NGANI JAKULIJIGANYA 44
NYIMBO NA. 138 Uchimbichimbi Wawukusayika Ligongo lya Wuli
Yampaka Atende Kuti Asangalalejepe Pakalambele
“Atamose ali akalambele yindu yichipitilisya kwajendela chenene.”—SAL. 92:14.
CHAKULINGA CHA NGANIJI
Chitulole ligongo lyakwe yili yakusosekwa kuti ŵandu ŵakalambale aŵejepe ŵakusangalala soni mwampaka atendele yeleyi.
1-2. Ana Yehofa akusiŵawona mwamti uli ŵandu ŵakalambale? (Salimo 92:12-14; alolesoni chiwulili chapachikuto.)
ŴANDU pachilambopa akusajiwona ngani ja kukalambala mwakulekangana. Mwachisyasyo, aganichisye chakutendekwa achi. Ana akukumbuchila yaŵatesile ali amanyilile kuti umbo syawo sitandite wuli? Komboleka ŵasachililaga ali asichuŵile kuti ŵane akasiwona. Nambo kaneko ŵayikopochele kuti kuchuŵa umbo syasitandite wuli ngakulekasya umbo sine kutenda yakulandanayo. Chisyasyochi chigamba kulosya kuti ŵajinji yikusiyasawusyaga kwitichisya kuti atandite kukalambala.
2 Nambope, Atati ŵetu ŵakwinani akusiŵawona ŵakutumichila ŵakwe ŵakalambale m’litala line. (Mis. 16:31) Jwalakwe akusiŵalandanyaga jemanjaji ni yitela yayikusangalala. (Aŵalanje Salimo 92:12-14.) Ligongo chichi jwalakwe akusiŵalandanyaga jemanjaji ni yitela? Yitela yayitemi kwa ndaŵi jelewu yikusaŵa yakusalala ligongo yikusakola masamba soni maluŵa gejinji. Yine mwa yitela yakutesya chidwi mnope yikusapatikanaga ku Japan soni ku yilambo yine. Yine mwa yitelayi yitemi kwa yaka yakupunda 1,000 mwamti yili yakusalala mnope. Mwakulandana ni yitela yayitemi kwa ndaŵi jelewuyi, ŵakutumichila ŵa Mlungu ŵele apano ali ŵakalambale, ali ŵakusalala mnope m’meso mwa Yehofa. Jwalakwe akusasiwona ndamo syambone syakwete ŵachikulileŵa kuŵa syakusosekwa mnope. Jemanjaji aŵele ali mkutumichila Yehofa kwa ndaŵi jelewu mwakulupichika soni mwakupilila.
Mpela mwayikusaŵela kuti yitela yayitemi kwa ndaŵi jelewu yikusaŵa yakusalala soni yikusapitilisya kusangalala, ŵachikulile ŵakulupichika akusaŵa ŵakusalala soni akusapitilisya kusangalala (Alole ndime 2)
3. Asale chisyasyo chakulosya yaŵatesile Yehofa pakwakamulichisya masengo ŵandu ŵakalambale pakwanilisya chakulinga chakwe.
3 Yehofa akusatuwona kuŵa ŵakusosekwa mnope atamose patukukalambala.a Mwamti ndaŵi syejinji jwalakwe akusiŵakamulichisya masengo ŵandu ŵakalambale pakusaka kukwanilisya chakulinga chakwe. Mwachisyasyo, Yehofa paŵamsalilaga Sala kuti chachiŵa mama jwa mtundu wekulungwa soni kuti chachiŵa nangolo jwa Mesiya, Salajo jwaliji ali jwamkalambale. (Gen. 17:15-19) Nombenajo Mose jwaliji ali akalambele pandaŵi jele Yehofa ŵamsalilaga kuti awulongolele mtundu wa Ayisalayeli kutyoka ku Iguputo. (Eks. 7:6, 7) Nambosoni ndumetume Yohane jwaliji ali akalambele pandaŵi jele Yehofa ŵamsalile kuti alembe mabuku msano ga m’Baibulo.
