomo 16:15.) Mwacipagwa ŵanace akusaŵaga ŵakusangalala soni akusakola macili gagakusawonecela pakung’anda soni pakutenda yakusangalasya. Kusagula cenene yakusangalasya mpaka kuŵe kwambone mnope kulekangana ni kwamba kunguluka. Yakusangalasya yikusamkamucisya mwanace kuti alijiganye soni kuti akuleje cenene. Mtwe wa liŵasa ni wawukusosekwa kulisosela liŵasa lyakwe cilicose cakusosecela, kupwatikapo yakusangalasya. Nambo pakusasosekwaga kutenda yindu mwangapundanganya malile.

21. Ana yakusawusya yapi yayipali masiku agano pangani ja yakusangalasya?

²¹ Mpela mujaŵecetele Baibulo mkanipaŵe, ‘m’masiku gambesi’ gano, cilamboci cigumbele ni ŵandu “ŵakunonyela yakusangalasya m’malo mwakumnonyela Mlungu.” (2 Timoteo 3:1-5) Ŵandu ŵajinji akusayiwona yakusangalasya kuŵa yakusosekwa mnope paumi wawo. Soni yakusangalasya yitupile mnope mwamti mpaka yimsokonasye mundu kuti akamanyililaga yindu yakusosekwa mnope. Konjecesya pelepa, yakusangalasya ya masiku agano yikusalimbikasya yitendo yamsese, ciwawa, kamulicisya masengo mtela wakusokonasya mtwe soni yitendo yine yakusakala mnope. (Miyambo 3:31) Ana cici campaka acinangolo atende pakusaka kwacenjela ŵanace ku yakusangalasya yangaŵajilwayi?

22. Ana acinangolo mpaka ŵajiganye camtuli ŵanace ŵawo kusagula yakusangalasya yakuŵajilwa?

²² Acinangolo akusosekwa kulolecesya kuti ŵanace ŵawo ngakukamulicisya masengo yakusangalasya yangaŵajilwa. Nambo cakupunda pelepa cili cakuti, acinangolo akusosekwa kwajiganya ŵanace ŵawo kumanyilila yakusangalasya yakusakala, soni winji wa ndaŵi jampaka amalile pakutenda yakusangalasya. Kwajiganya ŵanace kumanyilila yeleyi kukusasosekwa ndaŵi soni mtawu. Aganicisye cisyasyo aci. Mtati jwa ŵanace ŵaŵili ŵacalume, jwayimanyi kuti mwanace jwakwe jwamkulungwa jwanonyelaga kupikanila siteshoni jasambano ja wailesi. Lisiku line paŵajawulaga ku masengo pagalimoto jakwe, mtatiju jwawugwile wailesi kuti apikanile siteshoni jaŵanonyelaga kupikanila mwanagwe jula. Mtatijo jwajimikaga galimoto jila ni kulemba maloŵe ga nyimbo sine syasyapikanikaga pa siteshoni jila. Kaneko jwatemi pasi ni ŵanace ŵakwe ni kutagulilana yaŵapikanilaga pa siteshoni ja wailesi jila. Mtatijo ŵawusisye ŵanacewo nganisyo syawo. Ni jwawusisye kuti, “Akuganisya wuli?” Kaneko jwapikanilaga mwakulitimalika yaŵajagangaga ŵanacewo. Ali atagulilene nganiji pakamulicisya masengo Baibulo, anyamata ŵala ŵajiticisye kuti ngasapikanilasoni ku siteshoni ja wailesijo.

23. Ana acinangolo mpaka ŵacenjele camtuli ŵanace ŵawo ku yakusangalasya yangaŵajilwa?

²³ Acinangolo ŵalunda akusalolasoni yakusangalasya yakusayinonyela ŵanace ŵawo mpela, nyimbo, mapologalamu ga pa TV, mafidiyo, mabuku soni mang’asi ga pakompyuta. Akusalolecesyaga ciwulili capandanda cacili pa fidiyo kapena pacikutilo ca buku soni akusalolaga maloŵe gakwe. Akusaŵalangasoni m’manyusipepala yaŵecete ŵane pakwamba ya yinduyi, soni kulolela panandi fidiyojo. Masiku agano, acinangolo ŵajinji akusasimonga ni yakusangalasya yine yakusiŵapanganicisya ŵanace. Acinangolo ŵakusaka kwacenjela ŵanace ŵawo ku yakusangalasya yakusakalayi, akusatamaga pasi nikutagulilana ni liŵasa lyawo yakogoya kwa yinduyi. Akusakamulicisya masengo Baibulo soni mabuku gakusala ya m’Baibulo, mpela Mayankho Azimene Achinyamata Amafunsa soni magasini ga Sanja ja Mlonda ni Ajimuce!c Naga acinangolo akuŵika malamusi gakuŵajilwa pa yakusangalasya ya ŵanace ŵawo, soni ngakusacengacenga, nikuti paciŵa yakuyicisya yambone.—Matayo 5:37; Afilipi 4:5.

