Techeʼ, ¿máax ka wuʼuyik u tʼaan: u tʼaan Dios, wa u tʼaan chéen wíinik?

«Unaj k-uʼuyik u tʼaan Jajal Dios, táanil tiʼ u tʼaan máakoʼob.» (BEETAʼANOʼOB [HECHOS] 5:29.)

1. 1) ¿Tiʼ baʼax tekstoi jóoʼsaʼan le xookaʼ? 2) ¿Baʼaxten kʼalaʼab cárcel le apostoloʼoboʼ?

U APOSTOLOʼOB Jesucristo, le máax maʼ sen úuch aʼalaʼak tumen u nukuch juesil le judíoʼob ka kíimsaʼakoʼ, kʼalaʼanoʼob cárcel. Baʼaleʼ, tsʼoʼok u kʼuchul u súutukil u yilik le juesoʼob baʼax ken u beetoʼob tiʼ le apostoloʼoboʼ. Ka tu túuxtoʼob le soldadoʼob chʼaʼikoʼob teʼ carceloʼ, baʼaleʼ ka kʼuchoʼobeʼ le apostoloʼoboʼ minaʼanoʼobiʼ, le oʼolaleʼ le juesoʼoboʼ jach pʼuʼujoʼob. Le soldadoʼoboʼ maʼ xáanchaj ka tu yojéeltoʼobeʼ le apostoloʼoboʼ táan u kaʼanskoʼob u jaajil yoʼolal Jesucristo tu temploi Jerusalén, táan u beetkoʼob tu kaʼatéen le meyaj beet u kʼalaʼaloʼoboʼ. Ka binoʼob tu séebaʼanil teʼ templooʼ, ka tu kaʼa machoʼob le apostoloʼob utiaʼal u bisoʼob tu táan le juesoʼoboʼ (Beetaʼanoʼob 5:17-27).

2. ¿Baʼax aʼalaʼab tiʼ le apostoloʼob ka u beetoʼob tumen utúul angeloʼ?

² Le apostoloʼoboʼ jóoʼsaʼaboʼob teʼ cárcel tumen utúul angeloʼ. Baʼaleʼ ¿jóoʼsaʼaboʼob wa utiaʼal ka xuʼuluk u aktáantikoʼob talamiloʼob? Maʼatech. Jóoʼsaʼaboʼob utiaʼal ka u tsikbaltoʼob tiʼ u kajnáaliloʼob Jerusalén u maʼalob péektsilil Jesucristo; le angeloʼ tu yaʼalajtiʼob: «Tsikbalteʼex tiʼ le máakoʼoboʼ tuláakal u tʼaaniloʼob le túumben kuxtalaʼ» (Beetaʼanoʼob 5:19, 20). Le oʼolal ka kʼuch le soldadoʼoboʼ, tu yiloʼobeʼ le apostoloʼoboʼ táan u beetikoʼob le baʼax aʼalaʼabtiʼob tumen le angeloʼ.

3, 4. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj Pedro yéetel Juan ka aʼalaʼabtiʼob ka u xul u kʼaʼaytajoʼob? 2) ¿Baʼax aʼalaʼab xan tumen u maasil apostoloʼoboʼ?

³ Pedro yéetel Juaneʼ tsʼokaʼaniliʼ u yáax bisaʼaloʼob tu táan u nuuktakil le juesoʼoboʼ, le oʼolaleʼ José Caifás, u nojchil le Sanedrinoʼ, tu kʼaʼajsajtiʼob yéetel le tʼaanoʼobaʼ: «Toʼoneʼ jach tu jaajil t-aʼalaj tiʼ teʼex maʼ a kaʼansajeʼex [tu kʼaabaʼ Jesús]. ¿Baʼax túun tsʼoʼok a beetikeʼex? Tsʼoʼok a chupkeʼex Jerusalén yéetel a kaʼansajeʼex» (Beetaʼanoʼob 5:28). Maʼ xaaneʼ, Caifaseʼ maʼ jelaʼan úuchik u yilik u kaʼa bisaʼal Pedro yéetel Juan tu táanoʼobiʼ, tumen ka yáax aʼalaʼabtiʼob ka u xul u kʼaʼaytajoʼobeʼ, letiʼobeʼ tu yaʼaloʼob: «Tukulteʼex baʼax maʼalob tu táan Jajal Dios: k-uʼuyik a tʼaaneʼex wa k-uʼuyik u tʼaan Yuum Jajal Dios. Tumen toʼoneʼ maʼ tu páajtal u jáawal k-aʼalik le baʼaloʼob k-ilmaj yéetel k-uʼuymajoʼ». Jeʼex profeta Jeremías úuchjeakileʼ, Pedro yéetel Juaneʼ maʼ páajchaj u pʼatik u kʼaʼaytajoʼobiʼ (Beetaʼanoʼob 4:18-20; Jeremías 20:9).

