BIBLIOTECA NI NUU LU INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NI NUU LU INTERNET
diidxazá
  • BIBLIA
  • PUBLICACIÓN
  • REUNIÓN
  • nwt Marcos 1:1-16:8
  • Marcos

Gastiʼ nin ti videu de ca ni guliluʼ riʼ.

Bitiidilaʼdxiʼ, guyuu ti error ora cayaca cargar videu riʼ.

  • Marcos
  • Biblia Stiidxaʼ Dios. Traducción del Nuevo Mundo
Biblia Stiidxaʼ Dios. Traducción del Nuevo Mundo
Marcos

CA NOTICIA GALÁN SEGÚN MARCOS

1 Sicaríʼ nga ruzulú ca noticia galán ni caníʼ de Jesucristu, Xiiñiʼ Dios. 2 Guca ni casi peʼ cá lu libru stiʼ profeta Isaías: «(Biiyaʼ, chiguseendaʼ mensajeru stinneʼ delante de lii, ne zuni prepararbe ti neza para lii). 3 Cucaa tuuxa ridxi lu desiertu: “¡Laguni preparar neza stiʼ Jehová!* Laguni ca neza stibe derechu”». 4 Nuu Juan Bautista* lu desiertu ne cayuni predicar naquiiñeʼ chúʼnisa binni para gusihuinni maʼ guca arrepentir ti gaca perdonar ca pecadu stiʼ. 5 Ngue runi rié binni de guidubi Judea ne guiráʼ binni de Jerusalén ra nuube. Riguunísabe* laacaʼ ndaaniʼ guiiguʼ Jordán ne runi confesarcaʼ pecadu sticaʼ. 6 De guicha ladi camellu xhaba Juan ne xiʼ ti cinturón de guidi ndaaniʼ ne robe langosta* ne dxiña yaga. 7 Ne cayuni predicarbe mensaje riʼ: «Despué de naa zeeda tobi jma nadipaʼ que naa, ne qué runeʼ merecer gataudaaʼ para guxhegueʼ curriá elaguidi stiʼ. 8 Naa maʼ bineʼ bautizar laatu né nisa, peru laa zaguunisa laatu né espíritu santu».

9 Ca dxi que, beeda Jesús guidxi Nazaret de Galilea ne guluunisa Juan laa ndaaniʼ guiiguʼ Jordán. 10 Ne casi peʼ bireebe ndaaniʼ nisa, biiyabe bixeleʼ guibáʼ ne zedayete espíritu luguiabe casi ti paloma. 11 Ne biree ti voz de guibáʼ ni guníʼ: «Lii nga Xiiñeʼ ni nadxieeʼ. Lii nga rusiécheluʼ naa».*

12 Ne nagueendaca bicaa espíritu* laabe chebe lu desiertu. 13 Biaanabe 40 dxi lu desiertu, ra biʼniʼ tentar Binidxabaʼ laabe. Nuube lade maniʼ guiʼxhiʼ, peru cayacané ca ángel laabe.

14 Yanna, despué de gunaazecabe Juan, guyé Jesús Galilea ne cayuni predicar ca noticia galán stiʼ Dios. 15 Ne caníʼ: «Maʼ bizaa tiempu, maʼ gaxha nuu Reinu stiʼ Dios. Lagaca arrepentir ne laguni cré ca noticia galán stiʼ Dios».

16 Ne laga zidíʼdibe guriá nisadóʼ stiʼ Galilea, biiyabe Simón ne Andrés biʼchiʼ ora cusábacaʼ chin sticaʼ ndaaniʼ nisadóʼ, purtiʼ pescador laacaʼ. 17 Ne gudxi Jesús laacaʼ: «Latananda naa, ne zuneʼ laatu pescador de binni». 18 Oraqueca bisaanacaʼ chin sticaʼ ne zinándacaʼ laabe. 19 Guzá si Jesús sti ndaa, biiyaʼ Santiago xiiñiʼ Zebedeo ne Juan biʼchiʼ, nuucaʼ ndaaniʼ canuá sticaʼ cayuni chaahuicaʼ chin, 20 ne oraqueca bicaabe ridxi laacaʼ. Para bisaanacaʼ Zebedeo bixhózecaʼ ndaaniʼ canuá que né ca trabajador stiʼ ne zinándacaʼ laabe. 21 Ne biuucabe* Capernaúm.

Ne casi bizulú dxi sábadu, biuube ndaaniʼ sinagoga* ne bizulú cusiidibe. 22 Nabé cadxagayaa binni pur modo rusiidibe, purtiʼ rusiidibe casi tuuxa ni napa autoridad ne cadi casi ca escriba.* 23 Ndaaniʼ peʼ sinagoga stiʼ ca binni que nuu ti hombre ni nuu ti espíritu malu* lu xcuerpu, ni cucaa ridxi: 24 «¿Xi napanedu lii, Jesús de Nazaret? ¿Beeduʼ para gunitiluluʼ laadu la? Nannaʼ dxiicheʼ tu lii: ¡lii nga Santo stiʼ Dios!». 25 Peru gudindené Jesús demonio que, ne rábibe laa: «¡Bigani,* ne biree lu cuerpu stiʼ hombre ca!». 26 Bicaa espíritu malu* que ridxi ne biree de lu xcuerpu hombre que, peru ante la? biʼniʼ provocar gudii ataque laabe. 27 Nabé bidxagayaa guirácabe ne bizulú caníʼcabe de laani. Nácabe: «Peru ¿xii ndiʼ pue? ¡Nacubi ni cusiidiʼ hombre riʼ!* Né autoridad rudiibe orden ca espíritu malu,* ne ruzuubacaʼ stiidxabe». 28 Ne nagueendaca gunna binni de guiráʼ ladu de Jesús, lu guidubi región stiʼ Galilea.

29 Biree si Jesús ndaaniʼ sinagoga que, yenebe Santiago ne Juan ra lidxi Simón ne Andrés. 30 Ora biuucabe biiyacabe nexhené suegra Simón xindxáʼ lu cama, ne oraqueca gúdxicabe ni Jesús. 31 Bidxiña Jesús ra nuu gunaa que, gunaaze nabe ne gundisaʼ laabe. Zeca xindxáʼ que, ne biʼniʼ tender gunaa que laacabe.

32 Guca si huadxí, biaaziʼ si gubidxa, bedané binni guiráʼ ni huará ne ni nuu demonio lu xcuerpu. 33 Guca reunir guidubi guidxi ra puertaʼ yoo que. 34 Para bisiándabe stale binni napa gadxé gadxé guendahuará ne guleebe stale demonio, peru qué nudiibe lugar niníʼ ca demonio que purtiʼ nánnacaʼ laabe nga Cristu.*

35 Siadóʼ guieʼruʼ, laga nacáhuiruʼ, biásabe ne bireebe; guyebe ti lugar para chuʼbe stúbibe ne bizulú cayuni orarbe raqué. 36 Peru biree Simón ne xcaadxi discípulo que canayúbicaʼ laabe guiráʼ ladu, 37 ne ora bidxélacaʼ laabe, gúdxicaʼ laabe: «Canayubi guiráʼ binni lii». 38 Peru gúdxibe laacaʼ: «Chuunu sti lugar, ca guidxi nuu gaxha, para guneʼ predicar raqué, purtiʼ para nga bendaʼ». 39 Óraque guyé Jesús guidubi Galilea, cayuni predicar ndaaniʼ ca sinagoga stícabe ne cabee demonio.

40 Laaca bidxiña ti hombre napa lepra ra nuube dede bizuxibi ne cayuni rogar laabe: «Nannaʼ zanda gusiándaluʼ naa pa gacaláʼdxiluʼ». 41 Guizáʼ biá Jesús laabe dede bisigaanáʼ, gudaʼnaʼ laabe ne gudxi laabe: «Racalaʼdxeʼ pue. Bianda». 42 Oraqueca zeʼ lepra que, ne biándabe. 43 Óraque biʼniʼ mandar Jesús laabe guireebe, peru ante la? bidii orden riʼ laabe: 44 «Biiyaʼ qué chitídxiluʼ ni guirutiʼ. Peru guyé guʼyaʼ sacerdote lii ne bidii ofrenda ni cá lu ley stiʼ Moisés purtiʼ maʼ biá ládiluʼ, zacá zuuyacabe dxandíʼ maʼ biándaluʼ». 45 Peru, zeʼ si hombre que, bizulú caníʼ guiráʼ ladu xi guca. Pur ngue maʼ qué randa riuu Jesús ndaaniʼ ti guidxi sin ganna binni. Riaanabe fuera de ca guidxi que, ca lugar nuu zitu, peru, neca zaqué, reeda binni de guiráʼ laadu para guʼyaʼ laabe.

2 Peru, gudiʼdiʼ si chupa chonna gubidxa, biuu Jesús Capernaúm sti biaje ne guzá diidxaʼ maʼ nuube yoo. 2 Ngue runi guca reunir stale binni raqué, dede maʼ qué ganda chuʼ nin stobi tantu stálecaʼ, nin ra puertaʼ yoo. Ne bizulú biʼniʼ predicarbe laacaʼ stiidxaʼ Dios. 3 Óraque beedanécabe ti hombre ni qué rizá* ra nuube, nuáʼ tapa hombre laa. 4 Peru, cumu nuu stale binni raqué la? qué ñanda ñuunécabe laabe dede ra nuu Jesús. Ngue runi bichiácabe ique yoo que biaʼsi peʼ ra nuube, bíʼnicabe ti huecu ne gundétecabe camilla ra nexheʼ hombre ni qué rizá que. 5 Ora biʼyaʼ Jesús fe nápacabe, gúdxibe hombre ni qué rizá que: «Xiiñeʼ, maʼ guca perdonar ca pecadu stiluʼ». 6 Yanna, zuba caadxi escriba raqué, ne caniʼcaʼ ndaaniʼ ladxidoʼcaʼ: 7 «¿Xiñee caníʼ hombre riʼ zacá pue? Cayuube lugar stiʼ Dios.* ¿Ñee cadi Dios si nga zanda guni perdonar pecadu la?». 8 Peru, cumu nagueendaca bidii Jesús cuenta* caníʼ íquecabe zaqué la? ná rabi laacabe: «¿Xiñee caniʼtu zacá ndaaniʼ ladxidoʼto pue? 9 ¿Xii nga jma fácil? ¿Gabeʼ hombre ni qué rizá riʼ “maʼ guca perdonar ca pecadu stiluʼ la?”, o gabeʼ laa “biasa, gucuaa camilla stiluʼ ne guzá”? 10 Peru para gánnatu napa Xiiñiʼ Hombre* autoridad para guni perdonar pecadu ndaaniʼ guidxilayú...». Óraque biiyadxibe hombre ni qué rizá* que ne gúdxibe laa: 11 «Cayabeʼ lii: biasa, gucuaa camilla stiluʼ, ne guyé ra lídxiluʼ». 12 Oraqueca, nezalú guirácabe, biasa hombre que, gundisaʼ camilla stiʼ, ne zizá ora biree. Bidxagayaa guirácabe ne bisisácacabe Dios, ne caníʼcabe: «Qué huayuu dxi guidúʼyadu xiixa zacá».

13 Guyé Jesús guriá nisadóʼ sti biaje. Ne reedaguuya stale binni laabe, ne rusiidibe laacaʼ. 14 Ne ra zizabe que, biiyabe zuba Leví* xiiñiʼ Alfeo ndaaniʼ oficina ra riaxa impuestu, ne gúdxibe laa: «Dananda naa». Oraqueca biasa Leví ne yenanda laabe. 15 Despué, Jesús ne ca discípulo stiʼ yetocaʼ* ra lídxibe. Laaca nuu stale de ca ni runi cobrar impuestu ne pecador cayonecaʼ laacabe raqué.* Purtiʼ stale de laacaʼ nándacaʼ laabe. 16 Peru, ora biʼyaʼ ca escriba ni naca fariseu* cayoné Jesús ca pecador ne ca ni runi cobrar impuestu la? gúdxicaʼ ca discípulo stibe: «¿Rónebe ca ni runi cobrar impuestu ne ca pecador la?». 17 Ora binadiaga Jesús ni, gudxi laacabe: «Cadi caquiiñeʼ cheʼ binni nazaaca ra nuu doctor, peru ni huará la? caquiiñeʼ cheʼ. Cadi zedayubeʼ binni nachaʼhuiʼ,* sínuque binni pecador».

18 Yanna, ca discípulo stiʼ Juan ne ca fariseu nápacaʼ costumbre de guni ayunarcaʼ. Ngue runi beedacaʼ ra nuube ne gunabadiidxacaʼ laabe: «¿Xiñee napa ca discípulo stiʼ Juan ne ca discípulo stiʼ ca fariseu costumbre de guni ayunarcaʼ peru ca discípulo stiluʼ coʼ pue?». 19 Para bicabi Jesús laacabe: «Laga nuuné novio ca xhamigu la? cadi naquiiñeʼ guni ayunarcaʼ, ¿njaʼ? Cadi jneza diʼ guni ayunárcabe laga nuuné novio que laacabe. 20 Peru zedandá dxi ziaaxhácabe novio que, ne dxi que nga guni ayunárcabe. 21 Guirutiʼ riquiiñeʼ ti ndaa lari cubi para gucaa ti parche lu ti lari yooxhoʼ. Pa guni tuuxa ni la? ora guidopa lari cubi que zusigaani lari yooxhoʼ que ne jma xiroobaʼ zareza ni. 22 Laaca guirutiʼ qué rigaa vinu cubi ndaaniʼ odre* yooxhoʼ. Pa guni tuuxa ni la? zacheza vinu que odre que ne zaxii vinu que, ne maʼ qué zaquiiñeʼ odre que. Nga runi ridaa vinu cubi ndaaniʼ odre cubi».

23 Yanna, ti sábadu,* ora zidíʼdibe lu ca layú ra nuu trigu, bizulú cayaxha ca discípulo stibe caadxi espiga laga zizacaʼ. 24 Ngue runi gudxi ca fariseu laabe: «¡Biiyaʼ nga! ¿Xiñee cayúnicabe ni cadi naquiiñeʼ gaca sábadu pue?». 25 Peru bicábibe laacaʼ: «¿Ñee qué huayuu dxi gúʼndatu ra cá xi biʼniʼ David dxi guyuu lu ti necesidad ne ora bindaana, laa ne ca hombre ziné la? 26 ¿Ñee qué ñuundatu relatu ni ruzeeteʼ de sacerdote principal Abiatar ra cá ni biʼniʼ David ora biuu ndaaniʼ lidxi Dios la? Gudobe ca pan para ofrenda* ne laaca bidiibe ni ca hombre zinebe. Guirutiʼ ndaʼ cadi naquiiñeʼ gó pan que, sínuque ca sacerdote si». 27 Óraque gúdxibe laacaʼ: «Guca sábadu para binni, ne cadi guca binni para sábadu. 28 Nga runi, Xiiñiʼ Hombre* nga Señor stiʼ dede né sábadu».

3 Biuu Jesús sti biaje ndaaniʼ ti sinagoga,* raqué nuu ti hombre nabidxi ti chú náʼ. 2 Cayuuyadxí ca fariseu Jesús para gúʼyacaʼ pa zusiándabe hombre que sábadu* para ganda uguucaʼ xquéjabe. 3 Óraque gunabaʼ Jesús hombre nabidxi ti chú náʼ que: «Biasa ne bizuhuaa galahuiʼ riʼ». 4 Óraque gúdxibe laacaʼ: «¿Xi zanda guni binni sábadu? ¿Guni binni ni jneza la? o guniná? ¿Gulácabe xquendanabani tuuxa la? o guuticabe laa?». Peru gastiʼ qué niniʼcaʼ. 5 Despué de biiyatuxhu Jesús laacabe, biaana triste purtiʼ nabé naguidxi ladxidóʼcabe, gúdxibe hombre que: «Bisigaanáʼ». Ora bisigaanáʼ hombre que la? bianda náʼ. 6 Óraque biree ca fariseu de raqué ne nagueendaca guca reunircaʼ né ca ni nuu lu partidu stiʼ Herodes para guiníʼ stiidxacaʼ ximodo guuticaʼ Jesús.

7 Peru biree Jesús ne yené ca discípulo stiʼ guriá nisadóʼ, ne yenanda stale binni de Galilea ne de Judea laa. 8 Beeda stale binni de guiráʼ ladu, dede Jerusalén, de Idumea, ca ni nuu ladu este stiʼ Jordán ne ca ni nabeza gaxha de Tiro ne Sidón, purtiʼ binadiágacaʼ guiráʼ ni cayúnibe. 9 Ngue runi gunábabe ca discípulo stibe cuʼcaʼ listu ti canuáhuiiniʼ ti cadi uquiichiʼ binni laabe. 10 Cumu maʼ bisiándabe stale binni la? reeda ca ni napa guendahuará malu ne dede cayábacaʼ luguiabe para cánacaʼ laabe. 11 Dede riaba ca espíritu malu* xañeebe ora ruuyacaʼ laabe, rucaacaʼ ridxi ne riniʼcaʼ: «¡Lii nga Xiiñiʼ Dios!». 12 Peru guca Jesús claru cada biaje biʼniʼ mandar laacaʼ cadi gábicaʼ guirutiʼ tu laabe.

13 De raqué gudxíʼbabe lu ti dani ne biseendacaabe ca ni racaláʼdxibe, ne guca reunircaʼ ra nuube. 14 Óraque bíʼnibe* ti grupu de 12, ca ni gulee labe apóstol. Ca ni chiné laabe, ne ca ni chiguseendabe para guni predicar 15 ne zudiibe autoridad laacaʼ para cueecaʼ demonio.

16 Lu grupu de 12 ni bíʼnibe* que nuu Simón (ni laaca gulee labe Pedro), 17 Santiago xiiñiʼ Zebedeo ne Juan biʼchiʼ (laaca gulee labe laacaʼ Boanerges, ni raca significar «ca xiiñiʼ rayu»), 18 Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Santiago xiiñiʼ Alfeo, Tadeo, Simón Cananita* que 19 ne Judas Iscariote (ni biʼniʼ traicionar laabe despué).

