ARTICLE NI NGAN FIL 35
TANG 121 Ba T’uf ni Nguud T’ared Lanin’dad
Rogon ni Ngam Gel ko Pi Ar’ar nib Kireb ni Ma Yib Ngom
“Thingari dab ki par ni denen e be gagiyegnag dowmed ni bogi dowef ni bay yim’, ya ir e ma waliymed ngam folgad ko tin ni be yim’ e dowef romed ni bochan.”—ROM. 6:12.
N’EN YIRA FIL RIY
Nge ayuwegdad ni nge (1) dabki mulan’dad ma (2) dab da paged gadad ko pi lumel ni ma yib ngodad.
1. Mang e ma buch rodad ni gad gubin?
BAY ba ngiyal’ nri ga baadag ni ngam rin’ ban’en nde m’agan’ Jehovah ngay, fa? Faanra arrogon, ma dab mu lemnag ni kam mada’nag reb e skeng ni kab gel e mo’maw’ riy ko tin ma mada’nag e tin ka bay e girdi’. Be gaar e Bible: “Urngin e n’en ni ma waliy e girdi’ nge denen ni ke yib ngomed e ereyer e mit i n’en ni ka ma yib ngak e girdi’.” (1 Kor. 10:13) Re n’ey e be yip’ fan ndemtrug e re miti ar’ar nib kireb ni be yib ngom, maku aram e n’en be yib ngak yugu boch e girdi’. Ere rayog ni nge ayuwegem Jehovah ni ngam gel ko re cham ney.
2. Mang boch e lumel nrayog ni nge mo’maw’ ngak boch e Kristiano nge piin yad be fil e Bible ni ngar gelgad ngay? (Kum guy e sasing.)
2 Ku be gaar e Bible: “Pi n’en ni ma waliy e girdi’ nge denen e ma yib ngak e en ni pag ir ko n’en nib kireb ni be ar’arnag nge waliy faanem nge aw ko wup.” (Jas. 1:14) N’en ma waliy be’ ko kireb e rayog nib thil ko n’en be waliy yugu be’. Bod ni bay boch e Kristiano nsana rayog ni be yib e lumel ngorad ni ngar uned ko par ko pumoon nge ppin, ma boch e sana rayog ni yad boch e pumoon ni yad baadag ni ngar pared e pumoon ara ppin ni yad baadag ni ngar pared e ppin. Ma piin kar talgad i yaliy yaan e ngongol ni puwlag e rayog ni ka yad be ar’arnag ni ngar yaliyed yaan e pi n’ey. Ku arrogon boor e Kristiano ni kar talgad i fanay e falay ni kireb ara unum nib pag rogon ni ku yad ma mada’nag boch e magawon ni aray rogon. Ireray in ban’en ni ma mo’maw’ ngak boch e Kristiano nge piin yad be fil e Bible ni ngar gelgad ngay. Dabisiy ni gad gubin ni bay ba ngiyal’ ni kad lemgad ni bod apostal Paul ni faani yoloy ni gaar: “Faanra gub adag ni nggu rin’ e tin nib fel’, ma ke mus ntin nib kireb e rayog ni gu rin’.”—Rom. 7:21.
Demtrug e ngiyal’ nge gin’en ni gad bay riy, ma rayog ni nge yib e lumel ngodad (Mu guy e paragraph 2)c
3. Faanra i par be’ ni be ar’arnag ban’en nib kireb, ma mang e rayog ni nge tabab ni nge lemnag?
3 Faanra bay ban’en nib kireb ni yig ga ma ar’arnag, ma sana rayog ni ngam lemnag ndariy gelngim ni ngam gel ngay. Ku rayog ni ngam lemnag ndakuriy e athap rom, ya ga be lemnag ni gowa dab kum fel’ u wan’ Jehovah ni bochan e ga be ar’arnag ban’en nib kireb. Machane dariy reb e gali n’ey nib riyul’! Re article ney e be weliy l’agruw e deer ni be tamilangnag e fulweg ko re n’ey. Gal deer nem e: (1) Mini’ e baadag ni ngam lemnag ndariy gelngim ara dakuriy e athap rom? (2) Uw rogon nrayog ni ngam gel ko ar’ar nib kireb?
