Yindu Yosope Yili Yakomboleka ni Yehofa

KAMULA MASENGO KUTANDILA KUMASIKUSIKU MPAKA LIGULO

Napagwile mu 1937, ku malo gamigunda jejinji ciŵandika tawuni ja Tokmok m’cilambo ca Kyrgyzstan. Liŵasa lyetu lili lyakutyocela ku Kyrgyzstan, soni likusaŵeceta ciŵeceto ca Cikigisi. Acinangolo ŵangu ŵakamulaga masengo gakulima. Jemanjaji ŵakamulaga masengoga kutandila kumasikusiku mpaka ligulo. Ndaŵi syosope, ŵandu ŵaŵakamulaga masengoga ŵapaga yakulya, nambo malipilo gawo ŵapocelaga pacaka kamo. Mama ŵangu ŵalagaga kusamalila unejo yalumo ni mlumbugwangu juŵaliji jwacinandipile. Panyuma pakulijiganya sukulu kwa yaka 5, unesoni natandite kamula masengo ku malo gaŵakamulaga acinangolo ŵangu.

Ku mkuli wanatamaga, usawuci waliji palipose, soni yaliji yakusawusya kuti mundu apate masengo. Mpela jwacinyamata, nganinganisyaga kuti umi ukwete cakulinga. Nganinganisyaga kuti usyesyene wakwamba Yehofa Mlungu soni lisosa lyakwe mpaka yicenje umi wangu. Yili yangaliŵalicika muwayicile utengawu soni yawatesile pakuwanda ku Kyrgyzstan kosope. Utengawu watandile kumangwetu mu mkuli wa kumpoto kwa Kyrgyzstan.

ŴANDU ŴAŴATYOCELE KU UKAPOLO ŴAYICE NAWO USYESYENE KU KYRGYZSTAN

Usyesyene wakwamba ya Yehofa Mlungu ni pawatandite ku Kyrgyzstan ca m’ma 1950. Kuti yeleyi yikombolece, usyesyenewu wasosekwaga kulimbana ni yindu yaŵakulupililaga ŵandu, yayaliji yakutindana ni usyesyene. Ligongo cici? Ligongo cilambo cacikukolanjidwa masiku agano kuti Kyrgyzstan, pandaŵijo caliji pasi pa ulamusi wa Union of Soviet Socialist Republics (USSR). Mwa yilambo yosope yayaliji pasi pa ulamusiwu, Mboni sya Yehofape nganisijinjililaga pa ngani sya ndale. (Yoh. 18:36) Ligongo lya yeleyi, Ŵamboniŵa ŵalagasyaga pakwawona kuti ali acimmagongo ŵa boma. Nambo kusala yisyene, pangali cilicose campaka cilekasye Maloŵe ga Mlungu kwayicila ŵandu ŵambone mitima. Pa yindu yosope yasimene nayo pa umi wangu, nalijiganyisye kuti ni cikamucisyo ca Yehofa, “Yindu yosope yili yakomboleka.”—Maliko 10:27.

Kulagasidwa kwa Mboni sya Yehofa kwatendekasisye kuti ciŵalanjilo ca Mbonisi cikwele mnope ku Kyrgyzstan. Ligongo cici yaliji m’yoyo? Ligongo lyakuti ulamusi wa USSR wapwaticepo mbali jine ja Siberia. Ŵa boma ŵaŵikaga acimmagongo ŵawo kweleku mpela acikapolo. Acikapoloŵa ali ŵagopwele, ŵajinji ŵayice kukutama ku Kyrgyzstan. Nambosoni ŵane mwa ŵanduŵa ŵayice nawo usyesyene. Jumo mwa acikapoloŵa ŵaliji Emil Yantzen, juŵapagwile ku Kyrgyzstan mu 1919. Emil ŵamtumisye ku ukayidi, kweleko ŵasimene ni Ŵamboni sya Yehofa. Jwalakwe ŵajiticisye kulijiganya usyesyene, kaneko mu 1956 ŵawujile kumangwakwe. Emil jwatamaga ciŵandika tawuni ja Sokuluk kukwalijisoni kumangwetu. Ku Sokuluk ni kukwatandite mpingo wandanda m’cilambo cosope ca Kyrgyzstan mu 1958.

