NGANI JAKULIGANYA 30
NYIMBO NA. 36 Tukusawuteteya Mtima Wetu
Yampaka Tulijiganye Kutyochela kwa Mamwenye ga Chiyisalayeli
“Timchilekanganya pasikati pa ŵandu ŵakulungama ni ŵangalumbana, pasikati pa ŵandu ŵakutumichila Mlungu ni ŵangamtumichila.”—MALA. 3:18.
CHAKULINGA CHA NGANIJI
Chitulijiganye yakwamba mamwenye ga Chiyisalayeli yampaka yitukamuchisye masiku agano kumanyilila yatukusosekwa kutenda kuti tumsangalasyeje Yehofa.
1-2. Ana Baibulo jikusasala yamti uli pakwamba ya mamwenye gane ga ku Yisalayeli?
BAIBULO jikusatusalila yakwamba achalume ŵakupunda 40 ŵaŵalamulile mpela mamwenye ga ku Yisalayeli.a Soni jikusasala mwangasisa yindu yine yele mamwenye gane gatesile. Mwachisyasyo, atamose kuti mamwenye gane galiji gambone, nambo gatesilesoni yindu yakunyalaya. Aganichisye ya Mwenye jwambone Daudi. Pakwamba ya mwenyeju, Yehofa ŵasasile kuti: ‘Jwakutumichila jwangu . . . jwaliji jwakupikana malamusi gangu, nipo jwatendaga yinasakaga une.’ (1 Ayi. 14:8) Nambope, Daudi jwatesile chikululu ni jwamkongwe jwamlombedwe soni jwalinganyisye yakuti jwamlumejo akawulajidwe ku ngondo.—2 Sam. 11:4, 14, 15.
2 Nambosoni Baibulo jikusatusalila yindu yine yambone yagatesile mamwenye gane gagaliji gangakulupichika kwa Yehofa. Aganichisye ya Lehobowamu. Jwalakwe “ŵatesile yakusakala” pameso pa Yehofa. (2 Mbi. 12:14) Atamose kuti yaliji myoyo, Lehobowamu jwapikanile Mlungu paŵamsalile kuti akaja kuputana ngondo ni mitundu 10 ja Ayisalayeli soni kuti ŵakunde jemanjaji kuti akole mwenye jwawo. Jwalakwe jwatendekasisyesoni kuti misinda jejinji ja mu uchimwene wakwe jiŵe jamachili ni chakulinga chakuti ŵandu ŵa Mlungu aŵe pamalo gambone kwa adani ŵawo.—1 Ayi. 12:21-24; 2 Mbi. 11:5-12.
3. Ana ni chiwusyo chapi chatukusosekwa kuliwusya? Ana chitukambilane chichi munganiji?
3 Chiwusyo chakusosekwa mnope mpaka chiŵe chakuti; Naga mamwenye ga Chiyisalayeli gakombolaga kutenda yindu yambone soni yakusakala, ana Yehofa ŵamanyililaga chamti uli kuti mwenye aju ali jwakulupichika kwa jwalakwe? Kwanga kwa chiwusyochi chikutukamuchisye m’weji kupikanichisya chatukusosekwa kutenda kuti tumsangalasyeje Yehofa. Chitukambilane yindu yitatu yele Yehofa ŵayiganichisyaga ni chakulinga chakuti yimkamuchisye kumanyilila naga mwenyejo jwaliji jwambone kapena jwakusakala. Yindu yakwe yaliji yakuti: naga mwenyejo jwamnonyelaga Yehofa ni mtima wakwe wosope, soni naga mwenyejo jwagalawukaga mtima yisyesyene palemwisye, nambosoni naga jwalipelekaga mnope pakumtumichila Yehofa mu litala lyakuŵajilwa.