Despué biuu Jesús ndaaniʼ ti yoo, 20 ne guca reunir stale binni sti biaje, dede qué rápacabe tiempu para gócabe. 21 Ora binadiaga familia stibe xi cayaca, guniʼcaʼ «Cayaca íquebe», ne bireecaʼ ziyúbicaʼ laabe para chinecaʼ laabe. 22 Peru ca escriba ni beeda de Jerusalén caniʼcaʼ: «Nuu Belcebú* lu xcuérpube. Ribeebe demonio pur poder stiʼ gobernante stiʼ ca demonio». 23 Peru gunábabe laacaʼ guidxíñacaʼ ne biquiiñebe ejemplu ora guníʼnebe laacaʼ. Nabe: «¿Ximodo cuee Binidxabaʼ Binidxabaʼ yaʼ? 24 Ti reinu ni nuu divididu la? ziaba. 25 Ne pa nuu ti familia* divididu la? zabiá. 26 Zaqueca nga laani, pa gucaalú Binidxabaʼ laaca laa ne chuʼ divididu la? ziaba ne zaluxe. 27 Dxandíʼ peʼ, tuuxa ni chuʼ ra lidxi ti hombre nadipaʼ para cuanaʼ ca cosa stibe, primeru naquiiñeʼ gundiibi hombre nadipaʼ que. Zacatiʼ nga zanda cuanaʼ ndaaniʼ lídxibe. 28 Gábecaʼ laatu zaca perdonar guiráʼ ni guni binni, intiica pecadu guni o intiica modo cuʼ dí.* 29 Peru tutiica cuʼ dí* contra espíritu santu qué ziuu dxi gaca perdonar. Siempre zapa donda pur pecadu stiʼ». 30 Guniʼbe ndiʼ purtiʼ caniʼcaʼ: «Nuu ti espíritu malu* lu xcuérpube».

31 Óraque bedandá jñaa Jesús ne ca biʼchiʼ, peru biaanacaʼ fuera ne biseendacaʼ tuuxa para guiniʼné laabe. 32 Zuba stale binni gaxha de laabe. Óraque gúdxicaʼ laabe: «Biiyaʼ, nuu jñaaluʼ ne ca bíʼchiluʼ fuera ne cuyúbicaʼ lii». 33 Peru bicábibe laacaʼ: «¿Tuu nga jñaaʼ ne ca bicheʼ yaʼ?». 34 Óraque biiyadxibe ca ni zuba gaxha de laabe, ne guniʼbe: «¡Laguuyaʼ! ¡Ca ni nuu raríʼ nga jñaaʼ ne ca bicheʼ! 35 Guiráʼ tu guni ni ná* Dios nga bicheʼ ne bizanaʼ ne jñaaʼ».

4 Bizulú cusiidiʼ Jesús guriá nisadóʼ que sti biaje. Cumu guca reunir stale binni gaxha de laabe la? gudxíʼbabe ndaaniʼ ti canuá, guribe ndaaniʼ ni ne bixelehuiinibe de ruaa nisadóʼ que. Peru biaana guiráʼ binni que guriá nisadóʼ. 2 Ne bizulú bisiidibe laacaʼ stale cosa, ne biquiiñebe ejemplu. Sicaríʼ riniʼbe ora rusiidibe laacaʼ: 3 «Lagucaadiaga: biree ti hombre ziusaba trigu. 4 Ra cusábabe trigu que, biaba caadxi de laacani guriá neza, ne beeda ca pájaru ne gudocaʼ ni. 5 Biaba xcaadxi lade guié ra huaxiéʼ nuu yu, ne nagueenda gundani purtiʼ luguiáʼ si nuu caadxi yu. 6 Peru ora biree gubidxa, biguii yagahuiiniʼ que, ne cumu cadi gueteʼ nuu xcu ni la? biguunduʼ ni. 7 Biaba xcaadxi biidxiʼ lade guichi, ne biroobaʼ ca guichi que ne biiticani yagahuiiniʼ que, ngue runi maʼ que nudiini.* 8 Peru biaba xcaadxi lu layú galán, gundánicaʼ ne biroobacaʼ, ne bizulú bidiicaʼ:* nuu ni bidii 30 biaje jma de ni bidxiibacabe, nuu ni bidii 60 ne xcaadxi bidii 100». 9 Óraque guníʼrube: «Lagucaadiaga chaahuiʼ».*

10 Yanna, biaanasibe stúbibe, ca ni nuu gaxha de laabe né ca Doce que, bizulú gunabadiidxacaʼ laabe de ca ejemplu que. 11 Laabe bicábibe laacaʼ: «Maʼ bidii Dios lugar guiénetu secretu sagradu* stiʼ Reinu stiʼ Dios. Peru ca ni nuu fuera la? rusiideʼ laacaʼ né ejemplu, 12 purtiʼ neca cayuuyacaʼ, qué zuuyacaʼ, neca cayunadiágacaʼ, qué ziénecaʼ. Zacá la? qué ziuu dxi guibiguétacaʼ ra nuu Dios ne qué zaca perdonarcaʼ». 13 Ne laaca gúdxibe laacaʼ: «Pa qué riénetu ejemplu riʼ, ¿ximodo guiénetu xcaadxi ejemplu ca yaʼ?

14 »Rudxiibaʼ sembrador que stiidxaʼ Dios. 15 Nuu ca biidxiʼ ni biaba guriá neza ra rudxiibacabe stiidxaʼ Dios que. Ca ndiʼ nga ca ni runadiaga diidxaʼ que peru nagueendaca reeda Binidxabaʼ ne raxha laacabe diidxaʼ ni biaba ndaaniʼ ladxidóʼcabe. 16 Laaca nuu ca ni biaba lu layú ra nuu guié. Ca ndiʼ nga ca ni casi peʼ gunadiaga diidxaʼ que la? ricaacaʼ ni né guendanayecheʼ.* 17 Peru qué ricaa xcu ni ndaaniʼ ladxidoʼcaʼ. Nga runi, neca runi seguircaʼ ti tiempu, peru casi peʼ chuʼ guendanagana o sanándacabe* laacaʼ pur stiidxaʼ Dios, maca ziyábacaʼ.* 18 Ne laaca nuu ca ni biaba lade guichi. Ca ndiʼ nga ca ni runadiaga diidxaʼ que 19 peru ca preocupación stiʼ guidxilayú* riʼ, poder ni napa bidxichi para quiteʼ binni ne deseu stiʼ guiráʼ ca cosa riuucaʼ ne ruuticaʼ diidxaʼ que; nga runi maʼ qué rudii diidxaʼ que resultadu.* 20 Ne últimu, nuu ca ni biaba lu layú galán. Ca ndiʼ nga ca ni runadiaga diidxaʼ que, ricaacaʼ ni né guendanayecheʼ ne rudiicaʼ:* caadxi rudii jma de 30 biaje, xcaadxi rudii jma de 60 ne xcaadxi rudii jma de 100».

21 Laaca gúdxibe laacaʼ: «Qué ribeecabe ti lámpara para uguucabe laa xaʼnaʼ dxumi, o xaʼnaʼ cama, ¿njaʼ? ¿Cadi dxandíʼ ribeecabe ni para guzuhuaacabe ni lu candelabru la?* 22 Purtiʼ guiráʼ ni gaʼchiʼ, zadxiña dxi cueecabe laa lu biaaniʼ, ne guiráʼ ni maʼ bigaachiʼ chaahuiʼ, zadxiña dxi guihuinni. 23 Lagucaadiaga chaahuiʼ».*

24 Laaca gúdxibe laacaʼ: «Lagucaadiaga chaahuiʼ ni cayunadiágatu. Laaca medida ni iquiiñetu, ngueca guni medirnécabe laatu, dede ziuu sti ndaa lu stitu. 25 Purtiʼ ti binni ni napa la? zacaa jma; peru ni qué gapa la? dede ni napa záxhacabe laa».

26 Ne guníʼrube: «Zeeda gaca Reinu stiʼ Dios* casi ni runi ti hombre ora rusaba biidxiʼ lu layú. 27 Rásibe huaxhinni ne riásabe ridxíʼ. Laga nisiaasibe la? rindani ca biidxiʼ que ne riroobaʼ ca yagahuiiniʼ que, peru laabe qué gánnabe ximodo peʼ raca ni. 28 Stubi si layú que rudii:* primé riree bandaga, despué riree espiga, ne últimu la? ridxá biidxiʼ ni maʼ gula ndaaniʼ espiga que. 29 Ne casi peʼ gúʼyabe maʼ gula biidxiʼ que la? riquiiñebe hoz* stibe para guindísabe cosecha, purtiʼ maʼ tiempu guiasa cosecha ngue».

30 Ne guníʼrube: «¿Xi zanda guchaaganu Reinu stiʼ Dios,* o xi ejemplu zanda iquiiñenu para gusiénenu ni yaʼ? 31 Zeeda gaca ni casi ti biidxiʼ mostaza, ora rudxiibacabe ni lu layú la? laani nga ni jma nahuiiniʼ lade guiráʼ biidxiʼ lu guidxilayú, 32 peru ora maʼ gundani ni la? risoo ni ne raca ni jma naroʼbaʼ que guiráʼ yagahuiiniʼ* ni nuu ndaaniʼ leʼ. Ne nabé naroʼbaʼ ca rama ribeeni dede reeda ca pájaru ni ripapa guibáʼ para guiaanacaʼ lu bacaʼndaʼ stini».

33 Riquiiñebe stale ejemplu casi ndiʼ para guni predicarbe stiidxaʼ Dios, purtiʼ nánnabe pabiáʼ zanda guiénecaʼ. 34 Ne qué ñuu dxi niníʼnebe binni sin niquiiñebe ejemplu, peru rusiénebe ni ca discípulo stibe ora maʼ nuucabe stúbicabe.

35 Ne dxi que, bixhinni si, gúdxibe ca discípulo stibe: «Tídinu chericaʼ nisa riʼ». 36 Ngue runi, guca despedir si ca discípulo que de guiráʼ binni que la? gudxíʼbacaʼ ndaaniʼ canuá ra nuube, ne zinecaʼ laabe. Laaca nuu xcaadxi canuá ra nuube que. 37 Peru málasi biasa ti tormenta naroʼbaʼ, nabé cadxelasaa ola canuá que ne dede mayaca guidxá ni de nisa. 38 Peru nisiaasiʼ Jesús atrá* que, naguu xaíque ti almuhada. Ngue runi bicuaanicaʼ laabe ne gúdxicaʼ laabe: «Maestru, maʼ chigátidu... ¿ñee qué rizaaláʼdxiluʼ laadu la?». 39 Óraque biásabe, gudindenebe bi ne nisadóʼ que: «¡Bigani! ¡Gutadxí!». Gulezadxí bi que ne biaba ti calma raqué. 40 Óraque gúdxibe laacaʼ: «¿Xiñee nabé cadxíbitu pue? ¿Dede yanna nga qué gápatu fe la?». 41 Guizáʼ bidxíbicabe ne caníʼcabe: «¿Peru tu hombre riʼ pue? Dede bi ne nisadóʼ ruzuubacaʼ stiidxabe».

5 Óraque yendácabe sti ladu nisadóʼ, lu región stiʼ ca gerasenu. 2 Ne casi peʼ biete Jesús ndaaniʼ canuá que, bidxaagalú ti hombre ni biree lade baʼ* laabe, nuu ti espíritu malu* lu xcuerpu. 3 Nabézabe raqué, lade ca baʼ que, ne guirutiʼ qué huayanda gundiibi dxiichiʼ laabe, nin né cadena. 4 Maʼ bindiibicabe laabe stale biaje né cadena ne grillete, peru ruchuugube cadena que ne runidebe grillete que. Guirutiʼ qué gapa stipa para gucueeza laabe. 5 Guidubi dxi ne guidubi gueelaʼ, maʼ canazabe lade baʼ ne lade dani, canayúnibe ridxi ne ruchuugube ládibe né guié. 6 Peru, ora bíʼyabe Jesús de zitu, bixooñebe ne gundeteʼ íquebe nezalú. 7 Óraque bicaabe ti ridxi reciu: «¿Xi napaniaʼ lii, Jesús, Xiiñiʼ Dios ni nuu guibáʼ? Cayabeʼ lii guni jurarluʼ pur Dios qué zuninaluʼ naa». 8 Purtiʼ maca cayabi Jesús laabe: «Lii, espíritu malu,* biree de lu xcuerpu hombre ca». 9 Para gunabadiidxaʼ Jesús laabe: «¿Tu laluʼ?». Óraque bicábibe: «Naa laʼyaʼ Legión, purtiʼ stáledu». 10 Ne cadi cusaana de guni rogarbe Jesús cadi guiladxi laacabe de región que.

11 Yanna, gaxha de raqué cayó ti manada bihui lu ti dani. 12 Ngue runi gunabaʼ ca demonio que laabe: «Biseendaʼ laadu ra nuu ca bihui ca para chuʼdu luguiacaʼ». 13 Ne bidiibe lugar laacaʼ. Óraque biree ca espíritu malu* que lu xcuerpu hombre que ne biuucaʼ luguiáʼ ca bihui que, ne dede ra dxiʼbaʼ manada bihui que biábacaʼ ndaaniʼ nisadóʼ. Guiráʼ ca bihui que, biaʼ 2,000, gúticaʼ ndaaniʼ nisadóʼ. 14 Peru biree guxooñeʼ ca ni cayapa ca bihui que ne guniʼcaʼ ni guca que ndaaniʼ guidxi que ne ndaaniʼ ca guidxihuiiniʼ. Ngue runi bedaguuyaʼ binni xi guca. 15 Ora bedandácabe ra nuu Jesús, biiyacabe hombre ni guyuu legión de demonio que lu xcuerpu. Biiyacabe maʼ zuba, maʼ nacu lari ne maʼ biguetaʼ xpiaaniʼ, ne guizáʼ bidxíbicabe. 16 Ne ca ni biʼyaʼ ni guca hombre ni guyuu demonio lu xcuerpu que ne ni guca ca bihui que bisiénecaʼ ximodo peʼ guca guiráʼ ni. 17 Óraque gunabaʼ ca binni que Jesús guiree de región que.

18 Yanna, ora chichibaʼ Jesús ndaaniʼ canuá que, gunabaʼ hombre guyuu demonio lu xcuerpu que laabe chinebe laa. 19 Peru qué niná Jesús, sínuque gudxi laabe: «Guyé ra liʼdxuʼ. Biguetaʼ ra nuu ca pariente stiluʼ ne gudxi laacaʼ xi guiráʼ maʼ biʼniʼ Jehová* pur lii ne modo maʼ bisihuinni riá* lii». 20 Para biree hombre que zeʼ ne bizulú guníʼ ndaaniʼ ca guidxi stiʼ Decápolis* xi guiráʼ biʼniʼ Jesús pur laa, ne bidxagayaa guiráʼ ca binni que.

21 De raqué gudiʼdiʼ Jesús chericaʼ nisa que ndaaniʼ ti canuá. Ne laga nuube guriá nisa que, bidxiña stale binni laabe. 22 Óraque beeda tobi de ca presidente stiʼ sinagoga, ti hombre láʼ Jairo. Ne ora bíʼyabe Jesús, biábabe xañee 23 ne bizulú cayuni rogarbe laa: «Guizáʼ huará* dxaapahuiiniʼ stinneʼ. Gudáʼ, por favor, ne gudixhenáʼ luguiabe, ti guiándabe ne guibánibe». 24 Óraque biree Jesús ziné Jairo. Zinanda stale binni laa, dede cuquiichicabe laa.

25 Yanna, raqué nuu ti gunaa ni maʼ napa 12 iza de caxii rini. 26 Maʼ guyebe ra nuu stale doctor, peru jmaruʼ si bininacaʼ laabe.* Maʼ bisirabe guiráʼ ni nápabe, peru lugar de ñándabe jmaruʼ si cayaca xiroo guendahuará que. 27 Cumu maʼ binadiágabe ni caníʼcabe de Jesús la? biuube lade ca binni que, bidxíñabe laa ne gudáʼnabe xhaba, 28 purtiʼ caniʼbe ndaaniʼ ladxidoʼbe: «Nannaʼ ziandaʼ pa canaʼ neca xhábasibe». 29 Oraqueca gulezadxí rini que, ne biʼniʼ sentir gunaa que maʼ bianda de guendahuará ni cayuniná laa.

30 Nagueendaca biʼniʼ sentir Jesús biree poder de laa. Óraque bidxiguetalú neza ra nuu ca binni que ne gunabadiidxaʼ: «¿Tu gudaʼnaʼ xhabaʼ?». 31 Peru bicabi ca discípulo laabe: «Cayuuyaluʼ modo cuquiichiʼ binni lii... ¿ne canabadiidxuʼ tu gudaʼnaʼ lii la?». 32 Neca zaqué, biiyadxibe guiráʼ ladu para gúʼyabe tuu ngue gudaʼnaʼ laabe. 33 Cumu nanna gunaa que xi guca la? guizáʼ cadxibi ne cayacaditi. Óraque bidxiña, biaba xañeebe ne gudxi laabe xi guiráʼ bizaaca. 34 Para gúdxibe gunaa que: «Xiiñeʼ, fe stiluʼ nga bisianda lii. Guyé ne maʼ cadi chuʼluʼ xizaa, maʼ biándaluʼ de guendahuará ni cayuniná lii».

35 Laga caníʼrube, beeda caadxi hombre nuu ra lidxi presidente stiʼ sinagoga* que ne gúdxicaʼ presidente que: «Maʼ guti dxaapahuiiniʼ stiluʼ. ¿Xi para guchiichirouʼ Maestru?». 36 Peru cumu gunda binadiaga Jesús xi caníʼcabe la? gúdxibe presidente stiʼ sinagoga que: «Cadi guidxíbiluʼ,* gupa si fe». 37 Ne qué ninabe ninanda xcaadxi binni laabe, sínuque Pedro, Santiago ne Juan, biʼchiʼ Santiago que.

