Kʼaʼabéet k-kanáantikbaʼex tiʼ u tʼaan le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ
«Maʼ tu binoʼob tu paach juntúul máak maʼ u kʼaj óoloʼobiʼ; baʼax ku beetikoʼobeʼ ku púutsʼuloʼob tiʼ, tumen maʼ u kʼaj óoloʼob u tʼaan yaanal máakiʼ.» (SAN JUAN 10:5.)
1, 2. 1) ¿Baʼax tu beetaj María ka tu yuʼubaj u tʼaʼanal tumen Jesús? 2) Le baʼax úuchaʼ, ¿bix u yeʼesik jaaj le baʼax tiaʼalaj Jesús le ka tu ketuba yéetel utúul j-kanan tamanoʼ? 3) ¿Baʼax kun áantkoʼon utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ Jesús?
JESUSEʼ táant u kaʼa kuxkíintaʼaleʼ. Tu jool le muknal tuʼux tsʼaʼab kaʼachoʼ táan yilik tiaʼan utúul koʼolel táan u chʼeenebiʼ. U kʼaabaʼ le koʼolelaʼ María Magdalena. Jesuseʼ jach u kʼaj óol, tumen óoliʼ kaʼapʼéel jaʼaboʼob paachileʼ tu jóoʼsaj siete kʼaakʼas pixanoʼob tiʼ. Le ka tsʼoʼok u tsʼaʼakal le koʼolelaʼ tiʼ káaj u máan yéetel Jesús bey xan yéetel u apóstoloʼob, utiaʼal u yáantkoʼob tiʼ baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼob (San Lucas 8:1-3). Baʼaleʼ beoraaʼ táan u sen okʼol úuchik u kíimil Jesús, tsʼoʼoleʼ tak u wíinklileʼ minaʼan teʼ tuʼux muʼukoʼ. Jesús túuneʼ ku kʼáatik tiʼ: «Koʼolel, ¿baʼaxten táan a wokʼol? ¿Máax ka kaxtik?». Maríaeʼ ku tuklikeʼ le máax tʼankoʼ letiʼe máak kanáantik le paakʼaloʼob yaan teʼeloʼ, le oʼolal tu núukaj:«Tsʼuul wa teech biseʼ, aʼalten tuʼux ta tsʼáa, utiaʼal ka in bise». Jesús túuneʼ tiaʼalaj tiʼ: «¡María!» Yoʼolal bix úuchik u tʼaʼanleʼ, Maríaeʼ séeb úuchik u jáan kʼaj óoltik máax tʼanik; jach kiʼimakchajaʼan yóoleʼ ka tu méekʼaj Jesús táan u kʼaʼam aʼalik: «J-kaʼanbesaj» (San Juan 20:11-18).
2 Le baʼax úuchaʼ kieʼesik jach jaaj le baʼax tiaʼalaj Jesús le ka tu ketuba yéetel utúul j-kanan taman yéetel le ka tu ketaj u j-tsaypachoʼob yéetel mejen tamanoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ le j-kanan tamanoʼ u yojel bix u kʼaabaʼ tuláakal u yalakʼ tamanoʼob, yéetel letiʼob xaneʼ u kʼaj óoloʼob u tʼaan máax kanáantikoʼob (San Juan 10:3, 4, 14, 27, 28). Jeʼel bix le mejen tamanoʼob ku kʼaj óoltkoʼob máax kanáantkoʼobeʼ, María xaneʼ tu kʼaj óoltaj u tʼaan Jesucristo, u Yuumtsil. Teʼ t-kʼiinoʼob xanaʼ u j-tsaypachoʼob Jesuseʼ láayliʼ ku kʼaj óoltikoʼob u tʼaan u Yuumtsiloʼobeʼ (San Juan 10:16). Le mejen tamanoʼoboʼ séeb u kʼaj óolkoʼob u tʼaan le máax kanáantkoʼoboʼ, lelaʼ le áantkoʼob utiaʼal maʼ u náachtaloʼob tiʼ letiʼ. Toʼon xaneʼ, le naʼat tsʼaʼantoʼon utiaʼal k-séeb kʼaj óoltik le kaʼansaj u taal tiʼ Diosoʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-náachtal tiʼ Jesucristo, le maas jach maʼalob J-kanan tamanoʼ (San Juan 13:15; 1 Juan 2:6; 5:20).
3. Yoʼolal baʼax tiaʼalaj Jesús le ka tʼaanaj tiʼ u kúuchilil tuʼux ku kʼaʼalal le tamanoʼoboʼ, ¿baʼax kʼáatchiʼiloʼob ken k-núuke?