ŴAMNONYELAGA YEHOFA NI MTIMA WOSOPE
4. Ana papali kulekangana kumpepe kwapi pasikati pa mamwenye gakulupichika ni gangakulupichika?
4 Yehofa jwasangalalaga ni mamwenye gagamtumichilaga jwalakwe ni mtima wawo wosope.b Mwenye jwambone Yehosafati “ŵatumichilaga AMBUJE ni mtima wawo wosope.” (2 Mbi. 22:9) Pakusala ya Yosiya, Baibulo jikusati, “Pangali mchimwene jwine juŵajinjile uchimwene kala soni kapena juŵajinjile uchimwene panyuma pa Yosiya, jwele juŵapitikuchile kwa AMBUJE ni mtima wakwe wosope.” (2 Ayi. 23:25) Nambi uli pakwamba ya Solomo juŵatesile yindu yakusakala chakumbesi kwa ulamusi wakwe? Baibulo jikusati, jwalakwe “Nganakulupichika kwa AMBUJE Mlungu jwawo, ni mtima [wakwe] wosope.” (1 Ayi. 11:4) Pakwamba ya mwenye jwinesoni jwangakulupichika lina lyakwe Abiya, Baibulo jasasile kuti, jwalakwe “Nganiŵapikanila AMBUJE mwakuwona.”—1 Ayi. 15:3.
5. Ana kumtumichila Yehofa ni mtima wosope kukusagopolela chichi? Alondesye.
5 Ana sambano kumtumichila Yehofa ni mtima wosope kukusagopolela chichi? Mundu jwakusatumichila ni mtima wosope ngakusagamba kumtumichila Mlungu ligongo lyakuti akusosekwa kutenda yeleyoyo basi. Mmalomwakwe, jwalakwe akusamtumichila Yehofa ligongo lyakuti akusamnonyela mnope soni kumchimbichisya. Soni jwalakwe akusapitilisya kumnonyela nambosoni kumchimbichisya Yehofa kwa umi wakwe wosope.
6. Ana mpaka tutende uli kuti tumtumichileje Yehofa ni mtima wosope? (Misyungu 4:23; Mateyu 5:29, 30)
6 Ana mpaka tugasyasye chamti uli mamwenye gagamtumichile Yehofa ni mtima wawo wosope? Tuŵambaleje yindu yampaka yitulongolele kutenda yakusakala. Mwachisyasyo, mtima wetu mpaka uŵe wagaŵikangana naga tukusanonyela yakusangalasya yachabe. Yeleyisoni mpaka yitutendechele naga tukusanonyela kukunguluka ni ŵandu ŵakwete ndamo syakusakala soni ŵakusanonyela yindu yakuchilu. Naga tumanyilile kuti chindu chinechakwe chitandite kututendekasya kuti chinonyelo chetu pa Yehofa chitande kunandipa, tukusosekwa kuchityosya mwachitema.—Aŵalanje Misyungu 4:23; Mateyu 5:29, 30.
7. Ligongo chichi kuŵambala yindu yakusakala kuli kwakusosekwa mnope?
7 Tukakunda kuti mtima wetu uŵe wagaŵikangana. Naga ngasamala mpaka tuganisyeje kuti, ligongo lyakuti tuli bise kumtumichila Yehofa ni kuti yindu yakusakala nganiyiŵa yijonasile mtima wetu. Mwachisyasyo, tuwanichisye kuti ŵajesile ulendo nambo kusa kuli mkusisima mnope. Kaneko payiche panyumba, akukolesya mbawula. Ana mpaka patendekwe chichi naga ali alesile pamlango pali pangawugala? Mwangakayichila mpweya wakusisima ula mpaka wugumbale mnyumbamo. Ana mfundo jakwe jili jamti uli pelepa? Kuti unasi wetu ni Yehofa uŵe wakulimba tukusosekwa kutenda yejinji. Patukutenda yindu yausimu tukusosekwa kuwugala milango jampaka “mpweya” wakusisima wa yindu yakusakala ya ku chilamboku, kapena ndamo syakusakala sijinjile mumtima mwetu syampaka sitendekasye kuti chinonyelo chetu pa Yehofa chinandipe.—Aef. 2:2.
ŴAGALAWICHE MTIMA PA YAKULEMWA YAWO
8-9. Ana Mwenye Daudi soni Mwenye Hesekiya ŵatesile yamti uli ŵane paŵajamwiche? (Alole chiwulili cha pachikuto.)