⁴ Beoraaʼ maʼ chéen Pedro yéetel Juaniʼ, tuláakal le apostoloʼoboʼ, tak Matías, le máax maʼ úuch yéeyaʼak utiaʼal u beet u apostoliloʼ, yanchaj tuʼux u yeʼesikoʼob tu táan tuláakal jach u kʼubmaj u yóoloʼob u meyajtoʼob Dios (Beetaʼanoʼob 1:21-26). Ka aʼalaʼabtiʼob ka u xul u kʼaʼaytajoʼobeʼ, letiʼobeʼ tu yaʼaloʼob xan yéetel x-maʼ saajkilil: «Unaj k-uʼuyik u tʼaan Jajal Dios, táanil tiʼ u tʼaan máakoʼob» (Beetaʼanoʼob 5:29).

¿Máax tu yuʼuboʼob u tʼaan: u tʼaan Dios wa u tʼaan chéen wíinik?

5, 6. ¿Baʼaxten maʼ beetaʼab tumen le apostoloʼob le baʼax aʼalaʼab tumen le juesoʼoboʼ?

⁵ Le apostoloʼob kaʼachoʼ maʼatech u pʼáatal maʼ u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik le autoridadoʼoboʼ. Baʼaleʼ, kex jeʼel bukaʼaj páajtalil ka yanak tiʼ utúul máakeʼ maʼ tsʼaʼan u páajtalil tiʼ utiaʼal u yaʼalik tiʼ uláakʼ máak maʼ u beetik baʼax ku yaʼalik Diosiʼ. Jéeobaeʼ letiʼ u «Sen Kaʼan[lil] tu yóokʼol le luʼumaʼ» (Salmo 83:18). Jéeobaeʼ letiʼ xan u Juesil tuláakal le Luʼumaʼ, letiʼ le Máax maas yaan u páajtalil utiaʼal u tsʼáaik leyoʼob yéetel mix bikʼin kun xuʼulul u beetik u Reyil. Le oʼolaleʼ, letiʼeʼ chéen mix baʼal u yilik jeʼel baʼaxak ka aʼalaʼak tu contra baʼax u yaʼalmeʼ (Génesis 18:25; Isaías 33:22).

⁶ Jujuntúul máakoʼob jach u yojloʼob tiʼ leyoʼobeʼ bey u yilkoʼoboʼ. Jeʼex William Blackstoneʼ, utúul juez jach kʼaj óoltaʼab teʼ siglo 18, tu tsʼíibteʼ mix upʼéel tiʼ u leyoʼob wíinik unaj u bin tu contra «le leyoʼob» yaan ichil le Bibliaoʼ. K-ilik túuneʼ, le juesoʼob teʼ yáax siglooʼ jach píit máan u kʼaboʼob le ka tu yaʼaloʼob tiʼ le apostoloʼob ka u xul u kʼaʼaytajoʼoboʼ, leloʼ upʼéel baʼax maʼ tu páajtal u beetaʼal tumen le apostoloʼoboʼ.

7. ¿Baʼaxten jach kʼuuxilnaj u nuuktakil le j-kʼiinoʼob yoʼolal le kʼaʼaytaj ku beetaʼal tumen le apostoloʼoboʼ?