4. Mwakamulana ni yayili pa Misyungu 15:15, ana chichi champaka chakamuchisye ŵandu ŵakalambale kupilila yakusawusya yawo? (Alolesoni chiwulili.)
4 Ŵakalambale akusasimana ni yakusawusya yejinji yayikusayika ligongo lya uchekulu. Mlongo jwine mwakuseka jwatite, “Kukalambala kukusasaka kulimba mtima.” Atamose yili myoyo, kusangalalab mpaka kwakamuchisye ŵandu ŵakalambale kuti apilileje yakusawusya yayikusayika ligongo lya uchekulu. (Aŵalanje Misyungu 15:15.) Munganiji, chitukambilane yindu yampaka yakamuchisye ŵakalambale kuti asangalalejepe. Chitulolesoni yampaka atende ŵandu ŵane pakwakamuchisya abale ni alongo ŵakalambale ŵali mu mpingo mwawo. Nambo chandanda, kwende tukambilane ligongo lyakwe yikusaŵa yakusawusya kusangalalagape patukukalambala.
Kuganichisya yindu yambone yakututendela Yehofa, mpaka kwakamuchisye ŵachikulile kuti apilileje pakusimana ni yakusawusya (Alole ndime 4)
LIGONGO LYAKWE YIKUSAŴA YAKUSAWUSYA KUSANGALALAGAPE PATUKALAMBELE
5. Ana ni yindu yapi yampaka yatendekasye ŵakalambale ŵane kutenguka?
5 Ana chichi champaka chatendekasyeje kutenguka? Komboleka kuti mpaka adandawuleje ligongo lyakulepela kutenda yindu yaŵakombolaga kutenda chenene. Mwamti mpaka akumbileje ndaŵi jaŵakwete machili soni chilu chambone. (Jwak. 7:10) Mwachisyasyo, mlongo jwine lina lyakwe Ruby jwatite, “Yikusasawusyaga kuwala yakuwala ligongo ngusapikanaga kupweteka soni nalesile kwenda. Mwamti ndaŵi sine ngusalepela atamose kuwala masokosi gasyesyenega. Makono gangu gakusatenda mandilindili soni gakusapweteka mnope yayikusandendekasya kuti lepeleje kutenda atamose yindu yamwanamwana.” Nambosoni m’bale Harold, juŵatumichilaga pa Beteli jwatite, “Ngusatumbilaga ligongo lyakuti ngangusakombola kutenda yindu yanasangalalaga nayo. Naliji jwakulimbangana panaliji jwachinyamata. Mwamti nanonyelaga mnope kuputa mpila. Ŵane ŵayikaga pakusala kuti ‘Ampe mpilawo Harold ligongo jwangakulusyaga.’ Nambo apano, ngukayichila naga mpaka ngombole atamose kumponyela mjangu mpila.”
6. (a) Ana ni yindu yine yapi yampaka yatengusyeje ŵakalambale ŵane? (b) Ana chichi champaka chakamuchisye ŵakalambale kulola naga akusosekwa kupitilisya kwendesya galimoto kapena iyayi? (Alole m’magasiniji ngani ja mtwe wakuti “Ana Ngusosekwa Kuleka Kwendesya Galimoto?”)
6 Mpaka atengucheje ligongo lyakuyiwona kuti akulepela kutenda yindu mwajika jawo. Yeleyitu mpaka yitendekwe naga akusosechela mundu jwine kuti ŵasamalileje kapena naga akusosekwa atameje ni mwanache jwawo. Kapena akulepela kwendesya jika galimoto kapena kwawula ku malo gane ligongo lyakuti alesile kulolechesya. Yindu yeleyitu mpaka yatengusye mnope. Nambope kumbuchila kuti Yehofa akusatuwona kuŵa ŵakusosekwa mnope mwangasamala kandu kuti tukulepela kulisamalila jika, tukutama ni mundu jwine, kapena tukulepela kwendesya galimoto, mpaka kutukamuchisye mnope. Mwamti mpaka tuŵe ŵakusimichisya kuti Yehofa akusapikanichisya mwatukupikanila mumtima. Ligongo kwa Yehofa chakusosekwa mnope chili umundu wetu wamkati wawuli kuyamichila soni kumnonyela mnope Yehofa soni Aklistu achimjetu.—1 Sam. 16:7.
