Reference ko Fare Babyor ni Tin Gad Ma Rin’ nge Machib Rodad
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NOVEMBER 3-9
TIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | TANG ROK SOLOMON 1-2
Murung’agen e Bin Riyul’ e T’ufeg
Gur, Rayog ni Nge Par e T’ufeg u Thilin L’agruw Ni’ nib Gel?
9 Nap’an nra mabgol l’agruw ni’, ma gathi kemus ni kar ngongliyew e m’ag u thilrow, ya bin riyul’ riy e kar mabgolgow ni bochan e ri yow baadagew yow ma yow baadag ni ngar dagew e t’ufeg rorow ngorow. T’ufeg e aram e n’en ni ma m’ag e mabgol ko piin Kristiano. Machane, uw rogon e mit ney e t’ufeg? Gur, ireray e t’ufeg ni be tor ko pi kenggin e motochiyel u Bible? (1 John 4:8) Fa bod rogon e t’ufeg ni bay u thilin e girdi’ u lan e tabinaw? Fa l’agruw ni’ nrib pach e thin rorow? (John 11:3) Fa ireray e adag u thilin be’ nib pumoon nge be’ nib pin? (Prov. 5:15-20) Bin riyul’ riy e, mit ney e t’ufeg ni bay u thilin ba wu’ e mabgol e ba muun ngay gubin e pi n’ey. Ya t’ufeg e ma gagiyel u daken e ngongol. Ere, ba ga’ fan ni nge guy e piin mabgol rogon ni nge dab ra paged e pi n’en ni yad ma rin’ u reb e rran ngu reb ni nge talegrad ndab ku ur daged e t’ufeg ngorad! Ya faanra i dag e piin mabgol e t’ufeg ngorad ma rayog ni nge gel e pagan’ nge felfelan’ u lan e mabgol rorad. Ki mada’ ko pi nam ni ka bang ko yalen rorad ni gallabthir e yad ma m’ag e mabgol ko bitir rorad, e ri kub ga’ fan ko piin mabgol riy ni ngar guyed rogon ni ngaur daged e t’ufeg ngorad u daken e thin nge ngongol rorad, ya kemus rogon nra gel e t’ufeg u thilrad me par e mabgol rorad nib fel’.
10 Ku bay reb i fan ni kub t’uf ni nga i weliy e piin mabgol murung’agen e t’ufeg rorad ngorad. Am lemnag e n’en ni buch rok fare rugod nge Solomon ni Pilung. I yog Solomon ni Pilung ngak ni nge ngongliy ba kiy i chen “nib gol ni bay e nunuw riy ni silber” ni nge fakay fare rugod nu Shulem. Me yog ngak ni “rib pidorang ma ba gal raen, ni be maluplup ni gowa yal’ ara pul.” (Tang rok Sol. 1:9-11; 6:10, BT) Yugu aram rogon me par fare rugod nib yul’yul’ ngak fare pagel ni ma gafaliy e saf, ya aram e en nri baadag fare rugod. Ere, mang e ayuweg fare rugod ni nge par nib yul’yul’ ko fare pagel ni yugu aram rogon ni kan fek nga bang nib palog rok? Baaray e n’en ni yog. (Mu beeg e Tang rok Solomon 1:2, 3.) Da i m’ay u wan’ rogon ni ma weliy fare pagel murung’agen e “adag” rok ngak. Pi thin nem u wan’ e re rugod nem e “kab fel’ ko wayin” ni ma k’aring e felfelan’ ngak be’, ma fithingan e re pagel nem e ma gapaseg laniyan’ ya bod e ‘gasliw ni fel’’ ni kan puog nga daken lolugen be’. (Ps. 23:5; 104:15) Ere, ba t’uf ni nga i weliy e piin mabgol murung’agen e t’ufeg rorad ngorad ya ireray e n’en nra ayuwegrad ni nga i par nib gel e t’ufeg u thilrad. Pi n’ey e rayog ni nga i par u lanin’rad ndab ra paged talin, me ayuweg e t’ufeg u thilrad ni nga i par nib gel!
Ngan Fil Ban’en Riy
Gur, Rayog ni Nge Par e T’ufeg u Thilin L’agruw Ni’ nib Gel?
11 Ku bay boch ban’en nrayog ni nge fil e piin Kristiano ni ka yad ba muchugbil ko n’en ni kan weliy ko fare Tang rok Solomon. Fare rugod ni kan weliy murung’agen ko pi tang ney e de adag Solomon. Aram fan ni yog ngak fapi ppin nu Jerusalem ni gaar: “Dab mu guyed rogon ni nggu adag be’ nda gu adag.” (Tang rok Sol. 2:7; 3:5, NW) Mang fan? Ya de puluw ni nga yugu ni adag be’ ni yug demtrug. Ma faanra be lemnag reb e Kristiano ni nge un ko mabgol, mab fel’ ni nge son nge taw ko ngiyal’ ni ke pirieg be’ nriyul’ nri baadag.
NOVEMBER 10-16
TIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | TANG ROK SOLOMON 3-5
Feni Ga’ Fan Pi Fel’ngiy nib Manigil
Gur, Rayog ni Nge Par e T’ufeg u Thilin L’agruw Ni’ nib Gel?
8 Gathi gubin e thin ko pi tang ney ni be weliy murung’agen yaan be’. Am lemnag e n’en ni yog fare pagel u murung’agen rogon e thin ni ma yog fare rugod. (Mu beeg e Tang rok Solomon 4:7, 11.) I yog ni dap’il’ugun e bod lamen e “honey” ma ‘bolowthen e milik nge honey.’ Re n’ey e be yip’ fan nrib fel’ mab sumunguy e thin ni ma yog e re rugod nem, ni bod rogon feni fel’ e honey nge milik. Ere, ba tamilang nnap’an ni gaar fare pagel ni ma gafaliy e saf ngak fare rugod, “ri gab pidorang; ni dabiyog i yog fel’ngim” ma gathi kemus ni be weliy murung’agen yaan e re rugod nem, ya ku be weliy murung’agen pi fel’ngin nrib fel’.
Lem Rok Got U Murung’agen E Gafarig Nib Biech
17 Fa bin dalip ko piin nib yul’yul’ e ir fare rugod ni Shulammite. Bochan ni kab rugod mab pidorang, ma aram e ke adag e cha’ nem ni gathi kemus ni goo fare pagal ni ta chugul saf ya ku baadag fare pilung nu Israel nib madangdang ni ir Solomon. Fapi thin nib fel’ ni bay ko fare babyor ni Tang rok Solomon, e be weliy ni i par fare rugod nib machalbog, ma arfan ni pi girdi’ ni ur moyed u tooben e kar ted fan. Yugu aram rogon ni ke siyeg e cha’ nem i Solomon, ma kan thagthagnag ngak ni nge yoloy murung’agen. Fare ta chugul saf nib t’uf rok e ku i tayfan nbochan e ngongol rok nib machalbog. Ba’ biyay ni ke yog ni fare ppin ni Shulammite e bod rogon e “milay’ ni kan yororiy.” (Song of Solomon 4:12) U Israel kakrom, e kan yung nga milay’ rorad e yasay nib fel’ mab thilthil, nge boch e floras nib fel’ bon, nge boch e gek’iy nib gagang’. Pi milay’ nem e baga’ ni kan yung boch e woldug ni ke mang yoror riy ara malang ni kan ubung ni yoror riy nib liyeg ma ran yan nga langgin ma kemus nu langan e garog ya kan ning. (Isaiah 5:5) Manang fare tachugol saf, ni gafarig nge yaan fare rugod ni Shulammite nib fel’ e taareb rogon ko milay’ ni rib gamog. Ir reb e ppin nib machalbog. Adag rok e kemus ni goo fan ko fa cha’ nra mang figirngin.