⁷ U nuuktakil le j-kʼiinoʼoboʼ jach pʼuʼujoʼob le ka tu yuʼuboʼob le apostoloʼoboʼ maʼ táan u xulik u kʼaʼaytajoʼob. Jujuntúul tiʼ letiʼob, jeʼex Caifaseʼ, saduceoʼob maʼatech u oksaj óolkoʼob wa jeʼel u kaʼa kuxtal le kimenoʼoboʼ (Beetaʼanoʼob 4:1, 2; 5:17). Baʼaleʼ, le apostoloʼoboʼ láayliʼ táan u kʼaʼaytikoʼob tsʼoʼok u kaʼa kuxtal Jesuseʼ. Teʼ kʼiinoʼob xanoʼ, u nuuktakil le j-kʼiinoʼoboʼ tsʼoʼok u beetkoʼob tuláakal le ku páajtal utiaʼal u lúubloʼob utsil tu táan u reyil Roma. Le táan u juzgartaʼal Jesusoʼ tsʼaʼab tuʼux u kʼamikoʼob bey u reyoʼobeʼ, baʼaleʼ letiʼobeʼ tu yaʼaloʼob: «Toʼoneʼ minaʼan toʼon uláakʼ [rey,] chéen César» (Juan 19:15).a Le apostoloʼoboʼ maʼ chéen táan u kʼaʼaytkoʼob kaʼach tsʼoʼok u kaʼa kuxtal Jesusiʼ, táan xan u kaʼanskoʼobeʼ «minaʼan uláakʼ máak ku tsʼáaik [salvación]; tumen maʼ tsʼaʼan tiʼ máakoʼob uláakʼ kʼaabaʼ way yóokʼol kaabeʼ, utiaʼal ka páatak u yantal toʼon [salvación]» (Beetaʼanoʼob 2:36; 4:12). U nuuktakil le j-kʼiinoʼob kaʼachoʼ sajakchajoʼob u oksaj óoltaʼal tumen le judíoʼoboʼ Jesuseʼ tsʼoʼok u kaʼa kuxtal, tumen ku tuklikoʼobeʼ leloʼ jeʼel u beetik u líikʼil le romanoʼob tu contraʼoboʼ utiaʼal ka luʼsaʼak u páajtaliloʼob yéetel ka xuʼulsaʼak tiʼ u kaajaloʼob (Juan 11:48).

8. ¿Baʼax maʼalob tsolnuʼukil tu tsʼáaj Gamaliel tiʼ le juesoʼoboʼ?

⁸ Le baʼax ku páaʼtik le apostoloʼoboʼ mix upʼíit maʼalobil, tumen tsʼoʼok u chʼaʼatuklaʼal u kíimsaʼal tumen le juesoʼoboʼ (Beetaʼanoʼob 5:33). Baʼaleʼ, le baʼax u chʼaʼatukulmaj u beetkoʼoboʼ jáan kʼexpaji. Gamaliel, utúul máax ku kaʼansik le Leyoʼ, waʼalajeʼ ka tu yaʼalaj tiʼ u yéet juesiloʼob maʼ u jáan beetkoʼob le baʼax tsʼoʼok u chʼaʼatuklikoʼoboʼ, tu yaʼalaj: «Le baʼalaʼ wa tiʼ máakoʼob u taaleʼ yaan u xuʼulul; baʼaleʼ wa tiʼ Jajal Dios u taaleʼ maʼ tu páajtal a xuʼulsikeʼex». Tsʼoʼoleʼ ka tu yaʼalajtiʼob xan: «Kanáantabaʼex bik úuchuk wa táan a baʼateleʼex tu contra Jajal Dios» (Beetaʼanoʼob 5:34, 38, 39).

9. ¿Baʼax chíikbes tiʼ Dios u taal le meyaj ku beetik kaʼach le apostoloʼoboʼ?