7. Ana chichi champaka chakamuchisye ŵakalambale ŵakudandawula kuti mwine mbesi ja chilambochi jichiyika ali awile?
7 Komboleka akudandawula paganisya kuti mbesi jachilambochi jichiyika ali awile. Ana chichi champaka chakamuchisye naga atandite kuganisya myoyo? Akumbuchileje kuti Yehofa akuwusimana mtima pakwembecheya ndaŵi jachachijonanga chilambo chakusakalachi. (Yes. 30:18) Nambotu kuwusimana mtima kwa Yehofaku kukwete chakulinga. Tukuŵecheta yeleyi ligongo lyakuti kukwapa ŵandu mamiliyoni gejinji ndaŵi soni upile wakummanyilila jwalakwejo soni kutanda kumtumichila. (2 Pet. 3:9) Myoyo patengwiche, aganichisyeje ya ŵandu ŵampaka apindule ligongo lya kuwusimana mtima kwa Yehofaku. Mwamti komboleka ŵane mwa ŵanduŵa mpaka aŵe ŵachinasi ŵawo.
8. Ana yakusawusya yakuyikusayika ligongo lya uchekulu mpaka yakwaye chamti uli jemanjaji?
8 Chinga tukwete yaka yilingwa, nambo pangatukusimana chenene yikusaŵa yangasawusya kuŵecheta yindu yampaka tulijimbe nayo magambo panyuma pakwe. (Jwak. 7:7; Yak. 3:2) Mwachisyasyo, mundu jwakulupichika Yobu pajwalagaga mnope, jwayiche pakuŵecheta maloŵe “gangaŵajilwa.” (Yob. 6:1-3) Konjechesya pelepa, ulwele kapena mtela wakumwa mpaka watendekasye ŵakalambale kuŵecheta yindu yele ngamkanaŵecheta yikaŵe kuti ali chenene. Nambope, wosopewe nganituŵa tusachile kutendaga mwamele yindu yangaganichisya ŵane ni kuwulambuchisyaga uchekulu kapena mtela watukumwa. Mwamti patuyikopochele kuti tuŵechete kapena kutenda yindu yangaganichisya ŵane, tukachelewaga kupepesya.—Mat. 5:23, 24.
YAMPAKA ATENDE KUTI ASANGALALEJEPE
Ana mpaka atende chichi kuti asangalalejepe atamose pakusimana ni yakusawusya yayikusayika ligongo lya uchekulu? (Alole ndime 9-13)
9. Ligongo chichi akusosekwa kwakunda ŵane kuti ŵakamuchisyeje? (Alolesoni yiwulili.)
9 Akundeje ŵane kwakamuchisya. (Agal. 6:2) Pandanda, mpaka ayiwoneje kuŵa yakusawusya. Mlongo jwine lina lyakwe Gretl jwatite, “Ndaŵi sine yikusasawusya kwakunda ŵane kuti angamuchisye ligongo ngusayiwona kuti chinalagasye. Mwamti yanjigalile ndaŵi jelewu kuchenga kaganisye kangu ni kukundaga ŵane kuti angamuchisyeje.” Pakukunda kuti ŵane ŵakamuchisyeje, akusaŵa ali mkwakunda jemanjajo kuti asangalale ni chisangalalo chachikusayika ligongo lya kupeleka. (Mase. 20:35) Mwamti mwangakayichila, wawojosoni chachiŵa ŵakusangalala kulola mwakusati ŵane pakwanonyela soni pakusamala ya wawojo.