38 Ora yendácabe ra lidxi presidente stiʼ sinagoga que, biiyabe ca binni ni cayuni stale ruidu, cayuunacaʼ ne cucaacaʼ ridxi. 39 Ngue runi, biuusibe, gúdxibe laacaʼ: «¿Xiñee cayuunatu ne cayúnitu stale ruidu pue? Cadi guti diʼ dxaapahuiiniʼ riʼ, sínuque nisiaasibe». 40 Ora binadiágacaʼ ni guniʼbe, bizulú bixídxicaʼ laabe né despreciu. Peru gulee si Jesús guiráʼ binni que fuera, gucuaa bixhoze dxaapahuiiniʼ que ne jñaa ne ca discípulo ni zinanda laa ne biuucabe ra nuu dxaapahuiiniʼ que. 41 Óraque gunaazebe náʼ dxaapahuiiniʼ que, ne gúdxibe laa «Tálitha cúmi», ni raca traducir casi «dxaapahuiiniʼ, cayabeʼ lii “¡Biasa!”». 42 Nagueendaca biasa dxaapahuiiniʼ que ne guzá. (Nápabe 12 iza). Ora bíʼyacabe ndiʼ, guizáʼ bidxagayaacabe ne guizáʼ biéchecabe. 43 Peru biʼniʼ mandarbe laacaʼ stale biaje cadi gábicaʼ ni guirutiʼ. Laaca gúdxibe laacaʼ gudiicaʼ ni gó dxaapahuiiniʼ que.

6 Biree Jesús de raqué ne biuu ndaaniʼ xquidxi, ne zinanda ca discípulo stiʼ laa. 2 Ne gunda si sábadu,* bizulú cusiidibe ndaaniʼ sinagoga,* peru bidxagayaa stale de ca ni cucaadiaga laabe ne caniʼcaʼ: «¿Paraa gucuaa hombre riʼ ca cosa riʼ pue? ¿Xiñee bidiicabe laabe guendabiaaniʼ riʼ pue? ¿Ne xiñee randa rúnibe ca milagru riʼ pue? 3 Laabe nga carpinteru que, xiiñiʼ María ne biʼchiʼ Santiago, José, Judas ne Simón, ¿njaʼ? Ne ca bizáʼnabe nabézacaʼ raríʼ, ¿cadi dxandíʼ la?». Ne pur ngue maʼ qué ñuni crecaʼ laabe.* 4 Peru ná Jesús rabi laacabe: «Guiráʼ ladu rusisácacabe ti profeta, menu si ndaaniʼ xquidxi ne lade ca pariente stiʼ ne ndaaniʼ familia stiʼ». 5 Ngue runi maʼ qué ñúnibe nin ti milagru raqué, sínuque bisiándabe chupa chonna binni huará ora gudixhenabe luguiacaʼ. 6 Ne nabé bidxagayaabe purtiʼ huaxiéʼ fe nápacabe. Ne bizulú cusiidibe ndaaniʼ ca guidxihuiiniʼ nuu gaxha de raqué.

7 Óraque biʼniʼ reunirbe ca Doce que ne biseendabe laacaʼ chupa chupa, ne bidiibe autoridad laacaʼ para cueecaʼ espíritu malu.* 8 Laaca biʼniʼ mandarbe laacaʼ cadi chinecaʼ gastiʼ para viaje, sínuque ti bastón si. Cadi naquiiñeʼ chinecaʼ pan nin bolsa de guendaró nin bueltu* ndaaniʼ cinturón* sticaʼ. 9 Gúdxibe laacaʼ gucaañeecaʼ elaguidi peru cadi chinecaʼ chupa muda lari.* 10 Ne laaca gúdxibe laacaʼ: «Ora chuʼtu ndaaniʼ ti yoo, laguiaana raqué* dede ora guireetu lugar que. 11 Peru pa chuʼtu ti lugar ra qué idxagalúcabe laatu ne qué gucaadiágacabe laatu la? laquibi yu naze ñeetu ora guireetu de raqué para iquiiñeʼ ni laacabe de testimonio». 12 Óraque bireecabe ne bizulú cayuni predicárcabe binni para gaca arrepentir, 13 ne ribeecabe stale demonio luguiáʼ binni ne rixúbicabe aceite ladi stale binni huará, ne rusiándacabe laacaʼ.

14 Yanna, binadiaga rey Herodes guiráʼ ndiʼ, purtiʼ nabé maʼ runibiáʼ stale binni lá Jesús ne laaca caniʼcaʼ: «Maʼ biasa Juan Bautista* de lade gueʼtuʼ, nga runi maʼ randa runi milagru». 15 Peru xcaadxi caníʼ: «Laabe nga Elías». Ne xcaadxi caníʼ: «Ti profeta laabe, cásica tobi de ca profeta bibani dxiqué». 16 Peru, ora binadiaga Herodes caníʼcabe de Jesús la? guníʼ: «Juan, ni bigayaʼ yanni que, nga maʼ biasa de lade gueʼtuʼ». 17 Purtiʼ Herodes nga biseendaʼ tu guinaazeʼ Juan, bindiibibe laa cadena ne biseguyoobe laa runi Herodías, xheelaʼ Filipo bíʼchibe. Ne cumu bichaganáʼ Herodes gunaa riʼ la? 18 ngue runi gatigá rabi Juan Herodes: «Cadi jneza diʼ bichaganaluʼ gunaa xheelaʼ bíʼchiluʼ». 19 Ngue runi nanalaʼdxiʼ Herodías Juan ne racalaʼdxiʼ guuti laabe, peru qué ganda 20 purtiʼ runi respetar Herodes Juan. Nanna Herodes nácabe ti hombre nachaʼhuiʼ ne runi adorarbe Dios* ne rapa laabe. Cada biaje gucaadiágabe Juan, raca confundirbe, qué ridxélabe xi gúnibe; peru neca zaqué riuuláʼdxibe gucaadiágabe laa.

21 Peru bidxiña dxi cabeza Herodías que. Biʼniʼ Herodes ti guendaroxhí purtiʼ cusaa iza, ne biʼniʼ invitar ca hombre risaca runiné dxiiñaʼ, ca comandante militar ne guiráʼ hombre jma risaca de Galilea. 22 Óraque biuu xiiñidxaapaʼ Herodías ne biyaa, Herodes ne ca ni cayoxhiné laa* que nabé biuuláʼdxicaʼ modo biyaabe. Para ná rey que rabi baʼdudxaapaʼ que: «Gunabaʼ naa ni gacalaʼdxuʼ, ne zudieeʼ ni lii». 23 Dede biʼniʼ jurarbe laa: «Zudieeʼ lii intiica ni guinabuʼ naa, dede galaa reinu stinneʼ». 24 Para biree baʼdudxaapaʼ que ne gunabadiidxaʼ jñaa: «¿Xi guinabaʼ laabe?». Óraque bicabi jñaabe: «Ique Juan Bautista». 25 Nagueendaca biuu baʼdudxaapaʼ que ra nuu rey que ne gudxi laabe: «Nagásica racalaʼdxeʼ gudiiluʼ naa ique Juan Bautista ndaaniʼ ti bandeja». 26 Neca guizáʼ guyuu rey que triste, biʼniʼ ni gunabaʼ baʼdudxaapaʼ que pur ni biʼniʼ jurar ne pur ca invitadu* sti. 27 Ngue runi nagueendaca biseendaʼ rey que tobi de ca guardia stiʼ para chicaa ique Juan. Biree guardia que zeʼ, bigá yánnibe ra deguyoobe 28 ne bedané íquebe ndaaniʼ ti bandeja. Óraque bidii ni baʼdudxaapaʼ que, ne baʼdudxaapaʼ que bidii ni jñaa. 29 Ora binadiaga ca discípulo stiʼ Juan ni, beedacaʼ, gucuaacaʼ xcuérpube ne bicaachicaʼ ni ndaaniʼ ti baʼ.*

30 Ora beeda ca apóstol que ra nuu Jesús gúdxicaʼ laabe guiráʼ ni bíʼnicaʼ ne ni bisiidicaʼ. 31 Ne gúdxibe laacaʼ: «Latananda naa, chuunu ti lugar zitu para guiziiláʼdxitu ti ratu». Purtiʼ stale binni nga zeʼ zeeda ra nuucabe, ne qué gápacabe tiempu nin para gócabe gueta. 32 Ngue runi gudxíʼbacabe ndaaniʼ ti canuá zécabe ti lugar zitu ra ganda chúʼcabe stúbicabe. 33 Peru biiyaʼ binni ora bireecabe, ne laaca gunna xcaadxi binni ni. Ngue runi biree binni de guiráʼ ca guidxi que zecaʼ a pie ne yendacaʼ raqué primé que laacabe. 34 Ora biétebe ndaaniʼ canuá que, biiyabe riʼ stale binni raqué ne guizáʼ biabe laacaʼ, purtiʼ nuucaʼ casi dendxuʼ ni qué gapa pastor. Ne bizulú bisiidibe laacaʼ stale cosa.

35 Cumu maʼ guca huadxí la? beeda ca discípulo stibe ra nuube ne gúdxicaʼ laabe: «Zitu ndiʼ ra nuunu ne maʼ huadxí ndiʼ. 36 Gudxi laacabe chécabe ndaaniʼ ca ranchería ne ndaaniʼ ca guidxihuiiniʼ nuu gaxha de raríʼ para sícabe xiixa ni gócabe». 37 Peru bicábibe laacaʼ: «Lagudii ni gócabe». Óraque gunabadiidxacaʼ laabe: «¿Racalaʼdxuʼ chisidu 200 denariu* pan para gudiʼdu ni gócabe la?». 38 Para gúdxibe laacaʼ: «¿Panda pan nápatu? Lachiguuya». Yeguuyasicaʼ, gúdxicaʼ laabe: «Gaayuʼ, ne nuu chupa benda». 39 Óraque biʼniʼ mandarbe guiráʼ binni que cuicaʼ pur grupu lu guixi gaʼ que. 40 Ngue runi guricaʼ pur grupu de 100 ne de 50. 41 De raqué gucuaabe gaayuʼ pan ne guiropaʼ benda que, biiyadxibe guibáʼ ne bíʼnibe ti oración.* Despué gundaabe ca pan que ne bizulú bidiibe ni ca discípulo stibe para gudiicaʼ ni ca binni que. Laaca gundaabe guiropaʼ benda que para guiráʼ binni que. 42 Ne gudó guiráʼ binni que ne bidxá ndaanicaʼ. 43 De raqué bidxá 12 dxumi de ca pedazu pan bitópacabe, aparte de ca benda que. 44 Biaʼsi 5,000 hombre nga gudó de ca pan que.

45 Oraqueca gúdxibe ca discípulo stibe quíbacaʼ ndaaniʼ canuá ne tidigacaʼ chericaʼ nisa que, neza Betsaida, laga cayaca despedirbe de ca binni que. 46 Peru, guca despedírsibe de ca binni que, guyebe lu ti dani para guni orarbe. 47 Ora bixhinni, maʼ galaa nisadóʼ nuu canuá que, peru stubi si Jesús nuu lu dani que. 48 Dede raqué bíʼyabe cayaca nagana para laacaʼ chinecaʼ canuá que purtiʼ cudxiilucaʼ bi. Ngue runi, nacándaruʼ,* guyebe ra nuucaʼ zizabe lu nisadóʼ, peru guníʼ íquebe nidíʼdibe lucaʼ.* 49 Ora bíʼyacaʼ zizabe lu nisadóʼ, guníʼ íquecaʼ: «¡Ti fantasma nga!». Ne bicaacaʼ ridxi, 50 purtiʼ guiracaʼ biiyacaʼ laabe ne bidxíbicaʼ. Peru nagueendaca gúdxibe laacaʼ: «¡Lauguu gana! Naa ndiʼ. Cadi guidxíbitu». 51 Ne gudxíʼbabe ndaaniʼ canuá ra nuucaʼ, ne gulezadxí bi que. Ora bíʼyacabe ndiʼ, guizáʼ bidxagayaacabe, 52 purtiʼ caʼruʼ guiénecabe significadu napa milagru stiʼ ca pan que, dede cadi cugaanda xquendabiaanicabe guiene ni guca que.

53 Gudiʼdisícabe nisadóʼ que, yendácabe Genesaret ne bisábacabe ancla stiʼ canuá que gaxha de raqué. 54 Peru, casi biétecabe ndaaniʼ canuá que, binibiáʼ binni Jesús. 55 Bixooñecaʼ ne yetídxicaʼ binni nabeza guidubi región que ne bizulú bedané ca binni que ca ni huará nexheʼ lu camilla. Riécabe ra runadiágacabe nuube. 56 Cada biaje guiuube ndaaniʼ xiixa guidxihuiiniʼ o guidxi o ti ranchería, risaana binni ca ni huará ra plaza stiʼ luguiaa ne rinábacaʼ laabe gudiibe lugar cánacaʼ neca ñee xhábabe. Ne rianda guiráʼ ca ni rigaʼnaʼ ni.

7 Raqué nuu Jesús bidxiña ca fariseu ne caadxi de ca escriba ni beeda de Jerusalén ra nuube. 2 Ne biiyacaʼ cayó chupa chonna discípulo stibe neca nabiidiʼ nacaʼ, o sin niguiibinacaʼ.* 3 (Ca fariseu ne guiráʼ judíu qué rocaʼ pa qué quibinacaʼ dede lu codo purtiʼ rinándacaʼ tradición stiʼ ca hombre bibani dxiqué. 4 Ne ora guibiguétacaʼ de luguiaa, qué rocaʼ pa qué quibinacaʼ. Laaca naaze dxiichicaʼ stale tradición ni guyuu dxiqué, casi cuʼnísacaʼ copa, jarra ne vasu de cobre). 5 Ngue runi gunabadiidxaʼ ca fariseu ne ca escriba laabe: «¿Xiñee qué rinanda ca discípulo stiluʼ tradición stiʼ ca hombre bibani dxiqué, sínuque rocaʼ neca nabiidiʼ nacaʼ pue?». 6 Para gúdxibe laacaʼ: «Aque hipócrita laatu, con razón biʼniʼ profetizar Isaías de laatu: “Riníʼ si guidxi riʼ ruzuubaʼ stiidxaʼ, peru guizáʼ zitu nuu ladxidóʼ de naa. 7 Pur gana si cayuni adorarcaʼ naa, purtiʼ rusiidicaʼ ni ná binni casi ñaca stiidxaʼ Dios”. 8 Rusaanatu mandamientu stiʼ Dios ti ladu, ne rinaaze dxiichitu tradición stiʼ binni».

9 Laaca gúdxirube laacaʼ: «¡Guizáʼ nánnatu ximodo gusaanatu ca mandamientu stiʼ Dios ti ladu para guiaananetu ca tradición stitu! 10 Moisés guníʼ: “Biʼniʼ respetar* bixhózeluʼ ne jñaaluʼ”. Ne laaca guniʼbe: “Tu guiníʼ né despreciu de bixhoze o de jñaa* naquiiñeʼ gatiʼ”. 11 Peru laatu riniʼtu: “Zanda gabi ti binni bixhoze o jñaa: «Guiráʼ ni napaʼ ni ñanda niquiiñeʼ para gacaniaʼ lii la? corbán ni»” —o ti regalu para Dios ni—. 12 Zacá maʼ qué rudiitu lugar guni binni xiixa pur bixhoze o pur jñaa. 13 Né ca tradición ni maʼ bisaananetu xcaadxi binni, maʼ bicaanatu stiidxaʼ Dios. Ne rúnirutu xcaadxi cosa zacá». 14 Óraque gúdxibe ca binni que checaʼ ra nuube sti biaje ne gúdxibe laacaʼ: «Lagucaadiaga naa, guiratu, ne laguiene xi significadu napa ni cayabeʼ laatu. 15 Qué raca contaminar ti binni pur ni gó, peru ca cosa ni riree de ndaaniʼ ladxidóʼ binni la? nga nga ni runi contaminar laa». 16 *

17 Bisaana si Jesús ca binni que, biuu ndaaniʼ ti yoo ne bizulú gunabadiidxaʼ ca discípulo que laabe de ejemplu que. 18 Óraque bicábibe laacaʼ: «¿Ñee nin laatu nga qué ganda guiénetu la? ¿Qué xa rudiitu cuenta qué raca contaminar binni pur ni cuʼ ndaaniʼ ruaa? 19 Purtiʼ qué riuu ni ndaaniʼ ladxidóʼ, sínuque riaba ni ndaaniʼ, de racá maʼ rié ni ndaaniʼ letrina». Ne pur ni guniʼbe riʼ bisihuínnibe nayá guiráʼ guendaró. 20 Laaca guniʼbe: «Ni riree de ndaaniʼ ladxidóʼ binni nga ni runi contaminar laa. 21 Purtiʼ dede dentru de binni, de ndaaniʼ ladxidóʼ, nga riree cosa malu ni riníʼ ique: guni cometer pecadu sexual,* cuanaʼ, guuti, 22 gapa jnadxii,* guicá ique gapa jma,* guni guendaquéiquiiñeʼ, quiteʼ binni, guni cosa malu sin guituilú,* gapa envidia, cuʼ dí,* gudxiibaʼ laca laa ne gaca ti binni ni qué riuu razón. 23 Riree guiráʼ ca cosa malu riʼ de ndaaniʼ ladxidóʼ binni ne runi contaminar ni laa».

24 Despué bireebe de raqué ne guyebe lu ca región stiʼ Tiro ne Sidón. Biuube ndaaniʼ ti yoo purtiʼ qué racaláʼdxibe ganna guirutiʼ pa maʼ nuube raqué, peru neca zaqué bidii binni cuenta. 25 Casi peʼ beedandabe, gunna ti gunaa de laabe, napa gunaa riʼ ti dxaapahuiiniʼ ni nuu ti espíritu malu* lu xcuerpu. Beeda gunaa riʼ ne biaba xañeebe. 26 Gunaa que griega laa, gule sirofenicia, ne cadi cusaana de guinabaʼ laabe cueebe demonio que luguiáʼ dxaapahuiiniʼ stiʼ. 27 Peru gúdxibe laa: «Primeru bidii lugar gudii binni ni gó ca xiiñiʼ dede guidxá ndaaniʼ, purtiʼ cadi jneza diʼ gaxha binni pan ca xiiñiʼ ne gulaa ni lu ca biʼcuhuiiniʼ». 28 Óraque bicabi gunaa que laabe: «Dxandíʼ, Señor, peru dede ca biʼcuhuiiniʼ ca rocaʼ bigú ni rusaba xiiñiʼ binni xaʼnaʼ mexaʼ». 29 Óraque gúdxibe laa: «Guyé ne gatadxí ladxidoʼloʼ. Cumu guniʼluʼ zacá la? maʼ biree demonio que lu xcuerpu dxaapahuiiniʼ stiluʼ». 30 Para biree gunaa que zeʼ ra lidxi ne ora yendá biiyaʼ nexheʼ dxaapahuiiniʼ que lu cama ne maʼ biree demonio que lu xcuerpu.

