Ana Mpaka Ndende Wuli Naga Ŵane Akusanonyela Kundya Miseche?

Kwalya miseche jili ngani jekulungwa

Ŵandu ŵane akusasala yindu yakusakala yakwamba ŵane kapena kuŵecheta yindu yaunami ni chakulinga chakusaka kusakasya mbili jawo. Mundu pamanyilile kuti ŵandu ŵele ŵawonaga kuŵa achimjakwe akukuŵecheta atamose yakuŵechetayo nganiyiŵa yakusakala mnope nambope yikusaŵa yakupweteka—Salimo 55:12-14.

“Nayikopochele kuti mjangu jwaŵechetaga kuti ngusatenda yindu mwangaganichisya ŵane. Yambweteche mnope ligongo nganinganisyaga kuti mpaka aŵechete yeleyo.”—Ashley.

Yisyesyene yakwe: Yikusaŵa yakupweteka mnope pawumanyilile kuti ŵandu ŵane akusakulya miseche ni chinga ŵanduwo aŵe achimjenu kapena iyayi.

Nganiyiŵa yikomboleche kuŵambala kwalya miseche

Ŵandu akusiŵalyaga ŵane miseche pa magongo gakulekanganalekangana. Gane mwa magongoga mpaka gaŵe aga:

Kola chidwi. Ŵanduwe tukusasangalala patukunguluka ni achimjetu. Myoyo yili yachipago kuti tukusaŵechetana soni kuŵecheta yakwamba ŵandu ŵane. Sonitu Baibulo jikusatulimbikasya kuti ‘tuganichisyeje yakusaka ya ŵane’.—Afilipi 2:4.

“Ndaŵi syosope ŵandu chakusachiwona kuŵa chakusangalasya chili kuŵecheta yakwamba ŵandu ŵane.”—Bianca.

“Ngusosekwa kwitichisya kuti, ngusalingalinga kuti manyilile yakwamba ŵane nambo ngusalepela kuti yimanyilileyo ngasalila ŵane. Ngangumanyilila kuti ligongo chichi ngusatenda yeleyi.”—Katie.

Kusoŵa yakutenda. Munyumamu ŵandu ŵane ŵanonyelaga “kumalila ndaŵi jawo josope jakupumula ali mkwasalila ŵane kapena kupikanila ngani jasambano.” (Masengo 17:21) Mwelemusoni ni mwayikuŵela yindu masiku agano

“Ndaŵi syejinji naga pangali ngani jakusangalasya jajitendekwe ŵandu akusapata ngani jakuti aŵecheteje mmalo mwakuti agambe kutama.”—Joanna.

Kulikayichila. Pakusaka kutukamuchisya, Baibulo jikusatukalamusya kuti tuŵambaleje kulilandanya ni ŵane. (Agalatiya 6:4) Nambo yili yakutesya chanasa kuti ŵandu ŵane ŵakusalikayichila, akusawandisya ngani syaunami syakwamba ŵane.

“Ŵandu ŵakusanonyela kwalya achimjawo miseche ndaŵi syejinji yikusaŵa kuti akwatendela jelasi. Ndaŵi syejinji jemanjaji akusawandisya ngani syaunami ni chakulinga chakuti yiwonecheje mpela jemanjajo ali ŵambone mnope kupunda mundu jwakumsalajo.”—Phil.

Yisyesyene yakwe: Chinga asache kapena akasaka ŵandu chaŵecheteje yakwamba achimjawo kupwatikapo wawojo.

Akatumbilaga mnope naga ŵane akwalya miseche

Yili yisyene kuti pangali champaka atende kuti ŵandu ŵane akalyaga miseche wawojo nambope yili yakomboleka kusagula yampaka atende ŵane pakuŵecheta yeleyi. Pamanyilile kuti ŵane akuwandisya yindu yaunami yakwamba wawojo pana yindu yiŵili yampaka atende.