⁹ Kex le juesoʼob u kʼáatoʼob kaʼach u kíimsoʼob le apostoloʼoboʼ, tu beetoʼob baʼax tu yaʼalaj Gamaliel. «Tʼaʼan túun le apostoloʼoboʼ jaʼajatsʼaʼaboʼobeʼ ka j-aʼalaʼab tiʼob maʼ u suutoʼob tʼaan tu kʼaabaʼ Jesús, ku tsʼoʼokoleʼ ka jáalkʼabtaʼaboʼob.» Baʼaleʼ le apostoloʼoboʼ maʼ tu chʼaʼajoʼob saajkiliʼ, jach u chʼaʼatukulmoʼob maʼ u xulik u kʼaʼaytajoʼob jeʼex aʼalaʼabiktiʼob tumen le angeloʼ. Le oʼolaleʼ, ka jáalkʼabtaʼaboʼobeʼ «maʼ jáaw u kaʼansikoʼob yéetel u tseʼektikoʼob u kʼaabaʼ Jesucristoiʼ, sáamsamal teʼ [templo] bey xan teʼ j-najoʼob» ku kʼaʼaytikoʼoboʼ (Beetaʼanoʼob 5:40, 42). Jéeobaeʼ tu beetaj u bin utsiltiʼob teʼ meyaj ku beetkoʼoboʼ. ¿Bix túun úuchik u beetik? «U maʼalob péektsil Jajal Dioseʼ [joʼopʼ u bin] u tʼiʼitʼpajal, yéetel u múuchʼul j-kaambaloʼoboʼ [joʼopʼ] u jach yaʼabtal Jerusalén.» Tsʼoʼoleʼ «yaʼab xan tiʼ le j-kʼiinoʼob judíoʼob tu kʼamajoʼob le oksaj óolaloʼ» (Beetaʼanoʼob 6:7). Leloʼ tu beetaj u jach pʼuʼujul u nuuktakil le j-kʼiinoʼoboʼ. Cadaeʼ táan u maas chíikpajleʼ, le meyaj ku beetik le apostoloʼoboʼ jach tu jaajil tiʼ Dios u taal.

Le máaxoʼob ku baʼateloʼob tu contra Diosoʼ maʼ kun bin utsil tiʼob

10. ¿Baʼax oʼolal Caifaseʼ ku yuʼubik bey jach mix máak jeʼel u luʼsik u beet u nojoch j-kʼiinileʼ? ¿Baʼax eʼes maʼ maʼalob le tuukul yaan tiʼ kaʼachoʼ?

¹⁰ Teʼ yáax siglooʼ, letiʼe romanoʼob yéeyik máax ken u beet u nojoch j-kʼiinil ichil le judíoʼoboʼ. José Caifás, utúul máak jach ayikʼaleʼ, Valerio Grato yéey utiaʼal u beet u nojoch j-kʼiinil; letiʼeʼ maas xáanchaj táan u beetik u nojoch j-kʼiinil tiʼ tuláakal máaxoʼob seguernaj tiʼ letiʼoʼ. Maʼ xaaneʼ, Caifaseʼ ku tuklikeʼ xáanchaj táan u beetik u nojoch j-kʼiinil tumen jach kaʼanchajaʼan u xook yéetel tumen jach ku biskuba yéetel Pilato, maʼ tumen wa Dios yéeymiliʼ. Jeʼel bixakeʼ, maʼ bin utsil tiʼ úuchik u kʼubik u yóol tiʼ chéen máakoʼobiʼ, tumen óoxpʼéel jaʼab bisaʼak le apostoloʼob tu táan le juesoʼoboʼ, lúub kʼaasil tu táan u autoridadiloʼob Romaeʼ ka luʼsaʼab u beet u nojoch j-kʼiinil.

11. ¿Baʼax úuch tiʼ Poncio Pilato bey xan tiʼ le judíoʼoboʼ, yéetel baʼax ku kaʼansiktoʼon leloʼ?