8 Mpela mwatuyiwonele mu ndime jandanda jila, Mwenye Daudi jwatesile yakulemwa yekulungwa mnope. Nambo jwakulochesya Natani ali amsalile mwenyeju muŵapikanilaga Yehofa pa yakulemwa yakweyo, Daudi jwalinandiye mwakugalawuka mtima pa yakulemwa yakwe. (2 Sam. 12:13) Mwamti maloŵe ga Daudi gagakusasimanikwa mu Salimo 51, gakusatukamuchisya kumanyilila kuti jwalakwe jwagalawiche mtima yisyesyene. Daudi nganagalawuka mtima soni kulitendela chanasa pakwamba kusaka kumsiŵa mmeso Natani kapena pakwamba kusaka kuti akapochela chilango.—Sal. 51:3, 4, 17, maloŵe gapenani.
9 Nombe Mwenye Hesekiya jwalemwisye pameso pa Yehofa. Baibulo jikusasala kuti, “Hesekiya ŵatandite kulinonyela pa yele Mlungu yiŵamtendele jwalakwejo, nipo AMBUJE ŵatumbilile ŵandu ŵa ku Yuda ni ku Yelusalemu.” (2 Mbi. 32:25) Ligongo chichi Hesekiya jwatandite kunyada? Komboleka jwalakwe jwatesile yeleyi ligongo lyakuti jwaliji jwakusichila, jwakombwele kwagomeka Asiliya, soni mwine ligongo lyakuti jwaposile ulwele wakwe mwakusimonjesya. Kunyada ni kwakwamtendekasisye Hesekiya kuti ŵalosye ŵandu ŵa ku Babulo yindu yosope yajwakwete, yayatendekasisye kuti jwakulochesya Yesaya amjamuche. (2 Ayi. 20:12-18) Nambo chakusangalasya chaliji chakuti, mpela mujwatendele Daudi, nombe Hesekiya jwagalawiche mtima. (2 Mbi. 32:26) Yeleyi yatendekasisye kuti pambesi pakwe Yehofa amwoneje Hesekiya kuŵa mwenye jwakulupichika jwaŵapitilisye ‘kutenda yindu yambone.’—2 Ayi. 18:3.
Mwenye Daudi soni Mwenye Hesekiya ŵagalawiche mtima mwakulinandiya panyuma pakuti ŵane ŵajamwiche ligongo lya yakulemwa yawo (Alole ndime 8-9)
10. Ana Mwenye Amasiya jwatesile yamti uli ŵane paŵamjamwiche?
10 Mwakulekangana ni Daudi soni Hesekiya, Mwenye Amasiya jwa ku Yuda jwatendaga yambone “nambo ngaŵa ni mtima wakuwona.” (2 Mbi. 25:2) Ana jwalakwe jwalemwisye chichi? Yehofa ali amkamuchisye mwenyeju kwagomeka Ayedomu, jwalakwe jwatandite kujitindiŵalila milungu jawo.c Kaneko, pajwayiche jwakulochesya jwa Yehofa kukumjamuka, mwenyeju nganampikanila.—2 Mbi. 25:14-16.
11. Mwakamulana ni 2 Akolinto 7:9, 11, ana tukusasosekwa kutenda chichi kuti Mlungu atukululuchile? (Alole yiwulili.)
11 Ana tukulijiganya chichi pa yisyasyo yeleyi? Tukusasosekwa kugalawuka mtima soni kuleka yakulemwa yetu kuti tukatendasoni yakulemwa yiyoyo. Nambi uli naga achakulungwa ŵa mumpingo atujamwiche mwinesoni pa yindu yayikuwoneka kuŵa yamwana? Tuŵambaleje kuganisya kuti Yehofa soni achakulungwawo akutuŵenga. Atamose mamwenye ga ku Yisalayeli gagatendaga yambone, ndaŵi sine ŵagajamukaga pa yindu yine. (Aheb. 12:6) Myoyo, ŵane patujamwiche tukusasosekwa kutenda yindu yakuyichisyayi: (1) tujitichisyeje mwakulinandiya, (2) tutendeje yakomboleka kuti tuchenje, soni (3) tukawundukaga kumtumichila Yehofa. Mwamti naga tukugalawuka mtima pa yakulemwa yetu, Yehofa chachitukululuchila.—Aŵalanje 2 Akolinto 7:9, 11.
