Fapi Thin ni Yog Jakob u M’on ni Nge Yim’​—Guruy ni 1

1-2. Mang e rin’ Jakob u nap’an ni ke chugur ni nge yim’, ma mang fan? (Kum guy e sasing.)

KE YAN sogonap’an 17 e duw nap’an ni ke milekag Jakob nreb e tapigpig rok Jehovah nib yul’yul’ nge chon e tabinaw rok u Kanaan nga Egypt. (Gen. 47:28) Rib gel e felfelan’ ni tay e ngiyal’ nem u nap’an ni guy Josef ni fak nrib t’uf rok bayay, miki guy chon e tabinaw rok ni kur bad nga taabang. Machane chiney e ke nang ndab ki n’uw nap’an ma bayi yim’. Ere pining urngin fapi pumoon ni fak ni ngar muulunggad nga taabang ni nge yog ban’en nib ga’ fan ngorad.​—Gen. 49:28.

² Ngiyal’ nem e ka ban’en ni ma rin’ e en lolugen e tabinaw ni ma kunuy girdien e tabinaw rok nga taabang u m’on ni nge yim’ ni nge yog boch ban’en ngorad ni ngar rin’ed. (Isa. 38:1) Ku rayog ni nge yog e ngiyal’ nem ko mini’ e nge mang lolugen fare tabinaw u tomuren ni ke yim’.

3. Mang nrib ga’ fan fapi thin ni yog Jakob nrogon ni bay ko Genesis 49:​1, 2?

³ Mu beeg e Genesis 49:​1, 2. Machane biney e muulung nra ted e yugu ba thil. Jakob e ir reb e profet. Nap’an e re muulung ney me thagthagnag Jehovah nga laniyan’ e re tapigpig rok ney ni nge weliy boch ban’en nib ga’ fan nra buch boch nga m’on ni bay rogon ngak e piin owchen. Aram fan ni bay yu ngiyal’ ni yima yog e yiiy rok Jakob ko pi thin nem ni weliy.

4. Mang e susun ndab da paged talin u nap’an ni gad be weliy fapi thin ni yog Jakob u m’on ni nge yim’? (Kum guy fare kahol ni kenggin e “Tabinaw rok Jakob.”)

⁴ Gad ra weliy ko re article ney e n’en ni yog Jakob ngak fa aningeg nsom’on e pumoon ni fak ni aram: Reuben, nge Simeon, nge Levi, nge Judah. Ma bin migid e article e gad ra weliy riy e n’en ni yog ngak e tin ka bay e pumoon ni fak ni yad meruk u gubin. Gad ra fil riy ni gathi kemus ni weliy Jakob murung’agen fapi pumoon ni fak ya ki weliy murung’agen e piin owcherad, ni aram e piin yad ra mang girdien fare nam nu Israel. Gad ra weliy e n’en ni buch ko re nam nem, ma ra tamilangnag rogon ni riyul’ fapi thin ni yiiynag Jakob. Maku nap’an ni gad ra fal’eg i yaliy fapi thin ni yog, ma gad ra fil riy boch ban’en nib ga’ fan nrayog ni nge ayuwegdad ni ngad felfelan’naged Jehovah ni Chitamangidad ni bay u tharmiy.

REUBEN

5. Mang tow’ath e rayog ni lemnag Reuben nra pi’ e chitamangin ngak?

⁵ Som’on e non Jakob ngak Reuben ni gaar: “Gur e bin som’on i fakag.” (Gen. 49:3) Dabisiy ni lemnag Reuben ni ka boor e tin nra pi’ e chitamangin ngak ko tin nra pi’ ngak e tin ka bay e pumoon ni walagen ni bochan e ir e en th’abi ilal rorad. Sana rayog ni lemnag ni ir e ra mang lolugen e tabinaw rorad u tomuren ni ke yim’ e chitamangin, maku be’ ko ganong rok e ra yag e re tow’ath ney ngak.

6. Mang fan ndan pi’ mat’awun e en nganni’ ngak Reuben? (Genesis 49:​3, 4)

⁶ Machane dan pi’ mat’awun e en nganni’ ngak Reuben. (1 Kron. 5:1) Mang fan? Boch e duw u m’on riy mar parew Bilhah nreb fapi ppin rok Jakob. Bilhah e immoy ni ir e sib rok Rachel ni leengin Jakob nrib t’uf rok ni ke yim’. (Gen. 35:​19, 22) Reuben e reb e pumoon ni fak Leah nreb i leengin Jakob. Sana rayog ni baadag Reuben Bilhah ma de yag ni nge gagiyegnag e ar’ar rok. Fa reb e rayog ni rin’ e re n’ey ni bochan e nge dabi gel feni t’uf Bilhah rok Jakob nga rogon feni t’uf e chitiningin Reuben rok. Demtrug rogon ma ri de m’agan’ Jehovah nge chitamangin ko n’en ni rin’.​—Mu beeg e Genesis 49:​3, 4. 