¹¹ Lucio Vitelio, u gobernadori Siriaeʼ, letiʼ aʼal ka luʼsaʼak Caifás u beet u nojoch j-kʼiinil; letiʼeʼ maas nojoch yanil tiʼ Pilato, le oʼolal kex Pilato jach u amigo Caifaseʼ, maʼ páajchaj u beetik mix baʼal utiaʼal maʼ u luʼsaʼal u beet u nojoch j-kʼiiniliʼ. Tsʼoʼoleʼ, upʼéel jaʼab luʼsaʼak Caifás u beet u nojoch j-kʼiinileʼ Pilatoeʼ luʼsaʼab xan tu gobernadori yéetel aʼalaʼab tiʼ ka xiʼik Roma utiaʼal u yaʼalik wa jaaj baʼax oʼolal ku taʼakal u pool. Tu jaʼabil 70 teʼ yáax siglooʼ le romanoʼoboʼ tu xuʼulsoʼob tiʼ u noj kaajil Jerusalén, kex u nuuktakil le judíoʼob tu kʼubaj u yóoloʼob tiʼ le Cesaroʼ, xuʼulsaʼab tiʼ le templooʼ bey xan le tuʼux ku muchʼkuba le juesoʼoboʼ. Yoʼolal le baʼax úuchaʼ chíikpaj jach jaaj le baʼax ku yaʼalik le salmistaaʼ: «Maʼ a kʼubik a wóoleʼex tiʼ jalaʼach máakoʼob, chéen tiʼ wíinikoʼob maʼ tu páajtal u [tsʼáaikoʼob salvación]» (Juan 11:48; Salmo 146:3).

12. Le meyajoʼob tsʼaʼab u beet Jesusoʼ, ¿bix u yáantkoʼon k-il maas maʼalob u beetaʼal baʼax ku yaʼalik Dios?

¹² Baʼaleʼ, Dioseʼ tu yéeyaj Jesucristo utiaʼal u beet u Nojoch J-kʼiinil tiʼ u templo, mix máak jeʼel u luʼsik u beet u Nojoch J-kʼiinileʼ. Tsʼoʼoleʼ «tumen Jesús ku pʼáatal mantatsʼeʼ u j-kʼiinileʼ maʼ tu tsʼaʼabal tiʼ mix [máak] uláakʼ» (Hebreob 2:9; 7:17, 24; 9:11). Dios xaneʼ tu tsʼáaj Jesucristo u beet xan u Juesil tiʼ kuxaʼanoʼob bey xan tiʼ kimenoʼob (1 Pedro 4:5). Bey Juesileʼ, chéen Jesús ken u yil wa yaan u kaʼa kuxtal José Caifás bey xan Poncio Pilato (Mateo 23:33; Beetaʼanoʼob 24:15).

Le máaxoʼob kʼaʼaytik le Reino teʼ kʼiinoʼobaʼ maʼatech xan u chʼaʼaikoʼob saajkil

13. ¿Baʼax meyajil tsʼoʼok u chíikpajal chéen tiʼ wíinik u taal, yéetel máakalmáak le tiʼ Dios u taaloʼ? ¿Bix k-ojéeltik?

¹³ Jeʼex teʼ yáax siglooʼ, teʼ kʼiinoʼob xanaʼ láayliʼ yaan máaxoʼob ku líikʼloʼob tu contra Jajal Dioseʼ (Beetaʼanoʼob 5:39). Jeʼex tu kʼiiniloʼob Adolf Hitlereʼ, u j-jaajkunajoʼob Jéeoba kajaʼanoʼob tu luʼumil Alemaniaeʼ maʼ tu yóotoʼob u yaʼaloʼob Führer utiaʼal u yeʼeskoʼob letiʼ u nojchiloʼob, le oʼolaleʼ Hitlereʼ tu yaʼalaj yaan u xuʼulsiktiʼob (Mateo 23:10). Tumen jach nuuktak le u nuʼukulil baʼatel yantiʼ kaʼachoʼ, bey jach jeʼel u béeytal le baʼax tu yaʼaloʼ. Kex u jaajileʼ yaʼab j-jaajkunajoʼob kʼalaʼaboʼob yéetel yaan xan kíimsaʼaboʼob tumen le naziʼoboʼ. Baʼaleʼ, maʼ béeychaj u beetkoʼob u xuʼulul u adorarkoʼob Diosiʼ, mix béeychaj u xuʼulskoʼob tiʼ tuláakal máaxoʼob meyajtik Diosiʼ. Le meyaj ku beetaʼal kaʼach tumen le cristianoʼoboʼ tiʼ Dios u taal, yéetel u meyaj Dioseʼ mix máak jeʼel u beetik u pʼáatal maʼ u béeytaleʼ. Bejlaʼeʼ, kex tsʼoʼok u máan setenta jaʼaboʼobeʼ, le sukuʼunoʼob maʼ kíimsaʼaboʼob tumen le naziʼoboʼ láayliʼ táan u meyajkoʼob Dios jach tu jaajil u yóoloʼob bey xan yéetel tuláakal u muukʼoʼob, baʼaleʼ Hitler yéetel tuláakal le naziʼoboʼ chéen ku kʼaʼajsaʼaloʼob ken úuchuk tʼaan tiʼ le baʼaloʼob jach kʼaastak tu beetoʼoboʼ (Mateo 22:37).