3 Le kettʼaan xanaʼ kieʼesikeʼ utúul tamaneʼ maʼ chéen ku páajtal u kʼaj óoltik u tʼaan máaxoʼob yaabiltmiliʼ, ku páajtal xan u kʼaj óoltik u tʼaan máaxoʼob taak u beetkoʼon loob tiʼ. Toʼon xaneʼ kʼaʼabéet kanik kʼaj óolt u tʼaan le máaxoʼob taak u beetkoʼobtoʼon looboʼ, tumen letiʼobeʼ jach yaan u naʼatoʼob ¿Máaxoʼobiʼ? ¿Bix u táabskoʼob máak? ¿Bix jeʼel k-kanáantikba tiʼ letiʼobeʼ? Utiaʼal k-núukik le kʼáatchiʼobaʼ, koʼoneʼex ilik baʼax uláakʼ tiaʼalaj Jesús le ka tʼaanaj tiʼ u kúuchilil tuʼux ku kʼaʼalal le tamanoʼoboʼ.
Le máax maʼ tu yokol tu jool najiloʼ
4. Jeʼex tu yeʼesil Jesusoʼ, ¿tu paach máax ku bin le tamanoʼoboʼ, yéetel tu paach máax maʼ tu yóotkoʼob bin?
4 Jesuseʼ kiaʼalik: «Le máax ku yokol tu jool najileʼ letiʼ le máax kanáantik le j-tamanoʼoboʼ. Le j-kanan jool najoʼ ku jeʼik le jool naj tiʼoʼ utiaʼal ka okok, bey xan le j-tamanoʼoboʼ ku kʼaj óoltikoʼob u tʼaan. Ku tʼanik u j-tamanoʼob yéetel u kʼaabaʼob utiaʼal u jóokʼesikoʼob. Ku tsʼoʼokol u jóokʼesik tuláakal u j-tamanoʼobeʼ ku xíimbal táanil tiʼob; le j-tamanoʼoboʼ ku binoʼob tu paach tumen u kʼaj óoloʼob u tʼaan. Baʼaleʼ maʼ tu binoʼob tu paach juntúul máak maʼ u kʼaj óoloʼobiʼ; baʼax ku beetikoʼobeʼ ku púutsʼuloʼob tiʼ, tumen maʼ u kʼaj óoloʼob u tʼaan yaanal máakiʼ» (San Juan 10:2-5). Teʼ kettʼaanaʼ Jesuseʼ kiaʼalik yaan kaʼatúul máaxoʼob tʼanik le tamanoʼoboʼ. Le yáaxoʼ letiʼe j-kanan tamanoʼ, u kaʼatuloʼ utúul máak maʼ u kʼaj óoloʼobiʼ. ¿Máax le máak maʼ u kʼaj óoloʼobaʼ?
5. ¿Baʼaxten maʼ t-kʼamkeʼex maʼalobil le máaxoʼob beyoʼob jeʼex le máak tiʼ le tʼaanaj Jesús tu capítulo 10 tiʼ San Juanoʼ?
5 Jesuseʼ maʼ táan u tʼaan tiʼ le máax kʼaʼabéet k-kʼamik maʼalobil kex maʼ k-kʼaj óoloʼ. Ich le griego meyajnaj utiaʼal u tsʼíibtaʼal le Bibliaoʼ, utiaʼal u yaʼalaʼal u kʼaʼamal maʼalob utúul uʼulabeʼ bey u yaʼalalaʼ: «u yeʼesaʼal yaabilaj tiʼ máaxoʼob maʼ kʼaj óolaʼanoʼobiʼ» (Tiʼ Hebreob 13:2). Baʼaleʼ, le máak maʼ kʼaj óolaʼan tiʼ le tʼaanaj Jesús teʼ kettʼaanoʼ, maʼ utúul uʼulabiʼ. Le máak jeʼeloʼ «maʼ tu yokol tu jool najil tuʼux ku kʼaʼalal [le] j-tamanoʼob[oʼ], baʼaleʼ ku yokol táanxel tuʼux» tumen «juntúul j-ookol yéetel loolob máak» (San Juan 10:1). Baʼaleʼ, jeʼex u yeʼesik le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ, ¿máax le yáax tu beetaj u j-ookolil yéetel u j-kʼasaʼaniloʼ? U libroi Génesiseʼ kiaʼalikeʼ Satanás, le u Kʼaasilbaʼaloʼ.
U yáax uʼuyaʼal u tʼaan «utúul máak maʼ kʼaj óolaʼaniʼ»
6, 7. ¿Baʼaxten maʼalob ka aʼalaʼak Satanaseʼ bey utúul máak maʼ kʼaj óolaʼaneʼ yéetel bey utúul j-ookoleʼ?
6 Génesis 3:1-5 ku tsikbaltik bix úuchik u yáax uʼuyaʼal way Luʼum u tʼaan «utúul máak maʼ kʼaj óolaʼaniʼ». Le tsikbalaʼ kiaʼalikeʼ tiʼ Satanaseʼ meyajnaj utúul kaan utiaʼal u tusik Eva, le yáax koʼoleloʼ. Teʼ tsikbalaʼ maʼ tiaʼalaʼal wa Satanaseʼ utúul máax maʼ kʼaj óolaʼaniʼ, baʼaleʼ le baʼaxoʼob tu beetoʼ tu yeʼeseʼ, letiʼeʼ bey jeʼex le máak tiʼ le tʼaanaj Jesús teʼ kettʼaan yaan tu capítulo 10 tiʼ San Juanoʼ. Koʼoneʼex ilik baʼaxten k-aʼalik lelaʼ.
