NKANDA WU TIAGU
1 Minu Tiagu, kisadi ki Nzambi ayi ki Mfumu’itu Yesu Klistu:
Yimfila zimboti kuidi 12 di mimvila* midi mu bibuangu biviakana.
2 Zikhomba ziama, luyangalala bo lumviokila mu zithotolo zi phila mu phila. 3 Kibila benu luzebi buboti ti, bo kiminu kinu kinthotu, kiala buta khadulu yi kukindama. 4 Vayi bika khadulu yi kukindama, yidukisa kisalu kiandi, muingi luba baduka ayi bafuana mu ziphila zioso, muingi lubika khambu ni kiuma.
5 Diawu, boti vadi mutu mu benu wukhambulu nduenga, buna bika katatamana kudinda yawu kuidi Nzambi, kibila nandi wumvananga yawu mu luzolo kuidi baboso mu khambu fundisa. Ayi nandi wala kumvana yawu. 6 Vayi kafueti tatamana kudinda yawu mu kiminu mukhambu ba divuda, kibila divuda didi buka mayo ma ḿbu, bannata kuidi phemu mu zikhonzu zioso. 7 Bukiedika, mutu awowo widi divuda, kabika vingila kutambula kiuma kuidi Yave; 8 kibila nandi widi divuda ayi kasi ko lufiatu mu mambu moso kamvanga.
9 Bika khomba wukhambulu mbakulu, kayangalala mu kibila ki lunungu kadi va mesu ma Nzambi, 10 ayi no widi busina kayangalala mu kulonguka kuyikululanga. Kibila mutu widi busina, mvandi wala fua dedi bumfuilanga biteka bi nsitu. 11 Kibila bo muinya wunteka,* mbazu yi muinya yinkumisanga nti, biteka bimbuanga ayi kitoko ki biteka beni kimmananga. Bobuawu mvandi mutu widi busina, wala fuila va mbata busina buandi.
12 Mayangi kuidi mutu wuntatamana kukindama bo kamviokila mu zithotolo, kibila na kubaka lunungu va mesu ma Nzambi, wala tambula kolowa yi luzingu lo Yave kakanikisa kuidi bo bantatamananga kunzola. 13 Bo mutu kamviokila mu zithotolo kabika tuba: “Nzambi widi mu kuthota.” Kibila tulendi thota ko Nzambi ayi Nzambi kalendi thota ko ni mutu mu mambu mambi. 14 Vayi kadika mutu wunthotuanga ayi wumvukumukanga mu ziphuila* ziandi veka. 15 Ayi bo phuila* yimbanga yingolo, yintuadisanga disumu; bosi disumu dintuadisanga lufua.
16 Zikhomba ziama zi luzolo, bikanu kuvunuka. 17 Nkhailu woso wumboti ayi wuvedila, wumfuminanga kuidi Tata widi ku kiezila ki diyilu, no wukhambu balukanga buka bumbalukilanga mvevu.* 18 Nandi wu tuvana luzingu bo tuyuwa diambu diandi didi kiedika, kibila buawu bubela luzolo luandi, muingi tuba batu batheti basolu mu bivangu biandi.
19 Zikhomba ziama zi luzolo, tebukanganu moyo mambu amama: benu boso lufueti ba nzaki* mu kukuwa, vayi lubika fika kolukanga ayi lubika fika fuemanga. 20 Kibila mutu na kuba mu nganzi, kavanganga ko mambu masonga va mesu ma Nzambi. 21 Diawu, lozanu mvindu woso ayi mambu moso mambi. Ayi mu kukikulula, vitikanu diambu di Nzambi dio dilenda vukisa luzingu luinu muingi dikota mu mintima minu.
22 Lubika ba batu bankuwanga to, vayi sadilanu mambu lunkuwa muingi lubika kuyivuna. 23 Kibila mutu wunkuwanga to mambu mukhambu ku masadila, widi buka mutu wuntala kizizi* kiandi va lumuenu. 24 Bo kammana kuyitala, wunkuenda kuandi ayi wunzimbakana buidi nandi kadidi. 25 Vayi woso wumfiongunina buboti nsiku wuvedila,* wuntuadisanga kiphuanza ayi wuntatamana mu wawu, nandi kasiedi ko mutu wunkuwa ayi wunzimbakana, vayi widi mutu wunsadilanga mo kankuwa. Ayi mambu moso kamvanga, mala kuntuadisa mayangi.