31 Óraque biree Jesús de región stiʼ Tiro ne gudiʼdiʼ neza Sidón ne biuu lu región stiʼ Decápolis* ne yendá guriá nisadóʼ stiʼ Galilea. 32 Raqué nuube beedanécabe ti hombre qué runadiaga ne qué riníʼ chaahuiʼ ne canábacabe laabe quixhenabe luguiáʼ. 33 Yenebe hombre que ti ladu, zitu de ra nuu ca binni que. Óraque guluube bicuini nabe ndaaniʼ guiropaʼ chú diaga, ne despué de bichá xhínnibe, gudáʼnabe ludxi. 34 Ne, biiyadxísibe guibáʼ, nadipaʼ gucuaaláʼdxibe ne gúdxibe laa «Éffatha», ni raca traducir casi «bixeleʼ». 35 Oraqueca bixeleʼ diaga ne bianda ludxi, ne bizulú guníʼ chaahuiʼ. 36 Óraque biʼniʼ mandar Jesús ca binni que cadi gábicaʼ ni guirutiʼ. Peru, ora jma gudiibe orden que laacaʼ, jmaruʼ si riniʼcaʼ ni. 37 Dxandíʼ peʼ, nabé bidxagayaa ca binni que ne caniʼcaʼ: «Jneza modo rúnibe guiráʼ ni. ¡Dede ruxhélebe diaga ca ni qué runadiaga ne rusiniʼbe ca mudu!».

8 Ca dxi que guyé stale binni ra nuu Jesús. Cumu qué gápacaʼ ni gocaʼ la? biseendacaabe ca discípulo stibe ne gúdxibe laacaʼ: 2 «Guizáʼ cayaʼyaʼ ca binni riʼ, purtiʼ maʼ chonna gubidxa nuucabe ra nuaaʼ ne qué gápacabe ni gócabe. 3 Pa guseendaʼ laacabe ra lídxicabe interu candaanacabe, ziábacabe neza. Nuu de laacabe beeda de zitu». 4 Óraque gudxi ca discípulo stibe laabe: «Peru, guizáʼ zitu ndiʼ ra nuunu, ¿paraa guidxela tuuxa pan para gó ca binni riʼ dede guidxá ndaanicaʼ yaʼ?». 5 Óraque gunabadiidxabe laacaʼ: «¿Panda pan nápatu?». Para bicábicaʼ: «Gadxe». 6 Para biʼniʼ mandarbe ca binni que cuicaʼ layú. De raqué gucuaabe gadxe pan que, bidiibe xquixe peʼ Dios, gundaabe ni, ne bizulú bidiibe ni ca discípulo para gudiicaʼ ni binni. Ne laacaʼ bidiicaʼ ni ca binni que. 7 Laaca nápacabe chupa chonna bendahuiiniʼ, ne bíʼnisibe ti oración,* gúdxibe laacaʼ gudiicaʼ ni ca binni que. 8 Ne gudó guiráʼ ca binni que dede bidxá ndaanicaʼ. Ne bitópacabe gadxe dxumi naroʼbaʼ de guiráʼ pedazu ni biʼniʼ sobra. 9 Nuu biaʼ 4,000 hombre. Óraque biʼniʼ despedir Jesús laacabe.

10 Nagueendaca gudxibanebe ca discípulo stibe ndaaniʼ ti canuá ne biuube lu región stiʼ Dalmanuta. 11 Raqué beeda ca fariseu ne bizulú biʼniʼ discutircaʼ né laabe ne canábacaʼ laabe gudiibe ti señal de guibáʼ. Zaqué nga nuucaʼ gutiidicaʼ laabe prueba. 12 Gucuaaláʼdxibe de ndaaniʼ ladxidoʼbe* ne gúnibe: «¿Xiñee nabé ruyubi generación riʼ ti señal pue? Gábecaʼ laatu qué zacaa generación riʼ nin ti señal». 13 Óraque bisaanabe laacaʼ, gudxíʼbabe ndaaniʼ canuá que sti biaje ne zebe chericaʼ nisa que.

14 Peru biaandaʼ niné ca discípulo pan. Ti pan si nga nápacabe ndaaniʼ canuá que. 15 Peru gudixhenabe laacaʼ: «Laguxheleʼ lú. Lagapa laatu de levadura stiʼ ca fariseu ne levadura stiʼ Herodes». 16 Ngue runi bizulú biʼniʼ discutir ca discípulo que purtiʼ qué gápacaʼ pan. 17 Cumu bidiibe cuenta la? gúdxibe laacaʼ: «¿Xiñee cayuni discutirtu pur qué gápatu pan pue? ¿Ñee de yanna nga caʼruʼ gudiitu cuenta? ¿Ñee caʼruʼ guiénetu la? ¿Ñee dede yanna nga deʼguʼ xpiaanitu* nga runi caʼruʼ guiénetu la? 18 “Neca nápatu lutu, ¿qué ruuyatu la?; neca nápatu diágatu, ¿qué runadiágatu la?”. ¿Qué rietenaláʼdxitu 19 xi guca dxi gundaaʼ gaayuʼ pan para 5,000 hombre que la? ¿Panda dxumi bidxá tipa de ni biʼniʼ sobra?». Óraque bicábicaʼ laabe: «Doce». 20 «Ne dxi gundaaʼ gadxe pan para 4,000 hombre que, ¿panda dxumi naroʼbaʼ bidxá tipa ora bitópatu de ni biʼniʼ sobra?». Óraque bicábicaʼ laabe: «Gadxe». 21 Para gunabadiidxabe laacaʼ: «¿Ñee dede yanna nga caʼruʼ guiénetu ni la?».

22 Yendácabe Betsaida, ne bedané ca binni que ti ciegu ra nuube ne canábacaʼ laabe cánabe laa. 23 Gunaazebe náʼ ciegu que, guleebe laa fuera de guidxihuiiniʼ que, ne despué de bichá xhínnibe guié lú, gudixhenabe luguiáʼ ne gunabadiidxabe laa: «¿Cayuuyaluʼ xiixa la?». 24 Gundisaʼ lú hombre que ne guníʼ: «Cayuuyaʼ binni, peru ruluíʼcabe yaga ni zizá». 25 De raqué gudixhenáʼ Jesús lú hombre que sti biaje, ne biiyaʼ chaahuiʼ: bianda lú ne maʼ gunda biiyaʼ guiráʼ ni nayaʼniʼ dxindxi. 26 Óraque biseendabe laa ra lidxi ne gúdxibe laa: «Cadi guiuuluʼ ndaaniʼ guidxihuiiniʼ ca».

27 Despué biree Jesús ne ca discípulo stiʼ zecaʼ ndaaniʼ ca guidxihuiiniʼ stiʼ Cesarea de Filipo, ne laga zécabe neza gunabadiidxabe laacaʼ: «Según ni riníʼ binni, ¿tuu nga naa?». 28 Laacaʼ bicábicaʼ: «Juan Bautista. Peru xcaadxi riníʼ lii nga Elías. Ne xcaadxi ná lii nga tobi de ca profeta». 29 Para gunabadiidxabe laacaʼ: «Para laatu, ¿tuu nga naa?». Óraque bicabi Pedro laabe: «Lii nga Cristu». 30 Óraque biʼniʼ mandar Jesús laacaʼ cadi gábicaʼ guirutiʼ tu laabe. 31 Ne bizulú bisiidibe laacaʼ nabé zacaná Xiiñiʼ Hombre* ne zucaanáʼ ca ancianu, ca sacerdote principal ne ca escriba laa; laaca zuuticabe laa ne ziasa de lade gueʼtuʼ despué de chonna gubidxa. 32 Ne nayaʼniʼ modo bisiénebe ni laacaʼ. Peru gucuaa Pedro laabe ne yené laabe ti ladu ne bizulú gudindené laabe. 33 Óraque bidxiguetalube, biiyadxibe ca discípulo stibe, ne gudindenebe Pedro sicaríʼ: «¡Guyuu neza decheʼ, Binidxabaʼ! Purtiʼ cadi caníʼ íqueluʼ casi riníʼ ique Dios, sínuque casi riníʼ ique binni».

34 Óraque bicaa rídxibe ca binni que ne ca discípulo stibe gueedacaʼ ra nuube ne gúdxibe laacaʼ: «Pa nuu tu racalaʼdxiʼ gaca xpinneʼ la? cadi guibani para laa ne guáʼ yaga* stiʼ ne cadi gusaana de guedananda naa. 35 Purtiʼ tu gacalaʼdxiʼ gulá xpida* zuniti ni, peru tu guniti xpida pur naa ne pur ca noticia galán la? zulá ni. 36 Yanna, ¿paraa iquiiñeʼ ni ti binni pa guni ganar guidubi guidxilayú, peru guniti xpida yaʼ? 37 ¿Xi zanda gudii binni pur xpida yaʼ? 38 Purtiʼ tu guituí lú pur naa ne pur stiidxaʼ nezalú generación ni maʼ bichee ne maʼ bisaanaʼ Dios riʼ la?* laaca zatuí lú Xiiñiʼ Hombre* pur laa ora gueeda lu gloria stiʼ Bixhoze né ca ángel ni gulí».*

9 Ne laaca gudxi Jesús laacabe: «Gábecaʼ laatu nuu chupa chonna de ca ni nuu raríʼ qué záticaʼ dede qué gúʼyacaʼ maʼ beeda Reinu stiʼ Dios* né stale poder». 2 Xhoopaʼ gubidxa despué, gucuaa Jesús Pedro, Santiago ne Juan ne yenebe laacaʼ lu ti dani nasoo, ra biaanacabe stúbicabe. Ne bidxaa modo bihuinni* Jesús nezalúcabe. 3 Bizulú bizaaniʼ xhábabe; guca ni blancu, jma blancu que biaʼ ñanda ñuni tuuxa ni lu guidxilayú. 4 Ne laaca bihuinni Elías ne Moisés nezalúcabe, caníʼnecaʼ Jesús. 5 Óraque ná Pedro rabi Jesús: «Rabí,* ¡aque galán nuunu raríʼ xa! Zuni armardu chonna carpa: tobi para lii, tobi para Moisés ne tobi para Elías». 6 Dede qué guidxela Pedro xi guni, purtiʼ guizáʼ cadxíbicaʼ. 7 Óraque guca formar ti za ni bichii laacabe, ne biree ti voz lade za que ne ná: «Ndiʼ nga Xiiñeʼ ni nadxieeʼ. Lagucaadiaga laa». 8 Ora biiyadxícabe guidubi vuelta, qué ñuuyacabe guirutiʼ, sínuque Jesús si.

9 Laga zedayétecabe lu dani que, biʼniʼ mandarbe laacaʼ cadi gábicaʼ guirutiʼ ni bíʼyacaʼ dede ora maʼ biasa Xiiñiʼ Hombre* de lade gueʼtuʼ. 10 Bíʼnicaʼ ni gúdxibe laacaʼ, peru biʼniʼ discutircaʼ entre laacaʼ ximodo ngue chiguiásabe de lade gueʼtuʼ. 11 Para bizulú gunabadiidxacaʼ Jesús: «¿Ximodo nga ná ca escriba primeru naquiiñeʼ gueeda Elías pue?». 12 Para bicábibe laacaʼ: «Dxandíʼ, zeeda Elías primeru ne zaguixhe chaahuiʼ guiráʼ cosa. Peru, yanna, ¿xiñee maca cá lu Stiidxaʼ Dios napa xidé guni sufrir Xiiñiʼ Hombre* ne guni despreciárcabe laa yaʼ? 13 Peru naa cayabeʼ laatu dxandíʼ maʼ beeda Elías ne bíʼnicabe laa ni gúpacabe gana, cásica maca cá lu Stiidxaʼ Dios gúnicabe laa».

14 Ora yedandácabe ra nuu xcaadxi discípulo que, biiyacabe nuu stale binni ra nuucaʼ, ne laaca nuu chupa chonna escriba ni cayuni discutir né laacaʼ. 15 Peru casi peʼ biʼyaʼ guiráʼ binni que Jesús, guizáʼ bidxagayaacaʼ ne bixooñecaʼ ra nuube para ugapadiúxicaʼ laabe. 16 Óraque gunabadiidxabe laacaʼ: «¿Xi cayuni discutirtu né laacabe pue?» 17 Ne biree tuuxa lade guiráʼ binni que ná rabi laabe: «Maestru, bedaniaʼ xiiñeʼ ra nuuluʼ purtiʼ nuu ti espíritu luguiabe ni maʼ biʼniʼ laabe mudu. 18 Cada biaje guni atacar espíritu riʼ joven riʼ, rusaba laabe layú, riree bichiiñaʼ ruaabe, ruquiichiʼ láyabe ne rirá stipa stibe. Gunabaʼ ca discípulo stiluʼ nibeecaʼ espíritu riʼ, peru qué ñanda ñúnicaʼ ni». 19 Óraque bicábibe laacaʼ: «¡Qué gapa generación riʼ fe! ¿Xpabiáʼ tiempu naquiiñeʼ guiaananiaʼ laatu pue? ¿Xpabiáʼ tiempu naquiiñeʼ guneʼ huantar laatu pue? Latané laabe ra nuaaʼ». 20 Ngue runi yenécabe joven que ra nuu Jesús. Casi peʼ biʼyaʼ espíritu que laabe, biʼniʼ pur gudii ataque joven que. Ne biábasibe layú, bitúbibe ne biree bichiiñaʼ ruaabe. 21 Óraque gunabadiidxaʼ Jesús bixhózebe: «¿Dede padxí rácabe sicaríʼ pue?». Óraque bicabi: «Dede dxi nácabe ti xcuidihuiiniʼ. 22 Stale biaje rusaba espíritu riʼ laabe lu bele ne ndaaniʼ nisa para guuti laabe. Peru, pa zanda gúniluʼ xiixa la? biá laadu ne gucané laadu». 23 Para ná Jesús rabi laabe: «¡Ni guniʼluʼ: “Pa zanda gúniluʼ”...! Guiráʼ ni zanda gaca para ti binni napa fe». 24 Oraqueca bicaa bixhoze joven que ridxi: «¡Napaʼ fe! ¡Peru gucané naa gapaʼ jma fe!».

25 Ora bidii Jesús cuenta zeeda guxooñeʼ stale binni ra nuucaʼ, gudindenebe espíritu malu* que. Gúdxibe laa: «Espíritu mudu ne diagacuaataʼ, ¡cayuneʼ mandar lii guireeluʼ de lu xcuérpube ne maʼ cadi chuʼluʼ sti biaje!». 26 Biree demonio que de lu xcuerpu joven que, peru ante la? bicaa ridxi ne biʼniʼ pur gudii ataque laabe stale biaje. Ne biaana joven que casi gueʼtuʼ. Ngue runi mayoría de ca binni que caniʼcaʼ: «¡Maʼ gútibe!». 27 Peru gunaazeʼ Jesús náʼ joven que ne gundisaʼ laabe, ne óraque maʼ bizuhuaabe. 28 Biuu si Jesús ne ca discípulo stiʼ ndaaniʼ ti yoo, ne gunabadiidxacaʼ laabe laga nuucabe stúbicabe: «¿Xiñee qué ñanda nibeedu demonio ca pue?». 29 Para bicábibe laacaʼ: «Né oración si zanda guiree clase demonio riʼ».

30 Bireecabe de raqué ne gudíʼdicabe Galilea, peru qué ninabe ñanna guirutiʼ paraa nuube 31 purtiʼ cusiidibe ca discípulo stibe. Rábibe laacaʼ: «Zuni entregárcabe Xiiñiʼ Hombre* lu náʼ binni ne zuuticabe laa. Peru, neca guuticabe laa, ziasa de lade gueʼtuʼ lu guionna gubidxa». 32 Peru qué ñénecaʼ ni caniʼbe, ne bidxíbicaʼ ninabadiidxacaʼ laabe.

33 Ne yendácabe Capernaúm. Yanna, ora maʼ nuucabe ndaaniʼ yoo, gunabadiidxabe laacaʼ: «¿Xii ngue cayuni discutirtu neza que pue?». 34 Qué niníʼcabe nin ti diidxaʼ, purtiʼ ora zeedacabe neza cayuni discutírcabe tu laa nga jma risaca ládecabe. 35 Ngue runi guribe, bicaa rídxibe ca Doce que ne gúdxibe laacaʼ: «Tuuxa ni racalaʼdxiʼ gaca primé, naquiiñeʼ gaca últimu ládetu ne guni tender guiratu».* 36 Óraque gucuaabe ti xcuidihuiiniʼ, bizuhuaabe laa galaa de laacaʼ, guluube laa ndaaniʼ nabe ne gúdxibe laacaʼ: 37 «Tu guidxaagalú tobi de ca xcuidihuiiniʼ riʼ pur naa la? laaca cadxaagalú naa; ne tu guidxaagalú naa, cadi naa siaʼ nga cadxaagalú, sínuque laaca cadxaagalú ni biseendaʼ naa».