ROGON NI BAADAG “FAANEM NIB KIREB” NI NGAUD LEMGAD
4. (a) Mang fan ni baadag Satan ni ngad lemnaged ndariy gelngidad ni ngad gelgad ko pi lumel ni ma yib ngodad? (b) Mang fan nrayog ni nge pagan’dad ngay nrayog ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad?
4 Nap’an nra yib e lumel ngodad, ma baadag Satan ni ngad lemnaged ndariy gelngidad ni ngad gelgad ngay. I tamilangnag Jesus e re n’ey u nap’an ni fil ngak pi gachalpen ni ngar meybilgad ni nge lungurad: “Dab mfekmad i yan ko sikeng nib mo’maw’, machane ngam ayuwegmad rok Faanem nib Kireb.” (Matt. 6:13) Ma yog Satan ndabiyog ko girdi’ ni ngar folgad rok Jehovah u nap’an nra yib e lumel ngorad. (Job 2:4, 5) Mang fan ni ma lem Satan ni aray rogon? Satan e ir e pag ir ko ar’ar nib kireb ni yib ngak ma de m’agan’ ngay ni nge par nib yul’yul’ ngak Jehovah. Be m’ug riy ni ma lemnag ni taareb rogodad ngak nib papey ni gad ma digey Jehovah u nap’an nra yib e lumel ngodad. Ki lemnag nrayog ni nge waliy Fak Got nib flont ni nge denen! (Matt. 4:8, 9) Machane am lemnag e re n’ey: Riyul’ nri dariy gelngidad ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad? Danga’! Ba puluw u wan’dad e thin ni yoloy apostal Paul ni gaar: “Re gelngin nem ni ir e ba th’abi gel e yib rok Got, ma gathi gamad e yib romad.”—2 Kor. 4:7.
5. Uw rogon ni kad nanged nib pagan’ Jehovah ngay nrayog ni ngad siyeged e ar’ar nib kireb?
5 Ba thil Jehovah ngak Satan ya ba pagan’ ngay nrayog ni ngad siyeged e ar’ar nib kireb. Uw rogon ni kad nanged e re n’ey? Ya yiiynag Jehovah ni bay ba ulung i girdi’ ni yad boor ni yad ra par ni yad ba yul’yul’ ngak mar mageygad ni yad ba fos u nap’an fare gafgow nib ga’. Am lemnag e n’en be yip’ fan e re n’ey. Jehovah ni ir be’ ndabiyog ni nge ban e ke yog ni gathi ri in e girdi’ ya boor e piin yad ra thap nga lan e bin nib beech e fayleng ni kar beechgad, ma “kar lukniged e mad rorad kar wechwechniged nga rachaen fare Fak e Saf.” (Rev. 7:9, 13, 14) Ere ba tamilang nder lemnag Jehovah ndariy gelngidad ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad.
6-7. Mang fan ni baadag Satan ni ngad lemnaged ndakuriy e athap rodad ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad?
6 Gathi kemus ni baadag Satan ni ngad lemnaged ndariy gelngidad ya ku baadag ni ngad lemnaged ndakuriy e athap rodad, ni gowa bod ndab kud fel’gad u wan’ Jehovah ni bochan e gad be ar’arnag boch ban’en nib kireb. Mang fan ni baadag Satan ni ngad lemgad ni aray rogon? Ya ir e en ndariy e athap rok ma ke dugliy Jehovah ndariy rogon ni nge par ni manemus. (Gen. 3:15; Rev. 20:10) Dariy e maruwar riy ni baadag ni ngkud lemnaged ndakuriy e athap rodad, nib ga’ ni bochan e ka bay e athap rodad ni nge yag e re tow’ath ni baaram ngodad ni ke mul u pa’. Machane gathi taareb rogodad ngak. Bin riyul’ riy e be micheg e Bible ni baadag Jehovah ni nge ayuwegdad ya nge yag e yafos ni manemus ngodad. “Dabun ni nge n’ag be’, ya ba adag ni nge urngin e girdi’ mi yad pi’ keru’rad ko urngin e denen ni yad be rin’.”—2 Pet. 3:9.