(Alole ndime 9)
10. Ligongo chichi ngakusasosekwa kuliŵalila kuyamichila? (Alolesoni yiwulili.)
10 Ayamichileje. (Akolo. 3:15; 1 Ates. 5:18) Ŵane patutendele yambone tukusayamichilaga mumtima nambo mwine mpaka tuliŵalile kulosya kuyamichilaku. Nambope, patusechelele ni kuŵecheta kuti sikomo, yikusiyakamuchisya achimjetuwo kumanyilila kuti tukuyamichila pa yindu yatutendele. Leah, jwakusiŵasamalilaga ŵakalambale pa Beteli jwatite, “Mlongo jumpepe jwangusamsamalila akusanembela makadi gakuyamichila. Makadiga ngagakusakola yakulemba yejinji, nambo gakusakola utenga wakulimbikasya mnope. Ngusaganonyela mnope soni ngusasangalala kumanyilila kuti mlongoju akusayamichila yangusatendaga pakumkamuchisya.”
(Alole ndime 10)
11. Ana mpaka ŵakamuchisye chamti uli ŵane? (Alolesoni yiwulili.)
11 Alinjelinjeje kwakamuchisya ŵane. Naga akusaganichisyaga ya ŵane ni kupataga matala gakwakamuchisya, yichakamuchisya kuti akagambaga kuganichisya yakusawusya yawo. Msyungu wine wa ku Africa ukusalandanya ŵachikulile ni layibulale jajikwete mabuku gejinji gagakusalondesya ya lunda lwakamuchisya. Nambotu mabuku gagali pa shelefu ngaŵa mkwiganya kapena kulondesya ngani. Mwakulekangana ni yeleyi, wawojo ali mpela “layibulale ja umi.” Myoyo, akusosekwa apateje ndaŵi jakwasalila ŵachinyamata yindu yakumanyilila soni yasimene nayo paumi. Ŵawusyeje yiwusyo soni ŵapikanileje pakuŵecheta. Ŵasalileje ligongo lyakwe kukuya mfundo sya m’Baibulo kukusaŵa kwambone soni kuti mpaka kwakamuchisye kuŵa ŵakusangalala. Mwangakayichila, wawojo chachiŵa ŵakusangalala mnope pakupata ndaŵi jakwalimbikasya ŵachinyamata.—Sal. 71:18.
(Alole ndime 11)
12. Mwakamulana ni yayili pa Yesaya 46:4, ana Yehofa akusala kuti chachatendela chichi ŵakalambale? (Alolesoni yiwulili.)
12 Amŵendeje Yehofa kuti ŵapeje machili. Atamose mpaka alipikaneje kuti apesile soni nganakola machili, amanyilileje kuti Yehofa ‘jwangapela kapena kusakalika.’ (Yes. 40:28) Ana Yehofa akusakamulichisya masengo chamti uli machili gakwe gangali malilega? Litala limpepe lili mwakwalimbikasya ŵakutumichila ŵakwe ŵakulupichika ŵakalambale. (Yes. 40:29-31) Jwalakwe jwasasile kuti chachakamuchisya jemanjaji. (Aŵalanje Yesaya 46:4.) Mwamti ndaŵi syosope Yehofa akusakwanilisya yaŵechete. (Yos. 23:14; Yes. 55:10, 11) Myoyo, papopesile kwa Yehofa ni kutanda kuyiwona kuti jwalakwe akusiŵanonyela soni kwasamalila, yichakamuchisya kuŵa ŵakusangalala.
(Alole ndime 12)
13. Mwakamulana ni yayili pa 2 Akolinto 4:16-18, ana tukusosekwa kumbuchilaga chichi? (Alolesoni yiwulili.)
13 Alikumbusyeje kuti ngasaŵa ŵakalambale mpaka kalakala. Pakukumbuchila kuti yakusawusya yawo yili yakandaŵi, yichiŵa yangasawusya kupilila. Mwamti Baibulo jikusatusimichisya kuti ukalamba soni kulwala yichimala. (Yob. 33:25; Yes. 33:24) Myoyo, kumanyilila kuti umi wambone mnope nganiwuŵa uŵawulesile munyuma nambo uli msogolo, kuchakamuchisya kuŵa ŵakusangalala mnope. (Aŵalanje 2 Akolinto 4:16-18.) Nambo ana ŵane mpaka atende chichi pakwakamuchisya?