26 Mutu wunyindula ti wunsadilanga Nzambi, vayi kayadilanga ko munu’andi,* widi mu kuvuna ntim’andi ayi mbuongimini’andi yidi yiphamba. 27 Phila yi kubuongimina yidi yivedila* ayi yikhambulu mvindu va mesu ma Tat’itu Nzambi, yakayi: kukieba bana batsiana* ayi mimfuizi mu zitsatu ziawu ayi kutatamana kuba bavasuka mu mambu ma nza.
2 Zikhomba ziama, bukiedika ti benu luidi mu kumonisa kiminu kuidi Mfumu’itu yi nkembu Yesu Klistu ayi mu yoyawu thangu kumonisa luvasanu kuidi bankaka? 2 Yindulanu boti batu buadi ba bekota ku nzo’inu yi lukutukunu. Wumueka bevuata nela* yi wola mu zinzala ayi bikhutu bithalu, vayi wunkaka kasi ko mbakulu ayi bevuata bikhutu bidi mvindu, 3 bukiedika ti munkuiza kamba no bevuata bikhutu bi thalu: “Kala avava, va kibuangu ki nzitusu,” vayi no wukhambulu mbakulu lunkuiza nkamba: “Ba wutelama” voti “kala va kiteva* yinthetikanga malu mami”? 4 Ma kumonika, bukiedika ti luisimmonisa ko luvasanu kuidi batu badi va khat’inu ayi luisinkituka ko mimfundisi bambakanga makani makhambu fuana?
5 Yuwanu zikhomba ziama zi luzolo. Bukiedika ti Nzambi kasa sola ko bo badi biphumbulu va mesu ma batu muingi baba bisina mu kiminu ayi bavua Kintinu kio Nzambi kakanikisa kuidi bo ba kunzolanga? 6 Vayi benu lunlenzanga biphumbulu. Lusa zaba ko ti bisina bawu ba mutuadisanga ziphasi ayi ba lufundanga mu zinzo zi lufundusu? 7 Basi ko bawu bamvuezanga dizina di nzitusu, dio Nzambi ka luvana? 8 Boti benu luntumukina nsiku wu Mose wuntuba: “Fueti zola wadi yaku dedi bo wuyizodilanga ngie veka,” buna mambu mamboti lumvanganga. 9 Vayi boti luntatamana kumonisa luvasanu va khat’inu, buna luidi mu kuvola disumu ayi bala ku luzengila nkanu mu kulevula nsiku.
10 Kibila boti mutu widi mu kutumukina Minsiku, vayi widi mu kulevula mua diambu, buna nandi widi mu kulevula Minsiku mioso. 11 Kibila yoyawu Nzambi yituba: “Bika kuvanga kiphinga,” nandi mvandi wutuba: “Bika kuvonda.” Diawu, boti ngie wisimvanga ko kiphinga vayi wumvonda, buna widi mu kulevula Minsiku mioso. 12 Tubanganu ayi vangilanganu mambu banga batu bankuiza fundusu mu minsiku mintuadisanga dikabu didi kiphuanza. 13 Kibila woso wukhambu monisanga kiadi, bala kumfundisila mu khambu kummona kiadi. Ayi kiadi kinnunganga lufundusu.
14 Zikhomba ziama, ndandu mbi yidi mutu kutuba yidi kiminu, vayi kamonisanga ko kiawu mu mavanga? Bukiedika ti kiawu kilenda kumvukisa? 15 Boti vadi khomba yi dibakala ove yinkietu wukhambulu ki kuvuata ni ki kudia mu kilumbu, 16 ayi wumueka mu benu wu kunkamba: “Yenda mu ndembama, tomba ki kuvuata ayi dia buboti, vayi kasa mvana ko ni kiuma muingi kunsadisa, buna nkinza mbi mawu madi? 17 Bobuawu mvandi, kiminu kikhambu monusuanga mu mavanga, kidi kifua.