7 Bin riyul’ riy e faanra mich u wan’dad ndariy gelngidad ara dakuriy e athap rodad ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad, ma aram e gad be lem ni bod rogon ni baadag Satan. Gad ra nang e re n’ey, ma rayog ni nge ayuwegdad ni ngad dugliyed u wan’dad ni ngad togopuluwgad ngak.—1 Pet. 5:8, 9.
N’EN NRAYOG NI NGAUD LEMNAGED NI BOCHAN E DENEN NI KE AF NGODAD
8. Mang e kub muun ko denen? (Psalm 51:5) (Kum guy “Fan Boch e Thin.”)
8 Ku bay ban’en ni ma k’aringdad ni ngad lemnaged ndariy gelngidad ma dakuriy e athap rodad ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad. Mang e re n’em? Denen ni ke af rok e gal ga’ rodad ngodad.a—Job 14:4; mu beeg e Psalm 51:5.
9-10. (a) Mang e buch rok Adam nge Efa u tomuren nra denengow? (Kum guy e sasing.) (b) Mang wenegan ni ke yib ngodad ni bochan e denen ni ke af ngodad?
9 Am lemnag e n’en ni buch rok Adam nge Efa u tomuren nra denengow. Tomuren nda kur folgow rok Jehovah, ma ranow ra mithgow mar gayew ban’en ni ngar upunguyew yow ngay. Be weliy e Insight on the Scriptures murung’agen e re n’ey ni be gaar: “Denen e k’aringrow ni nge magawon lanin’row, me magafan’row, ma daki pagan’row, mar tamra’gow.” Ere dakuriy ba ngiyal’ nra fel’ e tha’ u thilin Adam nge Efa nge Jehovah. Demtrug e n’en yow ra rin’, ma gubin ngiyal’ nra i magawon lanin’row ma be magafan’row ni bochan e dakur flontgow.
10 Riyul’ nri de taareb rogodad ngak Adam nge Efa, ya yow e dabi yib angin fare biyul ngorow. Machane gadad e rayog ni nge ayuwegdad fare biyul ni ngan n’ag fan e denen rodad me beech e nangan’ rodad. (1 Kor. 6:11) Yugu aram rogon ma ke af e denen ngodad. Ere ku aram fan ni ma magawon lanin’dad, ma ma magafan’dad, ma der ma pagan’dad, ma gad ma tamra’. Bin riyul’ riy e be yog e Bible ni ka be ulul e denen ni nge gagiyegnag e girdi’. Maku ireray e n’en be rin’ ngak urngin e girdi’ ni kub muun ngay e “piin ni gathi taareb rogon e denen rorad ko denen ni rin’ Adam ni faan daki fol ko tin ni ta’ Got chilen.” (Rom. 5:14) Machane de t’uf ni ngad lemnaged ndariy gelngidad ma dakuriy e athap rodad ni bochan e kan gargelegdad ni bay e denen rodad. Rayog ni ngad siyeged e pi lem ney nde puluw. Ni uw rogon?
Denen e k’aring Adam nge Efa ni nge magawon lanin’row, me magafan’row, ma daki pagan’row, mar tamra’gow (Mu guy e paragraph 9)
11. Mang e susun ni ngad rin’ed ni faanra gad be lemnag ndariy gelngidad ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad, ma mang fan? (Roma 6:12)
11 Bochan ndawor da flontgad, ma bay yu ngiyal’ nrayog ni ngaud lemnaged ndabiyog ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad. Gowa bod ni bay ba lam ni gad be rung’ag ni be yog ngodad ndabiyog ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad. Machane susun e dab da motoyilgad ngay. Mang fan? Ya be yog e Bible ndariy rogon ni ngad paged e denen ni nge ‘gagiyegnagdad.’ (Mu beeg e Roma 6:12.) Re n’ey e be yip’ fan nrayog ni ngad dugliyed ndab da rin’ed e tin nib kireb ni gad ma ar’arnag. (Gal. 5:16) Ba pagan’ Jehovah ngay nrayog ni ngad siyeged e pi lumel ni ma yib ngodad, ya ra danga’ ma dabi yog ngodad ni ngad rin’ed e re n’ey. (Deut. 30:11-14; Rom. 6:6; 1 Thess. 4:3) Ere ba tamilang ni bay gelngidad ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad.
12. Mang e susun ni ngad rin’ed ni faanra gad be lemnag ndakuriy e athap rodad ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad, ma mang fan?