14. 1) ¿Baʼax tsʼoʼok u yaʼalaʼal tiʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeoba tumen máaxoʼob pʼekmailoʼob, yéetel baʼax talmil tsʼoʼok u beetik u yantaltiʼob? 2) ¿Yaan wa u taasik talmil mantatsʼ tiʼ u kaajal Dios lelaʼ? (Hebreob 13:5, 6.)

¹⁴ Ka xuʼul tiʼ le naziʼob líikʼoʼob tu contra Jéeobaoʼ yaʼab uláakʼ máakoʼob tsʼoʼok u líikʼloʼob xan tu contra yéetel tu contra u kaajal. U politicoiloʼob yéetel u nuuktakil le religionoʼob tiʼ Europaoʼ, tsʼoʼok u yaʼalikoʼobeʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ upʼéel «kʼasaʼan secta», leloʼ jach bey aʼalaʼabik tiʼ u j-tsaypachoʼob Jesús teʼ yáax siglooʼ (Beetaʼanoʼob 28:22). Baʼaleʼ, u juesiloʼob Europa tiʼ Derechos Humanos tsʼoʼok u kʼamkoʼob u j-jaajkunajoʼob Jéeoba bey upʼéel religioneʼ, maʼ bey upʼéel sectaeʼ. Le máaxoʼob pʼekmailoʼonoʼ u yojloʼob maʼ upʼéel sectaʼoniʼ, baʼaleʼ láayliʼ ku sen aʼalikoʼobtoʼon baʼaleʼ. Yoʼolal le baʼax maʼ jaaj ku yaʼalaʼal t-contraaʼ, yaan sukuʼunoʼobeʼ tsʼoʼok u luʼsaʼal meyaj tiʼob; yaan xaneʼ jach ku pʼaʼastal u paalaloʼob teʼ najil xookoʼoboʼ, yéetel tumen jach saajkoʼobeʼ, yaan máaxoʼob ku tsʼáaikoʼob majáantbil kúuchiloʼob kaʼach tiʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeoba utiaʼal u beetik u muchʼtáambaloʼobeʼ, tsʼoʼok u xuʼulul u tsʼáaikoʼob. Yaan tak tuʼuxeʼ yaan sukuʼunoʼobeʼ maʼ tu chaʼabal u jóoʼskoʼob u juʼunil u pʼáatloʼob kajtal teʼ luʼumiloʼ chéen tumen u j-jaajkunajoʼob Jéeoba. Kex beyoʼ, toʼon táan k-meyajtik Jéeobaeʼ maʼatech k-chʼaʼik saajkil.

15, 16. ¿Baʼax tsʼoʼok u beetik le sukuʼunoʼob yanoʼob Francia kex táan u máanskoʼob talmil, yéetel baʼaxten maʼ u xul u kʼaʼaytajoʼobiʼ?