7 Jesuseʼ kiaʼalikeʼ, le máak maʼ kʼaj óolaʼanoʼ taʼakumbai u yokol tuʼux kʼalaʼan le tamanoʼob utiaʼal u beet loob tiʼoboʼ. Satanás xaneʼ bey tu beetiloʼ. Maʼ tu yeʼesuba tiʼ Eva ka tu natsʼuba tu yiknaliʼ, baʼaxeʼ tu beetaj u tuklik utúul kaan tʼaanaj tu yéetel. Le baʼaloʼob maʼ jaajtak tiaʼalaj tiʼ Evaoʼ tu yeʼeseʼ, letiʼeʼ chéen tu natsʼuba utiaʼal u beet kʼaas. Le máak taak u beetik loob tiʼ le tʼaanaj Jesusoʼ taak xan u tokik le tamanoʼob tiʼ u yuumiloʼ. Baʼaleʼ, maʼ chéen taak yoklikoʼobiʼ, taak u kíimsikoʼob utiaʼal u láaj xuʼulsikoʼob (San Juan 10:10). Satanás xaneʼ tu beetaj u j-ookolil, tumen yéetel u tuusoʼobeʼ tu yokoltaj tiʼ Dios u chúukaʼan óolal Eva. Yéetel tumen letiʼ beet u káajal u kíimil wíinikoʼobeʼ, Satanaseʼ utúul kíimsaj wíinik.
8. Satanaseʼ, ¿bix úuchik u jelbesik baʼax tiaʼalaj Jéeoba yéetel bix úuchik u tsʼáaik naʼatbil yáanal baʼax oʼolal maʼ u kʼáat ka u jaantoʼob u yich le cheʼoʼ?
8 Le bix úuchik u jelbesik baʼax tiaʼalaj Diosoʼ yéetel le bix úuchik u tsʼáaik naʼatbil yáanal baʼax oʼolal maʼ u kʼáat Jéeoba ka u jaantoʼob u yich le cheʼoʼ, tu jach eʼeseʼ Satanaseʼ chéen táan u tuus. Bey jakʼaʼan u yóoleʼ, tu kʼáataj tiʼ Eva: «¿[Dioseʼ] tu yaʼalaj [wa túun] teʼex maʼ a jaantikeʼex u yich mix junkúul cheʼ yaan tu kúuchil le paakʼalaʼ?». Lelaʼ bey ka u yaʼal: «Tuʼux yaan u tuukul Dios ka tu yaʼalajteʼex baʼal beyaʼ». Tsʼoʼoleʼ ka tiaʼalaj: «[Dioseʼ] u sen ojel, le kʼiin bíin a jaanteʼex u yich le cheʼoʼ yaan u kʼuchul a wojéelteʼex baʼax uts yéetel baʼax kʼaas». Le ka tiaʼalaj: «[Dioseʼ] u sen ojel»; bey ka u yaʼal: «Teneʼ in wojel baʼax u kʼáat u beet Dios yéetel in wojel maʼ maʼalobiʼ» (Génesis 2:16, 17; 3:1, 5). Jach yaj baʼax úuchi, baʼaleʼ mix Eva yéetel mix Adán tu náachkuntubaʼob tiʼ u tʼaan «le máak maʼ u kʼaj óoloʼobaʼ»; úuchik u yuʼubkoʼob u tʼaaneʼ tu taasoʼob nojoch yajil tu yóoʼloʼob yéetel tu yóokʼol u paalaloʼob (Tiʼ Romailoʼob 5:12, 14).
9. ¿Baʼaxten xan teʼ t-kʼiinoʼobaʼ ku yuʼubaʼal u tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»?
9 Satanaseʼ, le bix úuchik u tusik Evaoʼ, óoliʼ bey xan u yilik u tusik u kaajal Dios bejlaʼeʼ (Apocalipsis 12:9). Letiʼeʼ «u taata[i] le tuusoʼ» yéetel u taata xan tuláakal le máaxoʼob, jeʼex letiʼoʼ, táan yilik u tuskoʼob máaxoʼob meyajtik Jéeoba (San Juan 8:44). Koʼoneʼex ilik jujumpʼéel bix u yuʼubaʼal u tʼaan «le máakoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼobaʼ».