Yaan U Fithik’ey Nib Gamog E Ra Par Ni Fel’ngin Nib N’uw Nap’an
Arrogon, ke n’uw nap’an ni ma yog e girdi’ e thin nib pag rogon u murung’agen yaan be’, ma bochan ni aray rogon ma ma oloboch e girdi’ u rogon i turguy fel’ngin fa cha’ u fithik’. Machane, en ni i Sunmiydad e be yaliy e n’en ni bay u fithik’dad, ndemtrug feni fel’ yaadad ni be m’ug. Ereray e kanawo’ ni be dag ngodad rogon ni ngan dugliy ban’en nib fel’ rogon. Rogon ni yog fare Bible, e yog Got ni gaar: “Girdi’ e de taabrogon ku Got u rogon ni ma guy ban’en, ya bochan ni girdi’ e yad ma guy be’ u wuru’ i downgin; machane Jehovah e ma guy e lem ko girdi’.”—1 Samuel 16:7.
Yaan e girdi’ nib fel’ e i Yib Rok Got, ma Thin rok e be dag ni nap’an ni ngan thabthabelnag puluwon e girdi’, ma ra m’ug ni pangiy nib fel’ e ir e th’abi ga’ fan. Be weliy e Bible ni gaar: “Feni pidorang be’ ni ppin e rayog ni nge bannigey, ma pidorang e ma m’ay, machane be’ ni ppin ni be par ni ba’ madgun Somol u wan’ e susun e nga nog e sorok ngak.” (Proverbs 31:30) Riyul’, ni fel’ yaan u wuru’ i downgiy e rayog ni nge upunguy e ngongol nib kireb u fithik’ey. (Esther 1:10-12; Proverbs 11:22) Yugu aram rogon ma fare yaan nib gamog ni be m’ug e ba nap’an ma ra m’ay, ma pi fel’ngin u fithik’—ni fare pangiy nib fel’—e ra ilal iyan me par.
Ar fan, ni ngan gonop ni nganni maruweliy e pi fel’ngin ni bod e, t’ufeg, nge falfalan’, nge gapas laniyan’, nge gum’an’, nge gol, nge fel’ ngak e girdi’, nge yul’yul’, nge sobut’an, nge t’ar laniyan’! (Galatia 5:22, 23) I ir e kanawo’ nrayog ni nge yog ngodad fare yaan nib gamog u fithik’dad, ni ir e n’en ni riyul’ ni bay puluwon ndariy n’umngin nap’an.—1 Peter 3:3, 4.
Ngan Fil Ban’en Riy
Tin ni Ba Ga’ Fan ko Babyor ni Tang Rok Solomon
2:7; 3:5—Mang fan nnog ko fapi ppin ni ngar micheged ban’en u “daken e dir nib machreg nge gazelle”? Gamanman ni gazelle nge hind e yi manang ni bochan e rib fel’ yaan. Fare rugod ni Shulammite e i yog nib fel’ rogon ngak fapi ppin ni ngar micheged ban’en ni aram e ngar siyeged ni dab ra k’aringed ni nge sum e adag u gum’irchaen.
NOVEMBER 17-23
TIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | TANG ROK SOLOMON 6-8
Mu Bod Bangi Rungrung, Ma Gathi Ngam Bod Ba Mab
Gur, Rayog ni Nge Par e T’ufeg u Thilin L’agruw Ni’ nib Gel?
15 Mu beeg e Tang rok Solomon 4:12. Mang fan ni yog fare pagel ni ma gafaliy e saf ni fare rugod nu Shulem e bod “ba milay’ ni kan rungrunguy”? Ba milay’ ni kan rungrunguy e dabiyog ni nge yan e yug girdi’ ngay. Ya bay e garog riy ni kan locknag. Ere, fare rugod nu Shulem e bod e gi milay’ nem ni bochan e kemus ni yigoo fare pagel ni ngar mabgolgow e ir e baadag. Bochan nde m’agan’ ko pi n’en ni i ognag fare pilung ngak, ma aram fan ni kan taarebrogonnag nga “bang i rungrung,” ma dan taarebrogonnag nga “ba garog” nrayog ni ngan fal ngan tay. (Tang rok Sol. 8:8-10, BT) Ku arrogon e pi walag ni pumoon nge ppin ndawor ra uned ko mabgol ni gathi nga yugu ra adaged be’ ni yug demtrug, ya ngar ted e adag rorad ni fan ko en ni yad ra leay.
16 Nap’an ni yog fare pagel ni ma gafaliy e saf ngak fare rugod nu Shulem ni nga ranow nga bang ni yigoo yow, ma de pag pi walagen ni pumoon ni nge un ngak fare pagel. Ma aram ma rogned ngak ni nge matanagiy fagi milay’ ko grapes. Mang fan? Gur, der pagan’rad ko fare rugod? Gur, yad be lemnag ni be guy rogon ni nge un ko ngongol ndarngal? Danga’, ya yad be ayuweg walagrad ni ppin ni nge dabi rin’ ban’en nra waliy i yan ko kireb. (Tang rok Sol. 1:6; 2:10-15) Rayog ni nge fil reb e Kristiano ni muchugbil ban’en ko re n’ey. Nap’an ni yow be puruy’nag be’ e mabgol ma thingar ra guyew rogon ni ngar siyegew boch ban’en nrayog ni nge k’aringrow ni ngar unew ko ngongol ndarngal. Susun ndab u ranow nga bang ni yigoo yow. Yugu aram rogon nrayog ni ngaur dagew e adag rorow ngorow u boch e kanawo’, machane thingar ra kol ayuwgow ndab ra rin’ew boch ban’en nrayog ni nge waliyrow ko kireb.
yp 188 ¶2
Uw Rogon e Bin Ngam Parew Be’ Ndawor Mmabgolgow?
Ra nge par reb e fel’ yangaren nib beech e ngongol rok ma gathi kemus nra siyeg wenegan e ngongol nib kireb. Be weliy e Bible murung’agen ba rugod ni par nib beech e ngongol rok ni yugu aram rogon nri baadag ba pagel nib fel’ e thin rorow. Aram fan nrayog ni nge yog ni gaar: “I gag e gu bangi rungrung, ma thuthug e wulyang riy.” Gathi bod ba ‘mab ni yima bing’ nib mom ni ‘nge mab’ u nap’an ni kan towasariy ni nge rin’ ban’en nib kireb. Ya bod bangi rungrung ndabiyog ni ngan gararaw u dow nga lang maku dabiyog ni ngan yan ko wulyang riy! Bay rogon ni nga nog ni “ir e th’abi t’uf” maku rayog ni nge weliy murung’agen e en yow ra mabgol ni gaar, “Ir e gu ma pirieg e felfelan’ nge gapas rok.” Bochan nib gapas laniyan’, ma aram e n’en ni ayuwegrow ni nge par e tha’ u thilrow nib fel’.—Tang rok Solomon 6:9, 10, BT; 8:9, 10, BT.
yp2 33
Ke Dag Fare Rugod nu Shulem e Kanawo’ Nrayog ni Ngan Folwok Riy
Manang fare rugod nu Shulem nib t’uf ni nge puluw rogon ni nga i lemnag rogon e adag u thilin e pumoon nge ppin. I yog ko fapi rugod ni gaar: “Mmicheged ngog . . . ndab mu guyed rogon ni nggu adag be’ nda gu adag.” Manang e re rugod nem ni adag rok e ba mom ni nge mo’maw’nag rogon ni nge lem nib fel’ rogon. Bod ni manang nrayog ni nge towasariy yugu boch e girdi’ ni nge un ngak be’ nde fel’ ni nge un ngak. Mus ko adag rok nrayog ni nge mo’maw’nag ngak ni nge dugliy ban’en nib fel’ rogon. Ere par ni bod “bangi rungrung.”—Tang rok Solomon 8:4, 10, NW.