38 Óraque gudxi Juan laabe: «Maestru, bidúʼyadu ti binni caquiiñeʼ laluʼ* para cuee demonio, gucaláʼdxidu nucueezadu laabe, purtiʼ cadi canazanebe laanu». 39 Peru gudxi Jesús laacabe: «Cadi gacaláʼdxitu gucueezatu laabe purtiʼ tuuxa ni iquiiñeʼ laʼyaʼ* para guni ti milagru qué zanda guiníʼ mal de naa oraqueca. 40 Purtiʼ tuuxa ni cadi cucaalú laanu la? nuu pur laanu. 41 Ne dxandíʼ peʼ cayabeʼ laatu, tu gudii laatu ti vasu nisa purtiʼ nácatu discípulo stiʼ Cristu, qué ziuu dxi guniti premiu stiʼ. 42 Peru tu guni pur guchee* tobi de ca ni nahuiiniʼ ni napa fe, jma galán para laa nugaandacabe ti guié molinu yanni casi ni rucaa bieque ti burru ne nusábacabe laa ndaaniʼ nisadóʼ.

43 »Ne pa chuʼ ora gucaa naluʼ lii gucheeluʼ,* bigá ni. Jma galán para lii guicaaluʼ guendanabani né ti chú si naluʼ que guilaluʼ né guiropaʼ chú naluʼ lu Gehena,* lu bele* ni qué ziuu dxi guizuíʼ. 44 * 45 Ne pa cucaa ñeeluʼ lii gucheeluʼ, bigá ni. Jma galán para lii guicaaluʼ guendanabani né ti chú si ñeeluʼ que guilaluʼ né guiropaʼ chú ñeeluʼ lu Gehena*. 46 * 47 Ne pa cucaa guié luluʼ lii gucheeluʼ, bisaʼbiʼ ni zitu. Jma galán para lii chuʼluʼ lu Reinu stiʼ Dios* né ti chú si guié luluʼ que guilaluʼ né guiropaʼ guié luluʼ lu Gehena,* 48 ra qué rati bicutiʼ ne que rizuíʼ bele.

49 »Purtiʼ zusaba Dios bele luguiáʼ clase binni riʼ, cásica rusaba binni zidi lu guendaró. 50 Nabé galán zidi. Peru pa guniti zidi guendanaxí stiʼ, ¿ximodo gudxiguétatu sabor stini yaʼ? Lagaca casi zidi ne lachuu tobi si».*

10 Biree si Jesús de raqué guyé lu frontera stiʼ Judea, chericaʼ guiiguʼ Jordán. Beeda stale binni ra nuube sti biaje. Ne bizulú bisiidibe laacaʼ sti biaje, casi maca rúnibe ni. 2 Para bidxiña caadxi fariseu ra nuube, nuucaʼ gutiidicaʼ laabe ti prueba, ne gunabadiidxacaʼ laabe pa jneza nga gaca divorciar ti hombre de xheelaʼ. 3 Para bicábibe laacaʼ: «¿Xi biʼniʼ mandar Moisés laatu?». 4 Para nacaʼ: «Bidii Moisés lugar guni ti hombre ti certificadu de divorcio para gusaana xheelaʼ». 5 Para ná Jesús rabi laacaʼ: «Cumu biiyabe naguidxi ladxidoʼto la? bicaabe mandamientu riʼ para laatu. 6 Peru dede dxi bizáʼ Dios binni “bíʼnibe hombre ne gunaa”. 7 Ne “pur nga zusaana hombre bixhoze ne jñaa, 8 ne zaca guirópacaʼ tobi si”,* nga runi maʼ cadi chúpacabe, sínuque maʼ tobi si laacabe. 9 Nga runi, ni maʼ bichaaga Dios,* cadi guchiá nin ti hombre». 10 Ne ora biuucabe ndaaniʼ yoo sti biaje, gunabadiidxaʼ ca discípulo que Jesús xii ngue guníʼ. 11 Para ná rabi laacabe: «Guiráʼ hombre gaca divorciar de xheelaʼ ne guichaganáʼ sti gunaa la? maʼ guendarapa jnadxii* nga ne cucheené primé xheelaʼ. 12 Ne pa chuʼ dxi gaca divorciar ti gunaa de xheelaʼ, ne despué guichaganáʼ sti hombre la? maʼ napa jnadxii».

13 Óraque bedané binni caadxi xcuidihuiiniʼ ra nuube para quixhenabe luguiacaʼ,* peru gudindené ca discípulo laacaʼ. 14 Ora biʼyaʼ Jesús ni bíʼnicabe, bidxiichi ne gudxi laacabe: «Lagudii lugar gueeda ca xcuidihuiiniʼ ca ra nuaaʼ. Cadi gucueezatu laacabe, purtiʼ stiʼ ca ni naca casi laacabe nga Reinu stiʼ Dios.* 15 Gábecaʼ laatu, ni qué guicaa Reinu stiʼ Dios* casi ti xcuidihuiiniʼ la? qué ziuu luni». 16 Para gucuaabe ca xcuidihuiiniʼ que, guluube laacaʼ ndaaniʼ nabe ne gudixhenabe luguiacaʼ para cuʼbe ndaayaʼ laacaʼ.

17 Laga zebe neza, zeeda guxooñeʼ ti hombre ra nuube, bizuxibi xañeebe ne gunabadiidxaʼ laabe: «Maestru chaʼhuiʼ, ¿xi naquiiñeʼ guneʼ para guicaaʼ guendanabani ni qué zaluxe?». 18 Para ná Jesús rabi laabe: «¿Xiñee cayaʼbuʼ naa Maestru chaʼhuiʼ? Guirutiʼ nga nachaʼhuiʼ, sínuque Dios si. 19 Maca runibiaʼluʼ ca mandamientu riʼ: cadi guutiluʼ, cadi gápaluʼ jnadxiiluʼ,* cadi cuánaluʼ, cadi gudiiluʼ falsu testimonio, cadi guʼnuʼ trampa para guicaaluʼ stiʼ binni,* biʼniʼ respetar* bixhózeluʼ ne jñaaluʼ». 20 Óraque ná hombre que rabi laabe: «Maestru, huayuneʼ guiráʼ ndiʼ dede dxi nahuiineʼ». 21 Biiyadxí Jesús laabe, gunnaxhii laabe, ne guníʼ: «Ti cosa si riaadxaʼ lii: guyé ne bitoo ni nápaluʼ ne gudiiziʼ bueltu stini lu ca pobre; zacá zápaluʼ tesoro guibáʼ. Ne despué gudáʼ ne dananda naa». 22 Peru ora binadiaga hombre que ni gúdxibe laa, biree gana ne nabé triste zeʼ purtiʼ napa stale cosa.

23 Biiyadxí si Jesús guiráʼ ladu, gudxi ca discípulo stiʼ: «¡Guizáʼ nagana zaca para ca ni napa bueltu chuʼcaʼ lu Reinu stiʼ Dios!».* 24 Nabé bidxagayaa ca discípulo que ni guniʼbe. Óraque bicabi Jesús laacabe: «Xiiñeʼ caʼ, ¡guizáʼ nagana nga chuʼ tuuxa lu Reinu stiʼ Dios!* 25 Jma fácil tidiʼ ti camellu xaʼnaʼ ti aguxaʼ que chuʼ ti ricu lu Reinu stiʼ Dios».* 26 Jmaruʼ si bidxagayaacaʼ ne gúdxicaʼ laabe: «Yanna, ¿tu zanda guilá yaʼ?». 27 Biiyadxí Jesús laacabe ne guníʼ: «Nagana ndiʼ para binni, peru cadi nagana ni para Dios, purtiʼ zanda guni Dios guiráʼ cosa». 28 Óraque gudxi Pedro laabe: «Peru, biiyaʼ, maʼ bisaanadu guiráʼ cosa para guedanándadu lii». 29 Para ná Jesús: «Gábecaʼ laatu, guiráʼ tu gusaana lidxi, biʼchiʼ, bizaʼnaʼ, jñaa, bixhoze, xiiñiʼ o layú pur naa ne pur ca noticia galán la? 30 zacaa jma de 100 de ni bisaana tiempu riʼ —lidxi, biʼchiʼ, bizaʼnaʼ, jñaa, xiiñiʼ ne layú, neca gucaalúcabe laa— ne lu ca dxi* ni zeeda ca zacaa guendanabani ni qué zaluxe. 31 Peru stale de ca ni zániru ziaana atrá ne stale de ca ni zeeda atrá zazanírucaʼ».

32 Yanna zeʼ guirácabe neza ni rié binni Jerusalén. Zániru Jesús ne nabé cadxagayaa ca discípulo que, peru ca ni zeeda atrá cadxíbicaʼ. Para guleechube ca Doce que sti biaje ne bisietenaláʼdxibe laaca guiráʼ ni chiguizaacabe. 33 Gúdxibe laacaʼ: «¡Laguuyaʼ! Ziuunu Jerusalén, ne zuni entregárcabe Xiiñiʼ Hombre* lu náʼ ca sacerdote principal ne lu náʼ ca escriba. Zuni condenárcabe laa para gatiʼ ne zuni entregárcabe laa lu náʼ ca hombre de xcaadxi guidxi.* 34 Zuni búrlacaʼ laabe, zuchá xhínnicaʼ lube ne zaguucaʼ chicote laabe, ne zuuticaʼ laabe, peru ziásabe lu guionna gubidxa».

35 Óraque bidxiña Santiago ne Juan, ca xiiñiʼ Zebedeo ra nuube, ne gúdxicaʼ laabe: «Maestru, racaláʼdxidu gúniluʼ para laadu intiica cosa guinábadu lii». 36 Para gúdxibe laacaʼ: «¿Xi racaláʼdxitu guneʼ para laatu?». 37 Para nacaʼ: «Bidii lugar cuínedu lii lu gloria stiluʼ, tobi ladu derechu ne tobi ladu bigaʼ».* 38 Peru gudxi Jesús laacabe: «Qué gánnatu xi canábatu. ¿Ñee zanda guetu copa ni cayeeʼ riʼ o gaca bautizartu cásica cayacaʼ bautizar la?». 39 Óraque bicábicaʼ laabe: «Zanda pue». Óraque ná Jesús: «Zeʼtu copa ni cayeeʼ riʼ ne zaca bautizartu cásica cayacaʼ bautizar. 40 Peru cadi naa diaʼ nga guinieeʼ tu cuiʼ ladu derechu ne ladu bigaʼ* stinneʼ. Nuu ca lugar riʼ para ca ni maʼ guca preparar ni para laacaʼ».

41 Ora binadiaga xcaadxi* que ni, bidxiichinecaʼ Santiago ne Juan. 42 Para biʼniʼ reunir Jesús guirácabe ne gudxi laacabe: «Ca ni ruluíʼ runi gobernar la? nánnatu runi dominarcaʼ guidxi* ne napa ca hombre risaca stícabe autoridad luguiáʼ binni. 43 Cadi zacá diʼ nga gaca ni ládetu. Ni racalaʼdxiʼ gaca ti binni risaca ládetu, naquiiñeʼ guni tender laatu* 44 ne ni racalaʼdxiʼ gaca primé ládetu, naquiiñeʼ gaca esclavu stiʼ guiratu. 45 Purtiʼ dede Xiiñiʼ Hombre,* cadi beeda para gacanécabe* laa, sínuque para gacané ne para gudii xquendanabani* para guilá stale binni».

46 De raqué biuucabe Jericó. Ne ora ziree Jesús ne ca discípulo stiʼ de Jericó zinanda stale binni laacaʼ, peru guriá neza que zuba Bartimeo (xiiñiʼ Timeo), ti hombre ciegu ni rinabaʼ guna. 47 Ora binadiágabe zidiʼdiʼ Jesús de Nazaret raqué la? bicaabe ridxi ne nabe: «¡Jesús, Xiiñiʼ David! ¡Biá* naa!». 48 Óraque gudindené ca binni que laabe ne gúdxicaʼ laabe cadi guiníʼrube, peru jmaruʼ si reciu cucaabe ridxi: «¡Xiiñiʼ David, biá naa!». 49 Para bizuhuaadxí Jesús ne ná: «Lagabi laabe gueedabe ra nuaaʼ». Para bicaa rídxicabe ciegu que, ne gúdxicabe laa: «¡Guluu gana! Biasa, cucaa rídxibe lii». 50 Para guluubí xhaba,* biasaguxooñeʼ ne zeʼ ra nuu Jesús. 51 Óraque gunabadiidxaʼ Jesús laabe: «¿Xi racalaʼdxuʼ guneʼ pur lii?». Para bicabi ciegu que laabe: «Rabbóni,* racalaʼdxeʼ guuyaʼ sti biaje». 52 Para ná Jesús rabi laabe: «Guyé, fe stiluʼ nga bisianda lii». Ne oraqueca biiyabe sti biaje, ne zinándabe Jesús neza zeʼ.

11 Yanna, ra zidxiña Jesús Jerusalén, ora nuucabe gaxha de dani Olivo —ra nuu guidxi Betfagué ne Betania—, biseendabe chupa de ca discípulo stibe 2 ne gúdxibe laacaʼ: «Laché ndaaniʼ guidxihuiiniʼ ni cayuuyatu ca. Ne casi peʼ guiuutu, zadxélatu ti burruhuiiniʼ cá yaga, ni qué huaguiʼbaʼ nin ti binni. Laguxhegueʼ laame ne latané laame. 3 Ne pa chuʼ tu guinabadiidxaʼ laatu “¿Xi cayúnitu pue?”, lagabi laa “Caquiiñeʼ Señor laame, peru zudxiguétabe laame nagueendaca”». 4 Para bireecaʼ zecaʼ ne bidxélacaʼ burruhuiiniʼ que cá yaga ra puertaʼ, guriá neza, ne bixhéguecaʼ laame. 5 Peru gunabadiidxaʼ chupa chonna de ca binni zuhuaa raqué laacabe: «¿Xiñee cuxhéguetu burruhuiiniʼ ca pue?». 6 Para gudxi ca discípulo que ca binni que ni guníʼ Jesús, oraqueruʼ bidiicaʼ lugar chécabe.

7 Ne yenécabe burruhuiiniʼ que ra nuu Jesús ne gudíxhecabe xhábacabe décheme, ne gudxiʼbaʼ Jesús laame. 8 Gudixhe stale binni xhaba lu neza ne xcaadxi bigá rama lu ca layú que. 9 Ne cásica ni zániru lube ne ni zeeda atrá cucaacaʼ ridxi: «¡Canábadu gulaluʼ* Xiiñiʼ David! ¡Lagusisaca ni zeeda lu lá* Jehová!* 10 ¡Lagusisaca Reinu ni maʼ zeeda, Reinu stiʼ bixhózenu David! ¡Dios ni nuu guibáʼ, canábadu lii gulaluʼ* laabe!». 11 Biuu si Jesús Jerusalén, guyé ndaaniʼ templu ne biiyadxí guiráʼ ni nuu raqué. Peru, cumu maʼ huadxí ngue la? bireenebe ca Doce ne zécabe Betania.

12 Sti dxi que, ora zireecabe de Betania, bindaana Jesús. 13 Ne de zitu biiyabe zuhuaa ti yaga duʼgaʼ* napa stale bandaga, ne yeguuyabe pa cá cuananaxhi luni. Peru ora bidxíñabe, qué nidxélabe gastiʼ, sínuque puru si bandaga, purtiʼ cadi tiempu rudii duʼgaʼ ngue. 14 Ngue runi gúdxibe yaga que: «Qué chuʼruʼ dxi gó tuuxa cuananaxhi stiluʼ». Ne cucaadiaga ca discípulo que laabe.

15 Yendá si Jesús Jerusalén, biuu ndaaniʼ templu ne guladxi ca ni cutoo ne ca ni cazíʼ raqué. Bitiixhibe mexaʼ stiʼ ca ni cuchaa bueltu ne banguʼ stiʼ ca ni cutoo paloma. 16 Ne laaca qué nudiibe lugar nididiné tuuxa nin ti cosa ndaaniʼ templu que. 17 De raqué bisiidibe ca binni que ne gúdxibe laacaʼ: «¿Cadi cá lu Stiidxaʼ Dios: “Zábicabe lidxeʼ yoo ra raca oración para guiráʼ guidxi” la?* Peru laatu maʼ bíʼnitu ni lidxi gubaanaʼ». 18 Binadiaga guiráʼ ca sacerdote principal ne ca escriba laabe ne bizulú cuyúbicaʼ modo guuticaʼ laabe. Peru cadxíbicaʼ laabe purtiʼ nabé ridxagayaa binni modo rusiidibe.

19 Ora ziyaca jma huadxí, biree Jesús ne discípulo stiʼ de ndaaniʼ guidxi que. 20 Siadoʼroʼ sti dxi que, ora gudíʼdicabe gaxha de yaga duʼgaʼ que, biiyacabe maʼ bibidxi ni dede xcu. 21 Óraque bietenalaʼdxiʼ Pedro xi guca, ne gudxi laabe: «¡Rabí, biiyaʼ! Maʼ bibidxi yaga duʼgaʼ ni biʼniʼ maldecirluʼ que». 22 Ora binadiaga Jesús ni, gudxi laacabe: «Lagapa fe Dios. 23 Gábecaʼ laatu, pa gabi tuuxa dani riʼ “Biasa ne yeguiaba ndaaniʼ nisadóʼ”, ne guiníʼ ni sin guni dudar ndaaniʼ ladxidóʼ, sínuque napa fe zaca ni la? zuuyaʼ dxandíʼ zaca ni. 24 Nga runi cayabeʼ laatu: guiráʼ ni guinábatu ora guni orartu, laguinabaʼ ni né fe ne laguiníʼ ique maʼ gucuaatu ni, ne zápatu ni. 25 Ora maʼ zuhuaatu ne maʼ cayuni orartu, laguni perdonar intiica napanetu tuuxa ti guni perdonar Bixhózetu ni nuu guibáʼ ca pecadu stitu». 26 *

27 Óraque yendácabe Jerusalén sti biaje ne, laga canazabe ndaaniʼ templu que, bidxiña ca sacerdote principal, ca escriba ne ca ancianu 28 ne gunabadiidxacaʼ laabe: «¿Xi autoridad nápaluʼ para gúniluʼ ca cosa riʼ? ¿Tu bidii autoridad lii para gúniluʼ ca cosa riʼ?». 29 Bicabi Jesús laacabe: «Naa laaca zanabadiidxaʼ laatu xiixa. Pa guicábitu naa la? laaca zabeʼ laatu xi autoridad napaʼ para guneʼ ca cosa riʼ. 30 ¿Tu biseendaʼ Juan guedanduunisa? ¿Dios ni nuu guibáʼ la? o binni? Laguicabi naa». 31 Para bizulú candaa iquenecaʼ ni. Ne caniʼcaʼ: «Pa guininu Dios ni nuu guibáʼ la? zábibe laanu: “¿Yanna, xiñee qué ñuni cretu laabe yaʼ?”. 32 Peru ¿tuu nga guiníʼ binni biseendaʼ laabe yaʼ?». Cadxíbicabe guiráʼ ca binni que purtiʼ para laacaʼ dxandíʼ guca Juan ti profeta. 33 Óraque bicábicabe Jesús: «Qué gánnadidu». Para gudxi Jesús laacabe: «Naa laaca qué zabeʼ laatu xi autoridad napaʼ para guneʼ ca cosa riʼ».