12 Ku arrogon nnap’an ni gad ra lemnag ndakuriy e athap rodad ya gad be lemnag ni gowa dab kud fel’gad u wan’ Jehovah ni bochan e gad be ar’arnag ban’en nib kireb, ma ngad nanged ni be buch e re n’ey ni bochan e dawor da flontgad ma susun e dab da lemgad ni aray rogon. Mang fan? Ya be yog e Bible ni manang Jehovah ni gad bogi tadenen. (Ps. 103:13, 14) Manang “gubin ban’en” u rarogodad nib muun ngay rogon ni ma magawonnagdad e denen ni be’ nge be’. (1 John 3:19, 20) Faan gad ra cham ko ar’ar nib kireb ni bay rodad ma dab da paged gadad ngay, ma aram e rayog ni ngad pared ni gad bbeech u p’eowchen Jehovah. Mang fan nrayog ni nge pagan’dad ko re n’ey?
13-14. Faanra gad ma ar’arnag boch ban’en nib kireb, ma gur aram e be yip’ fan ndab da fel’gad u wan’ Jehovah? Mu tamilangnag.
13 Be yog e Bible nrib thil e bin ngan ar’arnag ban’en nib kireb nge bin ngan rin’ e n’en nib kireb ni yibe ar’arnag. Gathi gubin ngiyal’ nrayog ni ngad taleged gadad ndab kud ar’arnaged ban’en nib kireb, machane rayog ni ngad taleged gadad ndab da rin’ed e re n’em. Bod ni bay boch e Kristiano u Korinth ko bin som’on e chibog ni ur moyed ni yad boch e pumoon ni yad ma par e pumoon ara ppin ni yad ma par e ppin. I yoloy Paul ni gaar: “Ba’ boch i gimed ni immoy ni aram rogon.” Ere gur, re n’ey e be yip’ fan ndakuriy ba ngiyal’ nra ar’arnaged e par ko pumoon nge pumoon nge ppin nge ppin? Dabisiy ni danga’, ya ba ga’ nrib mo’maw’ ni ngan tal i ar’arnag boch ban’en ni aray rogon. Machane pi Kristiano ni ur t’ared lanin’rad ma da ur rin’ed e pi n’en ni ur ar’arnaged e yad ba fel’ u wan’ Jehovah. I tayrad ni yad e piin ‘kan beechnagrad.’ (1 Kor. 6:9-11) Ku arrogon e n’en nrayog ni nge buch rom.
14 Demtrug e re miti ar’ar nib kireb ni be yib ngom, ma rayog ni ngam gel ngay. Mus ni faanra dabiyog ni ngam chuweg ni gubin, machane rayog ni ngaum t’ar lanin’um mag siyeg ni ngam ‘rin’ e pi n’en ni ir e mm’agan’ dowam nge lanin’um ngay.’ (Efe. 2:3) Uw rogon nrayog ni ngam rin’ e re n’ey, mag gel ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngom?
ROGON NI NGAM SIYEG E LUMEL NI KE YIB NGOM
15. Ra ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad, ma mang fan nib t’uf ni ngad nanged e pi meewar rodad?
15 Ra ngam gel ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngom, mab t’uf ni ngam nang e pi meewar rom. Mu kol ayuw ndab ‘mbannigem.’ (Jas. 1:22) Ga ra gaar u wan’um, ‘Bay boch e girdi’ ni ka boor e alkul ni yad ma unum ko tin gu ma unum,’ ni bochan e nge m’ug nde gel e kireb ko n’en ga be rin’, ara lungum, ‘Faan gomanga ri be t’ufegeg leengig, ma dab gu adag ni nggu yaliy yaan e ngongol ni puwlag’ ni bochan e nga mon’ e kireb riy nga daken be’, ma aram e ra gel e mom riy ni ngam pagem ko lumel ni be yib ngom. Ere dab mu guy rogon ni ngam gay e tawey rom ko ngongol nib kireb ni ga be rin’. Dab mon’ e kireb nga daken be’ ni bochan e ngongol rom.—Gal. 6:7.
