Baibulo Jikusajiganya Yakamucisya Ndaŵi Syosope

AWANICISYE KUTI: Lisiku line apite kumalo kwakusunjila yindu yakala. Ni akuyiwona kuti yindu yejinji yijonasice, nambope pana cindu cimo cacikuwoneka cenene. Ni akum’wusya mundu jwakwalosya malogo kuti, “Ana cindu celeci cili casambano kupunda yineyi?” Jwalakwe akwanga kuti, “Iyayi, cinduci cili cakala kupunda yosopeyi soni nganacilinganyeje citandilile.” Kaneko akum’wusyasoni kuti, “Ana kapena aŵele ali mkucisamalila mwapajika?” Jwalakwe akwangasoni kuti, “Iyayi, celeci cisimene ni yakusawusya yejinji kupunda yosopeyi.” Mwine mpaka aliwusye kuti, ‘Ana cindu celeci ŵacipanganyisye mwamtuli?’

Baibulo jili mpela cindu cakalaci. Jili buku jakalakala kupunda mabuku gejinji nambope jili jakamucisya mpaka apano. Yisyene kuti pana mabuku gane gakala, nambope mkupita kwa ndaŵi mabuku gejinji mwa gelega mbali syakwe sine sikusajonasika soni gakusaleka kamula masengo. Mwambone, yagakusasala mabuku gane gakala pakwamba yasayansi, apano yikusasisyana ni yindu yasambano yapatile ŵasayansi. Soni yagakusasala mabuku gane gakala pakwamba ya cikamucisyo cacipatala, apano yikusawoneka kuti yili yakogoya paumi wa mundu. Nambosoni mabuku gejinji gakala, mbali syejinji syapapwice mwamti apano ngaŵa mkusimanikwasoni.

Nambope Baibulo jili jakulekangana ni mabuku gelega. Bukuji, jatandite kulembedwa yaka yakupunda 3,500 yipiteyo. Nambosoni kwa yaka yejinji jiŵele mkusimana ni yindu yakogoya. Ŵandu alinjilelinjile kuti ajijonanje mwakujicoma moto, kujilekasya soni kujicembulusya, nambope Baibulo jakulupwice mwamti utenga wakwe nganiwucenga. Baibulo jasasile mkanipaŵe yindu yejinji yayikusakamulana ni yindu yasambano yakopocele ŵasayansi.—Alole libokosi lyakuti “Yajikusasala Baibulo Nganiyiŵa Yacikala.”

YINDU YAKAMUCISYA YAJIKUSAJIGANYA BAIBULO

Mwine akusakayicila kuti yajikusajiganya Baibulo nganiyiŵa yikamucisye masiku agano. Kuti apate yisyesyene panganiji, candanda akusosekwa kumanyilila yindu yakogoya yakulaga nayo ŵandu mpela ngondo, konasika kwa lipuje, mesi, nambosoni ya ucigaŵenga kapena ya katangale. Sambano, kwende tulole yindu yine yajikusajiganya Baibulo yampaka yikamucisye pakumasya yeleyi. Pakulola yindu yeleyi mpaka aliwusyeje kuti, ‘Ana cilamboci, ngamkaniciŵa ca mtendele yikaŵe kuti ŵandu akwete ndamo syelesi?’

KUTAMA MWAMTENDELE

“Ŵakusangalala ali ŵakuyikasya mtendele, ligongo cacikolanjidwa kuti ŵanace ŵa Mlungu.” (Matayo 5:9) “Naga yili yakomboleka, aŵeje pamtendele ni ŵandu wosope mwampaka akombolele.”—Aloma 12:18.

CANASA SONI KULULUCILANA

“Ŵakusangalala ali ŵandu ŵacanasa, ligongo cacitendeledwa canasa.” (Matayo 5:7) ‘Ajendelecele kundililana ni kululucilana ni mtima wosope atamose jwine ali akwete ligongo lyakudandawulila ya mjakwe. Mpela muŵatendele Yehofaa pakwakululucila ni mtima wosope, nombe jemanja mtendeje yeleyo.’—Akolose 3:13.

MKAMULANO WA ŴANDU WOSOPE

“Mlungu ŵapanganyisye ŵandu ŵa mitundu josope kutyocela mwa mundu jumo, kuti atame pacilambo cosope capasi.” (Masengo 17:26) “Mlungu jwangali lusagu, nambo jwalakwe akusampocela mundu jwakutyocela mu mtundu wuliwose jwakusamjogopa jwalakwe soni jwakusatenda yindu yambone.”—Masengo 10:34, 35.

KUSAMALILA CILAMBO CAPASI

“Yehofa Mlungu ŵamjigele mundujo ni kumŵika mumgunda wa Edeni kuti awulimeje soni kuti awusamalileje.” (Genesis 2:15) Mlungu cacijonanga “ŵandu ŵakonanga cilambo capasi.”—Ciunukuko 11:18.