12 Óraque bizulú guniʼné Jesús laacabe ne biquiiñeʼ ejemplu. Ná rabi laacabe: «Guyuu ti hombre ni bizuhuaa lubáʼ uva lu layú stiʼ ne guluu ni leʼ. Laaca bíʼnibe ti lagar* ne bicuibe ti torre. Óraque biquíxebe* ni binni para guni dxiiñaʼ luni ne zebe sti guidxi. 2 Ora bedandá tiempu riasa cosecha, biseendabe ti esclavu ra nuu ca ni cayuni dxiiñaʼ lu layú que para chicaa parte de cosecha uva ni raca caber laabe. 3 Peru gunaazeʼ ca hombre que esclavu riʼ, gudíñecabe laa ne bidxiguétacabe laa xiee náʼ. 4 Para biseendaʼ dueñu que sti esclavu, gundaa ca hombre que ique ne bisituícabe lú. 5 De raqué biseendabe stobi, peru biiticabe laa. Biseendarube stale esclavu; nuu tu gudíñecabe laa ne laaca biiticabe caadxi de laacaʼ. 6 Náparube stobi: xiiñibe ni nadxiibe. Ngue runi, últimu la? biseendabe laa, purtiʼ guniʼbe: “Zuni respetarcaʼ xiiñeʼ”. 7 Peru ca ni runi dxiiñaʼ lu layú que guníʼ stiidxacaʼ: “Ndiʼ nga herederu ca. Chuu, guutinu laa; zacá zaca stinu herencia ca”. 8 Ngue runi gunaazecabe laa, biiticabe laa ne bisáʼbicabe laa fuera de layú uva que. 9 ¿Xi guni dueñu stiʼ layú uva que yaʼ? Zeeda, zuuti ca ni runi dxiiñaʼ raqué ne zudii layú uva que xcaadxi binni para guni dxiiñaʼ luni. 10 ¿Ñee qué huayuundatu lu Stiidxaʼ Dios ra ná: “Guié ni bisaʼbiʼ ca ni cucuí yoo que nga beeda gaca guié ni jma risaca” la?* 11 ¿Ne qué ñuundatu: “Beeda ni de Jehová* ne nabé ridxagayaanu ni” la?».

12 Cumu bidii ca enemigu stibe cuenta de laacaʼ ngue caníʼ íquebe né ejemplu que la? gucaláʼdxicaʼ ninaazecaʼ laabe, peru bidxíbicaʼ guiráʼ ca binni que. Ngue runi bisaanacaʼ laabe ne zecaʼ.

13 Óraque biseendacabe caadxi fariseu ne caadxi de ca ni nuu lu partidu stiʼ Herodes ra nuube para gusábacaʼ laabe pur ni guiniʼbe. 14 Ora bedandacaʼ, gúdxicaʼ laabe: «Maestru, nánnadu siempre riniʼluʼ ni dxandíʼ ne qué rugaluʼ guirutiʼ,* purtiʼ qué runi juzgarluʼ binni pur ni ruuyaluʼ, sínuque rusiidiluʼ de neza stiʼ Dios según ni dxandíʼ. ¿Ñee jneza nga quíxedu impuestu* César la? o coʼ? 15 ¿Naquiiñeʼ quíxedu la? o cadi naquiiñeʼ quíxedu?». Peru, cumu nánnabe hipócrita laacaʼ la? bicábibe laacaʼ: «¿Xiñee cutiiditu naa prueba pue? Latané naa ti denariu* guuyaʼ». 16 Para bedanecaʼ ni ra nuube ne gunabadiidxabe laacaʼ: «¿Tu stiʼ figura riʼ ne tu lá* cá luni?». Para bicábicaʼ laabe: «Stiʼ César». 17 Óraque guníʼ Jesús: «Laquixe César stiʼ César, ne lagudii Dios stiʼ Dios». Ne guizáʼ bidxagayaacabe laabe.

18 De raqué beeda ca saduceu* —ca ni qué runi cré pa zabani ca ni maʼ guti— ne gunabadiidxacaʼ laabe: 19 «Maestru, Moisés bicaa para laadu, pa gatiʼ biʼchiʼ tuuxa ne guiaana xheelabe sin xiiñiʼ la? naquiiñeʼ guichaganáʼ bíʼchibe viuda que ne gapa xiiñiʼ para biʼchiʼ ni gutiʼ. 20 Pue guyuu gadxe hombre, guiracaʼ bíʼchicaʼ. Bichaganáʼ primé que, peru guti ne qué ñapa xiiñiʼ. 21 Ne guiropa que bichaganáʼ viuda que, peru guti ne qué ñapa xiiñiʼ; ngueca bizaaca né guionna que. 22 Ne qué ñapa nin tobi de ca gadxe hombre que xiiñiʼ. Despué de guti guirácabe, laaca guti gunaa que. 23 Ora guibani ca ni maʼ guti, ¿tu tobi de laacaʼ gaca xheelaʼ gunaa que yaʼ? Purtiʼ guiráʼ gadxe que bichaganáʼ laabe». 24 Para bicabi Jesús laacabe: «¿Ñee cadi pur razón riʼ nga cadi jneza nuutu, purtiʼ qué runibiaʼtu Stiidxaʼ Dios ne poder stiʼ la? 25 Purtiʼ ora guiasa binni lade gueʼtuʼ, qué zachaganáʼ nin hombre nin gunaa, maʼ casi ca ángel ni nuu guibáʼ laacaʼ. 26 Peru, de ca ni chiguiasa de lade gueʼtuʼ, ¿qué ñuundatu lu libru stiʼ Moisés, lu relatu stiʼ xa yagahuiiniʼ* que, ra guníʼ Dios: “Naa nga Dios stiʼ Abrahán, ne Dios stiʼ Isaac ne Dios stiʼ Jacob” la? 27 Cadi Dios stiʼ ca ni maʼ guti laabe, sínuque stiʼ ca ni nabani. Cadi jneza nuutu».

28 Binadiaga tobi de ca escriba ni beeda raqué modo caniʼné Jesús ca hombre que. Cumu biiyabe jneza peʼ modo bicabi Jesús la? gunabadiidxabe laa: «¿Gunáʼ nga mandamientu ni nuu primé* lade guiráʼ pue?». 29 Para bicabi Jesús: «Primé la? nuu ndiʼ: “Bicaadiaga, Israel. Jehová* Dios stinu laasibe nga Jehová.* 30 Gunnaxhii Jehová* Dios stiluʼ de guidubi ladxidoʼloʼ, guidubi xhiálmaluʼ,* guidubi xquendabiaaniluʼ ne guiráʼ stipa stiluʼ”. 31 Ne ndiʼ nga guiropa: “Gunnaxhii prójimo stiluʼ cásica nadxiiluʼ lii”. Gástiruʼ nin sti mandamientu jma risaca que guiropaʼ ndiʼ». 32 Óraque gudxi escriba que laabe: «Maestru, jneza bicábiluʼ, guniʼluʼ según ni dxandíʼ: “Tobi lucha si nga laabe, ne gástiruʼ stobi aparte de laabe”; 33 ne gannaxhii binni laabe de guidubi ladxidóʼ, guidubi xquendabiaaniʼ ne guiráʼ stipa stiʼ, ne gannaxhii prójimo stiʼ cásica nadxii laca laa nga ni jma risaca que guiráʼ ofrenda ni ricá guí ne sacrificiu». 34 Ora biʼyaʼ Jesús nuu xpiaaniʼ hombre que pur modo bicabi, gudxi laabe: «Cadi zitu diʼ nuuluʼ de Reinu stiʼ Dios».* Ne maʼ guirútiruʼ qué niná ninabadiidxaʼ laabe xiixa.

35 Peru, laga cusiidiruʼ Jesús ndaaniʼ templu que, gunabadiidxaʼ: «¿Ximodo nga ná ca escriba xiiñiʼ David Cristu pue? 36 Gucané espíritu santu David para guníʼ: “Gudxi Jehová* Señor stinneʼ: «Gurí ladu derechu stinneʼ dede ora maʼ gudixheʼ ca enemigu stiluʼ xañeeluʼ»”. 37 David peʼ gudxi laabe Señor; yanna, ¿ximodo nga xiiñiʼ David laabe yaʼ?».

Ne cayuulaʼdxiʼ guiráʼ ca binni que ni caniʼbe. 38 Ne ora cusiidibe, gúdxibe laacaʼ: «Lachuu cuidadu né ca escriba ni riuulaʼdxiʼ saʼ guiráʼ ladu ne maʼ nácucaʼ lari de yanniñeecaʼ ne ugapadiuxi binni laacaʼ ra plaza* stiʼ luguiáʼ, 39 ne cuicaʼ lu ca banguʼ nuu delante ndaaniʼ ca sinagoga* ne cuicaʼ ra nuu ca lugar jma galán ora maʼ chitóxhicaʼ. 40 Ráxhacaʼ lidxi* ca viuda, ne nabé xadxí runi orarcaʼ para si guʼyaʼ binni laacaʼ. Nabé naná juiciu gueeda luguiacaʼ».

41 Ne gurí Jesús frente de ra nuu ca caja ra riaba bueltu,* ne cayuuyadxí modo cusaba binni bueltu ndaaniʼ ca caja que; stale ricu cusaba stale moneda. 42 Despué beeda ti viuda pobre ne bisaba chupa monedahuiiniʼ huaxiéʼ risaca.* 43 Para bicaa rídxibe ca discípulo stibe ne gúdxibe laacaʼ: «Gábecaʼ laatu, jma stale bisaba viuda pobre riʼ ndaaniʼ ca caja ra riaba bueltu que ni bisaba xcaadxi. 44 Purtiʼ guiracaʼ bisábacaʼ ni biʼniʼ sobra sticaʼ, peru laabe, neca guizáʼ pobre laabe, bisábabe guiráʼ ni, guiráʼ ni nápabe para guibaninebe».

13 Ra ziree Jesús ndaaniʼ templu que, gudxi tobi de ca discípulo stibe laabe: «Maestru, ¡biiyaʼ pabiáʼ sicarú ca guié riʼ ne pabiáʼ naroʼbaʼ ca edificiu riʼ!». 2 Óraque ná Jesús rabi laabe: «¿Cayuuyaluʼ ca edificiu naroʼbaʼ riʼ la? Qué ziuu dxi guiaana ti guié luguiáʼ sti guié raríʼ. Guiráʼ ni zaxiá».

3 Laga zúbabe lu dani Olivo cayuuyadxibe neza ra nuu templu que, ne laga nuucabe stúbicabe, gunabadiidxaʼ Pedro, Santiago, Juan ne Andrés laabe: 4 «Gudxi laadu, ¿padxí gaca guiráʼ cosa ca ne xi señal guihuinni ora mayaca guiluxe guiráʼ ni?». 5 Para ná Jesús rabi laacabe: «Lachuu cuidadu. Guirutiʼ quiteʼ* laatu. 6 Zeeda stale ne zaquiiñecaʼ laʼyaʼ* ne zaniʼcaʼ “Naa nga Cristu”, ne zaguítecaʼ stale binni. 7 Ne ora gunadiágatu cayaca guerra ne noticia de guerra, cadi guidxíbitu, purtiʼ naquiiñeʼ gaca guiráʼ cosa riʼ, peru cadi laani nga fin.

8 »Purtiʼ zadinde ti guidxi* ne sti guidxi ne zadinde ti reinu ne sti reinu, zaca xu roʼ ti lugar ne sti lugar; ziuu hambre. Raríʼ nga cuzulú sufrimientu* naroʼbaʼ.

9 »Lachuu cuidadu. Zuni entregárcabe laatu nezalú tribunal stiʼ guidxi ne zaguucabe golpe laatu ndaaniʼ ca sinagoga* ne pur naa zinécabe laatu nezalú ca gobernador ne rey. Zaquiiñeʼ ndiʼ de testimonio para laacabe. 10 Laaca naquiiñeʼ gaca predicar ca noticia galán riʼ primeru ndaaniʼ guiráʼ guidxi.* 11 Peru ora maʼ zinécabe laatu para guni entregárcabe laatu lu náʼ ca autoridad, cadi chuʼtu xizaa pur gánnatu xi guiniʼtu; laguiníʼ ni gabi espíritu santu laatu, purtiʼ cadi laatu nga chiguiniʼtu, sínuque espíritu santu. 12 Laaca zuni entregar binni biʼchiʼ para guuticabe laa, zuni entregar hombre xiiñiʼ, zucaalú xiiñiʼ binni jñaa ne bixhoze ne zuni entregarcaʼ laacabe para gáticabe. 13 Ne zaca nanalaʼdxiʼ guiráʼ binni laatu purtiʼ xpinneʼ laatu. Peru tu guni huantar dede ora gueeda fin la? zalá.

14 »Nga runi, ora gúʼyatu maʼ zuhuaa cosa yuudxuʼ ni runitilú ra cadi naquiiñeʼ guzuhuaa (ni cayuundaʼ* ndiʼ la? guiene chaahuiʼ ni), óraque guxooñeʼ ca ni nuu Judea lu ca dani. 15 Ne ni dxiʼbaʼ ique yoo, cadi guiete ne cadi chuʼ ndaaniʼ lidxi para cuee xiixa, 16 ne ni nuu lu layú la? cadi guibiguetaʼ ra nuu ca cosa bisaana para guyubi xhaba. 17 ¡Pobre ca gunaa ni nacaxiiñiʼ o cugadxi ca dxi que! 18 Laguni orar* ti cadi guiaba ni tiempu nanda.* 19 Purtiʼ ziuu stale yuubaʼ* ca dxi que. Dede dxi bizáʼ Dios guiráʼ cosa hasta nagasi, qué huayuu dxi chuʼ yuubaʼ casi laani, ne qué ziuuruʼ dxi gaca ni sti biaje. 20 Pa qué gucueeza Jehová* lu tiempu que la? nin ti binni qué zalá. Peru pur ca ni bibí, ca ni gulibe, zucueezabe lu tiempu que.

21 »Ne pa chuʼ tu gabi laatu “¡Laguuyaʼ, raríʼ nuu Cristu!” o “¡Laguuyaʼ, raricaʼ nuube!”, cadi guni cretu laa. 22 Purtiʼ zahuinni stale falsu cristu ne falsu profeta ne zúnicaʼ milagru* ne cosa ni idxagayaa binni para cueechucaʼ laacabe, pa ñanda si dede né ca ni bibí. 23 Nga runi lachuu cuidadu. Cayabeʼ guiráʼ ndiʼ laatu ante gaca ni.

24 »Peru ca dxi que, tidiʼ si yuubaʼ* que, zacahui lu gubidxa, qué zuzaaniʼ beeu, 25 ziaba ca beleguí* cá guibáʼ ne zaniibi dxacha ca poder nuu guibáʼ. 26 Ne óraque zuuyaʼ binni Xiiñiʼ Hombre* zeeda lu za né stale poder ne gloria. 27 Ne óraque zuseendabe ca ángel ne zuni reunirbe ca ni maʼ gulibe, ca ni nuu guidapaʼ ladu* guidxilayú, dede ti punta guidxilayú hasta sti punta guibáʼ.

28 »Yanna, laguiziidiʼ de ejemplu stiʼ yaga duʼgaʼ.* Ora maʼ guleeni rama riʼniʼ ne maʼ cayapa ni bandaga la? nánnatu maʼ zeeda dxiña tiempu nandáʼ.* 29 Zaqueca laatu, ora gúʼyatu maʼ cayaca ca cosa riʼ, laganna maʼ nuube* gaxha, maʼ zuhuaabe ra puertaʼ. 30 Dxandíʼ peʼ cayabeʼ laatu qué zadiʼdiʼ generación riʼ dede qué guizaaca guiráʼ cosa riʼ. 31 Zanitilú guibáʼ ne guidxilayú, peru qué ziuu dxi guinitilú ca diidxaʼ stinneʼ.

32 »Peru padxí o pora la? guirutiʼ ganna, nin ca ángel ni nuu guibáʼ, nin Xiiñiʼ Dios, sínuque Bixhózesiaʼ. 33 Laguuyadxí,* lagataná, purtiʼ qué gánnatu padxí gaca ca cosa riʼ. 34 Zeeda gaca ni casi ti hombre ni guyé sti guidxi. Ante guiree ra lidxi, bisaanané lidxi ca esclavu stiʼ, ne bidii dxiiñaʼ cada tobi de laacabe, ne biʼniʼ mandarbe hombre rapa ra puertaʼ que gataná. 35 Nga runi lagataná, purtiʼ qué gánnatu pora gueeda dueñu stiʼ yoo que, pa gueedabe huadxí o galaa gueelaʼ o nacándaruʼ* o siadóʼ guieʼruʼ. 36 Cadi málasi guedandabe ne gúʼyabe nisiaasitu. 37 Peru ni cayabeʼ laatu riʼ la? cayabeʼ ni guiráʼ: lagataná».

14 Yanna, maʼ xhupa si gubidxa cayaadxaʼ para gaca Pascua* ne Saa stiʼ Pan Sin Levadura.* Peru ca sacerdote principal ne ca escriba cuyúbicaʼ modo guinaazecaʼ ne guuticaʼ Jesús.* 2 Purtiʼ caniʼcaʼ: «Cadi gúninu ni lu saa, pacaa zándaca gucaalú guidxi riʼ laanu».