Pali pamasile ciŵandika caka cimo, Victor Vinter ŵayice kukutama ku Sokuluk. Jwalakwe jwaliji m’bale jwakulupicika juŵasimene ni yakusawusya yejinji. Kwa maulendo gaŵili, ŵamlamwile kuti akatame ku ukayidi kwa yaka yitatu pa ulendo uliwose, ligongo lyangajinjilila yandale. Kaneko ŵatemi ku ukayidi kwa yaka 10, soni yaka 5 ku ukapolo. Atamose kuti Ŵamboni ŵalagasyaga mnope, nambo kulambila kusyesyene kwajendelecele kukula.

USYESYENE WAYICE CIŴANDIKA KUMANGWETU

Pacayikaga caka ca 1963, ku Kyrgyzstan kwaliji Mboni ciŵandika 160. Ŵajinji mwa Ŵamboniŵa ŵaliji ŵakutyocela ku Germany, Ukraine, ni ku Russia. Pa Ŵamboniŵa akupwatikapo Eduard Varter juŵaliji kapolo. Jwalakwe ŵabatiswe mu 1924 m’cilambo ca Germany. Ca m’ma 1940, cipani ca Nazi camtumisye jwalakwe ku ndende jakulagacisya ŵandu. Pali pamasile yaka yakuŵalanjika, boma ja USSR jamtumisye jwalakwe ku ukapolo. Mu 1961, m’bale jwakulupicikaju ŵamtumisye m’tawuni ja Kant, jajaliji ciŵandika ni kumangwetu.

Mlongo jwine jwakulupicika jwa Yehofa, lina lyakwe Elizabeth Fot, jwatamagasoni ku Kant. Pakusaka kupata yakusosecela ya kucilu, jwalakwe jwatotaga yakuwala ni kusumisyaga. Ligongo lyakuti jwatotaga cenene, madokotala soni aciticala ŵasumaga yakuwala kwa jwalakwejo. Jumo mwa makasitomala gakwe jwaliji Aksamai Sultanalieva. Jwalakwe ŵalombedwe ni loya jwa Boma. Lisiku line Aksamai ali ajawile kwa Elizabeth kukusuma yakuwala, ŵatandite kum’wusya mlongoju yiwusyo yejinji yakwamba cakulinga ca umi soni yayikusatendekwa mundu pawile. Elizabeth jwajanjile yiwusyo yosope yene pakamulicisya masengo Baibulo. Pali papite ndaŵi, Aksamai jwaŵele jwakulalicila ngani syambone jwamtawu.

Mkati mwa ndaŵi jeleji, Nikolai Chimpoesh juŵatyocelaga ku Moldova, ŵasagulidwe kuti aŵe jwakulolela mkuli. Jwalakwe jwatumicile kwa yaka yakupunda 30. Ngaŵa kuti ŵalolelaga mipingope, nambo jwalinganyagasoni ya kagaŵe ka mabuku getu. Yaŵatendaga m’baleju, acakulungwakulungwa ŵa boma ŵayimanyi. Eduard Varter ali amanyilile yeleyi, ŵamlimbikasisye Nikolai soni kumsalila mwampaka ŵajanjile ali am’wusisye. Jwalakwe ŵamsalile kuti, “Acakulungwakulungwa ŵa boma pacam’wusye, mwasalileje mwagopoka kuti mabuku getu tukupocela kutyocela ku likulu lyetu ku Brooklyn. Pamkuŵeceta ni ŵapolisiwo, mwaloleje pangope. Mkasimtenda woga ni cilicose.”—Mat. 10:19.

Panyuma pa kutagulilana kweleku, Nikolai ŵasalilidwe kuti ajawule ku likulu lya ŵapolisi ku Kant. Jwalakwe ŵasasile yayatendekwe ali ayice kweleko. “Ŵapolisi ŵambusisye kwatukusajigala mabuku getu. Ni nasalile kuti tukusajigala kutyocela ku likulu lyetu ku Brooklyn. Kaneko nganakola cakuweceta. Ŵasalile kuti njawuleje soni kutandila ndaŵi jelejo nganambilangasoni.” Jwamboni jwakulimba mtima jweleju ŵajendelecele kuwandisya ngani syambone kumpoto kwa Kyrgyzstan kukwaliji kumangwetu. Nambo kaneko mu 1981, usyesyene wakwamba ya Yehofa wayice mwiŵasa mwangu. Ŵamkwangu ni ŵaŵatandite kuwupikana kandanda.