Bix u yuʼubaʼal u tʼaanoʼob bejlaʼeʼ
10. Aʼal upʼéel bix u yuʼubaʼal u tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ».
10 Kaʼansajoʼob maʼ jaajtak jeʼel u táabskoʼoneʼ. Le apóstol Pablooʼ kiaʼalik: «Maʼ a chaʼikeʼex a bisaʼaleʼex tu yoʼolal jejeláas kaʼansajoʼob maʼ kʼaj óolaʼanoʼobiʼ» (Tiʼ Hebreob 13:9). ¿Baʼax tiʼ kaʼansajiloʼob tʼaanaji? Tumen jeʼel «[k-]bisaʼaleʼex» tumen le kaʼansajoʼobaʼ, leloʼ u kʼáat yaʼaleʼ tʼaanaj tiʼ kaʼansajoʼob jeʼel u beetkoʼob k-náachtal tiʼ Dioseʼ. ¿Máaxoʼob kʼiʼitbesik le kaʼansajoʼob maʼ kʼaj óolaʼanoʼobaʼ? Pabloeʼ tiaʼalaj tiʼ junmúuchʼ nuxiboʼob: «Ichileʼex[eʼ] yaan u líikʼil tsʼeʼetsʼek máakoʼob k[en] [...] u kaʼansoʼob tuusoʼob utiaʼal ka tsaypachtaʼakoʼob tumen le j-oksaj óoloʼoboʼ» (Baʼaxoʼob [Hechos] 20:30). Bejlaʼa xaneʼ, jujuntúul máakoʼob tsʼoʼok u jóoʼloʼob ichil u kaajal Dioseʼ táan u kaʼanskoʼob «tuusoʼob» wa baʼaloʼob jach upuliʼ maʼ jaajtak utiaʼal u yilik u náachkuntkoʼonoʼob tiʼ Dios. Jeʼex u yaʼalik le apóstol Pedrooʼ, letiʼobeʼ ku meyajtiʼob «tuusi tʼaanoʼob». Le tʼaanoʼobaʼ beyoʼob le taakʼin maʼ jaajtakoʼoʼ, ken ilaʼakoʼobeʼ jach jeʼel u yaʼalaʼal taakʼineʼ, baʼaleʼ minaʼan u tojol (2 Pedro 2:3, Le Tumben Nuptʼan).
11. Jeʼex u yeʼesik 2 San Pedro 2:1, 3, ¿baʼax ku kaxtik le máaxoʼob tsʼoʼok u jóoʼloʼob ichil u kaajal Diosoʼ yéetel bix u beetkoʼob?
11 Pedro xaneʼ kiaʼalikeʼ le máaxoʼob tsʼoʼok u jóoʼloʼob ichil u kaajal Diosaʼ «bíin u x-mukul kaʼansoʼob tuukuloʼob ku kʼaskúunajoʼob» (2 San Pedro 2:1, 3). Jeʼex le j-ookol tiʼ le tʼaanaj Jesús «maʼ tu yokol tu jool najil tuʼux ku kʼaʼalal [le] j-tamanoʼob[oʼ], baʼaleʼ ku yokol táanxel tuʼux[eʼ]», le máakoʼob tsʼoʼok u jóoʼloʼob ichil u kaajal Diosaʼ taʼakumbai xan u natsʼkubaʼob t-iknal (Tiʼ Galaciailoʼob 2:4; San Judas 4). ¿Baʼax túun ku kaxtikoʼob? Pedroeʼ kiaʼalik: «Yaan u jóokʼsikoʼob teʼex taakʼin». Jach beyoʼ, baʼax ku kaxtik le kʼasaʼan máakoʼobaʼ chéen «ookol, kíimsaj yéetel xuʼulsaj» kex jeʼel bukaʼaj ka u yaʼaloʼob maʼ jaajeʼeʼ (San Juan 10:10). ¡Jach kʼaʼabéet k-kanáantikba tiʼob!
12. 1) U tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ», ¿bix jeʼel u taal tiʼ le máaxoʼob yéetel k-bisikbaʼexoʼ? 2) Bejlaʼeʼ, «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ», ¿máax ku yéeyik u tusoʼob jeʼex tu beetil Satanasoʼ?