Taareb rogon ni ga ma lemnag e adag nga rogon ni i lemnag fare rugod nu Shulem, fa? Rayog ni ngam fol ko n’en ga manang ma gathi kemus ni ngam rin’ e n’en bay u gum’irchaem, fa? (Proverbs 2:10, 11) Yu ngiyal’ e rayog ni nge guy boch e girdi’ rogon ni ngar towasariyed gur ni nge fel’ e thin romew be’ ndawori bung rogom. Ku rayog ni gur e ga be lemnag ni ngam rin’ e re n’ey. Bod nnap’an ni ga ra guy reb e pagel nge reb e rugod ni kar kolew pa’row u nap’an ni yow be yan nga bang, ma gur, ma k’aringem ni ngkum adag ni ngki fel’ e thin romew be’ ni aray rogon, fa? Ga ra un ngak be’ nib thil e michan’ romew, fa? Fare rugod nu Shulem e ba puluw rogon ni i lemnag rogon e adag u thilin e pumoon nge ppin. Ku rayog ni ngam rin’ ni arrogon!
Ngan Fil Ban’en Riy
Gur, Rayog ni Nge Par e T’ufeg u Thilin L’agruw Ni’ nib Gel?
3 Mu beeg e Tang rok Solomon 8:6. Bay boch e Bible ni be fanay fare thin ni “nifiy rok Jah.” Re thin ney ni kan fanay ni nge tamilangnag murung’agen e t’ufeg e ban’en nrib toar fan. Mang fan? Ya bin riyul’ e t’ufeg e aram e “nifiy rok Jah.” Re n’ey e be yip’ fan ni Jehovah e ir e Yib e bin riyul’ e t’ufeg rok. I sunmiy e girdi’ ni yad bod yaan ma rayog rorad ni ngar daged e t’ufeg. (Gen. 1:26, 27) Tomuren ni sunumiy Got e bin som’on e pumoon ni aram Adam, me pi’ be’ nib pin ngak ni nge leay nrib pidorang. Th’abi som’on ni guy Adam Efa e ri felfelan’ nib gel, ma aram me tabab ni nge weliy rogon e re ppin nem u wan’. Dariy e maruwar riy ni i thamiy Efa nrib chugur e tha’ u thilrow Adam ya ir e “ni fek” Efa rok. (Gen. 2:21-23) Ere, bochan ni ke sunmiy Jehovah e girdi’ nrayog ni ngar daged e t’ufeg, ma aram fan nrayog ni nge par e t’ufeg u thilin be’ nib pumoon nge be’ nib pin nib gel u n’umngin nap’an e yafas rorow.
NOVEMBER 24-30
TIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ISAIAH 1-2
Athap ko Piin Kar “Mak’gad Nga But’ ko Kireb”
ip-1 14 ¶8
Ba Matam nge Pi Fak ni Yad Ba Tatogopuluw
8 I ulul Isaiah ni nge non ko fare nam nu Judah nib gel e thin ni yog ngorad ni gaar: “Ke mudugil ni nge aw e gechig ngomed, gimed girdien ba nam ni gimed ba sug ko denen ma kam mak’gad nga but’ ko kireb! Kam n’iged Somol, ni ir fare Got nib thothup nu Israel, ma kam pied keru’med ngak.” (Isaiah 1:4) Rayog ni nge mun daken e ngongol nib kireb ni yibe rin’ nge par ni ke bod ban’en nib tomal. I yog Jehovah ni denen ni i rin’ piyu Sodom nge Gomorrah u nap’an Abraham e “kari gel.” (Genesis 18:20) Ku aray e n’en ni be rin’ e girdi’ nu Judah ya yog Isaiah ni kar “mak’gad nga but’ ko kireb.” Ki yog ni yad “ba sug ko denen.” Arrogon, girdi’ nu Judah e yad bod bogi bitir ni yugu yad be rin’ e kireb. Kar ‘pied keru’rad’ ngak e Chitamangirad, ara rogon ni be yog fare New Revised Standard Version e “kari kireb thilrad.”
Baadag Jehovah ni Nge Urngin e Girdi’ Mar Kalgadngan’rad
6 Ba ga’ ni i fanay Jehovah e pi profet rok ni ngar ginanged e girdi’ rok mar yal’uweged yad. Bod ni yog u daken Jeremiah ni gaar: “Israel, ni dariy e yul’yul’ rom, mu sul ngog . . . Gag e gub marunguy ma dab gu par ni gub damumuw; dabi par e damumuw rog ngom ndariy n’umngin nap’an. Kemus ni nga mog ni rriyul’ ni gur e ba kireb e rom ma rriyul’ ni ku um togopuluw ngak Somol.” (Jer. 3:12, 13, BT) Ki yog Jehovah u daken Joel ni gaar: “Ngan kolngan’uy ngan pi’ keruuy ko kireb ni yibe ngongliy ngan sul ngog.” (Joel 2:12, 13) Ki yog u daken Isaiah ni gaar: “Ngam beechgad. Mu taleged urngin e kireb ni gu be guymed ni gimed be rin’. Er rogon, mu talgad ndab kum ngongliyed e kireb.” (Isa. 1:16-19) Ki fith u daken Ezekiel ni gaar: “Mogned, gimed be finey ma gub adag ni ngug guy be’ nib kireb ni nge yim’? . . . Ku gu ba adag ni ngug guy ni nge kolngan’ nge pi’ keru’ ko denen ni be rin’ nge yog e yafos ngak. I gag e dabug ni nge yim’ be’. Mu talgad ndab ku um denengad mi gimed fos.” (Ezek. 18:23, 32) Ma felfelan’ Jehovah u nap’an nra guy e girdi’ ni kar kalgadngan’rad ni bochan e baadag ni ngar pared ni manemus! Ere der ma son ni nge thilyeg be’ e ngongol rok mfini ayuweg. Chiney e ngad weliyed boch ban’en ni buch ni bay rogon ko re n’ey.
Ngan Fil Ban’en Riy
ip-1 39 ¶9
Bayi Par e Tempel Rok Jehovah ni Ir e Ba Th’abi Tolang
9 Ngiyal’ ney e dakir ma muulung e girdi’ rok Got nga reb e burey ni bay e tempel riy ni kan ngongliy ko malang. I gothey e pi salthaw nu Roma e tempel rok Jehovah u Jerusalem ko duw ni 70 C.E. Maku reb e tamilangnag apostal Paul ni fare tempel u Jerusalem nge fare tabernacle ni immoy u m’on riy e be dag yaan ban’en. Be yip’ fan e “bin riyul’ e tent ni Somol e ngongliy rogon, ma gathi girdi’ e ngongliy rogon.” (Hebrews 8:2) Re tent nem nib fanathin e be yip’ fan e yaram rok Jehovah u rogon ni ngan liyor ngak u daken fare biyul ni maligach ni pi’ Jesus Kristus. (Hebrews 9:2-10, 23) Ere fare “burey ni bay e Tempel” rok Jehovah riy ni kan weliy murung’agen ko Isaiah 2:2 e be yip’ fan e bin riyul’ e liyor ni yima tay ngak Jehovah e ngiyal’ ney. Piin yad ma un ko bin riyul’ e liyor e darur muulunggad nga bang ni ngar liyorgad, ya liyor rorad e ba taareb.
DECEMBER 1-7
TIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ISAIAH 3-5
Girdi’ rok Jehovah e Bay Rogon ni Ngar Folgad Rok
ip-1 73-74 ¶3-5
Ke Gafgow Fagi Woldug nib Kireb!