(Alole ndime 13)
YAMPAKA ATENDE ŴANE PAKWAKAMUCHISYA
14. Ligongo chichi yili yakusosekwa kuja kukwalola ŵakalambale soni kwajimbila foni?
14 Ŵajimbileje foni ŵakalambale kapena kuja kwalola ndaŵi ni katema. (Aheb. 13:16) Ŵandu ŵakalambale mpaka atendeje lipowo. M’bale jwine jwangakusakombola kutyoka pamlango lina lyakwe Camille jwatite, “Ngusatamaga mnyumba lisiku lyosope. Yeleyi yikusandendekasya kuti ngalipikanaga chenene. Ndaŵi sine ngusalipikana mpela lisimba lyalili mkati mwa lutenje. Mwamti ngusalagasika nganisyo soni yikusandengusyaga.” Myoyo, patupite kukwalola ŵakalambale, tukusitwasimichisya kuti tukusitwanonyela soni tukusitwawona kuŵa ŵakusosekwa mnope. Komboleka kuti wosopewe mpaka tukumbuchile ndaŵi jinejakwe jatwasakaga kwajimbila foni ŵakalambale nambo nganitwajimbila. Yaliji myoyo ligongo wosopewe tukusakola yakutenda yejinji. Sano ana ni chichi champaka chitukamuchisye kuti tutendeje yindu “yayili yakusosekwa mnope” kupwatikapo kuja kwalola ŵakalambale? (Afil. 1:10) Mpaka atende chenene kulemba mena ga ŵandu ŵakalambale ŵali mu mpingo mwawo soni mpaka alembe lisiku lyakusaka kuti chiŵalembele utenga kapena kwajimbila foni. Akusosekwasoni kulemba lisiku lyakusaka kuja kwalola jemanjaji ni chakulinga chakuti akaliŵalila.
15. Ana ni yindu yapi yampaka atendele yimpepe ŵachinyamata ni ŵakalambale?
15 Naga wawojo ali jwachinandipile, mwine mpaka adandawuleje ligongo lyangamanyilila yindu yampaka aŵechetane kapena kutenda ni Aklistu ŵachikulile. Nambope ngakusosekwa kudandawula ni yeleyi. Akusosekwa kwamba kuŵa mundu jwambone. (Mis. 17:17) Aŵechetaneje ni Aklistu ŵachikulile misongano mkanijitande kapena jili jimasile. Mwine mpaka ŵaŵende jemanjajo kuti ŵasalile lilemba lyakusalinonyela kapena yakusangalasya yiliyose yaŵatendaga ali ŵanache. Kombolekasoni mpaka ŵaŵende jemanjajo kuti alolele yimpepe pologalamu ja JW Broadcasting®. Nambosoni mpaka alinganye yakwatendela yindu yineyakwe yele nganaŵa akombwele kutenda mwajika jawo. Mwachisyasyo, mpaka ŵatendele apudeti matabuleti kapena mafoni gawo. Nambosoni kwatendela dawunilodi yindu yasambano. Mlongo Carol jwasasile kuti, “Ŵaŵendeje ŵachikulile kuti atendele yimpepe yindu yakusanonyela kutenda wawojo. Atamose kuti apano ngusile, nambope ngusasaka sangalaleje. Ngusanonyela kusuma yindu, kulya yimpepe ni achimjangu, soni kusangalala ni yindu yachilengedwe.” Nombe Mlongo Maira jwatite, “Jumo mwa achimjangu akwete yaka 90. Mwamti tukusalekangana yaka 57 ni uneji. Nambope ngusaliŵalila yeleyi ligongo patuli yimpepe tukusakambilana ngani ni kusekaga soni kulolela yimpepe mafidiyo. Nambosoni patusimene ni yakusawusya tukusakamusyangana.”