CHANDANDA: Gamba kuleka. Ndaŵi syejinji yikusaŵa chenene gamba kujileka nganijo naga nganijiŵa jekulungwa. Mpaka akamulichisye masengo malangiso ga m’Baibulo gakuti: “Mkajanguyaga kutumbila, pakuti kutumbila kukusikumsigalila jwakuloŵelajo.”—Jwakulalichila 7:9.

“Ŵandu ŵatandisye kuwandisya ngani jakuti ndili pachitomelo ni mundu jwanganimboneganeje najo. Yeleyi yasekasisye mwamti nagambile kujileka nganijo.”—Elise.

“Naga mundu akwete mbili jambone ngawukusadandawula naga ŵane akukulya miseche. Atamose ŵandu ali awandisye yindu yakusakala yakwamba wawojo, ŵandu ŵamnonope ni ŵampaka akulupilile yeleyo. Yisyesyene yakwe yikusamanyika pambesi pakwe.”—Allison.

Yampaka atende: Alembe (1) yayaŵechetedwe yakwamba wawojo soni (2) muyatite pakwakwaya. Paŵechete “mumtima mwawo” mwayitite pakwakwaya yikusaŵa yangasawusya kujileka nganijo.—Salimo 4:4.

CHAŴILI: Mpaka aŵechetane ni mundu jwatandisye nganijo. Payakutendekwa yine mpaka yisimanikwe kuti ŵandu akuwandisya ngani jekulungwa jakwamba wawojo. Payitendekwe yeleyi mpaka yiŵe chenene kuŵechetana ni mundujo.

“Kuŵechetana ni ŵandu ŵaŵatandisye nganijo mpaka kwakamuchisye ŵanduwo kumanyilila kuti wawojo ŵapikene yaŵaŵechetagayo. Nambosoni mpaka kukamuchisye kuti yisyesyene ya nganijo yimanyiche soni tumasye yindu yaŵayiwandisyeyo.”—Elise.

Mkanaŵechetane ni mundu juŵalyaga miseche mpaka yiŵe chenene kuganichisya mfundo sya m’Baibulo syakuyichisyasi soni kuliwusya yiwusyo.

• “Mundu jwakusawutuchila kwanjila ngani mkanajipikanichisye, ali jwakuloŵela soni akusatenda sooni.” (Misyungu 18:13) ‘Ana ngumanyilila yosope yakwamba nganiji? Ana mundu jwasalile kuti ŵalyaga miseche ŵapikanichisye yaŵaŵechetaga ŵanduwo?’

• “Aŵeje jwakwanguya kupikana, jwangawutuchila kuŵecheta soni jwangatumbila chitema.” (Yakobo 1:19) ‘Ana jili ndaŵi jambone kuja kuwonegana ni mundu juŵalyaga misechejo? Ana kuwonegana ni munduju mpaka liŵe litala lyambone? Kapena ana mpaka sosekwe kwembecheya kuti mtima wangu utame mmalo?’

• “Yindu yosope yimkusaka kuti ŵandu amtendele, jemanjasoni mwatendeleje yeleyo.” (Mateyu 7:12) ‘Yikaŵe kuti naliji uneji junaŵechetaga yakwamba munduju, ana ngasosekwe kuti ambechete mu litala lyamti uli? Ana nganonyele kuti tuŵechetane pamalo gamti uli? Ana pandaŵi jatukuŵechetana nganonyele kuti maloŵe gakwe gaŵe gamti uli?’

Yampaka atende: Mkanajawule kukuŵechetana ni mundu juŵalyaga miseche, akusosekwa kulemba yakusaka kuja kuŵecheta. Kaneko ajambecheye kwa wiki jimo kapena mawiki gaŵili. Panyuma pakwe aŵalanjesoni yaŵalembile yila ni kulola naga pakusosekwa kuchenga panepakwe. Mpaka akambilanesoni ni achinangolo ŵawo kapena mjawo jwakumanyilila yindu yejinji kuti ŵakamuchisye.

Yisyesyene yakwe: Mwakamulana ni yayikusatutendechelaga paumi, kulidwa miseche nganituŵa tukuŵambele. Nambope yeleyi ngayikugopolela kuti pangali champaka atende wawojo.