18 Vayi mutu na kutuba: “Ngie widi kiminu vayi minu yidi mavanga mammonisa kiawu. Mbonisa kiminu kiaku kikhambulu mavanga ayi minu yinkuiza kumonisa kiminu mu mavanga mami. 19 Boti ngie wunkikinina ti vadi Nzambi yimueka to, didi diambu dimboti. Vayi zaba ti ziphevi zimbi, mvawu bankikininanga ayi ba kummonanga boma. 20 Ngie nkua buvungisi, wuntomba kumona buidi kiminu kikhambu monusunuanga mu mavanga kididi kiphamba? 21 Bukiedika ti Abalahami tat’itu, kasa tedulu ko mutu wusonga mu mambu kavanga, bo kavana muan’andi Isaki banga nkhailu va kikumu? 22 Mona ti kiminu kiandi kimonusunu mu mavanga ayi kiawu kiyiza ba kiduka mu kibila ki mambu kavanga. 23 Ayi mu phila ayoyo, mambu amama masunduka: “Abalahami wulekila kiminu mu Yave, ayi nandi wuyiza tedulu mutu wusonga” ayi mvandi wuyiza tedulu nkundi wu Yave.
24 Lummona ti mutu wala tedulu wusonga mu mambu kamvanga, kubika kuandi to mu kutuba ti widi kiminu. 25 Bobuawu mvandi, Laabi nkietu wu kindumba, wutedulu mutu wusonga mu mambu kavanga, bo kayamba buboti minlenga mambu ayi bo kaba tinisina mu nzila yinkaka. 26 Dedi bo nyitu yikhambulu monyo* yididi yifua, bobuawu mvandi kiminu kikhambu monusu mu mavanga, kidi kifua.
3 Zikhomba ziama, bawombo mu benu babika tomba kuba minlongisi, kibila benu luzebi ti befu tuala tambula lufundusu lulutidi ngolo. 2 Befu boso tumvanganga zinzimbala khumbu ziwombo. Ayi woso mutu wukhambu vanganga zinzimbala mu mambu kantuba, buna widi wuvedila ayi mvandi kalenda yala nyitu’andi yoso. 3 Befu kutula minsinga mu munu wu mvalu muingi ka tutumukina, buna tunkuiza nunga kutuadisa mvandi nyitu’andi yoso. 4 Talanu mvandi makumbi, kheti madi manneni ayi mandiatusuluanga mu phemu yingolo, vayi mawu mantuadusuluanga mu mua khongolo* ayi mutu wundiatisa diawu, kalenda ku dibalula yoso khonzu, mu kusadila khongolo beni.
5 Bobuawu mvandi, ludimi kidi kinama kiluelu ki nyitu, vayi lu kinyemisanga mu mambu manneni. Benu luzebi ti mua mbazu to yintombuluanga muingi kutatika nsitu woso. 6 Ludimi mvandi luidi buka mbazu. Kiawu kidi kinama ki nyitu kiwedi mambu mawombo makhambulu masonga, kibila luawu lumbivisanga nyitu’itu yoso ayi lumvikanga luzingu luitu loso, dedi bo mbazu yikhambu dokanga,* yimvikilanga. 7 Batu balenda nunga ayi bannunganga kutuila ayi kuyadila mintindu mioso mi bibulu, zinuni, bivangu binkokumukanga ayi bibulu bi nlangu. 8 Vayi, vasi ko ni mutu wulenda yadila munu.* Wawu wisi ko lukinzu, wuntuadisanga mambi ayi mvandi widi buka kiyimbu kintuadisanga lufua. 9 Muawu tunzitisilanga Yave Tat’itu ayi muawu tunsingilanga batu bavangulu mu kifuani ki Nzambi. 10 Mu wowawu munu mumbasikilanga lusakumunu ayi mvandi zitsingulu.
Zikhomba ziama, buisi ko buboti mambu kubela mu phila ayoyo. 11 Lumana mona tho yi nlangu yimbasisa mu khumbu yimueka nlangu wumboti ayi nlangu widi ndudi? 12 Zikhomba ziama, bukiedika kuandi ti nti wu figu wulenda buta makundi ma olive voti nti wu vinu kubuta zifigu? Bobuawu mvandi, tho yi nlangu wu tsalu yilendi basisa ko nlangu widi lueki.
13 Nani mu benu widi nduenga ayi phisulu? Bika kamonisa mavanga mandi mamboti mu zikhadulu ziandi, va kimueka na khadulu yi kuyivumbika, yinkuizilanga mu kuba nduenga. 14 Vayi boti kiphala kingolo* ayi ziphaka bidi mu mintima minu, buna bikanu ku kinyemisa ayi bikanu kutubanga mambu makhambulu nguizani na kiedika. 15 Ayoyo yisi ko nduenga yi Nzambi, vayi yidi yi nza, yi bibulu ayi yi ziphevi zimbi. 16 Kibila voso vadi kiphala ayi ziphaka, vadi mvandi divunza ayi ntindu woso wu mambu mambi.