12 Le maʼ maʼalob éet bisbailoʼoboʼ. U tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ» jeʼel xan u taal tiʼ le máaxoʼob yéetel k-bisikbaʼexoʼ. Le maʼ patal éet bisbailoʼoboʼ jeʼel u beetkoʼob u bin kʼaasil tiʼ máakeʼ, baʼaleʼ maases tiʼ teʼex, xiʼipalaleʼex yéetel chʼúupalaleʼex (1 tiʼ Corintoiloʼob 15:33). Kʼaʼajakteʼexeʼ, Satanaseʼ tu yéeyaj Eva utiaʼal u tuse, tumen maas paal tu tséel Adán yéetel maas maʼ yaʼab baʼal u yojliʼ. Tu yoksaj tu pool Eva jach maʼ tu chaʼabal u beetkoʼob mix baʼal tumen Jéeoba, baʼaleʼ leloʼ maʼ jaaji, yaʼab baʼax chaʼabaʼan u beetkoʼob kaʼachi. Dioseʼ jach u yaabilmaj kaʼach Adán yéetel Eva yéetel u kʼáat kaʼach ka xiʼiktiʼob utsil (Isaías 48:17). Bejlaʼaʼ xaneʼ, «le máakoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ» táan yilik u yokskoʼob ta pooleʼex jach mix baʼal ku chaʼabal a beetkeʼex tumen a taataʼex. ¿Baʼax kʼaasil jeʼel u beetikteʼex ka bisabaʼex tu yéeteloʼobeʼ? Utúul x-lóoʼbayan cristianaeʼ kiaʼalik: «Ich tsʼeʼetsʼek kʼiinoʼobeʼ, chan lúub in wóol in meyajt Dios tu yoʼolal in wéet j-xookoʼob. Letiʼob kaʼacheʼ mantatsʼ táan u yaʼalikoʼobteneʼ in religioneʼ jach mix baʼal ku chaʼik k-beetik yéetel yaan baʼaloʼob jach jelaʼantak ku kʼáatiktoʼon ka k-beete». Baʼaleʼ, jach u jaajileʼ a taataʼexeʼ u yaabiltmeʼexoʼob. Le oʼolaleʼ, utiaʼal maʼ a tuʼusleʼex jeʼex tuʼusik Evaeʼ, mix utéen kʼaʼabéet a tuukuleʼex kʼaas tu yoʼolal a taataʼex, jeʼex wal u kʼáat a wéet xookeʼex ka a beeteʼexoʼ.
13. ¿Baʼax tu chʼaʼatukultaj u beetik David, yéetel bix jeʼel k-beetik jeʼex letiʼoʼ?
13 Le ka tʼaanaj David tiʼ le máaxoʼob maʼ maʼalob ka k-bisba tu yéeteloʼoboʼ, tiaʼalaj: «Mix juntéen tin nupimba yéetel le j-tuusoʼoboʼ, mix tin muchʼajimba yéetel le j-kaʼapʼéel ichoʼoboʼ» (Salmo 26:4). Teʼelaʼ ku kaʼa eʼesaʼal bix «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»: j-kaʼapʼéel ichoʼob wa ku taʼakik jach bixoʼob, jeʼex tu beetil Satanás le ka tu meentaj u tuklik Eva letiʼe kaan tʼaanajoʼ. Bejlaʼa xaneʼ yaan máakoʼob chuup u pooloʼob yéetel kʼaakʼas baʼaloʼobeʼ ku meyajtiʼob Internet utiaʼal u taʼakikoʼob jach máaxoʼob yéetel utiaʼal u béeykuntkoʼob baʼax u kʼáatoʼob. Maʼ xaaneʼ, utiaʼal u táabskeʼexoʼob yéetel u kʼaakʼas tuukuloʼobeʼ, jeʼel u taaskubaʼob bey táankelem paalal utiaʼal u jupkubaʼob tʼaan ta wéeteleʼex le táan a tsikbaleʼex yéetel uláakʼ táankelem paalal ich Internetoʼ. Le oʼolaleʼ, jach kanáantabaʼex, bik lúuʼsaʼakeʼex tiʼ baʼax kʼaas (Salmo 119:101; Proverbios 22:3).
14. Yaan kʼiineʼ, le periódicoʼob, le radio yéetel le televisiónoʼ, ¿bix u kʼiʼitbeskoʼob u tʼaan «le máakoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»?
14 Le baʼaloʼob maʼ jaajtak kiaʼalaʼal t-oʼolaloʼ. Kex teʼ periódicoʼob, teʼ radio wa teʼ televisión ku tsʼaʼabal ojéelbil baʼaloʼob jaajtak yoʼolal u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ, yaan kʼiineʼ le baʼaloʼobaʼ ku meyajoʼob utiaʼal u kʼiʼitbesaʼal u tʼaan «le máakoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ». Jeʼex tu luʼumil Rusiaeʼ tsʼaʼab ojéelbileʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ tu tsʼáajubaʼob tu tséel u gobierno Hitler le táan le Kaʼapʼéel Nojoch Baʼateltáambaloʼ. Uláakʼ tuʼuxeʼ aʼalaʼabeʼ ku kʼaskúuntkoʼob iglesiaʼob. Yaʼab xan tuʼuxeʼ tsʼoʼok u sen aʼalaʼal teʼ periódicoʼob, teʼ radio yéetel teʼ televisiónoʼ, u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ maʼatech u yilik u tsʼakik u paalaloʼob yéetel ku mutsʼik u yichoʼob tiʼ le nukuch kʼebanoʼob tsʼoʼok u kuchik u yéet sukuʼuniloʼoboʼ (San Mateo 10:22). Baʼaleʼ, le máaxoʼob kʼaj óolmiloʼon u yaabiltmoʼob baʼax jaajeʼ, u yojloʼob chéen tuusoʼob le baʼaloʼob kiaʼalaʼal t-oʼolaloʼ.
15. ¿Baʼaxten maʼ maʼalob ka k-oksaj óolt tuláakal baʼax kiaʼalaʼal teʼ periódico, teʼ radio wa teʼ televisiónoʼ?