KUŴAMBALA KUMBILA KWA WIWU SONI YAMSESE

“Mkalamuce ni kumbila kwa wiwu kwa mtundu wuliwose, ligongo atamose mundu ali akwete yejinji, umi wakwe wangatyocela mu yindu yakwete.” (Luka 12:15) “Yamsese soni yakusakala yiliyose kapena yaumbombo ngasiyikolanjidwaga ata panandi pasikati penu, pakuŵa ŵandu ŵaswela akusasosekwa kuŵa ŵamti m’yoyo.”—Aefeso 5:3.

KUWONA MTIMA SONI KULIMBICILA MASENGO

“Tusimicisye kutenda yosope mwakuwona mtima.” (Ahebeli 13:18) “Jwawiyijo akasajiŵasoni, nambo mmalo mwakwe, alimbicile kamula masengo.”—Aefeso 4:28.

KWAKAMUCISYA ŴAKUSOSECELA CIKAMUCISYO

“Aŵeceteje yakulimbikasya kwa ŵakasice mtima, ŵakamucisyeje ŵandu ŵakulopotoka, aŵeje ŵakulitimalika kwa ŵandu wosope.” (1 Atesalonika 5:14) ‘Ŵasamalileje ŵanace ŵamasije soni acakongwe ŵamasije pali m’yipwetesi.’—Yakobo 1:27.

Baibulo ngaŵa kuti jikusagamba kutulamula kuti tutendeje yeleyi, nambo jikusatusalilasoni mwampaka tuyikamulicisye masengo paumi wetu. Yikaŵe kuti ŵandu akamulicisya masengo yindu yatusasileyi, mwangakayicila, pacilambopa ngamkanipatendekwaga yakusawusya. Kusala yisyene, yajikusajiganya Baibulo yili yakamucisya mnope soni nganiyiŵa yimasile macili mpaka kalakala. Cindu cine cakusosekwa mnope cili cakuti Baibulo mpaka jakamucisye wawojo paumi wawo.

YAJIKUSAJIGANYA BAIBULO MPAKA YAKAMUCISYE

Mundu jwalunda mnope kupunda ŵandu wosope jwatite, “Lunda lukusamanyika kuti luli lwakuwona mwakamulana ni yitendo yakwe.” (Matayo 11:19) Ana ngakwiticisya kuti maloŵe gelega gali gakuwona? Kusala yisyene, lunda mpaka luwonece kuti luli lwakamucisya naga tulinjile kulukamulicisya masengo paumi wetu. Komboleka kuliwusya kuti, ‘Ana yisyene yajikusajiganya Baibulo mpaka yingamucisye paumi wangu? Ana mpaka yingamucisye camtuli pa yakusawusya yangusimana nayo apano? Kwende tulole yayamtendecele mundu jwine.

Pandanda, jwamkongwe jwine jwacikulile lina lyakwe Delphine,b yindu yamjendelaga cenene paumi wakwe. Nambo mwangajembeceya, jwasimene ni yindu yakusawusya mwakutotoganya. Mwanace jwakwe jwamkongwe jwajasice, ŵamkwakwe ŵawundwice ulombela, soni jwatandite kusoŵa mbiya. Jwalakwe jwatite, “Nasoŵile cakutenda, mwamti nalipikanaga kuti umi wangu waliji wangali mate.”

Yayamtendecele Delphine, yikamulana ni maloŵe ga m’Baibulo gakuti, “Tukusatama ni umi kwa yaka 70 kapena 80 naga tukwete macili. Nambo yaka yeleyi yikusatupa ni yindu yakusawusya soni yakupweteka. Nambosoni yikusamala mwacitema soni m’weji tukusatyoka mwacitema.”—Salimo 90:10.

Pandaŵi jakusawusyaji, Delphine ŵapatile cikamucisyo kutyocela m’Baibulo. Yajatite Baibulo pakumkamucisya jwalakwe, yaliji yangaliŵalicika. Mpela Delphine, ŵandu ŵanesoni apatile cikamucisyo kutyocela m’Baibulo. Ngani sitatu syakuyicisya sikulosya yeleyi. Jemanjaji akusalipikana kuti Baibulo jili mpela cindu catucisasile kundanda kwa nganiji. Bukuji jili jakulekangana mnope ni mabuku gejinji gakala ligongo ngajikusaleka kamula masengo atamose pamale yaka yejinji. Yili m’yoyo ligongo lyakuti Baibulo jikusajiganya maloŵe ga Mlungu ngaŵa ga mundu.—1 Atesalonika 2:13.

Wawojosoni komboleka akusayiwona kuti yaka yatukusatama ni umi yili yamnono, soni yikusatupa ni yindu yakusawusya. Patengwice ni yakusawusya, mpaka apate citondoyo, cilimbikasyo, soni cikamucisyo cakuŵajilwa kutyocela m’Baibulo.

Kwende sambano tutagulilane mbali sitatu syasikulosya kuti Baibulo jili jakamucisya paumi wetu. Baibulo mpaka jitukamucisye pa

1. Kuŵambala yakusawusya yampaka tusimane nayo.

2. Kumalana ni yakusawusya yatukusimana nayo.

3. Kupilila yakusawusya yanganituŵa tukombwele kuyimasya.

Ngani syakuyicisya sikutagulila mbali sitatusi.