3 Demtrug ko yog Isaiah e pi thin ney u daken e tang fa danga’, machane rrung’aged nib fel’ rogon. Sana yooren i yad e manang rogon ni yima yung e woldug ni grapes, ma kub tamilang rogon ni weliy Isaiah e re n’ey, ma kub m’ag ko n’en yima rin’. Faen nib milfan bangi woldug ni grapes ngak e ku bod e piin yad ma yung e grapes e ngiyal’ ney nder ma yung awochngin e grapes, ya “tin th’abi fel’” i pa’ngin e ma yung. Ku ma yung e woldug rok nga “daken bburey nib yong’ol e but’ riy,” ara bang nrayog ni nge fel’ rogon e woldug rok riy.
4 Ba t’uf ni ngan maruweliy bangi woldug ni grapes ya nge yag ni yib wom’engin. I yog Isaiah ni faen nib milfan fagi woldug ngak e be ‘gi’ e but’ riy nge chuweg e malang u fithik’,’ ma re n’ey e ba maruwel nib mo’maw’ ma ma aw parwoy riy! Dabisiy ni fanay e malang nib gagang’ ni nge “ubung tafen e damit riy nib tolang.” Pi tafen e damit ney ni un ngongliy kakrom e ma par e girdi’ riy ni yad ma matanagiy e woldug ndabi yib e moro’ro’ nge gamanman ngay. Ki ubung e malang ko yu thal i n’em ni kan yung e woldug riy ni nge mang yoror riy. (Isaiah 5:5) Ba ga’ ni yima rin’ e re n’ey ni bochan e nge dabi fek e ran e but’ nib yong’ol nge chuweg u daken e milay’.
5 Bay rogon ni nge lemnag faen nib milfan fagi woldug ngak nra yib wom’engin e woldug rok ni bochan e ba gel e maruwel ni ke tay ni nge ayuweg. Bochan e re n’ey, ma aram me ker e war nge fal’eg riy e gin nga u nit’nit’ wom’engin e grapes riy ni fan e ngan fek logowen. Machane gur, i riyul’ e n’en ni i athapeg, fa? Danga’, ya nap’an ni yib wom’engin fagi woldug ma goo ba kireb.
ip-1 76 ¶8-9
Ke Gafgow Fagi Woldug nib Kireb!
8 I yog Isaiah ni Jehovah e ir e ‘fager rok’ ni ir faen nib milfan fagi woldug ngak. (Isaiah 5:1) Rayog ni nge weliy Isaiah murung’agen Got ni aray rogon ni bochan e ba chugur e tha’ u thilrow. (Mu taarebrogonnag ko Job 29:4; Psalm 25:14.) Machane rogon e t’ufeg ko re profet ney ngak Got e de chugur ni nge taareb rogon nga gelngin e t’ufeg ni ke dag Got ko ‘fa gi woldug rok ni grapes’ ni aram fare nam ni ke “yung.”—Mu taarebrogonnag ko Exodus 15:17; Psalm 80:8, 9.
9 I “yung” Jehovah e girdi’ rok nga lan fare nam nu Kanaan me pi’ e pi motochiyel rok ngorad ni bod bangi rungrung ni be yororiyrad ko ngongol nib kireb ni i rin’ e pi nam u toobrad. (Exodus 19:5, 6; Psalm 147:19, 20; Efesus 2:14) Ki pi’ Jehovah e pi tapuf oloboch, nge pi prist, nge pi profet ni ngar skulnaged yad. (2 Kings 17:13; Malaki 2:7; Acts 13:20) Nap’an ni yib e salthaw u boch e nam ni ngar chamgad ngak piyu Israel, me pi’ Jehovah boch e girdi’ ni ngar ayuweged yad. (Hebrews 11:32, 33) Aram fan ni fith Jehovah ni gaar: “Gur ka ba’ ban’en ni gu pag nda gu rin’ ngay?”
w06 6/15 18 ¶1
“Ngam Ayuweg e Girdi’ Rom!”
I taarebrogonnag Isaiah “piyu Israel” nga bangi woldug ni grapes ni munmun me yib “wom’engin nib kireb” ara “wom’engin ni ke malad.” (Isaiah 5:2, 7, NW; footnote) Grape ni ma tugul u fithik’ e pan e ba achichig ko grape ni yima yung, mab gilgith fiteyru’, mab sug e awoch u fithik’. Dabi fel’ ni ngan ngongliy e wain riy ara ngan kay. Re n’ey e be dag rarogon e re nam nem nda kur folgad rok Got mu ur th’abed e motochiyel rok ko bin ngaur rin’ed e tin nib mat’aw. Re n’ey ni ke kireb wom’engin e gi woldug nem e gathi kireb rok e En Be Ayuweg. I rin’ Jehovah urngin ban’en nrayog rok ya nge yib wom’engin e re nam nem nib fel’. Aram fan ni fith ni gaar: “Gur ka ba’ ban’en ni gu pag nda gu rin’ ngay?”—Isaiah 5:4.
w06 6/15 18 ¶2
“Ngam Ayuweg e Girdi’ Rom!”
I yog Jehovah ngak piyu Israel u m’on riy nra buthug fagi rungrung ni ke ngongliy nib liyeg e girdi’ rok ni bochan e der yib wom’engirad nib fel’. Dabki th’eth’ab papa’ngin fagi woldug ni grapes ni be yip’ fan ban’en ni nge tamilang fithik’ ara i gi’ e but’ riy. Dabki aw e n’uw ngay ma bayi tugul e pan ni bay rachangalen nge upunguy.—Isaiah 5:5, 6.
Ngan Fil Ban’en Riy
Mu Chuw u Fithik’ e Lumor Mag Par ko Tamilang
10 Ma guy e re fayleng rok Satan ney rogon ni nge bannagdad, me k’aringdad ni ngaud lemnaged nde kireb e pi ngongol ni ma yog Jehovah nib kireb mab alit. (2 Pet. 2:19) Darud gingad ko re n’ey, ya ke n’uw nap’an ni ma guy Moonyan’ rogon ni nge athukuy laniyan’ e girdi’ ya nge dab kur nanged e n’en nib thil u thilin e tin nib fel’ nge tin nib kireb. (Isa. 5:20; 2 Kor. 4:4) Aram fan ni boor e kachido, nge boch ban’en ni yima pag yaan u TV, nge boch e website ni yima dag boch ban’en riy nib togopuluw ko pi motochiyel rok Jehovah nib mat’aw! Be guy Satan rogon ni ngad lemnaged ni gathi kemus nde kireb e pi ngongol nib alit nge ngongol ndarngal ni yima rin’, ya ku ra yibnag e felfelan’ ngodad ma dabi magawonnagdad.—Mu beeg e Efesus 5:6.
DECEMBER 8-14
TIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ISAIAH 6-8
“Bay Gu Wan! Mu L’ugeg!”
Manga Yugu Mpining e Sorok ngak Jehovah u Rogon ni Ga Be Ognagem ni Ngam Rin’ Boch e Maruwel ni Fan Ngak!