7. Mang e buch rok Reuben nge piin owchen? (Kum guy fare kahol ni kenggin e “Yiiy rok Jakob.”)

⁷ I gaar Jakob ngak Reuben: “Dab mpar ni gur e th’abi ga’ fam.” I riyul’ e pi thin ney. Der yog e Bible ni bay reb i owchen Reuben ni mang pilung, ara prist, ara profet. Yugu aram rogon miki pi’ Jakob e gayog rok miki mang e piin owchen reb e ganong u Israel. (Josh. 12:6) Immoy yu ngiyal’ ni i m’ug boch e fel’ngin nib manigil rok, maku der yog e Bible ni ki un ko ngongol ndarngal boch nga tomuren.​—Gen. 37:​20-22; 42:37.

8. Mang boch ban’en nrayog ni ngad filed ko n’en ni buch rok Reuben?

⁸ Mang e rayog ni ngad filed riy? Ba t’uf ni ngad athamgilgad nib gel ni ngad t’ared lanin’dad ma gad siyeg e ngongol ndarngal. Faanra bay ba ngiyal’ ni ke yib e lumel ngodad ni ngad rin’ed reb e denen, ma susun e ngad talgad ngad lemnaged rogon nra kirebnag e re n’ey laniyan’ Jehovah, nge chon e tabinaw rodad, nge yugu boch e girdi’. Susun e ku dab da paged talin ni “ra be’ ma mit i n’en ni yung e ir e ra t’ar wom’engin.” (Gal. 6:7) Maku reb e n’en ni buch rok Reuben e ku be puguran ngodad rogon ni ma dag Jehovah e runguy. Yugu aram rogon ndabi yororiydad u wenegan e kireb rodad, machane ra tow’athnagdad u nap’an ni gad ra athamgil ni ngad rin’ed e tin nib fel’.

SIMEON NGE LEVI

9. Mang fan nde m’agan’ Jakob ko n’en ni rin’ Simeon nge Levi? (Genesis 49:​5-7)

⁹ Mu beeg e Genesis 49:​5-7. Bin migid me non Jakob ngak Simeon nge Levi. Machane thin ni yog e be m’ug riy nde m’agan’ ko n’en nrin’ew. Boch e duw u m’on riy me kol Shekem ni be’ nib pumoon u Kanaan Dinah nreb e rugod ni fak Jakob. Ba puluw ni nge damumuw fapi pumoon ni fak Jakob ni bochan e n’en ke buch rok walagrad nib pin, machane Simeon nge Levi e de yag ni ngar gagiyegnagew e damumuw rorow. Ra bannagew fapi pumoon nu Shekem, ma rognew ngorad nra aw e gapas u thilrad ni faan yira maad’adnagrad ni yad gubin, ma aram me m’agan’ fapi pumoon ngay. Ma nap’an ni kab m’ar fapi pumoon ko fare maad’ad ni kan tay ngorad, ma aram me chel Simeon nge Levi ngar “fekew e sayden rorow nib samamith, nga ranow nga lan fare binaw ngar liew urngin e pumoon riy.”​—Gen. 34:​25-29, BT.

10. Uw rogon ni lebug e n’en ni yiiynag Jakob u murung’agen Simeon nge Levi? (Kum guy fare kahol ni kenggin e “Yiiy rok Jakob.”)

¹⁰ Ri magawon laniyan’ Jakob ko n’en ni rin’ e gal pumoon ni fak nem. Ere yiiynag ni yira wereg e piin owcherow u ga’ngin yu Israel. Ba pag 200 e duw nga tomuren, me riyul’ e pi thin nem u nap’an ni thap fare nam nu Israel nga lan fare Nam ni Kan Micheg. Pi binaw nni pi’ ni nge tafanay e ganong rok Simeon e bay u lan e ganong rok Judah. (Josh. 19:1) Ma ganong rok Levi e ni pi’ 48 e binaw ni ngar tafnayed u Israel nra reb ma gin bay riy.​—Josh. 21:41.