16. Ligongo chichi yikusaŵa yakusosekwa mnope kwapechesya kuchipatala abale ni alongo ŵakalambale?
16 Ŵapechesyeje pakwawula kuchipatala. Kupwatika pakwapechesya kuchipatala, mpaka tulolechesyesoni kuti madokotala gakamuchisye jemanjaji mwakuŵajilwa soni kuti ŵapele chikamuchisyo chakusosechela. (Yes. 1:17) Mpaka ŵakamuchisye ŵandu ŵakalambaleŵa mwakulemba yindu yakuŵecheta adokotala. Mlongo jwine jwachikulile lina lyakwe Ruth jwatite, “Ndaŵi syejinji pambite jika kuchipatala, dokotala jwangangamuchisyaga chenene. Mwamti ndaŵi sine, madokotala gakusambechetela maloŵe mpela gakuti, ‘Yikuwoneka kuti ngamkulwala.’ Nambo pajumbechesye mundu jwine, madokotala gakusangamuchisya chenene. Mwamti ngusinayamichila mnope abale ni alongo ŵakusambechesya kuchipatala.”
17. Ana matala gapi gampaka alalichileje yimpepe ni abale ni alongo ŵachikulile?
17 Alalichileje nawo yimpepe. Abale ni alongo ŵane ŵakalambale nganaŵa akombwele kulalichila ku nyumba ni nyumba. Ana wawojo mpaka akombole kumŵenda mlongo jwachikulile kuti atende najo ulaliki wa pa shelefu? Mpaka atende chenenesoni kujigala mpando kuti chatamile jwachikulilejo chiŵandika shelefujo. Kapena ana mpaka amŵende m’bale jwachikulile kuti ajawule nawo ku lijiganyo lyawo lya Baibulo, mwinesoni kutendelaga lijiganyolyo ku nyumba ja m’bale jwachikulilejo? Achakulungwa ŵa mumpingo mpaka alinganye yakutendela misongano jakosechela utumiki ku nyumba ja abale ni alongo ŵakalambale ni chakulinga chakuti nombenawo ajigale nawo mbali. Mwamti yiliyose yatukusatendaga pakwachimbichisya abale ni alongo ŵachikulile yikusaŵa yakamuchisya mnope.—Mis. 3:27; Alo. 12:10.
18. Ana tuchikambilana chichi mu ngani jakuyichisya?
18 Mungani ajino tuyiweni kuti Yehofa akusiŵawona abale ni alongo ŵakalambale kuŵa ŵakusosekwa mnope. Mwamti yeleyi ni yatukusasosekwa kutenda wosopewe. Kusala yisyene, uchekulu uli wakusawusya, nambope ni chikamuchisyo cha Yehofa yili yakomboleka kuŵape ŵakusangalala. (Sal. 37:25) Yili yakulimbikasyasoni mnope kumanyilila kuti kusogoloku chachisangalala mnope kupundana ni mwaŵasangalalilaga munyuma. Nambo abale ni alongo ŵane akusasimana ni chakusawusya cha mtundu wine. Jemanjaji akusiŵasamalila ŵachinasi ŵakulwala. Ana chichi champaka chakamuchisye kuti apitilisye kuŵa ŵakusangalala? Tuchipata kwanga kwa chiwusyochi mungani jakuyichisya.
NYIMBO NA. 30 Atati Ŵangu, Mlungu Jwangu Soni Mjangu
a Alolele fidiyo pa jw.org soni pa JW Library® ja mtwe wakuti Ŵakalambale—Akwete Ukumu Wakusosekwa.
b NGOPOLELO JA MALOŴEGA: Chisangalalo jili ndamo jele msimu weswela ukusamkamuchisya mundu kukola. (Agal. 5:22) Mwamti kuti mundu akole chisangalalo chisyesyene akusasosekwa kuŵa paunasi wambone ni Yehofa.