24, 25. Ana mitundu japi ja yakusangalasya yakuŵajilwa yampaka maŵasa gatende?

²⁴ Kusala yisyene, kwalekasya ŵanace kuti akanonyelaga yakusangalasya yakusakala kugambile kuŵa mbali jakulimbana ni yakusakalayo. M’malo mwa yakusangalasya yakusakala, acinangolo akusosekwa kwapaga yakusangalasya yambone, naga ngatenda yeleyi ŵanacewo mpaka asaguleje mwakulemweceka. Maŵasa gejinji ga Ciklistu gakusakumbucilaga ndaŵi syakusangalasya syaŵatendaga yindu yakusangalasya mpela kwawula ku malo gane kukunguluka, kutenda mang’asi, kwajendela ŵacibale soni acimjawo. Maŵasa gane gayiweni kuti atamose kwamba kuŵalanjilaga yalumo mabuku mwakwesya maloŵe kukusaŵa kwakusangalasya soni kwakulimbikasya. Ŵane akusasangalalaga kuŵecetaga tungani kwakusangalasya. Ŵane pandaŵi jakupumula akusanonyela kupanganya yindu ni yitela, kwimba nyimbo ni yida yakwimbila, kwambula, kapena kulijiganya yindu yaŵayipanganyisye Mlungu. Ŵanace ŵakusasangalalaga ni yakusangalasya yeleyi mpaka aŵambale yakusangalasya yakusakala. Soni mpaka amanyilile kuti pana yakusangalasya yejinji yambone kulekangana ni kwamba kutama nikupikanilaga kapena kulolela yakusangalasya. Yikusaŵaga yakusangalasya naga mundu akutenda nawo yakusangalasya m’malo mwakwamba kulolela.

²⁵ Kunguluka ni ŵane mpaka kuŵesoni kwakusangalasya. Naga pakungulukaku ŵakulolela akulolecesya kuti pangali yakusokonasya, soni pakatupa ŵandu ŵajinji nambosoni kukajigala ndaŵi jelewu, nikuti yeleyi yicikamucisya ŵanace kuŵa ŵakusangalala mnope. Yeleyi mpaka yakamucisyesoni kwanonyelaga mnope ŵandu mumpingo.—Awanicisye ni Luka 14:13, 14; Yuda 12.

LIŴASA LYAWO MPAKA LIGOMECE CILAMBO

26. Ana ndamo japi jakusosekwa mnope jampaka jikamucisye kulicenjela liŵasa lyawo ku yindu yakusakala?

²⁶ Kusala yisyene, pakusasosekwa mtawu kuti alicenjele liŵasa lyawo ku yindu yakonanga. Nambo pana cindu cimo campaka cakamucisye kuti akombole kutenda yeleyi. Cindu cakwe cili cinonyelo. Naga ŵamwiŵasa akusanonyelana mnope, yicikamucisya kuti mwiŵasamo muŵe mtendele, soni kuti ŵandu aŵecetaneje mwagopoka. Yeleyi yili yindu yakusosekwa mnope kuti liŵasalyo lilicenjele ku yindu yakusakala. Nambosoni, cakusosekwa mnope cili cakuti ŵamwiŵasa amnonyeleje Yehofa. Naga ŵamwiŵasa akusamnonyela Yehofa, nikuti yili yangakayikasya kuti ŵanacewo cacikulaga ali mkuŵengana ni yitendo yangamsangalasya Mlungu. Soni acinangolo ŵakusamnonyela Yehofa kutyocela mumtima, akusasyasya ndamo sya Yehofa mpela cinonyelo soni kutenda yindu mwakuŵajilwa. (Aefeso 5:1; Yakobo 3:17) Naga acinangolo akutenda yeleyi, ŵanace ŵawo ngasakuwonaga kulambila Yehofa kuŵa kwangaŵajilwa. Kapena kuti kulambila Yehofaku ngasakuwona kuŵa cindu cakwatendekasya kuti akasangalalaga paumi wawo. M’malo mwakwe kulambila Yehofa cacikuwona kuŵa kwakusangalasya mnope paumi wawo.

27. Ana liŵasa mpaka ligomece camtuli cilamboci?

²⁷ Yehofa akusaŵa jwakusangalala ni maŵasa gagakusatama mwakusangalala, kumtumicila jwalakwe mwakuŵajilwa, soni gagakusalingalinga ni mtima wosope kuŵa ŵangali “liŵala soni liŵasi” kutyocela ku yakusakala yakucilamboku. (2 Petulo 3:14; Miyambo 27:11) Maŵasa gelega gakusakuya cisyasyo ca Yesu Klistu, juŵakanile cakusakala cilicose cakucilamboku. Kumbesi kwa umi wakwe paŵaliji pacilambo capasi, jwalakwe jwatite, “Une nacigomece cilambo.” (Yohane 16:33) Liŵasa lyawo likusosekwa kucigomeka cilamboci kuti cilisangalale ni umi mpaka kalakala.