11. Mang boch ban’en nib manigil ni rin’ fare ganong rok Simeon nge Levi?

¹¹ Piin owchen Simeon nge Levi e dakur sulod u daken e kireb ni rin’ e gal ga’ rorad. Ganong rok Levi e ra pared ni yad ba yul’yul’ ni fan ko bin riyul’ e liyor. Nap’an ni pi’ Jehovah fare Motochiyel ngak Moses u daken e Burey ni Sinai, ma boor e girdi’ u Israel nra uned ko meybil ko fare liyos ni yaan ba pi fak e garbaw, machane pi Levite e ra manged ngak Moses mar uned i thang e fan rok e piin nra uned ko liyor ko re liyos nem. (Ex. 32:​26-29) I mel’eg Jehovah ni nge fal fare ganong rok Levi nga bang ni ngar pigpiggad ni yad boch e prist. (Ex. 40:​12-15; Num. 3:​11, 12) Boch nga tomuren u nap’an ni cham piyu Israel ko fare Nam ni kan Micheg, me chagil e ganong rok Simeon ko ganong rok Judah ngar chamgad ngak piyu Kanaan ni fan ko n’en nib m’agan’ Jehovah ngay.​—Judg. 1:​3, 17.

12. Mang boch ban’en nrayog ni ngad filed ko n’en ni buch rok Simeon nge Levi?

¹² Mang e rayog ni ngad filed riy? Dab mu pag e damumuw ni nge gagiyegnag e ngongol rom nge pi n’en ga ma dugliy. Ka ban’en ni ma buch ni ngam damumuw u nap’an ni yira rin’ ban’en nib kireb ngom ara be’ nib t’uf rom. (Ps. 4:4) Machane dab da paged talin nde m’agan’ Jehovah ko thin ni yima yog nge ngongol ni yima rin’ u fithik’ e damumuw. (Jas. 1:20) Nap’an nra rin’ be’ ban’en nib kireb ngodad, ndemtrug ko be’ ni ma pigpig ngak Jehovah fa danga’ ma gad ma ngongol u rogon nib m’agan’ Jehovah ngay. Re n’ey e ra ayuwegdad ndab dogned ara da rin’ed ban’en nra gafgownag yugu boch e girdi’. (Rom. 12:​17, 19; 1 Pet. 3:9) Mus ni faanra be rin’ e gallabthir rom boch ban’en nde m’agan’ Jehovah ngay, ma dab mu pagtalin nrayog ni ngam mel’eg ndab mu folwok rorow. Dab mu lemnag ndabiyog ni ngam rin’ e n’en nib m’agan’ Jehovah ngay. Ya ra ayuwegem Jehovah ni ngam rin’ e tin nib fel’ me tow’athnagem.

JUDAH

13. Mang fan nrayog ni magafan’ Judah u nap’an ni taw nga nap’an ni nge non e chitamangin ngak?

¹³ Judah e ir e migid ni non e chitamangin ngak. Rayog ni magafan’ u tomuren ni rung’ag e thin ni yog Jakob ngak fa dalip nib ilal e pumoon ni walagen. Bin riyul’ riy e ku bay boch e oloboch ni ke rin’ ni kub gel e kireb riy. Be m’ug riy ni ki un i giliwnag fare binaw nu Shekem. (Gen. 34:27) Ki un ngak pi walagen ni pumoon ngar pied Josef ni chuway’ ni nge mang sib mi yad bannag e chitamangirad. (Gen. 37:​31-33) Boch nga tomuren mar parew Tamar ni leengin reb e pumoon ni fak, ya be lemnag ni be’ nib pin ni ma pi’ ir ni chuway’.​—Gen. 38:​15-18.

14. Mang boch ban’en nib manigil ni rin’ Judah? (Genesis 49:​8, 9)

¹⁴ Yugu aram rogon min thagthagnag nga laniyan’ Jakob ni nge n’uf Judah me micheg nra buch boch ban’en nib manigil rorad chon e tabinaw rok. (Mu beeg e Genesis 49:​8, 9.) I dag Judah nri ma lemnag e chitamangin ni ke pilibthir. Ki dag e runguy ngak Benjamin ni bin th’abi bitir e pumoon ni walagen.​—Gen. 44:​18, 30-34.