ŴAMKWANGU ŴAWUPOCELE USYESYENE MWACITEMA

Mairambubu jwaliji jwakutyocela ku Upande wa Naryn, ku Kyrgyzstan. Lisiku line mu August 1974, jwayice kunyumba ja mlumbugwangu jwamwana. Kweleku ni kwatwasimene kandanda. Namnonyele jwamkongweju ndaŵi jijojo, mwamti twalombene lisiku lilyolyo.

Mu January 1981, ŵamkwangu ŵakwesile basi pakwawula kumsika. Ali m’basimo, jwalakwe ŵapikene ŵandu ali mkutagulilana yatuyikolasile kundanda kwa nganiji. Ŵamkwanguŵa ŵasakaga kupikana yejinji. M’yoyo ŵamŵendile jwamkongwe juŵalalicilaga jula kuti ampe adilesi jakwe soni lina lyakwe. Jwakulalicilaju jwangambile kupeleka lina lyakwe, lyakuti Apun. Jwalakwe ŵatesile yeleyi mwakusamala ligongo lyakuti yaka ya m’ma 1980, masengo gakulalicila ŵaliji ali agalekasisye. M’malo mwakupeleka adilesi jakwe, Apun ŵaŵendile adilesi jetu. Lisiku lyeleli ŵamkwangu ŵayice kunyumba ali mkusangalala.

Ŵalakwe ŵatite, “Lelo mbikene yindu yakusangalasya. Jwamkongwe jwine asalile kuti pacangakaŵapa ciwa ngasicipagwasoni. Atamose ŵandu ngasajogopasoni yinyama.” Kwa une nagambaga kupikana mpela ndakatulo. Kaneko najanjile kuti, “Kwende tulinde mpaka pacaciyika kukutusalila yejinji.”

Pali papite miyesi jitatu, Apun ŵatujendele. Kaneko Alongo ŵanesoni ŵatujendelaga. Pelepa ni patwasimene ni ŵamboni ŵane ŵamtundu wa Cikigisi. Alongo ŵeleŵa ŵatusalile usyesyene wakwamba ya Yehofa soni cakulinga ca ŵandu. Ŵatujiganyaga Baibulo pakamulicisya masengo kabuku kakuti Kuchokera ku Paradaiso Wotayika Kunka ku Paradaiso Wopezedwanso.a Ndaŵi jelejo ku Tokmok kwapali kabuku kampepe mumkuli wosopewo, ni jwalijose jwakopelaga kuti akaŵalajenje.

Cindu candanda catwalijiganyisye caliji cakulocesya cacili pa Genesis 3:15. Cakulocesya celeci cicikwanilicikwa kupitila mwa Yesu jwali Mwenye jwa Umesiya jwa Ucimwene wa Mlungu. Utenga welewu wuli wakusosekwa kuti jwalijose awupikane. Yeleyi yatutendekasisye kuti tujigale nawo mbali pakuwandisya utengawu. (Mat. 24:14) Nganipajigala ndaŵi kuti usyesyene wa m’Baibulo utande kucenga umi wetu.

MISONGANO SONI UBATISO NDAŴI JAKUTI MASENGO NGAKULALICILA AGALEKASISYE

M’bale jwine jwa ku Tokmok jwatuŵilanjile ku cindimba caulombela. Une ni ŵamkwangu twamanyilile kuti Ŵamboni akwete ndamo syakulekangana ni ŵandu ŵane. Pa cindimbaci, paliji pangali ukana soni yosope yatendekwaga mwa dongosolo. Yaliji yakulekangana ni yindimba yine yatwapite, kwele ŵandu ŵakolelwaga, nganalosyaga ndamo syambone soni ŵaŵecetanaga maloŵe ga cipongwe.