17 Vayi nduenga yi Nzambi theti yidi yidiodila bosi yi ndembama, yilembama, yikubama muingi kutumukina, yiwedi kiadi, yidi mimbutu mimboti, yisi ko luvasanu ayi yisi ko luvunu. 18 Kubotula kuandi amomo, batu bantuadisanga ndembama, bankunanga mbutu wu busonga mu ndembama.
4 Mbi bi luvanganga kunuana ayi bintuadisanga mimvita va khat’inu? Zisi ko zinzinunu zinu zi kinsuni, zinnuananga nzingu mu khat’inu? 2 Benu luntombanga biuma, vayi lubakanga ko biawu. Luntatamananga kuvonda ayi kuzinina, vayi lununganga ko kubaka bio muntomba. Luntatamananga kunuana ayi kuvanga mimvita. Benu luisi ko biawu, kibila lulindanga ko. 3 Ayi bo lundinda, lutambulanga ko, kibila lundindilanga biawu mu mayindu mambi, muingi kukuangidika zitsatu zinu zi kinsuni.
4 Bankua kitsuza, lusa zaba ko ti bukundi na nza, buntuadisanga kimbeni na Nzambi? Diawu, woso wuntomba kuba nkundi wu nza, wuyikitulanga mbeni yi Nzambi. 5 Benu lummuena ti mu phamba Masonoko mantubila: “Mayindu madi mu khat’itu, mantatamana mawala mu zinzinunu ayi nsoki”? 6 Vayi mamboti malutidi Nandi ka tumonisanga, maviokidi kitesu.* Diawu Masonoko mantubila: “Nzambi wunlendanga batu ba yinangikanga, vayi wummonisanga mamboti malutidi kuidi batu ba kikululanga.”
7 Diawu, tumukinanu Nzambi, vayi bayisanu Nkadi’ampemba, ayi nandi wala ku lutina. 8 Fikamanu Nzambi ayi nandi wala ku lufikama. Benu bankua masumu, sukulanu mioko minu ayi diodisanu mintima minu, benu bankua divuda.* 9 Banu mu kiunda, nyonganu ayi dilanu. Bika masevu minu makituka bidilu ayi mayangi minu makituka kiunda. 10 Lukikulula va mesu ma Yave ayi nandi wala ku lunangika.
11 Zikhomba ziama, lubika kifu ki kutubilanga bankaka bubi. Woso wuntubila bubi khomb’andi voti kumfundisa, widi mu kutubila bubi ayi kufundisa minsiku. Ayi ngie kufundisa minsiku, buna wisinsadila ko mambu madi muawu, vayi ngie widi mu kukituka mfundisi wu minsiku. 12 Vayi vadi mutu wumueka to Wumvananga Minsiku ayi widi Mfundisi, no widi mangolo ma kuvukisa ayi kutulula. Buabu, ngie widi nani muingi kufundisa wadi yaku?
13 Yuwanu, benu luntubanga: “Bubu voti yono, yala kuenda ku divula dinkaka, yela viokisila kuna mvu ayi yela vanga kuna lungosu, muingi kubaka zimbongo ziwombo”, 14 kheti mukhambu zaba buidi bunkuiza bela luzingu luinu kimba yono. Kibila benu, luidi buka dibungi* dimmonikanga mu mua thangu ayi dinzimbalanga. 15 Vayi, khanu mufueti tubilanga abubu: “Yave na kutia ayi na ku tuvana monyo, tunkuiza vanga mambu amama voti manani.” 16 Vayi mambu mammonikanga madi, benu lu kinangikanga ayi lu kinyemisanga mu mambu lutidi kuvanga. Lunyemu loso alolo, luidi lumbi. 17 Diawu boti mutu zebi diambu disulama kafueti vanga, vayi kheti bobo kasimvanga ko diawu, widi mu kusumuka.
5 Buabu benu bisina, dilanu ayi nyonganu mu kibila ki mambu mambi ma lukuizila. 2 Busina buinu bumeni kubola ayi zitselele bameni kudia bikhutu binu. 3 Wola ayi palata bidi yinu, bimeni kuwala khasu* ayi khasu beni, yala vana kimbangi kuidi benu ayi yawu yala dia minsuni minu. Busina munlundanga, buala ba buka mbazu mu bilumbu bitsuka. 4 Talanu, bisadi bakongudi mbongu mu zitsola zinu, bantatamana kudila kibila lusa bafuta ko zimbongo ziawu. Ayi bidilu biawu, bitukidi mu matu ma Yave, nkua minkangu. 5 Va ntoto benu luneti luzingu lu busina ayi lukiveni mu minyengu mi nza. Lumeni kutola banga bibulu bimvingila kilumbu ba kuba vonda. 6 Benu luzengila nkanu ayi luvonda mutu wusonga. Nzambi kasa kuangalala ko mu mambu luvanga.