15. Mang boch e kanawo’ nni tow’athnag Judah riy?

¹⁵ I yiiynag Jakob nra ga’ lungun Judah u fithik’ pi walagen ni pumoon. Machane kab n’uw nap’an mfini lebug e re yiiy ney. Yay nsom’on nni weliy murung’agen Judah ni ke ga’ lungun e buch sogonap’an 200 e duw nga tomuren u nap’an ni pow’iy e re ganong nem fare nam nu Israel u daken e ted i yan nga lan fare Nam ni Kan Micheg u tomuren nra chuwgad u Egypt. (Num. 10:14) Boch e duw nga tomuren ma yad e som’on nra chamgad ngak piyu Kanaan ngar feked boch e nam u lan fare Nam ni Kan Micheg. (Judg. 1:​1, 2) Ma David ni ir reb i owchen Judah e ir e som’on ni mang pilung u fithik’ e piin nni mel’egrad ni ngar manged pilung ni kar bad ko re ganong nem. Machane gathi kemus aray, ya ka bay boch.

16. Uw rogon ni lebug fare yiiy ni bay ko Genesis 49:10? (Kum guy fare kahol ni kenggin e “Yiiy rok Jakob.”)

¹⁶ I yog Jakob ni En Nra Gagiyegnag e girdi’ ndariy n’umngin nap’an e ra yib ko tabinaw rok Judah. (Mu beeg e Genesis 49:10) Cha’nem e aram Jesus Kristus. I weliy reb e engel murung’agen ni gaar: “Somol ni ir Got e bayi pilungnag; ni bod rogon David ni ir e ga’ rok.” (Luke 1:​32, 33) Ku yima yog ni ir “fare Layon ni yib ko ganong rok Judah.”​—Rev. 5:5.

17. Uw rogon nrayog ni ngad lemnaged e girdi’ ni bod Jehovah?

¹⁷ Mang e rayog ni ngad filed riy? I tow’athnag Jehovah Judah ni yugu aram rogon ni rin’ boch e oloboch nib gel e kireb riy. Machane sana rayog ni lemnag fapi pumoon ni walagen Judah fan ni tow’athnag Jehovah. Demtrug rogon, ma bay boch ban’en nib manigil ni guy Jehovah rok Judah ma aram fan ni tow’athnag. Uw rogon nrayog ni ngad folwokgad rok Jehovah? Nap’an ni yira pi’ reb e maruwel nib ga’ fan ngak reb e walag, ma som’on e rayog ni ngad sapgad ko pi meewar rok. Machane dab da paged talin nib mudugil ni bay boch i fel’ngin ni ke guy Jehovah nib fel’ u wan’. Ma yaliy Jehovah fel’ngin e pi tapigpig rok. Ere ngkud guyed rogon ni ngad rin’ed e re n’ey.

18. Mang fan nib t’uf ni ngaud gum’an’naged gadad?

¹⁸ Ku gad be fil ko n’en ni buch rok Judah nib t’uf ni ngaud gum’an’naged gadad. Gubin ngiyal’ ni ma rin’ Jehovah e tin ke micheg, machane gathi gubin ngiyal’ ni ma rin’ nrogon ni kad lemnaged ara ngiyal’ ni kad lemnaged ni nge rin’ riy. De ga’ lungun e piin owchen Judah u puluwon e girdi’ rok Got ni ka chingiyal’ nem. Machane ur ayuweged e piin ni mel’egrad Jehovah ni ngar rin’ed e re maruwel ney, ni bod Moses ni ir be’ ko ganong rok Levi, ara Joshua ni ir be’ ko ganong rok Efraim, ara Saul ni Pilung ni ir be’ ko ganong rok Benjamin. Ere ku arrogodad ni ngad ayuweged e piin ke mel’egrad Jehovah ni nga rogned e thin rodad e ngiyal’ ney.​—Heb. 6:12.

19. Mang e rayog ni ngad filed u murung’agen Jehovah ko n’en kad weliyed ko fapi thin ni yog Jakob u m’on ni nge yim’?

¹⁹ Mang e kad filed ko fapi thin ni yog Jakob u m’on ni nge yim’? Ba tamilang ni Got ‘e der ma turguy ban’en nrogon ni ma turguy e girdi’ ban’en.’ (1 Sam. 16:7) Jehovah e ir be’ nrib gum’an’ ma ma n’ag fan e kireb. Yugu aram rogon nder ma pag e girdi’ ni ngaur rin’ed e ngongol nib kireb, machane ku der ma lemnag ni nga i rin’ e pi tapigpig rok urngin ban’en nib fel’ rogon ndab kur olobochgad. Ku rayog ni nge tow’athnag e piin ur rin’ed boch e oloboch nib gel e kireb riy kafram ni faanra riyul’ ni kar kalgadngan’rad ma yad be rin’ e tin nib fel’. Bin migid e article e gad ra weliy riy e n’en ni yog Jakob ngak e tin ka bay e pumoon ni fak ni yad meruk u gubin.