Twatesile nawo misongano jine ja Ciklistu ku Tokmok. Misonganoji twatendelaga kwitinji. Abale ni alongo ŵamanyililaga kuti ŵapolisi komboleka kwawona, camti m’yoyo ŵamtumisyaga m’bale kuti akaloleje naga ŵapolisiŵa akwika. Nambo pandaŵi jakusisima, twatendelaga misongano m’nyumba. Ndaŵi syejinji, ŵapolisi ŵayikaga m’nyumbamo kuti amanyilile yatwatendaga. Une ni ŵamkwangu twabatiswe mu July 1982 mu lusulo lwa Chüy. Palisiku lyakubatiswali twasosekwaga kuŵa ŵakusamala. (Mat. 10:16) Ngani jaubatiso ŵajiŵecetele ku ukweti winewakwe. Abale ŵayikaga m’tumakuga twamwanamwana. Twajimbile nyimbo ja Ucimwene kaneko twapikanile ngani ja ubatiso.

TWAPATILE UPILE WAKUTENDA YEJINJI PAUNDUMETUME WETU

Mu 1987, m’bale jwine jwatuŵendile kuti tujawule ku tawuni ja Balykchy kuti tukawonegane ni mundu jwalung’wanu. Kuti tukayice kutawuniko, twasosekwaga kwenda pa sitima kwa maawala mcece. Panyuma pakulalicila kwa ndaŵi jelewu ku Balykchy, twayikopocele yindu yejinji yakusangalasya. Welewu waliji upile wetu wakuti tukusye undumetume wetu.

Ndaŵi ni katema, une ni ŵamkwangu twajawulaga ku Balykchy. Kumbesi kwa cijuma cilicose twatamaga kweleko, kwawula mu undumetume soni kutenda nawo misongano ja Ciklistu. Ŵandu ŵajinji ŵaganonyelaga mabuku getu. Twajigalaga magasini kutyocela ku Tokmok. Magasiniga twaganyakulilaga m’cisaka cekulungwa mnope cakujigalila mbatata. Mwesi uliwose twajigalaga mabuku gakwana yisaka yiŵili. Atamose patuli mu sitima pakwawula kapena kutyocela ku Balykchy, twakombolaga kwalalicila ŵandu ŵakwesile mwelemo.

Mu 1995, mpingo wasambano watandite ku Balykchy. Pajigele yaka 8 kuti mpingowu utande, kutyocela patwajawileko kandanda. Ndaŵi jelejo, kutyoka ku Tokmok kwawula ku Balykchy syaliji mbiya syejinji. Nambo m’weji nganitukolaga mbiya syakwanila. Sano twakombolaga camtuli? M’bale jwine ŵatupaga mbiya kuti tukamulicisyeje masengo. Yehofa jwakuweni kusacilila kwetu pakusaka konjecesya undumetume, mwamti jwatuwugulile ‘matanga ga kwinani ni kutukusulila majali.’ (Mal. 3:10) Kusala yisyene, yindu yosope yili yakomboleka ni Yehofa.

KUTANGANIDWA NI LIŴASA SONI UNDUMETUME

Mu 1992, nasagulidwe kuŵa jwamkulungwa jwa mumpingo, mwamti naliji jwandanda kuŵa jwamkulungwa jwa mumpingo m’cilambo cosope ca Kyrgyzstan. Ku mpingo wa kumangwetu ku Tokmok, kwatandite kusimanikwa ma undumetume gasambano. Twakwete majiganyo gejinji ga Baibulo ga ŵandu ŵakuŵeceta Cikigisi pa koleji jakwiganya yindu yakulekanganalekangana. Jumo mwa ŵandu ŵatwajiganyisyeŵa apano akutumicila mu Komiti ja Nyambi, soni ŵane ali apayiniya ŵapajika. Nambosoni twakombwele kwakamucisya ŵane pamisongano jetu. Cakundanda kwa caka ca 1990, mabuku getu soni misongano jetu yaliji mu ciŵeceto ca Cilasha. Nambo ciŵalanjilo ca ŵandu ŵakuŵeceta Cikigisi mpela ciŵeceto ca acinangolo ŵawo catupile mnope mumpingomo. Pakusaka kwakamucisya ŵanduŵa kuti apikanicisyeje cenene usyesyene, natandite gopolela ngani pasyaŵecetedwaga.