Ŵane patujamwiche, tukusosekwa (1) tujitichisyeje mwakulinandiya, (2) tutendeje yakomboleka kuti tuchenje, soni (3) tukawundukaga kumtumichila Yehofa (Alole ndime 11)f
ŴAMTUMICHILAGA YEHOFA M’LITALA LYAKUŴAJILWA
12. Ana ni chindu chapi chachalekanganyaga mamwenye gakulupichika ni gangakulupichika?
12 Mamwenye gele Yehofa ŵagawonaga kuŵa gakulupichika gamtumichilaga jwalakwe m’litala lyakusalijitichisya. Mwamti ŵalimbikasyaga ŵandu ŵa Yehofa kutenda yakulandanayo. Yisyene kuti mamwenyega gakwete yakulepela yawo mpela mwatuyiwonele. Nambo atamose kuti yaliji myoyo, jemanjaji ŵamtumichilaga Yehofa mwakulipeleka mnope, mwamti ŵayikanaga pakonanga milungu josope jaunami m’chilambo chawo.d
13. Ligongo chichi Yehofa ŵam’weni Ahabu kuŵa mundu jwangakulupichika?
13 Nambi uli pakwamba ya mamwenye gele Yehofa ŵagaweni kuti galiji gangakulupichika? Kusala yisyene, ngaŵa kuti yindu yosope yagatendaga mamwenyega yaliji yakusakala. Mwachisyasyo, Mwenye Ahabu jwalinandiye soni kulijimba magambo ligongo lyakujigala nawo mbali pa kuwulajidwa kwa Naboti. (1 Ayi. 21:27-29) Mwenyeju jwataŵilesoni misinda soni kwalongolela Ayisalayeli kupunda ngondo syejinji. (1 Ayi. 20:21, 29; 22:39) Atamose kuti yaliji myoyo, pana chindu chakusakala mnope chaŵatesile Ahabu. Ŵamkwakwe ŵamtendekasisye jwalakwe kuti alimbikasyeje kujitindiŵalila milungu jaunami. Mwamti Ahabu jwalepele kugalawuka mtima pa chakulemwa chelechi.—1 Ayi. 21:25, 26.
14. (a) Ligongo chichi Yehofa ŵam’weni Mwenye Lehobowamu kuŵa jwangakulupichika? (b) Ana mamwenye gangakulupichikaga galandanaga pa yindu yapi?
14 Mwenye jwine jwangakulupichika jwaliji Lehobowamu. Mpela mwatuyiwonele kundanda kula, pana yindu yejinji yambone yajwatesile mwenyeju. Nambo jwalakwe pajwaŵele jwamachili mnope jwalesile kupikanila Malamusi ga Mlungu mwakujitindiŵalila milungu jaunami. (2 Mbi. 12:1) Kaneko, jwalakwe nganakamula chindu chimpepe, ligongo ŵamtumichilaga Yehofa kwineku ali mkupitilisya kujitindiŵalila milungu jaunami jila. (1 Ayi. 14:21-24) Nambotu papalisoni mamwenye gane gagajitumichilaga milungu jaunami mpela mwaŵatendele Lehobowamu soni Ahabu. Ulemwa wa mamwenyega wakusile mnope ligongo lyakuti gachisyagasoni ŵane kuti nombenawo atindiŵalileje milungu jaunamijo. Mwamti chindu chachamtendekasyaga Yehofa kuyiwona kuti mwenye jwine jwakwe ali jwambone kapena jwakusakala, chaliji mujwatendelaga mwenyejo pangani ja kumtumichila Yehofa mu litala lyakusalijitichisya.