5 I yog Jehovah ngak Isaiah ni profet ni nge yan i non ko girdi’ ni Pa’, me yog ngorad nib M’agan’ ngay ni nge un e piin ni yad ba yul’yul’ i lebguy e n’en nib M’agan’ ngay. (Isa. 6:8-10) I m’agan’ Isaiah ngay ni nge rin’ e re maruwel nem ni pi’ Got ngak. Ngiyal’ ney e bokum biyu’ e girdi’ ni ke m’agan’rad ngay ni ngar rin’ed boch e maruwel nib mo’maw’ ni fan ko pigpig rorad ngak Jehovah ni bod rogon Isaiah. Pi girdi’ ney e gowa yad be sul u daken fapi thin ni yog Isaiah ni faani gaar: “Bay gu wan! Mu l’ugeg!” Machane, sana rayog ni nge fith be’ ni gaar: ‘Gur, ba ga’ fan e athamgil ni gu be tay? Yugu aram rogon ni ke runguyeg Jehovah ke pageg ni nggu ognageg ni nggu un i rin’ e re maruwel ney, machane gathi rayog rok ni nge rin’ e n’en nib t’uf ni nge rin’ ya nge yag ni lebguy e Thin rok ni yugu aram rogon ni boor ban’en ni gu be rin’ ni fan ko pigpig ni gu be tay ngak?’ Am lemnag boch ban’en ni buch u nap’an Deborah nge Barak nrayog ni nge ayuwegdad ni ngad nanged e fulweg ko gal deer ney.
ip-1 95 ¶15-16
Bay Jehovah Got u Lan e Tempel Rok nib Thothup
15 I yog Jehovah ngak Isaiah e n’en nge yog nge n’en nra rin’ e pi girdi’ nem ni gaar: “‘Ra mmotoyil mmotoyilgad ma dab mu nanged fan. Ma demturug urngin yay ni gimed ra changar, ma dab mu nanged e n’en ni yibe rin’.’ Me gaar ngog, ‘Mu m’urm’urnag lolugen e girdi’ ko re nam ney, ma ga ning telrad nge owcherad, nge dab kur guyed ara rrung’aged ban’en ara ra nanged fan ban’en. Ya yad ra rin’ ma sana yad ra chel ngog ngug golnagrad.’” (Isaiah 6:9, 10) Ere gur, re n’ey e be yip’ fan ndabi non Isaiah u fithik’ e gonop ma nge k’aring e damumuw ko pi Jew nem, ma dabi ayuwegrad ni nge fel’ e tha’ u thilrad Jehovah, fa? Danga’, ya pi girdi’ ney e ku yad boch e girdi’ rok Isaiah ni manang rarogorad. Machane thin rok Jehovah e be dag e n’en nra rin’ e pi girdi’ nem u nap’an ni yad ra rung’ag e thin rok ni yugu aram rogon nra par Isaiah nib yul’yul’ nge rin’ e maruwel ni kan pi’ ngak.
16 Pi girdi’ nem e yad e ba kireb e rorad. “Demturug urngin yay” nra non Isaiah ngorad, ma dab ra motoyilgad ara ra nanged fan e n’en be yog. Yooren i yad e ra par nib gelan’ ma dabi fol ni gowa bod ni yad ba malmit ma yad ba biling. Re n’ey ni boor yay nra sul Isaiah ko pi “girdi’” ney e be m’ug riy ndubrad ni ngar nanged fan e n’en be yog. Yad ra dag ndubrad ni ngar motoyilgad ko n’en be yog Isaiah ara Got ngorad. Ku aray e n’en ma rin’ e girdi’ e ngiyal’ ney! Boor i yad e dubrad ni ngar motoyilgad ko Pi Mich Rok Jehovah u nap’an ni yad be machibnag fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got ni bay yib.
ip-1 99 ¶23
Bay Jehovah Got u Lan e Tempel Rok nib Thothup
23 Nap’an ni sul Jesus u daken fapi thin ni yog Isaiah, ma be dag ni ku ra lebug e re yiiy nem ko ngiyal’ ni immoy riy. Pi girdi’ nem e ku yad bod fapi Jew u nap’an Isaiah. Dar tedan’rad maku dar motoyilgad ko thin ni i machibnag, ma aram fan ni kun gechignagrad. (Matthew 23:35-38; 24:1, 2) I buch e re n’ey u nap’an ni yib e pi salthaw nu Roma ra chamgad nga Jerusalem ko duw ni 70 C.E. ni Titus e Ir e Ba Ga’ rorad, mar gotheyed e re mach nem nge fare tempel riy. Yugu aram rogon ma bay boch e girdi’ nra motoyilgad ngak Jesus mar manged pi gachalpen. I yog Jesus ni aram e piin nib ‘fel’ waathrad!’ (Matthew 13:16-23, 51) I yog ngorad u m’on riy nnap’an ni yad ra ‘guy yu Jerusalem ni ke longobiy yu raba’ i salthaw,’ ma susun e ngar “milgad nga daken e pi burey.” (Luke 21:20-22) Bochan e re n’ey me yag ni ngan ayuweg e “piin owchen Got ni yad ba thothup” nde math owcherad, ni aram e piin nra maruweliyed e michan’ rorad mar manged girdien e nam rok Got ara “fare Israel rok Got.”—Galatia 6:16, NW.
Ngan Fil Ban’en Riy
Tin ni Ba Ga’ Fan ko Babyor Rok Isaiah—I
7:3, 4—Mang fan ni yog Jehovah ni nge ayuweg e yafos rok Ahaz ni Pilung? Be puruy’ e pilung nu Syria nge pilung nu Israel ni ngar chuwegew Ahaz ni Pilung nu Judah ni dabki pilung ma ngar tew fak Tabeel nga luwan—ni be’ nde yib ko tabinaw rok David. Re puruy’ nem ni sum rok Satan ni Moonyan’ e ra thang fare M’ag ni micheg Got ngak David ni fan nga Gil’ilungun Got. I yog Jehovah ni nge ayuweg e yafos rok Ahaz ni fan e ngi i par fare tha’ ni ra yib fare “Pilung ko Gapas” riy.—Isaiah 9:6.
DECEMBER 15-21
TIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ISAIAH 9-10
Kan Yiiynag Murung’agen “Ba Tamilang ni Ba Ga’ Ramaen”
ip-1 125-126 ¶16-17
Fare Pilung ko Gapas ni Kan Micheg
16 Ere re “ngiyal’” i n’em ni yiiynag Isaiah murung’agen e be yip’ fan e ngiyal’ ni i machib Kristus riy u nap’an ni immoy u fayleng. Boor e tayim ni fanay Jesus ni nge machib u Galile ma aram e gin ni tababnag e machib riy ma aram me yog ni gaar: “Gagiyeg nu tharmiy e ke chugur!” (Matthew 4:17) Ma u rom e gin ni pi’ fare Welthin rok u Daken e Burey riy, me mel’eg e pi apostal rok, me ngongliy e bin som’on e maang’ang, miki m’ug ngak pi gachalpen ni yad ba pag lal miriay urngirad u tomuren nni faseg ko yam’. (Matthew 5:1–7:27; 28:16-20; Mark 3:13, 14; John 2:8-11; 1 Korinth 15:6) Aram rogon ni lebguy Jesus bang ko re yiiy rok Isaiah ney ni aram e boch nga tomuren min tayfan fare “nam ko ganong rok Zebulun nge Naftali.” Machane gathi kemus ni fare binaw nu Galile e i machib Jesus riy. Ya i yan u gubin e pi binaw nu Israel ni be machibnag e girdi’ riy nib muun fare mach nu Judah ngay, ma aram e n’en ni rin’ mu un “tay fan” e pi binaw nem.