Liŵasa lyetu palyakulaga, une ni ŵamkwangu twaŵanga ŵakutanganidwa mnope kusamalila liŵasali. Patukwawula mu undumetume kapena ku misongano jampingo twajigalaga ŵanace ŵetu. Mwanace jwetu jwamkongwe lina lyakwe Gulsayra, ali akwete yaka 12, jwasangalalaga kuŵeceta yakwamba Mlungu ni ŵandu ŵaŵapitaga m’misewu. Ŵanace ŵetu wosope ŵanonyelaga kwinjisya mumtwe Malemba ga m’Baibulo. Yeleyi yakamucisye ŵanace ŵetu soni yisukulu yetu kuti atendeje nawo yindu yejinji ya mpingo. Mwa ŵanace ŵetu 9 soni yisukulu yetu 11, ŵakutumicila Yehofa ali 16.

YINDU YACENJILE MNOPE

Abale ni alongo ŵaŵatandite kulalicila akuno m’yaka ya m’ma 1950 mpaka asimonje mnope ali akuweni kucenga kwakutendekwe pa umi wetu. Cindu cimo cacicenjile cili yayiŵele mkutendekwa kutandila yaka ya m’ma 1990. Kutandila pandaŵiji twakwete ufulu wakulalicila ngani syambone palipose soni kutenda misongano jekulungwakulungwa.

Mu 1991, une ni ŵamkwangu twasimanikwe nawo kandanda pa msongano wekulungwa mnope wanganitutendejepo. Msonganowu watendecele ku Alma-Ata, kwele masiku agano akusakukolanga kuti Almaty, m’cilambo ca Kazakhstan. Soni mu 1993, kwa ndaŵi jandanda msongano wa yilambo watendecele pa luŵala lwekulungwa lwa mpila lwa Spartak, lwaluli mumsinda wa Bishkek, ku Kyrgyzstan. Kwa cijuma camtundu, ŵakulalicila ŵaswejesye pa malopa. Jwakulolela maloga ŵasangalele mnope mwamti ŵatukundile kamulicisya masengo maloga mwangalipila mbiya.

Mu 1994, catendekwesoni cindu cine cangaliŵalicika, cacaliji koposya kwa mabuku getu mu ciŵeceto ca Cikigisi. Mpaka apano mabuku getu akusagagopolela mu ciŵecetoci. Akusagagopolela ku ofesi ja nyambi jajili mu msinda wa Bishkek. Mu 1998, boma jajiticisye Ŵamboni sya Yehofa kuti mpaka atendeje yindu yawo mwagopoka. Apano ciŵalanjilo ca ŵakulalicila cikwesile mnope kwikana pa ŵakulalicila ŵakupunda 5,000. Pana mipingo jakwana 83, soni makuga gakwana 25. Makugaga gali mu ciŵeceto ca Cicayina, Cisungu, Cikigisi, Cilasha, ciŵeceto camakono ca ku Russia, Citekishi, Ciwiguli, soni Ciusibeki. Atamose kuti abale ni alongo ŵeleŵa ali ŵakutyocela kwakulekanganalekangana, nambo akusatumicila Yehofa mwakamulana. Kusala yisyene, Yehofa ni jwakombolekasisye kucenga kweleku.

Yehofa atendekasisyesoni kuti umi wangu ucenje. Nakulile m’liŵasa lya usawuci, soni nasomile sukulu kulecela mu sitandade 5. Nambo atamose yaliji m’yoyo, Yehofa angamulicisye masengo kuti namtumicile mpela jwamkulungwa jwa mumpingo. Soni angamucisye kwajiganya ŵandu usyesyene wakusosekwa mnope wa m’Baibulo, ŵaŵaliji ŵamlijiganye mnope kulekangana ni unejo. Kusala yisyene, Yehofa akombolekasisye yindu yayawonekaga kuŵa mpela yangakomboleka. Yindu yambele ndili mkusimana nayo paumi wangu, yikusalimbikasya kuti njendelecele kusala ya Yehofa mwakulupicika, ligongo kupitila mwa jwalakwe “yindu yosope yili yakomboleka.”—Mat. 19:26.