7 Diawu zikhomba ziama, banu mvibudulu nati Mfumu kala kuiza. Mvandi talanu phila mvati kamvingilanga mu mvibudulu mbongu yi ntoto. Nandi wumvingilanga nati yawu yala nokina zimvula zitheti ayi zitsuka. 8 Benu mvinu, monisanu mvibudulu ayi kindisanu mintima, kibila Mfumu wambelama kukuiza.
9 Zikhomba, lubika nyunguta mu matedi bankaka, muingi babika ku lufundisa. Talanu, Mfundisi weka va muelu! 10 Zikhomba, mu matedi kukindama mu ziphasi ayi kumonisa mvibudulu, landakananu kifuani ki mimbikudi, babikudila mu dizina di Yave. 11 Mu matedi batu bakindama, befu tuntubanga: Nyenzi’awu bawu bakindama. Benu muyuwa mu matedi kukindama ku Yobi ayi lumona mfutu wudedakana Yave kamvana ayi lumona mvandi ti Yave widi luzolo luwombo mu ntima ayi widi nkua kiadi.
12 Ayi bulutidi zikhomba ziama, lubika sadila diyilu voti ntoto bo lunleva phesi ayi lubika leva phesi mu kioso kua kiuma. Vayi ngie kutuba ti wunkuiza vanga diambu, wufueti vanga diawu. Ayi ngie kutuba ti wisinkuiza vanga ko diambu, buna bika kuvanga diawu muingi lubika fundusu.
13 Vadi mutu widi mu kutovuka va khat’inu? Bika katatamana kusambila. Vadi mutu widi mu mayangi? Bika kayimbila* minkunga. 14 Vadi mutu widi mu kubela va khat’inu? Bika nandi katela bakulutu ba kimvuka, muingi bannata mu nsambu ayi bamvinda nzeta mu dizina di Yave. 15 Ayi nsambu wumvangimina mu kiminu, wunkuiza vanga mutu wumbela,* kabeluka ayi Yave wunkuiza ntelimisa. Mvandi wunkuiza baka nlemvu boti masumu kabe vola.
16 Diawu, fungulanu* masumu minu kuidi badi yinu ayi lunatasananga mu minsambu, muingi lubeluka. Kibila nsambu wu mutu wusonga, widi mangolo mawombo. 17 Elia wuba mutu buka befu.* Vayi mu thangu kasambila mu kiminu muingi mvula yibika kubue noka, zimvula zikangama va kibuangu beni mu mimvu mitatu ayi zingonda zisambanu. 18 Ayi bo kabue sambila, diyilu dinokisa zimvula ayi ntoto wubuta mbongu.
19 Zikhomba ziama, boti wumueka mu benu widi mu kuvekuka mu kiedika ayi wunkaka na kunsadisa kuvutuka, 20 buna luzaba ti mutu wunsadisa wunkaka bevola disumu kubika zinzila zimbi, wunkuiza mvukisa mu lufua ayi wunkuiza fuka masumu mawombo.
Voti: “makabu.”
Voti: “wunteba.”
Voti: “zinzinunu.”
Voti: “nzinunu.”
Voti: “phosi.”
Voti: “nsualu; thinu.”
Voti: “kinya; busu.”
Mawu mansundula, Diambu di Nzambi.
Lit: “ludimi luandi.”
Voti: “yidiodila.”
Voti: “bafuilu matata.”
Voti: “nlunga.”
Voti: “khuala.”
Lit: “phevi.” Tala Tsudukusu Bikuma.
Voti: “kibindukulu; guiador.”
Lit: “Ngeena.”
Lit: “ludimi.”
Lit: “kiphala ki ndudi.”
Voti: “malutidi.”
Voti: “muidi kheti kheti.”
Voti: “ḿbungi.”
Voti: “kufusa.”
Voti: “kayola.”
Voti ḿba: “wuvonga.”
Voti: “zabikisanu.”
Voti: “wuba mabanza buka befu.”