17 Machane mang e be yip’ fan fare “tamilang ni ba ga’” ni bay u Galile ni weliy Matthew murung’agen? Re thin ney e ku aram ban’en ni yiiynag Isaiah murung’agen. I yog Isaiah ni gaar: “Girdien fare nam ni uranod u fithik’ e lumor e kar guyed ba tamilang ni ba ga’ ramaen! Ur pired u lan ba nam u fithik’ e rumug ni yam’, machane chiney e ke gal e tamilang nga dakenrad.” (Isaiah 9:2) Nap’an ni taw ko bin som’on e chibog C.E. ma daki m’ug e tamilang ko tin riyul’ ni bochan e pi machib ni googsur ni i machibnag boch e girdi’. Pi tayugang’ rok piyu Jew e ra gelnaged e re magawon ney ni bochan e dubrad ni ngar paged e pi yalen rorad nib kireb ma aram e pi n’en ni kar rin’ed ma kar “n’iged fan e thin rok Got.” (Matthew 15:6) Mus ngak e piin ni yad ba sobut’an’ ni un gafgownagrad ni bochan e “pi malmit” ni yad be pow’iy e girdi’. (Matthew 23:2-4, 16) Ere fin ngiyal’ ni yib Jesus ni ir fare Messiah riy ma aram e ngiyal’ ni yib e bin riyul’ e tamilang ngak boor e girdi’. (John 1:9, 12) Ere fare “tamilang ni ba ga’ ramaen” ni weliy Isaiah murung’agen e be yip’ fan e machib ni i tay Jesus u roy u fayleng nge angin fare biyul ni pi’.—John 8:12.
ip-1 126-128 ¶18-19
Fare Pilung ko Gapas ni Kan Micheg
18 Piin ni m’agan’rad ko fare tamilang e bay tapgin ni ngar felfelan’gad. I ulul Isaiah ngay ni gaar: “Somol, kam pi’ e felfelan’ ni ba ga’ ngorad; kam gagiyegnagrad kar felfelan’gad. Yad be felfelan’ ko tin ni kam ngongliy, ni bod e felfelan’ ni be tay e girdi’ ko ngiyal’ ni yad be kunuy e ggan ko woldug rorad, ara ngiyal’ ni yad be f’oth e chugum nra koled ko mahl.” (Isaiah 9:3) Bochan e machib ni i tay Jesus nge pi gachalpen, ma aram me dag e piin nriyul’ ni yad baadag ni ngar nanged e tin riyul’ ni yad baadag ni ngar liyorgad ngak Jehovah u daken gelngin nib thothup ngu fithik’ e yul’yul’. (John 4:24) De gaman aningeg e duw nga tomuren, ma boor e girdi’ nra manged Kristiano. Dalip biyu’ e girdi’ nni taufenagrad ko rofen ni Pentekost ko duw ni 33 C.E. De n’uw nap’an nga tomuren, “me yan urngin e pi girdi’ nem nge yan i mada’ ko lal i biyu’.” (Acts 2:41; 4:4) Bochan ni i m’ug e re tamilang nem u daken pi gachalpen Jesus, me “yoor pi gachalpen Jesus i yan, ma boor e prist ni pig lanin’rad nge mich Jesus u wun’rad.”—Acts 6:7.
19 Ba gel e felfelan’ ni tay pi gachalpen Jesus ni bochan e re n’ey ni bod e felfelan’ ni yima tay u nap’an ni yira t’ar wom’engin e woldug ni boor, ara nap’an ni kan f’oth e pi n’en ke yag u nap’an ni kan gel ko mahl. (Acts 2:46, 47) Munmun me k’aring Jehovah ni nge mat ramaen e tamilang u daken e pi nam. (Acts 14:27) Ere ke felfelan’ e girdi’ u gubin e nam ya ke mab e kanawo’ ngorad nrayog ni ngar liyorgad ngak Jehovah.—Acts 13:48.
ip-1 128-129 ¶20-21
Fare Pilung ko Gapas ni Kan Micheg
20 Angin e n’en nra rin’ fare Messiah e ra par ndariy n’umngin nap’an ni bod rogon ni kad guyed ko tin migid e thin ni yog Isaiah ni gaar: “Kam t’ar fare mat’ ni ur gafgowgad u malngin, nge fare ley i gul ni un tay nga daken porad. Somol, i gur e kam gel ngak fare nam ni i gafgownag ma be fek ban’en rok e tirom e girdi’ ni bod rogom ni mu gel ngak e salthaw nu Midian kakrom.” (Isaiah 9:4) Boch e chibog u m’on ko ngiyal’ ni immoy Isaiah riy, me makath piyu Midian nge piyu Moab ni ngar waliyed piyu Israel ni ngar denengad. (Numbers 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Boch nga tomuren ma medlip e duw ni i gafgownag piyu Midian piyu Israel ni aram e ur chamgad ngorad ma yad be iring e chugum nge woldug rorad. (Judges 6:1-6) Tomuren me fanay Jehovah Gideon ni nge gel ngak e pi salthaw rok piyu Midian. Tomuren e re ngiyal’ i n’em ni i gafgownag piyu “Midian” piyu Israel, ma dakuriy ban’en ni be micheg ni ki gafgow e girdi’ rok Jehovah u pa’rad bayay. (Judges 6:7-16; 8:28) Dabki n’uw nap’an ma Jesus Kristus ni ir e kab ga’ ngak Gideon e ra thang e pi toogor ko girdi’ rok Jehovah e ngiyal’ ney. (Revelation 17:14; 19:11-21) Aram e ngiyal’ ni yira gel ko pi toogor rok Jehovah u daken gelngin ma gathi gelngin e girdi’ ni bod e n’en ni buch u nap’an piyu “Midian.” (Judges 7:2-22) Dakuriy ba ngiyal’ ni yira gafgownag e girdi’ rok Got!
21 Re n’ey ni ma dag Got gelngin e gathi be yip’ fan nib fel’ e mahl. Jesus ni kan faseg ko yam’ e ir fare Pilung ko Gapas, ma re n’ey ni nge thang e pi toogor rok e ra yibnag e gapas ni manemus. I weliy Isaiah ni yira urfeg e pi talin e cham ko salthaw ni gaar: “Sus rok e salthaw ni m’ag e mahl ko nam nge mad rorad ni ke mak’ racha’ e bay ni urfiy!” (Isaiah 9:5) Marus ni yima tay ni bochan lingan ay e salthaw ni yad be yan u but’ e dab kun thamiy ba ngiyal’. Maku dakuriy ba ngiyal’ ni yira guy e mad ko salthaw ni ke mada’ e racha’ riy. Ra tal e mahl!—Psalm 46:9.
Ngan Fil Ban’en Riy
w25.07 10, kahol
Mu Folwok rok Jesus u Nap’an ni Ga Be Pi’ e Fonow
Mu tay fanam i yan u boch i fan ni Jesus e ir e “Tafonow nrib Manigil ma ba Gonop,” nge rogon nrayog ni ngad folwokgad rok.
• Manang e n’en nge yog. Gubin ngiyal’ ni manang e n’en nib fel’ ni nge yog ni bochan e ba puluw e fonow rok ko gonop rok Jehovah, ma gathi gonop rok. I gaar ngak pi gachalpen: “Fapi thin ni ku gog ngomed e gathi gag e ke yib rog.”—John 14:10.
N’en yira fil riy: Yugu aram rogon ni ke yoor e duw rodad ara ba ga’ e tamilangan’ rodad, ma thingar da guyed rogon ni nge puluw e fonow rodad ko Thin rok Got ma gathi n’en gad be lemnag.
• Manang e ngiyal’ ni nge pi’ e fonow. De yog ngak pi gachalpen urngin ban’en nib t’uf ni ngar nanged ni taab yay. Ya sonnag e ngiyal’ nib puluw ni nge fonownagrad, me yog ngorad e tin nrayog ni ngar nanged fan.—John 16:12.
N’en yira fil riy: Nap’an ni gad be fonownag be’, mab t’uf ni ngad sonnaged ngal’an nib fel’ ‘ni ngad welthingad.’ (Ekl. 3:7) Faanra yigi pag urngin ban’en ndogned ngak facha’, ma rayog ni nge balyangan’ miki mulan’. Ere ba fel’ ni kemus ni nga dogned ngak urngin e tin nib t’uf ni nge nang.