15 ¿Baʼax kʼaʼabéet k-beetik ken tsʼaʼabak ojéelbil baʼaloʼob maʼ jaajtak t-oʼolal tumen «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼobaʼ»? Jach maʼalob ka k-beet baʼax kiaʼalik Proverbios 14:15. Teʼeloʼ kiaʼalikeʼ le máak minaʼan u naʼatoʼ «ku éejemtik tuláakal baʼax ku yaʼalaʼal tiʼ», baʼaleʼ le máax yaan u naʼateʼ ku yilik «tuʼux ku tsʼik u yook». Maʼ maʼalob ka k-oksaj óolt tuláakal baʼax ku yaʼalaʼal teʼ periódico, teʼ radio wa teʼ televisiónoʼ, kex ka u yeʼesoʼob bey jach jaajtakeʼ. Lelaʼ maʼ u kʼáat yaʼal wa mix baʼal jaaj tiʼ le baʼax ku tsʼáaikoʼob ojéeltbiloʼ, baʼaleʼ kʼaʼabéet k-kʼaʼajsikeʼ «u túulisil yóokʼol kaabeʼ tiʼ yaan yáanal u páajtalil kʼaasibaʼaleʼ» (1 tiʼ San Juan 5:19).
Kʼaʼabéet k-ilkeʼex wa jach tiʼ Dios u taal
16. 1) Le bix u kʼaj óoltik le tamanoʼob máax kanáantikoʼoboʼ, ¿bix u yeʼesik jach jaaj le baʼax tiaʼalaj Jesús tsʼíibtaʼan teʼ San Juan 10:4? 2) ¿Baʼax kiaʼaliktoʼon le Biblia ka k-beetoʼ?
16 ¿Bix túun jeʼel k-ojéeltik wa táan k-tʼaan yéetel utúul k-amigo wa yéetel utúul máak taak u beetiktoʼon kʼaaseʼ? Jesuseʼ kiaʼalikeʼ, le tamanoʼoboʼ ku binoʼob tu paach le j-kanan tamanoʼ «tumen u kʼaj óoloʼob u tʼaan» (San Juan 10:4). Le tamanoʼoboʼ maʼ u yoochel le j-kanan taman ku yilkoʼob utiaʼal u binoʼob tu paachoʼ, u tʼaan beetik u binoʼob tu paach. Upʼéel libro ku tʼaan tiʼ le kaajoʼob ku chʼaʼachiʼitaloʼob teʼ Bibliaoʼ ku tsikbaltikeʼ utúul máakeʼ tu yaʼaleʼ le tamanoʼoboʼ ku kʼaj óolkoʼob le j-kanan taman tu yoʼolal u nookʼoʼ, maʼ tu yoʼolal u tʼaaniʼ. Baʼaleʼ, utúul j-kanan tamaneʼ tiaʼaleʼ le tamanoʼoboʼ ku kʼaj óolkoʼob u tʼaan máax kanáantkoʼob. Utiaʼal u yeʼeskeʼ, tu kʼexaj u nookʼ yéetel le máak jeʼelaʼ. Le máak túunoʼ, u takmaj u nookʼ le j-kanan tamanoʼ, ka tu tʼanaj le tamanoʼoboʼ, baʼaleʼ letiʼobeʼ maʼ binoʼob tu paachiʼ. Maʼ u kʼaj óoloʼob u tʼaaniʼ. Baʼaxeʼ, le ka tʼaʼanoʼob tumen le j-kanan tamanoʼ u puul ka láaj binoʼob tu yiknal, kex yaanal nookʼ u takmaj. K-ilik túuneʼ, kex utúul máak ka u búukint u nookʼil utúul j-kanan tamaneʼ, le tamanoʼoboʼ ku kʼaj óolkoʼob maʼ letiʼ kanáantikoʼobiʼ. Jach u jaajileʼ, letiʼobeʼ ku ketkoʼob le tʼaan ku yuʼubkoboʼ yéetel u tʼaan le j-kanan tamanoʼ utiaʼal u yilkoʼob wa jach letiʼ. Le Bibliaoʼ kiaʼaliktoʼon xan ka k-beet beyoʼ, ka k-ileʼex wa le baʼax kiaʼalik «le máaxoʼob ku yaʼalikoʼob sáasilkuntaʼanoʼob tumen Jajal Diosoʼ», jach tu jaajil tiʼ Dios u taal baʼax kiaʼalikoʼob (1 tiʼ San Juan 4:1; 2 tiʼ Timoteo 1:13). ¿Baʼax kun áantkoʼon k-beet lelaʼ?
17. 1) ¿Bix k-kʼaj óoltik «u tʼaan» Jéeoba? 2) Jach k-kʼaj óoltik Jéeoba tubeeleʼ, ¿baʼax ken u yáantoʼon k-beete?
