MTWE 12
Aŵeceteje Maloŵe “Gakulimbikasya”
“Maloŵe galigose gewole gakakopoka pakamwa penu, nambo galigose gakulimbikasya”—Aefeso 4:29.
1-3. (a) Ana umo mwa mtuka wambone wapi watupele Yehofa? Ana mpaka tuwukamulicisye masengo mwakulemweceka camtuli? (b) Ana tukamulicisyeje masengo mwamtuli mtuka wakuŵeceta?
MTATI akumpa mwanagwe jwamlume njinga. Jwalakwe ali jwakusangalala ligongo lya kumpa mwanagwe mtuka wapajikawu. Nambi wuli naga mwanacejo akwendesya njingajo mwasaŵa mwamti akumgunda jwine ni kum’wulasya? Ana babagwewo mpaka apikane wuli?
2 Yehofa ali Mkupeleka jwa “mtuka wuliwose wambone soni wamlama.” (Yakobo 1:17) Umo mwa mtukawu wuli kuŵeceta. Mtuka wakuŵeceta ukusatukamucisya kulosya yatukuganisya soni mwatukupikanila mumtima. Tukusakombola kuŵeceta yindu yakwakamucisya ŵandu soni yakwatendekasya kulipikana cenene. Nambo, yatukusaŵeceta mpaka yawulasyesoni ŵane.
3 Maloŵe gali gamacili mnope, soni Yehofa atujiganyisye mwampaka tukamulicisye cenene masengo mtuka wakuŵecetawu. Jwalakwe akusatusalila kuti, “Maloŵe galigose gewole gakakopoka pakamwa penu, nambo galigose gakulimbikasya mpela mwayikusosecela, kuti gasangalasye ŵakugapikana.” (Aefeso 4:29) Kwende tulole mwampaka tukamulicisye masengo mtuka wakutyocela kwa Mlunguwu mu litala lyakuti tumsangalasyeje soni kwalimbikasya ŵane.
ASAMALEJE NI YAKUSAŴECETA
4, 5. Ana tukulijiganya cici pakwamba ya maloŵe ga macili gakutyocela m’buku ja Misyungu?
4 Maloŵe gali ga macili, m’yoyo tukusosekwa kusamala ni yatukusaŵeceta soni mwatukusaŵecetela. Pa Misyungu 15:4 pakusaŵeceta kuti, “Lulumi lwakutulala luli mpela citela ca umi, nambo lwakulambusya lukusapwetekasya mtima.” Mpela mwaciŵelele citela cakusalala cacikusapelaka m’bulili soni mpweya wambone, maloŵe gacinonyelo gakusasangalasya ŵakugapikana. Nambo, maloŵe gacipongwe gakusigawulasya ŵane soni kwatendekasya ngalipikana cenene.—Misyungu 18:21.
Maloŵe gakuŵecetedwa mwakuwusimana mtima gali gakusangalasya
5 Pa Misyungu 12:8 pakusaŵeceta kuti, “Maloŵe gakuŵecetedwa mwangaganicisya gali mpela kusoma kwa upanga.” Maloŵe gacipongwe mpaka gajonanje nganisyo soni unasi. Mwine mpaka akumbucile kuti mundu jwine ŵaŵecetele maloŵe gacipongwe mwamti yapwetece mnope. Lilemba lya Misyungu lila likusajendelecela kuti, “Lulumi lwa ŵandu ŵalunda lukusaposyaga.” Maloŵe gambone mpaka gamasye yakupweteka ya mumtima soni kuwucisya unasi uwajonasice ligongo lya ungapikangana. (Aŵalanje Misyungu 16:24.) Naga tukumbucila kuti maloŵe getu mpaka gakuŵasye ŵane, tuciŵa ŵakusamala pakuŵeceta.