¹⁵ U kajnáaliloʼob Franciaeʼ, maases maʼ kʼaas u modosoʼobiʼ yéetel maʼatech u pʼektikoʼob mix máak. Baʼaleʼ, jujuntúul tiʼ máaxoʼob pʼekmil u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ tsʼoʼok u yilkoʼob ka beetaʼak leyoʼob utiaʼal ka xuʼulsaʼak u kʼaʼaytajoʼob. ¿Baʼax túun tsʼoʼok u beetaʼal tumen le u j-jaajkunajoʼob Jéeoba kajaʼanoʼob Franciaoʼ? Tsʼoʼok u maas tsʼáaik u yóoloʼob kʼaʼaytaj yéetel jach tsʼoʼok u bin utsil tiʼob (Santiago 4:7). Tu yáamil seis meseseʼ le máaxoʼob ku tsʼaʼabal xook tiʼob tu yotochoʼoboʼ maas yaʼabchaji. Le Kʼaasilbaʼaloʼ jach ku pʼuʼujul wal ken u yil táan u kʼaʼamal le maʼalob péektsil tumen le franciailoʼob u kʼáat u kanoʼob tiʼ Diosoʼ (Apocalipsis 12:17). Le sukuʼunoʼob yanoʼob Franciaoʼ u yojloʼob yaan u béeytal tiʼ letiʼob le baʼax tu yaʼalaj le profeta Isaíasaʼ: «Maʼ yanak máax beetik u nuʼukul baʼatel utiaʼal a xuʼulsaʼaliʼ. Bíin a mak u chiʼ tuláakal máax ku táabal u tak a pool» (Isaías 54:17).

¹⁶ Toʼon táan k-meyajtik Jéeobaeʼ maʼatech u kiʼimaktal k-óol aktáantik muʼyajil. Baʼaleʼ k-beetik baʼax u yaʼalmaj Dios ka beetaʼak tumen máaxoʼob meyajtik, maʼ tu páajtal k-pʼatik maʼ k-tʼaan tiʼ baʼax tsʼoʼok k-uʼuyik, yéetel maʼ ken k-pʼat beetik. K-ilik beetik jeʼel baʼalak ku kʼáataʼal tumen le gobiernooʼ, baʼaleʼ ken u yaʼal maʼ k-beetik baʼax ku yaʼalik Dioseʼ, yaan k-tsʼáaik táanil k-beetik baʼax ku yaʼalik Dios.

Maʼ chʼaʼikeʼex saajkil tiʼob

17. 1) ¿Baʼaxten maʼ unaj k-chʼaʼik saajkil tiʼ le máaxoʼob pʼekmailoʼonoʼ? 2) ¿Bix unaj k-ilik le máaxoʼob pʼekmailoʼonoʼ?

¹⁷ Le máaxoʼob pʼekmailoʼonoʼ jach talam yaniloʼob, tumen táan u baʼateloʼob tu contra Dios. Le oʼolaleʼ, jeʼex tu yaʼalil Jesuseʼ, maʼatech k-chʼaʼik saajkil tiʼ letiʼob, baʼaxeʼ k-payalchiʼ tu yoʼolaloʼob (Mateo 5:44). K-kʼáat óoltik ka áantaʼak tumen Dios u kʼaj óol u jaajil le máax ku baʼatel tu contra tumen ku tuklik maʼalob baʼax ku beetik, jeʼex tu beetil Saulo tiʼ Tarsoeʼ (2 Corintoiloʼob 4:4). Sauloeʼ kʼuch kʼaj óolbil bey apóstol Pabloeʼ, yéetel tu aktáantaj yaʼab muʼyajil tu kʼab le autoridadoʼob tu kʼiiniloʼ. Kex beyoʼ, tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ ka u tsʼáaubaʼob yáanal u kʼab le jalaʼach wíinikoʼoboʼ, ka u yuʼuboʼob u tʼaanoʼob, ka yanak u muukʼil tiʼob u beetikoʼob tuláakal baʼal maʼalob, maʼ u tʼaanoʼob kʼaas tu yoʼolal mix máak, mix tu contra máaxoʼob pʼekmailoʼob, maʼ u kaxan baʼateloʼob, ka kuxlakoʼob yéetel utsil puksiʼikʼal yéetel ka u yeʼesoʼob kabal óolal tu táan tuláakal máak (Tito 3:1, 2). Máaxoʼob meyajtik Jéeoba tu luʼumil Francia, bey xan tiʼ tuláakal yóokʼol kaabeʼ, k-ilik tsʼáaik ichil k-kuxtal le tsolnuʼukaʼ.