17 Kʼaʼabéet k-ilik maas kʼaj óoltik tubeel «u tʼaan», wa u kaʼansajoʼob Jéeoba, tumen beyoʼ maas séeb ken k-kʼaj óolt u tʼaan «le máakoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ». Le Bibliaoʼ kiaʼaliktoʼon bix jeʼel u yantaltoʼon le kʼaj óolalaʼ: «Bíin a wuʼuy u yúuchul tʼaan paachil tiʼ teech utiaʼal ka u yaʼal tiʼ teech: Way yaan le bejaʼ, xeeneʼex teʼelaʼ» (Isaías 30:21). Le «tʼaan» k-uʼuyik paachil tiʼ toʼonoʼ tiʼ u taal tiʼ u Tʼaan Dioseʼ. Jeʼel jaytéen ka k-xokeʼ, jeʼel u páajtal k-aʼalik táan k-uʼuyik u tʼaan Jéeoba, le Máax kanáantikoʼonoʼ (Salmo 23:1). Le oʼolal túuneʼ, wa k-ilik xakʼalxoktik le Biblia mantatsʼoʼ, yaan k-maas k-kʼaj óoltik «u tʼaan» Dios. Le nojoch kʼaj óolal túunaʼ, yaan u yáantkoʼon k-séeb kʼaj óolt u tʼaan «le máakoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ» (Tiʼ Galaciailoʼob 1:8).
18. 1) ¿Baʼax uláakʼ u kʼáat yaʼal u kʼaj óoltaʼal «u tʼaan» Jéeoba? 2) Yoʼolal baʼax kiaʼalik San Mateo 17:5, ¿baʼaxten kʼaʼabéet k-uʼuyik u tʼaan Jesús?
18 ¿Baʼax uláakʼ u kʼáat yaʼal u kʼaj óoltaʼal «u tʼaan» Jéeoba? Maʼ chéen kʼaʼabéet k-kanik baʼax kiaʼalikiʼ, kʼaʼabéet xan k-beetik baʼax kiaʼalik. Koʼoneʼex kaʼa ilik baʼax kiaʼalik Isaías 30:21. Le tekstoaʼ kiaʼalik: «Way yaan le bejaʼ». Jach beyoʼ, le ken k-xakʼalt xok baʼax kiaʼalik le Bibliaoʼ táan k-uʼuyik u tsolnuʼukoʼob Jéeoba. Letiʼeʼ kiaʼaliktoʼon: «Xeeneʼex teʼelaʼ». Dioseʼ u kʼáat ka k-beet baʼax táan k-kanik. Ken k-tsʼáa ichil k-kuxtal baʼax k-kanikeʼ, k-eʼesik maʼ chéen t-uʼuyaj baʼax tiaʼaliʼ, t-beetaj xan (Deuteronomio 28:1). K-uʼuyik «u tʼaan» Jéeobaeʼ u kʼáat yaʼal xan ka k-beet baʼax kiaʼalik Jesús, tumen bey tu túuxtilak Jéeobaoʼ (San Mateo 17:5). ¿Baʼax túun kiaʼaliktoʼon ka k-beet Jesús, le jach maʼalob J-kanan tamanoʼ? Ku yaʼaliktoʼon ka k-kaʼans uláakʼ máakoʼob yéetel ka k-oksaj óolt baʼax kiaʼalik «le palitsil chúukpajaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat[oʼ]» (San Mateo 24:45; 28:18-20). Wa k-beetik baʼax kiaʼalik Cristoeʼ, yaan k-tiaʼalintik le kuxtal minaʼan u xuuloʼ (Baʼaxoʼob 3:23).
«Ku púutsʼuloʼob tiʼ»
19. ¿Baʼax kʼaʼabéet k-beetik ken k-uʼuy u tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»?
19 ¿Baʼax túun kʼaʼabéet k-beetik ken k-uʼuy u tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»? Kʼaʼabéet k-beetik jeʼex le tamanoʼoboʼ. Jesuseʼ kiaʼalik: «Maʼ tu binoʼob tu paach juntúul máak maʼ u kʼaj óoloʼobiʼ; baʼax ku beetikoʼobeʼ ku púutsʼuloʼob tiʼ» (San Juan 10:5). Kaʼapʼéel baʼax kʼaʼabéet k-beetik. Yáaxeʼ, maʼ t-óotik bin yéetel utúul máak maʼ k-kʼaj óoliʼ. Ich le griego meyajnaj utiaʼal u tsʼíibtaʼal le Bibliaoʼ, le tʼaan ku suʼutul «maʼ» teʼ tekstoaʼ u kʼáat yaʼal «jach upuliʼ maʼ tu yóotik máak u beet upʼéel baʼal» (San Mateo 24:35; Tiʼ Hebreob 13:5). U kaʼapʼéel baʼax kʼaʼabéet k-beetkeʼ, k-púutsʼul, wa k-náachtal, tiʼ «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ». Lelaʼ le kʼaʼabéet k-beetik ken náatsʼak t-iknal le máaxoʼob yaanal baʼax ku kaʼanskoʼob tiʼ le tu kaʼansaj Jesús, le jach maʼalob J-kanan tamanoʼ.