6. Ligongo cici yikusaŵa yakusawusya kulamulila yatukusaŵeceta?
6 Ligongo line lyatukusosekwa kusamala ni kaŵecete ketu lili lyakuti tuli ŵangali umlama. “Nganisyo sya ŵandu sili syakusakala,” soni yatukusaŵeceta yikusalosya yayili mumtima mwetu. (Genesesi 8:21; Luka 6:45) Yikusaŵa yakusawusya kulamulila kaŵecete ketu. (Aŵalanje Yakobo 3:2-4.) Nambope tukusosekwa kulingalinga kongolela mwatukusaŵecetela ni ŵandu ŵane.
7, 8. Ana yatukusaŵeceta mpaka yisokonasye camtuli unasi wetu ni Yehofa?
7 Cindu cine catukusosekwa kusamala ni kaŵecete ketu cili cakuti Yehofa cacitujimba magambo ni yatukusaŵeceta soni mwatukusaŵecetela. Lilemba lya Yakobo 1:26 likusati, ‘Naga mundu jwine akuliwona kuti akusalambila Mlungu, nambo ali jwangakombola kulamulila lulumi lwakwe, akusagamba kuwulambusya mtima wakwe, soni kulambila kwa munduju kuli kwangali masengo.’ Maloŵe gasyesyene gaŵagagopolele kuti “kwangali masengo” mpaka gagopolelesoni kuti “kwangali mate.” (1 Akolinto 15:17) M’yoyo naga ngatukusamala ni yakuŵeceta yetu, mpaka tujonanje unasi wetu ni Yehofa.—Yakobo 3:8-10.
8 Kusala yisyene, tukwete magongo gakupikanika gakututendekasya kuŵa ŵakusamala ni yatukusaŵeceta ni mwatukusaŵecetela. Kuti tukamulicisyeje cenene masengo mtuka wakuŵeceta mwakusasacila Yehofa, tukusosekwa kumanyilila maloŵe gatukusosekwa kugaŵambala.
MALOŴE GAKUWULASYA
9, 10. (a) Ana maloŵe gamtuli gagatupile masiku agano kucilamboku? (b) Ligongo cici tukusosekwa kuŵambala maloŵe gakutukana?
9 Masiku agano, kuŵeceta maloŵe gakutukana kapena gausakwa, kuli kwakuwanda mnope. Ŵandu ŵajinji akusaganisya kuti pakusaka kusimicisya yakuŵeceta akusosekwa kulumbila pakuŵeceta maloŵe gakusakamulicisya masengo ŵandu ŵajinji. Ŵandu ŵakusatenda mang’asi ndaŵi syejinji akusaŵeceta ngwelegulo syakusakala soni syakutukana pakusaka kwasekasya ŵandu. Nambope ndumetume Paulo jwasasile kuti, “Tuyijase yosope yeneyi kwakutalika, kupya mtima, kutumbila, yakusakala, maloŵe gacipongwe, soni pakamwa penu pakakopoka maloŵe gakutukana.” (Akolose 3:8) Jwalakwe jwatitesoni kuti ‘ngwelegulo syakutukana sikakolanjidwaga ata panandi pasikati’ pa Aklistu ŵasyesyene.—Aefeso 5:3, 4.
10 Maloŵe gakutukana gali gangamcimbicisya Yehofa soni ŵandu ŵakusamnonyela jwalakwe. Maloŵega gali gausakwa. M’Baibulo, maloŵe gakuti “yausakwa” gali mu likuga lya “masengo ga cilu.” (Agalatiya 5:19-21) “Yausakwa” yikusapwatika yakulemwa yakulekanganalekangana, soni ndamo jimo ja usakwa mpaka jilongolele ku jijakwe. Naga mundu akwendelecela kamulicisya masengo maloŵe gausakwa, gakutukana ni akukana kuleka, mpaka yilosye kuti munduju ngakusosekwa kwendelecela kuŵa mumpingo.—2 Akolinto 12:21; Aefeso 4:19; alole Maloŵe Gakumbesi 23.
11, 12. (a) Ana kusogoda kuli kutenda cici? (b) Ligongo cici tukusosekwa kuŵambala kuŵeceta yaunami ya mundu jwine?