3 Dxi nuube ndaaniʼ guidxi Betania, laga cayobe* ra lidxi Simón ni gupa lepra que, beeda ti gunaa ra nuube, naazeʼ ti frascu* dxaʼ de aceite rindáʼ naxhi nabé caru, de nardo* puro. Bixhélebe ruaa frascu que ne bindaatebe ni ique Jesús. 4 Ora biʼyaʼ chupa chonna de ca ni nuu raqué ni guca riʼ, bidxiichicaʼ ne guniʼcaʼ entre laacaʼ: «¿Xiñee bixhiibe aceite rindáʼ naxhi riʼ pue? 5 Ñanda nidoo aceite rindáʼ naxhi riʼ jma de 300 denariu...* ¡ne ñanda nicaa ca pobre bueltu ca!». Ne guizáʼ bidxiichinecaʼ* gunaa que. 6 Peru gudxi Jesús laacabe: «Zaa nuube. ¿Xiñee nuutu guchiichitu laabe pue? Jneza ni bíʼnibe pur naa. 7 Purtiʼ siempre ziuu ca pobre ládetu ne zanda gacanetu laacaʼ ora tiica si, peru naa cadi siempre ziuaaʼ ládetu. 8 Biʼniʼ gunaa riʼ ni zanda guni; bindaateʼ aceite rindáʼ naxhi lu cuerpu stinneʼ, purtiʼ mayaca gaca entierru stinneʼ. 9 Gábecaʼ laatu, lu guidubi guidxilayú, intiica lugar gaca predicar ca noticia galán, laaca zaníʼcabe ni biʼniʼ gunaa riʼ para guietenaláʼdxicabe laa».

10 Óraque guyé Judas Iscariote, tobi de ca Doce que, ra nuu ca sacerdote principal para guni entregar* Jesús lu nácabe. 11 Ora binadiágacabe ni, biéchecabe ne biʼniʼ prometércabe gudiicabe laabe bueltu.* Ngue runi bizulú biyúbibe pora jma galán guni traicionarbe Jesús.

12 Yanna, primé dxi raca Saa stiʼ Pan Sin Levadura,* dxi nápacabe costumbre gudiicabe sacrificiu stiʼ Pascua, gunabadiidxaʼ ca discípulo stibe laabe: «¿Paraa racaláʼdxiluʼ chuudu ne guni preparardu Pascua para goloʼ pue?». 13 Óraque biseendabe chupa de ca discípulo stibe ne gúdxibe laacaʼ: «Laché ndaaniʼ guidxi ca. Racá zadxaagalú ti hombre laatu, nuabe ti jarru de yu daʼ nisa. Lachinanda laabe 14 ne, ra tiica guiuube, lagabi dueñu stiʼ yoo que: “Ná Maestru: «¿Paraa nuu cuartu para ca invitadu ra zanda gahuaniaʼ ca discípulo stinneʼ Pascua riʼ?»”. 15 Ne zuluiʼbe laatu ti cuartu naroʼbaʼ ni nuu luguiáʼ, ra nuu guiráʼ mueble ne maʼ nuu listu. Laguni preparar ni raqué para laanu». 16 Para biree ca discípulo que zecaʼ, biuucaʼ ndaaniʼ guidxi que ne guca guiráʼ ni casi peʼ modo guníʼ Jesús; óraque biʼniʼ prepararcaʼ guiráʼ ni zaquiiñeʼ para Pascua que.

17 Ne ora bixhinni, bedané Jesús ca Doce que. 18 Ne, laga zúbacabe* ruaa mexaʼ ne cayócabe, gudxi Jesús laacabe: «Gábecaʼ laatu zuni traicionar tobi de laatu naa, tobi de ca ni cayoné naa raríʼ». 19 Guizáʼ triste guyuucabe ne tobi pur tobi gudxi laabe: «Cadi naa diaʼ, ¿njaʼ?». 20 Óraque gúdxibe laacaʼ: «Tobi de ca Doce riʼ laabe, ni ugadxe pan stiʼ ndaaniʼ bladuʼ* ra ugadxeʼ pan stinneʼ. 21 Maʼ cheʼ Xiiñiʼ Hombre,* cásica maca bicaacabe de laa. Peru ¡gapagá si ni guni traicionar Xiiñiʼ Hombre!* Jma galán para laa cadi ñale».

22 Ne laga cayócabe, gucuaa Jesús ti pan, biʼniʼ ti oración,* gundaa ni, bidii ni laacabe ne guníʼ: «Laguicaa; ndiʼ nga runi representar cuerpu stinneʼ». 23 Ne gucuaabe ti copa, bidiibe xquixe peʼ Dios ne bidiibe ni laacaʼ, ne güeʼ guiracaʼ ruaa copa que. 24 Ne gúdxibe laacaʼ: «Ndiʼ nga runi representar rini stinneʼ, “rini stiʼ pactu”,* ni chiguixii para gacané stale binni. 25 Gábecaʼ laatu maʼ qué zeeruaʼ vinu dede ora guidxiña dxi gueeʼ vinu cubi lu Reinu stiʼ Dios».* 26 Ne últimu, biindasícabe para gusisácacabe Dios,* zécabe lu dani Olivo.

27 Óraque gudxi Jesús laacabe: «Guiratu zucheetu,* purtiʼ maca cá lu Stiidxaʼ Dios: “Zuneʼ herir pastor ne zareeche ndase ca dendxuʼ”. 28 Peru, ora maʼ biasaʼ de lade gueʼtuʼ, ziaaʼ Galilea primé que laatu». 29 Óraque ná Pedro rabi laabe: «Neca guchee* guirácabe, naa qué zuneʼ ni». 30 Para ná Jesús rabi laabe: «Gábecaʼ lii yannadxí, gueelaʼ riʼ, ante guʼndaʼ ti gallu chupa biaje, zaniʼluʼ chonna biaje qué runibiaʼluʼ naa». 31 Peru qué ñaanadxí Pedro de niníʼ: «Neca gateniaʼ lii, qué ziuu dxi guinieeʼ qué runebiaʼyaʼ lii». Ne ngueca guníʼ xcaadxi que.

32 De raqué yendácabe ti lugar láʼ Getsemaní, ne gúdxibe ca discípulo stibe: «Lacuí raríʼ laga guneʼ orar». 33 Ne yenebe Pedro, Santiago ne Juan, ne guizáʼ triste biʼniʼ sentirbe ne gúpabe ti yuubaʼ roʼ. 34 Ne gúdxibe laacaʼ: «Nabé naná yuubaʼ nuu ndaaniʼ ladxiduáʼ riʼ, zuluáʼ maʼ chiguutini naa.* Laguiaana raríʼ ne lagataná». 35 Ne bixelehuiinibe de laacaʼ, bizuxíbibe ne cayuni orarbe pa ñanda si cadi ñedandá hora que. 36 Ne nabe: «Abba,* Bixhozeʼ, zanda gúniluʼ guiráʼ cosa; gulee copa riʼ de naa. Peru cadi gaca ni racalaʼdxeʼ, sínuque ni racaláʼdxiluʼ». 37 Bibiguétabe ra nuucaʼ ne yendabe laacaʼ nisiaasicaʼ. Ne gunabadiidxabe Pedro: «Simón, ¿gúsiluʼ la? ¿Ñee qué ñápaluʼ stipa para ñatanaluʼ neca ti hora la? 38 Lagataná ne cadi gusaana de guni orartu para cadi guiábatu lu tentación. Neca racalaʼdxiʼ binni guni ni jneza, peru débil cuerpu stiʼ».* 39 Ne yeguni orarbe sti biaje ne laaca ngueca gunábabe. 40 Ne ora bibiguétabe sti biaje yendabe laacaʼ nisiaasicaʼ, purtiʼ guizáʼ maʼ daʼ bacaandaʼ lucaʼ. Ne qué nidxélacaʼ xi ñábicaʼ laabe. 41 Ne beedabe guionna biaje ne gúdxibe laacaʼ: «¡Yanna peʼ nga nisiaasitu ne caziiláʼdxitu! ¡Maʼ biáʼcatiʼ! ¡Maʼ bidxiña hora! Laguuyaʼ, chiguni entregárcabe* Xiiñiʼ Hombre* lu náʼ ca pecador. 42 Laguiasa, chuunu. Laguuyaʼ, maʼ zedadxiña ni chiguni traicionar naa».

43 Oraqueca, laga caníʼrube, beeda Judas, tobi de ca Doce que, zedané stale binni ni naaze espada ne palu, ca binni biseendaʼ ca sacerdote principal, ca escriba ne ca ancianu. 44 Yanna, maca guníʼ traidor que zudii señal riʼ: «Ni gudieeʼ ti bixiduʼ, ngue nga laabe. Laguinaazeʼ laabe, lachiné laabe ne laguuyaʼ cadi guxooñebe». 45 Ngue runi guyé Judas derechu ra nuube, bidxiña laabe ne guníʼ: «¡Rabí!», ne bidii ti bixiduʼ laabe. 46 Oraqueca gunaazecabe Jesús ne zinécabe laa. 47 Peru gulee tobi de ca ni zuhuaa raqué espada stiʼ, biaaxha luguiáʼ esclavu stiʼ sumo sacerdote* que ne bigá diágabe. 48 Peru gudxi Jesús laacabe: «¿Zeedanetu espada ne palu para guinaazetu naa casi rinaazecabe ti gubaanaʼ la? 49 Guiráʼ dxi guyuaaʼ ládetu ndaaniʼ templu maʼ cusiideʼ ne qué ninaazetu naa. Peru guca ndiʼ para gaca cumplir ni ná Stiidxaʼ Dios».

50 Bisaana guiracaʼ laabe ne bixooñecaʼ. 51 Peru de gaxha zinanda ti joven laabe, nacu ti lari de lino chaʼhuiʼ. Gucalaʼdxiʼ binni ninaazeʼ laabe, 52 peru bisaanabe lari de lino stibe ne bixooñebe xieeládibe.*

53 De raqué yenécabe Jesús ra nuu sumo sacerdote,* ne guca reunir guiráʼ ca sacerdote principal, ca ancianu ne ca escriba. 54 Peru de zitu si zinanda Pedro laabe dede ra biuu lu patiu stiʼ sumo sacerdote, gurinebe ca ni runi dxiiñaʼ ra yoo que ne cadxaabe gaxha de ti bele. 55 Yanna, ca sacerdote principal ne guiráʼ ca ni nuu lu Sanedrín* que cuyúbicaʼ tu gudii testimonio contra Jesús para guuticaʼ laabe, peru qué guidxélacaʼ nin tobi. 56 Stale binni candisaʼ falsu luguiabe, peru gadxé gadxé ni caniʼcaʼ. 57 Ne laaca bizuhuaa caadxi binni ne cudiicaʼ testimonio falsu riʼ contra laabe: 58 «Binadiágadu guniʼbe: “Zusabaʼ templu ni bicuí binni riʼ ne lu chonna si gubidxa zuneʼ stobi peru qué zaquiiñeʼ binni para gucuí ni”». 59 Peru dede nin raríʼ cadi ngueca testimonio cudiicaʼ.

60 Óraque bizuhuaa sumo sacerdote* que galahuiʼ de laacabe ne gunabadiidxaʼ Jesús: «¿Qué zaniʼluʼ xiixa la? ¿Xii ndiʼ cugaaniʼ ca hombre riʼ luguialuʼ pue?». 61 Peru nin ti diidxaʼ qué niníʼ Jesús ne qué nicabi. Ngue runi, bizulú biʼniʼ interrogar sumo sacerdote que laabe. Gunabadiidxaʼ: «¿Ñee lii nga Cristu, Xiiñiʼ Dios la?».* 62 Para bicabi Jesús laabe: «Naa. Ne zuuyatu Xiiñiʼ Hombre* zuba ladu derechu stiʼ Dios ni napa poder ne zeeda lu za».* 63 Ora binadiaga sumo sacerdote que ndiʼ, gucheza xhaba ne guníʼ: «¿Ñee caquiiñerunu jma testigu la? 64 Maʼ binadiágatu caniʼbe contra Dios.* ¿Xi riníʼ íquetu yaʼ?». Guiracaʼ guniʼcaʼ naquiiñeʼ gátibe. 65 Óraque bichá xhinni chupa chonna lube, bichiicaʼ lube, guluucaʼ puñete laabe ne guniʼcaʼ: «¡Pa profeta lii, gudxi laadu tu gudapa lii!». Ne gudapasícabe ruaabe, ziné ca guardia stiʼ tribunal que laabe.

66 Laga nuu Pedro lu patiu xagueteʼ que, beeda tobi de ca criada stiʼ sumo sacerdote.* 67 Ora bíʼyabe cadxaa Pedro gaxha de bele que, biiyadxibe laa ne gúdxibe laa: «Lii laaca canazaneluʼ Jesús de Nazaret». 68 Peru biʼniʼ negarbe ni. Gúdxibe laa: «Qué runebiaʼyaʼ laabe ne qué lica gannaʼ xii nga caniʼluʼ». Óraque guyebe ra entrada* que. 69 Peru biiyaʼ criada que laabe ne gudxi ca ni zuhuaa raqué sti biaje: «Ndiʼ nga tobi de laacabe». 70 Laaca biʼniʼ negarbe ni. Qué nindaa de ngue, gudxi ca ni zuhuaa raqué Pedro: «Dxandíʼ tobi de laacabe lii, purtiʼ rihuinni dxíchica de Galilea lii». 71 Óraque bizulú biʼniʼ maldecir ne cayuni jurar: «¡Qué runebiaʼyaʼ hombre ni caniʼtu ca!». 72 Ne oraqueca biindaʼ ti gallu guiropa biaje ne bietenalaʼdxiʼ Pedro ni guníʼ Jesús: «Ante guʼndaʼ ti gallu chupa biaje, zaniʼluʼ chonna biaje qué runibiaʼluʼ naa». Guizáʼ biinabe dede guyuu yuubaʼ ladxidoʼbe.

15 Casi peʼ birá gueelaʼ, guca reunir ca sacerdote principal, ca ancianu ne ca escriba —guiráʼ ca ni nuu lu Sanedrín—* para guiniʼcaʼ xi gúnicaʼ; ne, despué de bindiibicaʼ Jesús, yenecaʼ laabe ne biʼniʼ entregarcaʼ laabe Pilato. 2 Óraque gunabadiidxaʼ Pilato laabe: «¿Lii nga rey stiʼ ca judíu la?». Para bicábibe laa: «Naa, laca lii guniʼluʼ ni». 3 Peru cugaaniʼ ca sacerdote principal stale cosa luguiabe. 4 Óraque bizulú biʼniʼ interrogar Pilato laabe sti biaje: «¿Qué zaniʼluʼ xiixa la? Biaa guiráʼ ni cugaanicabe luguialuʼ». 5 Peru maʼ qué niniʼruʼ Jesús nin sti diidxaʼ, ngue runi guizáʼ bidxagayaa Pilato.

6 Ca dxi que, cada gaca saa, rundaa Pilato tuuxa ni deguyoo ni guinabaʼ binni. 7 Tiempu que deguyoo ti hombre láʼ Barrabás, biseguyoocabe laa né xcaadxi rebelde ni biiti binni ora bicaalucaʼ gobiernu. 8 Ngue runi beeda guiráʼ binni que ra nuu Pilato ne canábacaʼ laabe gúnibe ni maca rúnibe pur laacaʼ. 9 Para gúdxibe laaca: «¿Ñee racaláʼdxitu gundaaʼ rey stiʼ ca judíu la?». 10 Purtiʼ bidii Pilato cuenta biʼniʼ entregar ca sacerdote principal laabe pur envidia. 11 Peru bicaa ca sacerdote principal que binni guinabaʼ guilaa Barrabás. 12 Óraque gunabadiidxaʼ Pilato laacabe sti biaje: «Yanna, ¿xi guneniaʼ ni rábitu rey stiʼ ca judíu yaʼ?». 13 Sti biaje bicaacaʼ ridxi ne nacaʼ: «¡Bicaa laabe lu yaga!».* 14 Peru gudxi Pilato laacaʼ: «¿Xiñee yaʼ? ¿Xi cosa malu bíʼnibe?». Peru jmaruʼ si reciu cucaacaʼ ridxi ne nacaʼ: «¡Bicaa laabe lu yaga!».* 15 Cumu racalaʼdxiʼ Pilato guni ni canabaʼ ca binni que la? bindaa Barrabás. Ne, despué de biʼniʼ mandar cúʼcabe chicote Jesús, biʼniʼ entregar laabe para guuticabe laabe lu yaga.*

16 Óraque yené ca soldadu laabe lu patiu, ni nuu ndaaniʼ lidxi gobernador, ne biʼniʼ reunir interu tropa que. 17 Bigácucaʼ laabe ti lari color moradu* ne bíʼnicaʼ ti corona de guichi ne guluucaʼ ni íquebe. 18 Ne bizulú bicaacaʼ ridxi laabe: «¡Viva, rey stiʼ ca judíu!». 19 Ne laaca cugázecaʼ ti ubaguí íquebe ne cuchá xhínnicaʼ lube. Laaca ruzuxíbicaʼ ne rindeteʼ íquecaʼ nezalube. 20 Ne últimu, despué de biʼniʼ búrlacaʼ laabe, guleecaʼ lari moradu que ládibe ne bigácucaʼ laabe xhábabe. De raqué guleecaʼ laabe fuera para gucaacaʼ laabe lu yaga.* 21 Raqué zidiʼdiʼ ti hombre ni zeeda de ra ñaa* —Simón de Cirene, bixhoze Alejandro ne Rufo—, ne biʼniʼ obligárcabe laa guáʼ yaga ra chigacanabe.*

22 Ne yenécabe Jesús ti lugar láʼ Gólgota, ni raca traducir casi «lugar stiʼ calavera». 23 Raqué gucaláʼdxicabe nuguéʼcabe laabe vinu nuchaʼ ti droga láʼ mirra, peru qué ninabe ñeʼbe ni. 24 Ne bicaacabe laabe lu yaga ne guleecabe suerte para quíʼzicabe xhábabe, para gúʼyacabe xi guicaa cada tobi. 25 Ne biaʼ las nueve de la mañana* bicaacabe laabe lu yaga.* 26 Ne bicaacabe ti letreru ra cá xiñee guca condenarbe: «Rey stiʼ ca judíu». 27 Laaca bicaacabe chupa gubaanaʼ lu yaga gaxha de laabe, tobi ladu derechu ne stobi ladu bigaʼ.* 28 * 29 Ne caguu dí* ca ni cadiʼdiʼ raqué laabe, cuniibi íquecaʼ ne caniʼcaʼ: «¡Njaa laa! Lii, ni ná zuxhá templu que ne zucuí ni chonna si gubidxa, 30 biete de lu yaga* ca ne bilá laca lii». 31 Zaqueca cayuni burla ca sacerdote principal ne ca escriba laabe. Caniʼcaʼ entre laacaʼ: «¡Bilabe xcaadxi, peru qué ganda gulabe laca laabe! 32 Yanna guiete Cristu, rey stiʼ Israel, de lu yaga.* Ora guidúʼyadu ni, zuni credu». Dede ca ni cá gaxha de laabe lu yaga que guluudicaʼ* laabe.