20. ¿Baʼax kʼaʼabéet k-beetik, 1) wa yaan máax ku yóotik u yoks baʼaloʼob maʼ jaajtak t-pooliʼ, 2) utiaʼal maʼ u beetaʼaltoʼon kʼaas tumen le maʼ maʼalob éet bisbailoʼoboʼ, yéetel 3) ken joʼopʼok u tsʼaʼabal ojéelbil baʼaloʼob maʼ jaajtak tu yoʼolal u j-jaajkunajoʼob Jéeobaiʼ?
20 Le oʼolal túuneʼ, wa yaan máax ku yóotik u yoks baʼaloʼob maʼ jaajtak t-pooleʼ, kʼaʼabéet k-beetik le baʼax kiaʼalik u Tʼaan Diosaʼ: «Ka a wileʼex le máaxoʼob ku beetikoʼob jatslantáambailoʼoboʼ yéetel ku tsʼáaikoʼob tuʼux u tʼóochpajal máakoʼ, tumen lelaʼ tiʼ yaan tu contra le kaʼansajoʼob ta kanajeʼexoʼ. Tselabaʼex tiʼob» (Tiʼ Romailoʼob 16:17; Tiʼ Tito 3:10). Bey xanoʼ, le xiʼipalal yéetel chʼúupalal cristianoʼoboʼ, utiaʼal maʼ u beetaʼaltiʼob kʼaas tumen le maʼ maʼalob éet bisbailoʼoboʼ, kʼaʼabéet u beetkoʼob le baʼax tiaʼalaj Pablo tiʼ Timoteoaʼ: «Púutsʼen [...] tiʼ u kʼaakʼas tsʼíibolaloʼob le táankelemiloʼ». Ken xan joʼopʼok u tsʼaʼabal ojéelbil baʼaloʼob maʼ jaajtak yoʼolal u j-jaajkunajoʼob Jéeoba teʼ periódico, teʼ radio wa teʼ televisiónoʼ, kʼaʼabéet k-kʼaʼajsik le uláakʼ tsolnuʼuk tu tsʼáaj Pablo tiʼ Timoteoaʼ: «[Máaxoʼob ku yuʼubkoʼob u tʼaan le máaxoʼob maʼ u kʼaj óoloʼoboʼ] bíin u tsʼáa u yóoloʼob tiʼ [...] chéen tsikba[loʼob] [...]. Baʼaleʼ techeʼ pʼáaten mantatsʼ yéetel maʼalob tuukul» (2 tiʼ Timoteo 2:22; 4:3-5). Jeʼel bukaʼaj jaʼtsil ka tʼaanak «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ», kʼaʼabéet k-púutsʼul tiʼ tuláakal baʼal jeʼel u náachkuntkoʼon tiʼ Dioseʼ (Salmo 26:5; Proverbios 7:5, 21; Apocalipsis 18:2, 4).
21. ¿Baʼax jach maʼalob baʼal k-páaʼtik wa k-náachkuntikba tiʼ u tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»?
21 Le cristianoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ maʼ tu yuʼubkoʼob u tʼaan «le máaxoʼob taak u beetkoʼob looboʼ». Letiʼobeʼ ku yuʼubkoʼob le baʼax aʼalaʼabtiʼob tumen Jesusaʼ: «In j-tamaneʼex, maʼ a chʼaʼikeʼex sajakil, kex tumen jumpʼíiteʼex; baʼaleʼ a Taataʼex uts tu tʼaan u tsʼáaik le ajawil [wa reino] tiʼ teʼexoʼ» (San Lucas 12:32). Le «uláakʼ tamanoʼob» xanoʼ táan u tsʼíibolkoʼob u kʼuchul u kʼiinil u yaʼalaltiʼob tumen Jesús: «Koʼoteneʼex teʼex máaxeʼex kiʼikiʼtʼantaʼaneʼex tumen in Taata, kʼameʼex le reino nuʼuktaʼan a tiaʼaleʼex le ka tu beetaj Jajal Dios yóokʼol kaaboʼ» (San Juan 10:16; Mateo 25:34, El Nuevo Testamento en Maya). ¡Jach maʼalob baʼax k-páaʼtik wa k-náachkuntikba tiʼ u tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»!
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 1]
¿Kʼajaʼan wa tech?
• Le ka tʼaanaj Jesús tiʼ u kúuchilil tuʼux ku kʼaʼalal le tamanoʼoboʼ, ¿baʼaxten Satanaseʼ bey jeʼex le máak maʼ tu yokol tu jooliloʼ?
• Teʼ t-kʼiinoʼobaʼ, ¿bix u yuʼubaʼal u tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»?
• ¿Bix jeʼel u páajtal k-kʼaj óoltik u tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»?
• ¿Baʼax kʼaʼabéet k-beetik ken k-uʼuy táan u tʼaan «le máaxoʼob maʼ k-kʼaj óoloʼoboʼ»?