11 Tukusosekwasoni kuŵambala kusogoda. Yili ya cipago kuti tukusasangalala ni kuŵeceta ya ŵandu ŵane soni maŵasa gawo. Atamose m’yaka 100 yandanda, Aklistu ŵandanda ŵasakaga kumanyilila yakutenda abale ni alongo soni yaŵasosekwaga kutenda kuti ŵakamucisye. (Aefeso 6:21, 22; Akolose 4:8, 9) Nambo patukuŵeceta ya ŵane yikusaŵa yangasawusya kutanda kwasogoda ŵanduwo. Naga tukwendelecela kuŵeceta yakwasogoda ŵane, mpaka tutande kuŵeceta ya mtemela, soni yindu yanganiyiŵa yisyene. Naga ngatukusamala, kuŵeceta yakwasogoda ŵane, mpaka yitutendekasye kuŵa ŵakwimucila soni ŵakuŵeceta yaunami. Afalisi ŵamsakacisye mbili Yesu ligongo lyakumlambucisya yindu yanganatenda. (Mateyu 9:32-34; 12:22-24) Kuŵeceta yaunami yakwamba mundu jwine, kukusajonanga mbili ja mundujo, kutandisya ukangani, yakupweteka soni kukusajonanga unasi.—Misyungu 26:20.
12 Yehofa akusasaka kuti tukamulicisyeje masengo maloŵe getu pakwakamucisya soni kwalimbikasya ŵane, ngaŵa kwatendekasya acimjetu kuŵa acimmagongo. Yehofa akusaŵengana ni ŵandu “ŵakutandisya ukangani pasikati pa abale.” (Misyungu 6:16-19) Mundu jwandanda kuŵeceta yaunami ali Satana, juŵamsakacisye mbili Mlungu. (Ciwunukuko 12:9, 10) Masiku agano, yili yakuwanda kwa ŵandu kuŵeceta yaunami yakwamba jwine. Nambo yeleyi ngayikusosekwa kutendekwa mumpingo Ŵaciklistu. (Agalatiya 5:19-21) M’yoyo tukusosekwa kusamala ni yatukusaŵeceta soni ndaŵi syosope tuganicisyeje mkanituŵecete. Mkanatande kuŵeceta ya mundu jwine, aliwusyeje kuti, ‘Ana yangusaka kuŵecetayi yili yisyene? Ana cili cinonyelo kuŵeceta yeleyi? Ana yili yakamucisya? Ana mpaka sace kuti yanguŵecetayi ayipikane msyene? Ana mpaka mbikane wuli naga jwine ali mkuŵeceta yeleyi pakwamba ya une?’—Aŵalanje 1 Atesalonika 4:11.
13, 14. (a) Ana maloŵe gacipongwe mpaka gakwaye mwamtuli ŵandu? (b) Ana kulalata ni cici? Ligongo cici Aklistu akusosekwa kuŵambala kwalalatila ŵane?
13 Ndaŵi sine, wosopewe tukusaŵeceta yindu yakuti panyuma pakwe tukusalijimba nayo magambo. Nambo ngatukusosekwa kola cisyoŵe cakuŵeceta yakupweteka soni yakwajelusya ŵane. Ngatukusosekwa kuŵeceta maloŵe gacipongwe paumi wetu. Paulo jwatite, “Mtyosye pasikati penu kuŵengana, kutumbila, kupya mtima, kulalata soni maloŵe gacipongwe.” (Aefeso 4:31) Mabaibulo gane gakusagopolela maloŵe gakuti “maloŵe gacipongwe,” kuti “maloŵe gakusakala,” “maloŵe gakupweteka,” soni “maloŵe gakunyosya.” Maloŵe gacipongwe gakusigatyocesya ucimbicimbi ŵandu ŵane soni kwatendekasya kulipikana kuti ali ŵangali mate. Ŵanace ni ŵayikusiyakwaya yindu mwacitema, m’yoyo tukusosekwa kusamala kuti tukakuŵasyaga ni yakuŵeceta yetu.—Akolose 3:21.