33 Ora gunda biaʼ galaa dxi,* bicahui guidubi región que hasta biaʼ las tres de la tarde.* 34 Ne, biaʼ las tres de la tarde,* bicaa Jesús ti ridxi reciu: «Éli, Éli, ¿láma sabajtháni?», ni raca traducir casi «Dios stinneʼ, Dios stinneʼ, ¿xiñee bisaanuʼ naa pue?». 35 Ora binadiaga chupa chonna de ca ni zuhuaa raqué ni guniʼbe, bizulú guniʼcaʼ: «¡Laguuyaʼ, cucaabe ridxi Elías!». 36 Nagueendaca bixooñeʼ tobi de laacaʼ ne bigadxe ti esponja de vinu naíʼ,* guluu ni lu ti ubaguí ne bichiña ni para guebe ni. Ne caníʼ: «¡Zaa nuube! Guidúʼyanu pa gueedandeteʼ Elías laabe». 37 Óraque bicaa Jesús ti ridxi reciu ne guti.* 38 Ne gureza cortina stiʼ santuariu que ne guca ni chupa ndaa, dede luguiáʼ hasta xagueteʼ. 39 Peru, ora biʼyaʼ oficial stiʼ ejércitu ni zuhuaa nezalube modo gútibe la? guníʼ: «Dxandíʼ peʼ Xiiñiʼ Dios hombre riʼ».

40 Laaca nuu caadxi gunaa raqué cayuuyadxicaʼ de zitu, lade ca gunaa que nuu María Magdalena, María jñaa Santiago ni Nahuiiniʼ ne Josés, ne Salomé. 41 Nabé yenanda ca gunaa riʼ laabe ne biʼniʼ tendercaʼ laabe dxi guyuube Galilea. Laaca nuu xcaadxi gunaa raqué ni yenanda laabe dxi guyebe Jerusalén.

42 Cumu maʼ biluxe huadxí que ne dxi que nga raca preparación,* o ti dxi ante ganda sábadu la? 43 gupa José de Arimatea —ti hombre ni nuu lu Tribunal religioso stiʼ ca judíu,* ne laaca cabeza Reinu stiʼ Dios—* valor ne guyé ra nuu Pilato ne gunabaʼ laabe cuerpu stiʼ Jesús. 44 Peru cumu racalaʼdxiʼ Pilato ganna pa maʼ guti Jesús la? ngue runi biseendacaa oficial stiʼ ejércitu ne gunabadiidxaʼ ni laabe. 45 Gudxi si oficial stiʼ ejércitu que laabe dxandíʼ maʼ guti Jesús la? bidiibe permisu José para chiné cuerpu que. 46 Guzíʼ José ti lari de lino chaʼhuiʼ ne gundeteʼ cuerpu stiʼ Jesús. Despué bichéndabe lari que laa ne gudíxhebe laa ndaaniʼ ti baʼ* ni gundaacabe lu guié; óraque bicaanabe* ti guié ruaa baʼ que. 47 Peru biaana María Magdalena ne María jñaa Josés raqué ne cayuuyadxicaʼ ra guluucabe laabe.

16 Gudiʼdiʼ si sábadu que, guzíʼ María Magdalena, Salomé ne María jñaa Santiago guixi rindáʼ naxhi para cuʼcaʼ cuerpu stiʼ Jesús. 2 Siadóʼ guieʼruʼ primé dxi stiʼ semana, ora maʼ biree gubidxa, guyécabe ra baʼ* que. 3 Ne caníʼcabe: «¿Tu gacané laanu guiree guié ni nutaaguʼ ruaa baʼ ca pue?». 4 Peru, ora gundisalúcabe, biiyacabe mápeca biduubaʼ guié que, neca guizáʼ naroʼbaʼ ni. 5 Ora biuucabe ndaaniʼ baʼ que, biiyacabe zuba ti joven ladu derechu que, nacu ti lari ziuulaʼ color blancu. Ne guizáʼ bidxagayaacabe. 6 Óraque gúdxibe laacaʼ: «Cadi guidxagayaatu. Laatu cuyúbitu Jesús de Nazaret, ni gutiʼ lu yaga que.* Maʼ biásabe. Maʼ qué guínnibe raríʼ. Laguuyaʼ, raríʼ nga gudíxhecabe laabe. 7 Laché, lagabi ca discípulo stibe ne Pedro: “Maʼ zebe Galilea. Raqué zuuyatu laabe, casi maca gúdxibe laatu”». 8 Ngue runi bireecabe de ra baʼ que bixooñecabe. Ziyacadíticabe ne guizáʼ ziyéchecabe. Ne qué ñábicabe ni guirutiʼ, purtiʼ cadxíbicabe.*

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «ni riguunisa».

O «Ruchaazibe».

Ti manihuiiniʼ casi uxharu.

O «Lii nga nápaluʼ aprobación stinneʼ».

Raríʼ caniʼbe de espíritu stiʼ Dios.

Raríʼ caniʼbe de Jesús ne caadxi de ca discípulo stiʼ.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «ti espíritu impuro».

O «Dxisiruaaloʼ».

Lit. «espíritu impuro».

O «Ti enseñanza nacubi (doctrina)».

Lit. «ca espíritu impuro».

O zándaca «nánnacaʼ tu laabe».

O «ti paralíticu».

Lit. «Cayuni blasfemarbe». Biiyaʼ Glosario, blasfemia.

Lit. «gúnnabe pur espíritu stibe».

Biiyaʼ Glosario

O «paralíticu».

Sti nombre stibe nga Mateo.

O «guca reclinarcaʼ ruaa mexaʼ».

O «reclinadu ruaa mexaʼ que».

Biiyaʼ Glosario.

O «justo».

Laani nga ti bolsa o ti botella ni raca de guidiladi maniʼ. Biiyaʼ Glosario, odre.

Biiyaʼ Glosario.

O «pan de presentación». Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «ca espíritu impuro».

O «biʼniʼ nombrarbe».

O «biʼniʼ nombrarbe».

O «ni runi dxiiñaʼ né gana», «Celoso».

O «Beelzebub». Ndiʼ nga sti nombre stiʼ Binidxabaʼ.

Lit. «ti yoo».

Lit. «intiica blasfemia guiníʼ». Biiyaʼ Glosario, blasfemia.

O «guni blasfemar». Biiyaʼ Glosario, blasfemia.

Lit. «ti espíritu impuro».

O «volutad stiʼ».

Lit. «maʼ qué nudiini fruto».

Lit. «bidiicaʼ fruto».

Lit. «Ni napa diaga para gunadiaga la? gucaadiaga chaahuiʼ».

Biiyaʼ Glosario.

O «né gozo».

O «guni perseguírcabe».

O «rusaana de gápacaʼ fe».

O «era riʼ», «sistema riʼ». Biiyaʼ Glosario, sistema.

Lit. «qué rudii diidxaʼ que fruto».

Lit. «rudiicaʼ fruto».

Ti candelabru nga ti soporte ra riguucabe ti lámpara o stale lámpara de aceite.

Lit. «Guiráʼ ni napa diaga para gunadiaga la? gucaadiaga chaahuiʼ».

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «rudii fruto».

Zeeda gaca ni casi ti gudxiu naroʼbaʼ ni nagandxu ne riquiiñeʼ ni para guiasa cosecha.

Biiyaʼ Glosario.

O «vegetal».

O «lu popa».

O «tumba conmemorativa». Biiyaʼ Glosario.

Lit. «ti espíritu impuro».

Lit. «espíritu impuro».

Lit. «ca espíritu impuro».

Biiyaʼ Glosario.

O «napa misericordia».

O «región ra nuu Chii Guidxi».

O «Maʼ cayati».

O «bitiidicaʼ laabe stale yuubaʼ».

Biiyaʼ Glosario.

O «Bisaana de guidxíbiluʼ».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

O «Ne bizulú biʼniʼ tropezarcaʼ pur laabe».

Lit. «ca espíritu impuro».

Lit. «cobre».

Laani nga ti cinturón ni napa ra ridxá bueltu.

O «sti muda lari».

O «laguiaana ra lidxi binni que».

Lit. «ni riguunisa».

O «nácabe santo».

O «nuu reclinadu né laa ruaa mexaʼ».

O «ne pur ca ni zuba ruaa mexaʼ».

O «tumba conmemorativa». Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

O «guniʼbe ti ndaayaʼ».

Lit. «cuarta vigilia». Biaʼ las 3:00 a.m. hasta ora rirá gueelaʼ (biaʼ las 6:00 a.m.).

O «bilá nidíʼdibe lucaʼ».

Laani nga ceremonia gudixhe ca fariseu ne xcaadxi judíu para quiʼbiʼ náʼ binni.

O «Biʼniʼ honrar».

O «Tu guni injuriar bixhoze o jñaa», «Tu guni maldecir bixhoze o jñaa».

Nuu Biblia napa versículo riʼ, peru cadi zeeda ni lu stale manuscritu yooxhoʼ ni gucuá lu griegu.

O «guni cometer inmoralidad sexual». Raríʼ la? biquiiñeʼ diidxaʼ griegu pornéia en plural. Biiyaʼ Glosario.

O «guni cometer adulterio». Biiyaʼ Glosario, adulterio.

O «gapa codicia».

O «gapa ti conducta descarada». Lu diidxaʼ griegu la? asélgueia. Biiyaʼ Glosario.

O «guni blasfemar». Biiyaʼ Glosario, blasfemia.

Lit. «ti espíritu impuro».

O «región ra nuu Chii Guidxi».

O «guníʼsibe ti ndaayaʼ».

Lit. «Gucuaaláʼdxibe lu espíritu stibe».

Lit. «ladxidoʼto».

Biiyaʼ Glosario.

O «madero de tormento». Raríʼ caniʼbe de ca prueba ne guendanagana ni gudiʼdiʼ Jesús. Biiyaʼ Glosario.

O «alma stiʼ». Biiyaʼ Glosario, alma.

Lit. «pecadora ne adúltera».

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «ca ángel santo».

Biiyaʼ Glosario.

O «guca transfigurar».

O «Maestru».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «espíritu impuro».

Biiyaʼ Glosario.

O «gaca ministru stitu».

O «xlaloʼ».

O «xlayaʼ».

Lit. «tu guni xiixa para gaca tropezar».

Lit. «gaca tropezarluʼ».

Biiyaʼ Glosario.

Stale biaje, ora riete diidxaʼ bele lu Biblia la? runi representar ni ti destrucción eternu. Biiyaʼ Apoc. 17:16, 17. Biiyaʼ Glosario, Gehena.

Nuu Biblia napa versículo riʼ, peru cadi zeeda ni lu stale manuscritu yooxhoʼ ni gucuá lu griegu.

Biiyaʼ Glosario.

Nuu Biblia napa versículo riʼ, peru cadi zeeda ni lu stale manuscritu yooxhoʼ ni gucuá lu griegu.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «lagapa paz ládetu».

Lit. «ti beela si».

Lit. «ni maʼ bindiibi Dios lu ti ayubu».

O «cayuni cometer adulterio». Biiyaʼ Glosario, adulterio.

Ni nabe raríʼ nga cuʼbe ndaayaʼ laacaʼ.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

O «cadi guni cometerluʼ adulterio». Biiyaʼ Glosario, adulterio.

O «cadi gúniluʼ fraude».

O «biʼniʼ honrar».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

O «era», «sistema». Biiyaʼ Glosario, sistema.

Biiyaʼ Glosario.

O «nación».

O «izquierdo».

O «izquierdo».

Lit. «chii apóstol».

O «nación».

O «gaca ministru stitu».

Biiyaʼ Glosario.

O «guni ministrárcabe».

O «alma stiʼ». Biiyaʼ Glosario, alma.

O «Gupa misericordia».

O «lari ni racu luguiáʼ».

Diidxaʼ riʼ raca significar ni “maestru”.

Biiyaʼ nota stiʼ Mateo 21:9.

O «xlá».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ nota stiʼ Mateo 21:9.

O «higo».

O «nación».

Nuu Biblia napa versículo riʼ, peru cadi zeeda ni lu stale manuscritu yooxhoʼ ni gucuá lu griegu.

Biiyaʼ Glosario.

Zándaca biaanané dueñu que ca hombre ni chiguni dxiiñaʼ lu layú stiʼ gudiicaʼ parte de cosecha que para quíxecaʼ saca cayúnicaʼ dxiiñaʼ luni.

O «principal piedra angular». Lit. «cabeza del ángulo». Biiyaʼ Glosario, piedra angular.

Biiyaʼ Glosario.

O «qué ruyúbiluʼ aprobación stiʼ guirutiʼ».

O «capitación». Laani nga ti impuestu riguixe cada binni.

Biiyaʼ Glosario.

O «xlá».

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «zarza».

O «ni jma risaca».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario, alma.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Laani nga ti lugar ra raca junta stiʼ guidxi.

Biiyaʼ Glosario.

O «ca propiedad stiʼ».

O «arca de tesorería».

Lit. «chupa leptón, laani nga ti cuadrante». Biiyaʼ Glosario, leptón.

O «cueechú», «gusiguii».

O «xlayaʼ».

O «ziasa ti nación».

Casi yuubaʼ rapa ti gunaa ora mayaca gapa baʼduʼ.

Biiyaʼ Glosario.

O «nación».

Raríʼ caniʼbe de binni guʼndaʼ profecía stiʼ Daniel.

Lit. «Cadi gusaana de guni orartu».

O «invierno».

O «tribulación».

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «señal».

O «tribulación».

O «estrella».

Biiyaʼ Glosario.

Raríʼ caniʼbe de guidapaʼ puntu cardinal.

O «higo».

O «verano».

Raríʼ caniʼbe de Hombre biseendaʼ Dios.

Lit. «Cadi gusaana de guyadxitu».

Lit. «ora ruundaʼ gallu».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Ni nani raríʼ nga cuyubi ca hombre que modo guinaazecaʼ Jesús ne gucaacaʼ binni guni pensar nápacaʼ razón para guinaazecaʼ laabe.

O «nuube reclinadu ruaa mexaʼ».

Lit. «frascu de alabastro». Laani nga ti guisuhuiiniʼ ni bíʼnicabe de guié ni ridxélacabe gaxha de Alabastrón, Egipto.

Nardo nga ti yagahuiiniʼ ni nabé rindáʼ naxhi.

Biiyaʼ Glosario.

O «gudindenecaʼ».

O «traicionar».

Lit. «plata».

Biiyaʼ Glosario.

O «nuucabe reclinadu».

O «fuente».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

O «guniʼbe ti ndaayaʼ».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

O «himno», «salmo».

O «zaca tropezartu».

Lit. «gaca tropezar».

O «Guizáʼ triste nuu alma stinneʼ dede biaʼ qué gatiʼ si». Biiyaʼ Glosario, alma.

Ti diidxaʼ hebreu o arameu ni raca significar “¡bixhozeʼ!”, peru lu diidxazá la? casi ora nininu apá.

Raríʼ caniʼni de pecadu napa binni ni rucaa laa guchee.

O «traicionárcabe».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

O «nácube huaxiéʼ lari».

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «Xiiñiʼ Bendito».

Biiyaʼ Glosario.

Lit. «za de guibáʼ».

Lit. «cayuni blasfemarbe». Biiyaʼ Glosario, blasfemia.

Biiyaʼ Glosario.

O «recibidor».

Biiyaʼ Glosario.

O «madero». Biiyaʼ Glosario.

O «madero». Biiyaʼ Glosario.

O «madero». Biiyaʼ Glosario.

Lit. «púrpura».

O «madero». Biiyaʼ Glosario.

O «laʼchiʼ».

O «madero de tormento». Biiyaʼ Glosario.

Lit. «hora tercera».

O «madero». Biiyaʼ Glosario.

O «izquierdo».

Nuu Biblia napa versículo riʼ, peru cadi zeeda ni lu stale manuscritu yooxhoʼ ni gucuá lu griegu.

O «cayuni insultar».

O «madero de tormento». Biiyaʼ Glosario.

O «madero de tormento». Biiyaʼ Glosario.

O «biʼniʼ insultarcaʼ».

O «biaʼ las 12 del día». Lit. «hora sexta».

Lit. «hora novena».

Lit. «hora novena».

O «naguíʼ».

O «gucuaa bi últimu biaje».

Biiyaʼ Glosario.

O «Sanedrín». Biiyaʼ Glosario.

Biiyaʼ Glosario.

O «tumba conmemorativa». Biiyaʼ Glosario.

O «bitúbibe».

O «tumba conmemorativa». Biiyaʼ Glosario.

O «madero». Biiyaʼ Glosario.

Según ca manuscritu ni jma nayooxhoʼ ni zanda guni confiar binni, Evangeliu stiʼ Marcos riluxe ni né ca diidxaʼ ni zeeda lu versículo 8.

    Libru ne revista zapoteco del Istmo (1993-2025)
    Biteeguʼ sesión
    Bizulú sesión
    • diidxazá
    • Compartir
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Modo iquiiñeʼ ni
    • Política de privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Bizulú sesión
    Compartir