15. Ligongo chichi kumtumichila Yehofa mu litala lyakusalijitichisya kwaŵaga kwakusosekwa mnope kwa jwalakwe?
15 Ligongo chichi Yehofa ŵajiwonaga ngani jakumtumichila mu litala lyakusalijitichisya kuŵa jakusosekwa mnope? Ligongo limo lyaliji lyakuti mamwenye gakwete udindo wakwalongolela ŵandu kuti amtumichile Yehofa mu litala lyakuŵajilwa. Konjechesya pelepa, ŵandu paŵajitumichilaga milungu jaunami, yatendekasyaga kuti atendejesoni maulemwa gane soni kwatendela achimjawo yindu yangali chilungamo. (Hos. 4:1, 2) Nambosoni paja mamwenye gosope ga Ayisalayeli pampepe ni mtundu wosopewo ŵalipeleche kwa Yehofa. Ni ligongo lyakwe Baibulo jikusalandanya kujitumichila milungu jaunami ni kutenda chikululu. (Yel. 3:8, 9) Mundu jwatesile chikululu chisyesyene yikusaŵa kuti amleŵele mnope mjakwe jwa mu ulombela. Mwakulandana ni yeleyi, nombe mundu juŵalipeleche kwa Yehofa pajitindiŵalile milungu jaunami, akusamlemwechesya mnope Yehofajo.e—Det. 4:23, 24.
16. Ana Yehofa akusiŵalekanganya chamti uli ŵandu ŵakulungama ni ŵakusakala?
16 Ana tukulijiganya chichi pelepa? Lijiganyo lyatukupata pelepa lili lyakuti, ndaŵi syosope tulinjelinjeje kuŵambala kujitumichila milungu jaunami. Mmalomwakwe, tulipelecheje mnope pakumtumichila Yehofa m’litala lyakusalijitichisya. Jwakulochesya Malaki jwasasile mwakupikanika chenene chachikusamtendekasya Yehofa kulekanganya mundu jwambone ni jwakusakala. Jwalakwe jwalembile kuti, “Pelepo timchilekanganya pasikati pa ŵandu ŵakulungama ni ŵangalumbana, pasikati pa ŵandu ŵakutumichila Mlungu ni ŵangamtumichila.” (Mala. 3:18) Wosopewe tukusasaka kuti Yehofa atuwoneje kuŵa ŵandu ŵakulungama. Myoyo, kwende ndaŵi syosope tuŵeje ŵakusamala kuti chindu chilichose chikatutendekasya kuleka kumtumichila Yehofa. Tukuŵecheta yeleyi ligongo lyakuti kuleka kumtumichila Yehofa pajika uli ulemwa wekulungwa.
17. Ana yakusagula yetu pangani ja mundu jwatukusaka kulombana najo mpaka yikwaye chamti uli unasi wetu ni Yehofa?
17 Naga wawojo nganaŵe kulombela, ana ngani ja kumtumichila Mlungu jaŵajisasile Malakiji mpaka jakwaye chamti uli pakusagula mundu jwakulombana najo? Yisyene kuti mundujo mpaka akole ndamo syambone, nambo naga jwangamtumichilaga Yehofa mu litala lyakusalijitichisya, ana jwalakwe mpaka aŵe jwakulungama mmeso mwa Yehofa? (2 Akoli. 6:14) Ana ali alombene ni mundu jwelejo mpaka jwakamuchisye wawojo kuŵa paunasi wambone ni Yehofa? Aganichisye ayi; Komboleka kuti achakongwe ŵa mitundu jine ŵaŵalombile Solomo ŵakwete ndamo sine syambone. Nambo jemanjaji nganamtumichilaga Yehofa, mwamti mwapanandipanandi ŵamtendekasisye Solomo kutanda kujitindiŵalila milungu jaunami.—1 Ayi. 11:1, 4.
18. Ana achinangolo akusosekwa kwajiganya chichi ŵanache ŵawo?
18 Achinangolo mpaka akamulichisye masengo yisyasyo ya mamwenye gakusagakolanga m’Baibulo pakwakamuchisya ŵanache ŵawo kuti akole mtima wakusaka kumtumichila Yehofa. Ŵakamuchisyeje ŵanache ŵawo kumanyilila kuti Yehofa jwamwonaga mwenye kuti ali jwambone naga jwalakwejo jwamtumichilaga mu litala lyakusalijitichisya soni naga jwalimbikasyaga ŵane kutenda yakulandanayo. Kupitila mu yindu yakusatendaga soni yakusaŵecheta, ŵakamuchisyeje ŵanache ŵawo kumanyilila kuti yindu mpela kulijiganya Baibulo, kusongana, soni kulalichila yili yakusosekwa mnope paumi wawo. (Mat. 6:33) Naga akulepela kutenda yeleyi, ŵanache ŵawo chachiŵa yikuya wato. Yeleyi mpaka yatendekasyeje ŵanachewo kuti akaŵikaga pandanda yindu yakwayana ni kumtumichila Yehofa, mwinesoni mpaka ayiche pakuleka kwene kumtumichila jwalakwe.