16. Uw rogon nrayog ni ngam dugliy u wan’um ni ngam rin’ e tin nib fel’?
16 Gathi kemus nib t’uf ni ngam nang e pi meewar rom, ya kub t’uf ni ngam dugliy u wan’um ndab mu pagem ngay. (1 Kor. 9:26, 27; 1 Thess. 4:4; 1 Pet. 1:15, 16) Mu tay fanam i yan ko n’en ma momnag ngom ni ngam ar’arnag boch ban’en nib kireb nge ngiyal’ ni ma buch riy. Rayog ni bay ban’en ara ba ngiyal’ u reb e rran nib mom ni nge yib e lumel ngom ni ngam rin’ ban’en nib kireb. Bod ni gur, ba mo’maw’ ni ngam siyeg e lumel ni ke yib ngom u nap’an ni ke aw parwom ara ke n’uw e nep’, fa? Mu fal’eg rogom u m’on riy, mag dugliy e n’en ngam rin’. Ngiyal’ nth’abi fel’ ni ngam rin’ e re n’ey riy e u m’on ni nge yib e lumel ngom.—Prov. 22:3.
17. Mang e rayog ni ngad filed ko n’en ni rin’ Josef? (Genesis 39:7-9) (Kum guy e sasing.)
17 Am lemnag e n’en ni rin’ Josef u nap’an ni guy leengin Potifar rogon ni ngar parew. I siyeg e re n’em ni ka chingiyal’ nem. (Mu beeg e Genesis 39:7-9.) Mang e rayog ni ngad filed ko re n’ey? Ke mu’ Josef i dugliy u m’on riy ni nge rin’ e tin nib fel’ u m’on ni nge guy leengin Potifar rogon ni ngar parew. Ere ku arrogom nrayog ni ngam dugliy u wan’um ni ngam rin’ e tin nib fel’ u m’on ni nge yib e lumel ngom. Faan ga ra rin’ e re n’ey ma nap’an nra yib e lumel ngom, ma aram e ra mom ni ngam rin’ e n’en kam dugliy u m’on riy.
Mu siyeg e lumel ni ke yib ngom ni ka chingiyal’ nem ni bod Josef! (Mu guy e paragraph 17)
NGAUM PAR NI GA BE ‘CHANGAR NGOM’
18. Uw rogon nrayog ni ngam gel ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngom? (2 Korinth 13:5)
18 Ra ngam gel ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngom, mab t’uf ni ngaum par ni ga be ‘changar ngom’ ni aram e be yip’ fan ni ngaum yaliy rarogom ni gubin ngiyal’. (Mu beeg e 2 Korinth 13:5.) Ba t’uf ni nge ba ngiyal’ mag fal’eg i lemnag rogon e lem ni ga be tay nge ngongol rom, mag thilyeg e tin nib t’uf ni ngam thilyeg riy. Bod ni mus ni faanra ke yag ni ngam siyeg e lumel ni ke yib ngom, ma rayog ni ngam fithem ni nge lungum: ‘Uw n’umngin nap’an mfini yag ni nggu siyeg e re n’em?’ Faanra kam nang nde yag ni ngam siyeg ni ka chingiyal’ nem, ma dab mu damumuw ngom. Ya ngam lemnag boch ban’en nrayog ni ngam rin’ ni ngam ayuwegem ko yay ni migid ni ke yib e lumel ngom. Ere mu fithem ni nge lungum: ‘Nap’an nra yib reb e lem nde puluw nga lanin’ug, ma rayog ni ngguy rogon ni nggu tal i lemnag e re n’em nib papey boch, fa? Be mo’maw’ ngog ni nggu siyeg e lumel ni be yib ngog ni bochan e pi n’en nug ma chuweg e chalban rog ngay, fa? Gu ma gurnageg ni nge dab kug yaliy yaan e ngongol ni puwlag, fa? Gu manang fan ni gubin ngiyal’ nra yib angin e pi motochiyel rok Jehovah ngog ngki mada’ ko ngiyal’ nib t’uf ni nggu t’ar lanin’ug ndab gu rin’ ban’en nib kireb, fa?’—Ps. 101:3.
19. Faanra der yag ni ngad dugliyed boch ban’en nib achig nib fel’ rogon, ma uw rogon nrayog ni nge mo’maw’nag ngodad ni ngad siyeged e pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad?