• Manang rogon ni nge pi’ e fonow u fithik’ e tayfan. Boor yay nib t’uf ni nge fonownag e pi apostal rok u murung’agen e sobut’an’. Gubin yay ni i fonownagrad ma i rin’ u fithik’ e sumunguy nge tayfan.—Matt. 18:1-5.
N’en yira fil riy: Mus ni faanra thingar da fonownaged be’ u murung’agen ban’en ni boor yay, ma ra yib angin ni faan gad ra dag e sumunguy ma gad non u fithik’ e tayfan.
DECEMBER 22-28
TIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ISAIAH 11-13
Uw Rarogon Fare Messiah?
Tin ni Ba Ga’ Fan ko Babyor Rok Isaiah—I
11:1, 10—Uw rogon ni Jesus Kristus e ir “ba nof ni thay rok Jesse’” maku ir “lik’ngin Jesse”? (Roma 15:12) Ni ‘gargeleg Jesus ko tabinaw rok Jesse.’ Jesus e ir owchen David ni fak Jesse. (Matthew 1:1-6; Luke 3:23-32) Machane nap’an ni pilung Jesus, me thil yalen e tha’ u thilrad e piin lik’egal’ rok. Kan pi’ mat’awen nge gelngin Jesus ni nge pi’ e yafos ni manemus ngak e girdi’ ni kar folgad ni yad ra par u fayleng, me mang Jesus e “Chitamangiy ni Manemus.” (Isaiah 9:6) Aram rogon nra mang “lik’ngin” e piin ni yad chitamangin nib muun Jesse ngay.
ip-1 159 ¶6
Ra Yag e Yafos nge Felfelan’ ko Girdi’ u Tan e Gagiyeg ko Fare Messiah
6 Ba miti mang pilung fare Messiah? Gur, ra bod piyu Assyria ni yad ba kireb nra kirebnaged fa ragag i ganong nu Israel ni bay ko lel’uch, fa? Danga’, ya weliy Isaiah murung’agen ni gaar: “Fare Kan ni Thothup rok Somol e ba’ rok ni bay i pi’ e gonop ngak, nge llowan’ nge salap ni nge maruwel ngay ngi i gagiyegnag e tirok e girdi’ ngay. Bayi nang e tin nib m’agan’ Somol ngay mi i par ni bay madgun u wan’, mi i felan’ ko pigpig ni be tay ni fan ngak.” (Isaiah 11:2, 3a) Fare Messiah e kan dugliy ni gathi aram e kan liyef e gapgep nga daken lolugen ya kan dugliy nga gelngin Got nib thothup. I buch e re n’ey u nap’an nni taufenag Jesus ko ngiyal’ ni guy John ni Tataufe gelngin Got nib thothup ni yib u lang i yib nga but’ ni bod ba bulogol me yib i par nga daken Jesus. (Luke 3:22) I “pi’” Jehovah gelngin nib thothup ngak Jesus, ma ma m’ug e mich ko re n’ey u nap’an nra ngongol u fithik’ e gonop, nge llowan’, nge tamilangan’, ngu nap’an ni be pi’ e fonow, ngu nap’an ni be dag gelngin. Ireray boch e fel’ngin nrib manigil ni nge yag ngak reb e pilung!
Mang Fan Nsusun e Nge Yib Madgun Jehovah u Wan’dad?
5 Be’ ni bay madgun Got u wan’ e ba t’uf Got rok ma dabun ni nge rin’ ban’en nra kirebnag e tha’ u thilrow. Aray rogon Jesus ni bay “madgun Got u wan’.” (Heb. 5:7, NW) Der ma rus ngak Jehovah. (Isa. 11:2, 3) Ya rib t’uf rok ma baadag ni nge fol rok. (John 14:21, 31) Ri gad ma tayfan Jehovah ni bod ni rin’ Jesus ni bochan e ma t’ufegey, mab gonop, mab mat’aw, mab gel gelngin. Ku gad manang nri gad ba t’uf rok Jehovah mab ga’ fan u wan’ rogon ni gad ma fol ko fonow rok. Ere rayog ni ngad kirebnaged laniyan’ ara da felfelan’naged.—Ps. 78:41; Prov. 27:11.
ip-1 160 ¶9
Ra Yag e Yafos nge Felfelan’ ko Girdi’ u Tan e Gagiyeg ko Fare Messiah
9 Ki yiiynag Isaiah boch ban’en u rarogon fare Messiah ni gaar: “Dabiyog ni turguy e n’en ni ngan rin’ ngak be’ ni bochan usun faanem ara tin ni ke rung’ag ni murung’agen.” (Isaiah 11:3b) Faanra kan fekem nga tagil’ e puf oloboch, ma gathi ga ra felfelan’ ni ngan fekem i yan ngak reb e tapuf oloboch ni aram rogon? Rayog rok fare Messiah ni nge mang Tapuf Oloboch ko girdi’ ni gubin, ma dabi pufthinnag be’ ni be yan u rogon boch e ban ni ke rung’ag ni kan weliy u murung’agen faanem, ara sasalap ni yibe tay u tagil’ e puf oloboch, ara fel’ rogon rok faanem. Manang e sasalap ni be tay e girdi’ maku der ma turguy rarogon be’ ni bochan usun faanem, ya manang rogon ‘laniyan’’ e girdi’ ara bin riyul’ i rarogon be’. (1 Peter 3:4) Re n’ey ni kan weliy u rarogon Jesus e be dag e kanawo’ nib fel’ nrayog ni nge folwok e pi walag riy ni kan tayrad ni ngar pithiged boch e magawon ni ke sum u lan e ulung ni Kristiano.—1 Korinth 6:1-4.
ip-1 161 ¶11
Ra Yag e Yafos nge Felfelan’ ko Girdi’ u Tan e Gagiyeg ko Fare Messiah
11 Nap’an nra t’uf ni nge yal’uweg Jesus pi gachalpen, ma ma rin’ u reb e kanawo’ nra yib angin ngorad. Ireray reb e ban’en ni rin’ Jesus nib manigil nrayog ni nge folwok e piin piilal ni Kristiano riy. Machane, piin ni yad ma rin’ e kireb e ba gel e pufthin ni yira tay ngorad. Nap’an nra taw ko ngiyal’ ni ke dugliy Got ni nge pufthinnag e re m’ag ney, ma aram e ra gechignag fare Messiah e ‘pi nam’ ni aram e nge thang e piin ni yad ba kireb. (Psalm 2:9; mu taarebrogonnag ko Revelation 19:15.) Ra munmun ma dakuriy e girdi’ nib kireb ni ngaur gotheyed e gapas ko girdi’. (Psalm 37:10, 11) Rayog rok Jesus ni nge rin’ e re n’ey ni bochan e ba mat’aw mab yal’uw urngin ban’en ni ma rin’.—Psalm 45:3-7.
Ngan Fil Ban’en Riy
“Ur Filed Ngak Boor e Girdi’ ni Nguur Rin’ed e Tin nib Mat’aw”
2 Urngin e piin yira fasegrad e ba t’uf ni ngan skulnagrad. (Isa. 26:9; 61:11) Ere ra t’uf ni ngan rin’ e bin th’abi ga’ e maruwel ni yira rin’ u roy u fayleng, ni aram e ngan skulnag e pi girdi’ ney. (Mu beeg e Isaiah 11:9, 10.) Mang fan? Ya piin nde mat’aw ni yira fasegrad e ba t’uf ni ngar filed murung’agen Jesus Kristus, nge Gil’ilungun Got, nge fare biyul, nge feni ga’ fan fithingan Jehovah, nge fan ni yigoo ir e bay mat’awun ni nge gagiyeg. Mus ngak e piin nib mat’aw nib t’uf ni ngar filed murung’agen e n’en ka i fil Jehovah ko girdi’ rok ni buchuuw ma buchuuw u murung’agen e n’en nib m’agan’ ngay ni fan ko fayleng. Bay boch e pi cha’ney ni yad ba yul’yul’ nra m’ad u m’on ni nge m’ay e Bible ni ga’ngin. Ere boor ban’en nib t’uf ni nge fil e piin nde mat’aw nge piin nib mat’aw.