14 Baibulo jikusatukalamusya pakwamba ya maloŵe gamacili gacipongwe gagali kulalata. Kulalata kuli kuŵeceta yakwanyosya ŵane ni cakulinga cakuti yapwetece. Mpaka yiŵe yakupweteka naga mundu jwine akwalalatila ŵamkwakwe kapena ŵanace ŵakwe. Kusala yisyene, mundu jwakukana kuleka kwalalatila ŵane ngakusosekwa kwendelecela kuŵa mumpingo. (1 Akolinto 5:11-13; 6:9, 10) Mpela mwatulijiganyicisye, naga tukuŵeceta maloŵe gakutukana, gaunami, soni gakusakala, nikuti tucijonanga unasi ŵetu ni Yehofa soni ŵane.
MALOŴE GAGALI GAKULIMBIKASYA
15. Ana ni maloŵe gambone gapi gagakusalimbisya unasi?
15 Ana mpaka tukamulicisye masengo wuli mtuka wakuŵeceta mpela mwakusasacila Yehofa? Atamose kuti Baibulo jangatusalila yatukusosekwa soni yangatukusosekwa kuŵeceta, nambo jikusatulimbikasya kuŵeceta “maloŵe gakulimbikasya.” (Aefeso 4:29) Maloŵe gakulimbikasya gali gambone, gacinonyelo soni gasyesyene. Yehofa akusasaka kuti tukamulicisyeje masengo maloŵe getu pakwalimbikasya soni kwakamucisya ŵane. Yeleyitu mpaka yiŵe yakusawusya. Pakusasosekwa macili mnope kuti mundu aŵecete yindu yambone m’malo mwakuŵeceta yakusakala. (Tito 2:8) Kwende tulole yampaka tutende kuti twalimbikasyeje ŵane ni yatukusaŵeceta.
16, 17. (a) Ligongo cici tukusosekwa kwayamicila ŵane? (b) Ana tukusosekwa kwayamicila ŵani?
16 Yehofa ni Yesu akusatuyamicila. Tukusaka kwasyasya jemanjaji. (Mateyu 3:17; 25:19-23; Yohane 1:47) Kuti tukombole kum’yamicila mundu jwine pakusaka kumlimbikasya, tukusosekwa kuŵa ŵaganisya cenene soni kulosya lung’wanu mwa mundujo. Lilemba lya Misyungu 15:23 likusasala kuti, “Maloŵe gakuŵecetegwa pandaŵi jakuŵajilwa gali gambone.” Wosopewe tukusaŵa ŵakulimba naga mundu jwine atuyamicile ligongo lya kulimbicila kamula masengo kapena yiliyose yatutesile.—Aŵalanje Mateyu 7:12; alole Maloŵe Gakumbesi 27.
17 Naga akukola cisyoŵe cakulola yambone mwa ŵandu ŵane, yiciŵa yangasawusya kwayamicila mwakuŵajilwa. Mwambone, mpaka am’yamicile mundu jwine mumpingo naga ayiweni kuti akusakosecela cenene ngani jakwe kapena kwanga pamisongano. Nambosoni mpaka am’yamicile jwacinyamata jwakusawucenjela usyesyene pali kusukulu, soni mundu jwamcekulupe jwakusajinjila mu undumetume mwakutamilicika. Maloŵe gawo gakuyamicila mpaka gaŵe yakusosecela yawo. Yilisoni yakusosekwa kwa jwamlume kwasalila ŵamkwakwe kuti akusiŵanonyela soni kwayamicila. (Misyungu 31:10, 28) Mpela yakumela yikusasaka lyuŵa soni mesi, ŵandu akusasosekwasoni kwayamicila. Mnopemnope ŵanace. Asoseje mapesa ga kwayamicila ligongo lya ndamo syawo syambone soni kulimbicila kwawo. Kwayamicila mpaka kwalimbikasye soni kwatendekasya kulimbicila mnope kutenda yambone.
Mpaka twalimbikasye ŵane soni kwatondoya mwa yatukusaŵeceta soni mwatukusaŵecetela
18, 19. Ligongo cici tukusosekwa kutenda yakomboleka kuti twalimbikasyeje soni kwatondoya ŵane? Ana mpaka tutende wuli yeleyi?