19 Nap’an ni ga be yaliy rarogom, ma ngam guy rogon ndab mu tabab ni ngam gay e tawey ko ngongol nib kireb ni ga be rin’. Be gaar e Bible: “Mini’ e rayog ni nge nang fan laniyan’ e girdi’? Dakuriy yugu reb e ban’en ni aram feni sasaliyeb; ke pag rogon feni m’ar ndab ki gol.” (Jer. 17:9, BT) I yog Jesus ni gum’irchaen e girdi’ e aram e gin ma sum e “lem nib kireb” riy. (Matt. 15:19) Bod ni be’ ni ke tal i yaliy yaan e ngongol ni puwlag e rayog ni nge munmun me lemnag ndariy e riya’ riy ni nga i yaliy boch e sasing nra pug e ar’ar rok be’, ni bochan e gathi yaan be’ ndariy e mad u daken. Fa reb e rayog ni nge gaar u wan’, ‘De kireb ni ngaug susunnag u lanin’ug nug be rin’ boch ban’en nib kireb ni faanra da gur rin’ e pi ngongol nem.’ Faanra i lem be’ ni aram rogon, ma gowa bod ni be lemnag u m’on riy rogon ni nge ‘rin’ e tin nib kireb ni be ar’arnag e dowef rok.’ (Rom. 13:14) Ere uw rogon nrayog ni ngam siyeg e re n’ey? Ngam nang boch ban’en nib achig nder yag ni ngam dugliy nib fel’ rogon nra k’aringem ni ngam dugliy ni ngam rin’ boch ban’en nde puluw ni bod ni ngam pagem nga reb e ngongol nib kireb, ngemu’ mag siyeg e pi n’em.b Kum siyeg e “lem nib kireb” nrayog ni nge k’aringem ni ngam gay e tawey rom ko ngongol nib kireb ni ga be rin’.
20. Mang e gad be athapeg boch nga m’on, ma mang e ra ayuwegdad e chiney?
20 Kad filed nrayog ni nge ayuwegdad Jehovah ni ngad siyeged e pi lumel ni ma yib ngodad. Maku reb e bochan e runguy rok, ma bay e athap rodad ko yafos ni manemus u lan e bin nib beech e fayleng. Ri gad ra felfelan’ ko ngiyal’ nrayog ni ngad pigpiggad ngak Jehovah ndaki t’uf ni ngad chamgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad! Machane nap’an ni gad be sonnag e re ngiyal’ i n’em, ma rayog ni nge pagan’dad ngay ni bay gelngidad nge athap rodad ni ngad gelgad ko pi ar’ar nib kireb ni ma yib ngodad. Faanra tow’athnagdad Jehovah ko athamgil ni gad be tay, ma rayog ni ngad gelgad!
TANG 122 Ngad Pired ni Gad Ba Mudugil!
a FAN BOCH E THIN: Fare bugithin ni “denen” ni yima fanay u Bible e rayog ni nge yip’ fan e ngongol nib kireb ni kan rin’, ni bod ni ngan moro’ro’, ara nge par be’ nge be’ ni gathi mabgol rok, ara ngan thang e fan ku be’. (Ex. 20:13-15; 1 Kor. 6:18) Machane fare bugithin ni “denen” nrogon ni kun fanay u yugu boch e thin nu Bible e be yip’ fan rarogodad ndawor da flontgad ni ke af ngodad u nap’an ni kan gargelegdad, ni yugu aram rogon ndawor da rin’ed ban’en nib kireb.
b Mu tay fanam i yan riy ni fare pagel ni kan weliy murung’agen ko Proverbs 7:7-23 e bay boch ban’en nib achig nde yag ni nge dugliy nib fel’ rogon u m’on ni nge dugliy ni nge rin’ ban’en nde puluw ni aram e un ko ngongol ndarngal.
c MURUNG’AGEN E SASING: Ba’ ni gilay’: Nap’an ni bay reb e walag ni kab pagel u bangi ban’en ni yima pi’ e coffee nge boch ban’en riy ni chuway’, me guy l’agruw i pumoon ni yow be dag e t’ufeg rorow ngorow u fithik’ey. Ba’ ni mat’aw: Ke guy reb e walag nib pin l’agruw ni’ ni yow be thoy e tamagow.