18. 1) ¿Bix jeʼel u kanáantik u kaajal Jéeobaeʼ? 2) ¿Baʼax kun úuchul tu tsʼook?

¹⁸ Dioseʼ tu yaʼalaj tiʼ profeta Jeremías: «Teen bíin yanaken ta wéetel utiaʼal in kanáantech» (Jeremías 1:8). Ken joʼopʼok k-chʼaʼapachtaʼaleʼ, ¿bix jeʼel k-kanáantaʼal tumen Jéeobaeʼ? Letiʼeʼ jeʼel u beetik u yantal utúul juez uts jeʼex Gamalieleʼ wa jeʼel u beetik u kʼeʼexel utúul máax ku gobernar jach kʼaas u modos yéetel utúul maʼ jach kʼasaʼaneʼ. Baʼaleʼ, yaan kʼiineʼ maʼ tu beetik u jáan xuʼulul k-chʼaʼapachtaʼal (2 Timoteo 3:12). Wa ku chaʼabal tumen Dios k-chʼaʼapachtaʼaleʼ, letiʼeʼ yaan u tsʼáaiktoʼon u muukʼil utiaʼal u chúukpajal k-óol (1 Corintoiloʼob 10:13). Baʼaleʼ jeʼel baʼalak ka chaʼabak u yúuchul tumen Dioseʼ, k-ojel baʼax kun úuchul tu tsʼook: máaxoʼob ku baʼateloʼob tu contra u kaajal Dioseʼ, u jaajileʼ tu contra Dios ku baʼateloʼob yéetel maʼ kun bin utsil tiʼob.

19. ¿Máakalmáak u tekstoi le jaʼab 2006, yéetel baʼaxten jach maʼalob?

¹⁹ Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u j-tsaypachoʼobeʼ bíin chʼaʼapachtaʼakoʼob (Juan 16:33). Le oʼolaleʼ, le baʼax ku yaʼalik Beetaʼanoʼob 5:29 jach maʼ unaj k-tuʼubskiʼ, ku yaʼalik: «Unaj k-uʼuyik u tʼaan Jajal Dios, táanil tiʼ u tʼaan máakoʼob». Le beetikeʼ, le tekstoaʼ tsʼoʼok k-yéeyik utiaʼal u tekstoi u jaʼabil 2006. Bey túunoʼ, koʼoneʼex chʼaʼatukultik k-uʼuyik baʼax ku yaʼalik Dios teʼ jaʼabaʼ yéetel utiaʼal tuláakal kʼiin, kex jeʼel baʼalak talmil ka k-aktáanteʼ.

[Tsolajiloʼob]

¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?

• ¿Bix u líiʼsik k-óol le bix úuchik u aktáantaʼal le chʼaʼapachtajil tumen le apostoloʼoboʼ?

• ¿Baʼaxten unaj k-uʼuyik u tʼaan Dios mantatsʼ, maʼ le baʼax ku yaʼalik chéen wíinikoʼoboʼ?

• ¿Máax contra ku baʼateʼel le máaxoʼob pʼekmailoʼonoʼ?

• ¿Baʼax maʼalob ku páaʼtik le máaxoʼob ku chúukpajal u yóoloʼob u aktáantoʼob le chʼaʼapachtajiloʼ?

[Uláakʼ baʼax ku tsoʼolol teʼ táan juʼun 21]

U tekstoi le jaʼab 2006 letiʼ lelaʼ: «Unaj k-uʼuyik u tʼaan Jajal Dios, táanil tiʼ u tʼaan máakoʼob» (Beetaʼanoʼob 5:29).

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 17]

«Unaj k-uʼuyik u tʼaan Jajal Dios, táanil tiʼ u tʼaan máakoʼob»

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 19]

Caifaseʼ tu kʼubaj u yóol chéen tiʼ máakoʼob, maʼ tiʼ Diosiʼ