19. Naga mundu alesile kumtumichila Yehofa, ana yili yakomboleka kutandilasoni kumtumichila? (Alole libokosi lyakuti “Yili Yakomboleka Kuwujila kwa Yehofa”)
19 Ana mundu jwalesile kumtumichila Yehofa nikuti nganaŵasoni aŵele paunasi wambone ni jwalakwe? Iyayi, ligongo jwalakwe mpaka agalawuche mtima nikutandilasoni kumtumichila Yehofa. Nambo kuti yeleyi yikomboleche, mundujo akusasosekwa kutenda yindu mwakulinandiya soni kupochela chikamuchisyo chakutyochela kwa achakulungwa ŵa mumpingo. (Yak. 5:14) Kusala yisyene, mundu patesile yakomboleka kuti atandilesoni kumtumichila Yehofa, jwangaligambaga, nambo akusapata upile wekulungwa.
20. Ana Yehofa mpaka atuwone chamti uli patukulingalinga kugasyasya mamwenye gakulupichika?
20 Ana tulijiganyisye chichi kutyochela pa yindu yagatesile mamwenye ga ku Yisalayeli? Yili yakomboleka kuŵa mpela mamwenye gakulupichika gala naga tukulingalinga kola mtima wangagaŵikangana patukumtumichila Yehofa. Myoyo, kwende ndaŵi syosope tulijiganyeje pa yakulemwa yetu, tugalawucheje mtima soni tuchenjeje ndamo syetu. Ndaŵi syosope tukumbuchileje umbone wawukusapagwa patukulipeleka pakumtumichila Mlungu jikape jwakuwona. Mwamti pakulingalinga kuŵa ŵakulupichika kwa Yehofa, jwalakwejo chachawona wawojo kuŵa mundu jwakulungama mmeso mwakwe.
NYIMBO NA. 45 Nganisyo sya Mumtima Mwangu
a Munganiji, maloŵe gakuti “mamwenye ga Chiyisalayeli” gakwamba ya mamwenye gosope gagalamulilaga ŵandu ŵa Yehofa, chinga mwenyejo jwalamulilaga mitundu jiŵili ja uchimwene wa ku Yuda, kapena mitundu 10 ja uchimwene wa ku Yisalayeli, kapenasoni mitundu josope 12 ja Ayisalayeli.
b NGOPOLELO JA MALOŴEGA: Ndaŵi syejinji Baibulo jikusakamulichisya masengo maloŵe gakuti “mtima” pakusala ya umundu wamkati. Yeleyi yikupwatikaposoni yakumbila ya mundu, nganisyo syakwe, ndamo syakwe soni yakulinga yakwete.
c Yikuwoneka kuti mamwenye ga mitundu jine gajitindiŵalilaga milungu jaunami ja ŵandu ŵagomechedwe pangondo.
d Mwenye Asa jwatesile yakulemwa yekulungwa mnope. (2 Mbi. 16:7, 10) Nambo Baibulo jikusasala kuti jwalakwe jwaliji jwakulungama pameso pa Yehofa. Atamose kuti pandanda jwalakwe jwakanile malangiso, nambo yikuwoneka kuti panyuma pakwe jwagalawiche mtima. Mwamti Yehofa jwayiweni kuti jwalakwe jwatesile yindu yambone yejinji pakulandanya ni yakusakala yajwatesile. Asa jwamtumichilaga Yehofa soni jwalinganyisye yakutyosya milungu josope jaunami mu uchimwene wakwe.—1 Ayi. 15:11-13; 2 Mbi. 14:2-5.
e Malamusi gaŵili gandanda ga mu Chilamusi cha Mose galekasyaga kumtindiŵalila jwalijose nambo Yehofape basi.
f KULONDESYA CHIWULILI CHA : Jwamkulungwa jwa mumpingo jwachinyamata akumkamuchisya m’bale jwine pangani ja kumwa ukana. Mwakulinandiya m’balejo akupikanila malangisogo, akuchenga, soni akupitilisya kumtumichila Yehofa mwakulupichika.