DECEMBER 29-JANUARY 4
TIN NIB GA’ FAN KO THIN ROK GOT | ISAIAH 14-16
Pi Toogor ko Girdi’ rok Got e Dab Ra Thaygad ko Gechig
ip-1 180 ¶16
Ke Tamra’nag Jehovah Ba Mach nib Ufanthin
16 Re n’ey e de buch ni ka chingiyal’ nem u nap’an e duw ni 539 B.C.E. Yugu aram rogon ma kari tamilang e ngiyal’ ney ni urngin ban’en ni yiiynag Isaiah u murung’agen yu Babylon ni ke riyul’. Bay be’ ni boor ban’en u murung’agen e Bible ni manang ni yog ni “chiney e ke yan bokum e chibog ni ke par [yu Babylon] ndakuriy ban’en riy.” Ngemu’ miki gaar: “Dabiyog ni ngan guy e re n’ey ma dabi yib ngan’uy rogon ni ke lebug e n’en ni yiiynag Isaiah nge Jeremiah.” Ba tamilang ndariy be’ u nap’an Isaiah nrayog ni nge yiiynag rogon nra war yu Babylon me munmun me par ndakuriy ban’en riy. Bin riyul’ riy e sogonap’an 200 e duw nga tomuren ni yoloy Isaiah e babyor rok me gel yu Media nge yu Persia ngak yu Babylon! Mfini boch e chibog nga tomuren me par ndakuriy ban’en riy. Ere gur, gathi be ayuwegdad e re n’ey ni ngari mich u wan’dad ni Bible e Thin rok Got ni kan thagthagnag? (2 Timothy 3:16) Maku reb e, bochan ni lebguy Jehovah e n’en ni yiiynag kakrom, ma aram fan nrayog ni ngari pagan’dad nra taw ko ngiyal’ ni ke dugliy ma ra riyul’ e pi yiiy u Bible ndawori lebug.
ip-1 184 ¶24
Ke Tamra’nag Jehovah Ba Mach nib Ufanthin
24 Pi pilung nra bad ko tabinaw rok David ni bay murung’agrad u Bible e kan taareb rogonnagrad ko t’uf. (Numbers 24:17) “Pi t’uf” nem e ur pared u daken e Burey ni Zion ngaur gagiyeggad ni ka nap’an David. Machane tomuren ni ngongliy Solomon fare tempel u Jerusalem, ma unog yu Zion ko re mach nem ni ga’ngin. Gubin e pumoon nu Israel ni yad bay u tan fare m’ag ko Motochiyel e dalip yay u reb e duw nthingar ra milekaggad nga Zion. Ere yan i par e re burey nem ni aram e gin yima “muulung” ngay. Nap’an ni dugliy Nebuchadnezzar u wan’ ni nge gel ko fapi pilung u Judah me chuwegrad ko re burey nem, ma aram e be dag e n’en be lemnag ni aram e nge tolangnag ir ko “pi t’uf” nem. De pining e sorok ngak Jehovah ni ke gel ngorad, ya n’en ni rin’ e tay ir nga lon Jehovah.
ip-1 189 ¶1
N’en ni Yog Jehovah nib Togopuluw ko Pi Nam
RAYOG ni nge fanay Jehovah e pi nam ni ngar yal’uweged e girdi’ rok ko kireb ni yad be rin’. Yugu aram rogon ma de m’agan’ ko ngongol nib kireb ni yad ma rin’, nge tolangan’ rorad, nge fanenikan ni yad ma tay ko bin riyul’ e liyor. Aram fan ni boor e duw u m’on riy, me thagthagnag nga laniyan’ Isaiah ni nge yoloy boch e thin nib togopluw ngak “yu Babylon.” (Isaiah 13:1, BT) Yugu aram rogon, ma yu Babylon e yad ra gafgownag e girdi’ rok Got boch nga tomuren. Nap’an Isaiah ma yu Assyria e yad be gafgownag e girdi’ rok Got. Ra gotheyed e pi ganong ni bay ko lel’uch u Israel, mab ga’ yang u Judah nra gafgownaged. Machane bay e gin nra musgad riy. I yoloy Isaiah ni gaar: “I Somol ni Gubin ma Rayog Rok e micheg ni gaar: ‘Tin kug lemnag e ra yodorom. . . . Bay gu thang mit yu Assyria u daken e but’ nu Israel nggu yot’yot’rad nga but’ u daken e pi burey rog. Bay gu chuweg e pi girdieg u tanggin gilban piyu Assyria ngu tanggin e pi tomal ni immoy u porad.’” (Isaiah 14:24, 25, BT) De n’uw nap’an nga tomuren ni yiiynag Isaiah e pi thin ney, ma daki gafgownag yu Assyria yu Judah.
ip-1 194 ¶12
N’en ni Yog Jehovah nib Togopuluw ko Pi Nam
12 Mingiyal’ e ra lebug e re yiiy ney? Dabki n’uw nap’an. “Irera’ e thin ni pi’ Somol ni som’on u murung’agen yu Moab. Ma chiney e be gaar Somol, ‘Ri dalip e duw me chuw e flaab rok yu Moab, aram feni yoor e girdi’ riy, machane kemus nri in i yad e ra fos, mi yad par ni yad ba meewar.’” (Isaiah 16:13, 14, BT) Bay boch ban’en ni ke pirieg e piin yad ma gay murung’agen e girdi’ nge boch ban’en kakrom ni be micheg nnap’an e bin meruk e chibog B.C.E., mab gel e gafgow ni tay piyu Moab ma boor e binaw riy nri lich e girdi’ ni ma par riy nrogon nib puluw ko re n’ey. I yog Tiglath-pileser III ni Salamanu nu Moab e ir reb e pilung ni i pi’ puluwon e tax ngak. Kammusunadbi ni pilung nu Moab e ki pi’ puluwon e tax ngak Sennacherib. Ma Esar-haddon nge Ashurbanipal ni ka l’agruw e pilung nu Assyria e rognew ni Musuri nge Kamashaltu ni yow l’agruw e Pilung nu Moab e yow bay u tan pa’row. Boch e chibog ni ke yan me math mit e girdi’ nu Moab. Bay boch ban’en ni ke magey u boch e mach ni kan pirieg ni yibe lemnag ni aram e mach rok piyu Moab, machane buchuuw ban’en ni kan pirieg ni be micheg ni immoy e pi girdi’ ney ni yad e toogor rok piyu Israel nib gel gelngirad.
Ngan Fil Ban’en Riy
Tin ni Ba Ga’ Fan ko Babyor Rok Isaiah—I
14:1, 2—Uw rogon ma girdi’ rok Jehovah e “kar koled e piin ni kar kalbusnaged yad” ma “yad e ga’ rok e piin ni yad be gagiyegnagrad”? Ke lebug e re thin ney u daken e girdi’ ni bod Daniel ni ir reb e ga’ u Babylon u nap’an e Medes nge Persia; nge Esther ni ir e ppin rok e pilung nu Persia; nge Mordecai ni ir e prime minister ko am nu Persia.