18 Patukwalimbikasya soni kwatondoya ŵane, tukusaŵa tuli mkujigalila cisyasyo ca Yehofa. Jwalakwe akusasamala mnope ya “ŵandu ŵakutuluka” soni “ŵakasice mtima.” (Yesaya 57:15) Yehofa akusasaka kuti m’weji ‘tujendelecele kulimbikasyana’ soni ‘tuŵeceteje yakulimbikasya kwa ŵakasice mtima.’ (1 Atesalonika 5:11, 14) Naga tukulingalinga kutenda yeleyi, Yehofa caciyamicila kulingalinga kwetu.
19 Mwine mpaka amanyilile kuti jwine jwakwe mumpingo akasice mtima. Ana mpaka aŵecete yamtuli kuti amlimbikasye? Nganaŵa akombwele kumasya yakusawusya yakwe, nambo mpaka agambe kulosya kuti akusasamala ya jwalakwejo. Mwambone, mpaka apateje ndaŵi jakunguluka najo. Mpaka amŵalanjile lilemba lyakumlimbikasya soni kupopela najo. (Salimo 34:18; Mateyu 10:29-31) Ŵasimicisyeje kuti abale ni alongo ŵa mumpingo akusiŵanonyela. (1 Akolinto 12:12-26; Yakobo 5:14, 15) Soni aŵeceteje mwakuti yakusalayo yili yisyene soni akuyikulupilila.—Aŵalanje Misyungu 12:25.
20, 21. Ana cici campaka catendekasye ŵandu kupocela camuko mwangasawusya?
20 Nambosoni tukusitwalimbikasya ŵane pakwapa camuko cambone. Ligongo lyakuti tuli ŵandu ŵangali umlama, tukusasosekwa camuko ndaŵi ni katema. Lilemba lya Misyungu 19:20 likusati, “Mpikanile camuko, ni kukuya malamusi kuti msogolo cimŵe jwalunda.” Ngaŵa kuti acakulungwape ni ŵakusapeleka camuko. Acinangolo akusosekwa kwalela ŵanace ŵawo. (Aefeso 6:4) Soni alongo mpaka apeleganeje camuko cambone. (Tito 2:3-5) Ligongo lyakuti tukusitwanonyela abale ni alongo ŵetu, tukusalolecesya kuti tukwapa camuko ngaŵa cakwatendekasya kulipikana kuŵa ŵangasosekwa. Ana cici campaka citukamucisye kutenda yeleyi?
21 Mwine akukumbucila kuti pandaŵi jine mundu jwine ŵapele camuko cambone cacaliji cangasawusya kucipocela. Ligongo cici caliji cangasawusya kupocela? Ligongo lyakuti wawojo ŵamanyilile kuti jwakupelekajo akusiŵaganicisya. Mwinesoni ligongo lyakuti jwakupeleka camukojo jwaŵecetaga mwacanasa soni mwacinonyelo. (Akolose 4:6) Nambosoni ligongo lyakuti camukoco catyocele m’Baibulo. (2 Timoteo 3:16) Cinga tukumŵalanjila kutyocela m’Baibulo kapena iyayi, nambope camukoco cikusosekwa kutyocela m’Malemba. Pangali jwakusosekwa kwasagulila ŵane yakutenda kapena kamulicisya masengo malemba mwangaŵajilwa ni cakulinga cakusicenjela nganisyo syakwe. Kukumbucila muŵapelele ŵandu ŵane wawojo camuko mpaka yakamucisye wawojo pakwapa ŵane camuko.
22. Ana wawojo akusaka kamulicisya masengo mwamtuli mtuka wawo wakuŵeceta?
22 Kuŵeceta uli mtuka wakutyocela kwa Mlungu. Cinonyelo cetu pa jwalakwe citutendekasyeje kamulicisya masengo cenene mtukawu. Tukumbucileje kuti maloŵe mpaka gamtendekasye mundu kutenguka kapena kumlimbikasya. M’yoyo, kwende tutende yampaka tukombole kuti tukamulicisyeje masengo maloŵe gampaka galimbikasye ŵane.