Proverbios
24 Maʼ a tsʼíiboltik bix kuxlik le kʼasaʼan máakoʼoboʼ
mix a yaayamtik a wantal tu yéeteloʼob,+
2 tumen chéen loolob tuukuloʼob yaan tu puksiʼikʼaloʼob,
u chiʼobeʼ chéen ku tʼaanoʼob tiʼ bix ken u beetiloʼob u yantal problemas.
4 Yoʼolal le baʼaxoʼob ku kanikoʼ ku chuʼupul u cuartoiloʼob u yotoch
yéetel u jejeláasil baʼaloʼob koʼojtak yéetel jatsʼutstak.+
5 Juntúul máak yaan u naʼateʼ jach yaan páajtalil tiʼ,+
tu yoʼolal le baʼaxoʼob ku kanik máakoʼ ku bin u maas antal páajtalil tiʼ.
6 Utiaʼal u bin máak tiʼ junpʼéel guerraeʼ unaj u yantaltiʼ maʼalob nuʼuktaj,+
wa yaan yaʼab máakoʼob ku nuʼuktajoʼob tubeeleʼ ku ganar máak.*+
7 Juntúul j-maʼ naʼateʼ junpuliʼ maʼ tu páajtal u yantaltiʼ le jaajil naʼatoʼ,+
letiʼeʼ mix baʼal yaan u yaʼal tu joonajil le kaajoʼ.
8 Jeʼel máaxak ku chʼaʼtuklik u beetik kʼaaseʼ,
yaan u kʼaj óoltaʼal bey juntúul máak chéen ku tuukul tiʼ bix jeʼel u beetik kʼaaseʼ.+
9 Tuláakal baʼax ku chʼaʼtuklik juntúul j-maʼ naʼateʼ, kʼeban,
le kaajoʼ jach u pʼekmaj le máax ku burlaroʼ.+
10 Wa ku lúubul a wóol le kéen taalak yaayaj kʼiinoʼobeʼ
yaan u pʼáatal minaʼan a muukʼ.
11 Salvart le máaxoʼob táan u bisaʼaloʼob utiaʼal kíimiloʼ,
yéetel jeʼels le máaxoʼob táan u bin u takchalankiloʼob utiaʼal xuʼulsbiltiʼoboʼ.+
12 Wa ka waʼalik: «Maʼ k-ojel kaʼachiʼ»,
¿maʼ wa ken u yojéelt u jaajil le Máax jach ilik baʼax yaan tu puksiʼikʼal máakoʼ?*+
Jach beyoʼ, yaan u yojéeltaʼal u jaajil tumen le Máax ilik baʼax ka beetkoʼ,
letiʼeʼ yaan u boʼotik cada juntúul máak según baʼax ku beetik.+
13 In paal, jaant le kaaboʼ tumen jach maʼalob,
le maʼalob kaaboʼ chʼujuk u yuʼubaʼal.
14 Ojéelt xaneʼ le naʼatoʼ maʼalob a tiaʼalinte,+
wa ku yantaltecheʼ yaan u bintech maʼalobil
yéetel yaan u béeytal le baʼax ka páaʼtikoʼ.+
15 Maʼ a beetik a kʼasaʼanil, maʼ a bin chʼúuk naatsʼ tiʼ u yotoch juntúul utsul máak,
maʼ a kʼaskúuntik le tuʼux ku jeʼeleloʼ.
16 Tumen juntúul utsul máakeʼ jeʼel u lúubul siete u téeneleʼ, pero yaan u kaʼa líikʼil,+
pero le kʼasaʼan máakoʼoboʼ yaan u tʼóochpajloʼob kéen taalak yaayaj kʼiinoʼob.+
17 Le kéen lúubuk a enemigoeʼ maʼ u kiʼimaktal a wóol,
le kéen tʼóochpajkeʼ maʼ a chaʼik u kiʼimaktal u yóol a puksiʼikʼal,+
18 tumen wa maʼeʼ le kéen u yil Jéeoba baʼax ka beetkeʼ maʼ kun utstal tu tʼaan,
yéetel yaan u xuʼulul u pʼujaʼanil tu contra a enemigo.+
19 Maʼ a kʼuuxil tu yoʼolal le máakoʼob kʼasaʼanoʼoboʼ,
maʼ a tsʼíiboltik bix kuxlik le kʼasaʼan máakoʼoboʼ.
20 Tumen maʼ kun bin utsil tiʼ mix juntúul máak kʼasaʼan,+
le sáasil ku taal tiʼ le kʼasaʼan máakoʼoboʼ yaan u tuʼupul.+
21 In paal, respetart Jéeoba bey xan le reyoʼ,+
yéetel maʼ a muchʼkaba yéetel le máaxoʼob ku tsʼáaikubaʼob tu contra le autoridadoʼ.*+
22 Tumen yaan u téek taal loob tu yóokʼoloʼob,+
mix máak u yojel baʼax kʼaasil ken u taasoʼob* tu yóokʼol le máakoʼoboʼ.+
23 Le tʼaanoʼobaʼ ku yaʼalaʼal xan tumen máaxoʼob yaan u naʼatoʼob:
tiʼ junpʼéel juicioeʼ maʼ unaj u tsʼáaikuba máak tu tséel mix máakiʼ, unaj u beetik baʼax justo.+
24 Jeʼel máaxak ka u yaʼal tiʼ juntúul kʼasaʼan máak: «Techeʼ maʼalob baʼax ka beetik»,+
yaan u maldecirtaʼal tumen le kaajoʼoboʼ yéetel le luʼumiloʼoboʼ yaan u tʼaanoʼob tu contra.
25 Pero le máaxoʼob castigartik le kʼasaʼan máakoʼ yaan u bin utsil tiʼob,+
yaan u bendecirtaʼaloʼob yéetel yaan u kʼamkoʼob baʼaloʼob maʼalobtak.+
26 Le máakoʼoboʼ yaan u tsʼuʼutsʼkoʼob le máax ku yaʼalik u jaajiloʼ.*+
27 Chʼaʼtukult bix ken a meyajt le luʼumoʼ yéetel ilawil a listokíintik,
kéen tsʼoʼokkeʼ ka beetik a wotoch.
28 Wa minaʼantech pruebaʼobeʼ maʼ a beetkaba testigoil tu contra a wéet máakil.+
Maʼ u meyajtech a chiʼ utiaʼal a tusik u maasil.+
29 Maʼ a waʼalik: «Yaan in beetiktiʼ jach jeʼex úuchik u beetik tiʼ tenoʼ,
yaan in sutiktiʼ u jeel le baʼax tu beetoʼ».+
30 Teneʼ máanen teʼ luʼum utiaʼal le maʼakʼóoloʼ,+
teʼ tuʼux u pakʼmaj uva le máax minaʼan u naʼatoʼ,*
31 tin wilaj tsʼoʼok u loʼobol,
chuup yéetel kʼiʼix,
yéetel jeenel u kootil.+
32 Tin jach ilaj, ka tsʼoʼokeʼ tin tsʼáaj tin puksiʼikʼal.
Ka tin wileʼ tin kanaj lelaʼ:
33 wa ka wenel junpʼíit maas, wa ku múutsʼul a wich junsúutuk maas
yéetel wa ka pʼáatal a méekʼ a kʼabeʼ,
34 séebaʼan kan óotsiltal, bey ka u jáan atacartech juntúul j-ookoleʼ,
yéetel bey ka láaj chʼaʼabak baʼaxoʼob yaantech tumen juntúul máax u chʼaʼamaj u armaeʼ.+