BIBLIOTECA NI NUU LU INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NI NUU LU INTERNET
diidxazá
  • BIBLIA
  • PUBLICACIÓN
  • REUNIÓN
  • w09 15/1 yaza 25-29
  • Siervu stiʼ Jiobá bininácabe laa pur ca donda stinu

Gastiʼ nin ti videu de ca ni guliluʼ riʼ.

Bitiidilaʼdxiʼ, guyuu ti error ora cayaca cargar videu riʼ.

  • Siervu stiʼ Jiobá bininácabe laa pur ca donda stinu
  • Torre stiʼ ni rapa ni caníʼ de Reinu stiʼ Jiobá 2009
  • Subtítulo
  • Laaca zanda gúʼndaluʼ
  • «Bíʼnicabe menu laabe» ne biiyacabe laabe «casi tobi ni qué liica risaca»
  • Casi ñaca ñuniná Dios laabe
  • «Bininácabe laabe pur ca donda stinu»
  • «Yenécabe laabe casi ti dendxuʼ huiiniʼ ni maʼ chigati»
  • Siervu ca «zacanebe stale binni chuʼ nayá»
  • Gudiʼnu xquíxepeʼ Jiobá ne Siervu stiʼ pur ni huayúnicaʼ
  • Chinándanu ejemplu stiʼ Siervu ni nadxii Dios
    Torre stiʼ ni rapa ni caníʼ de Reinu stiʼ Jiobá 2009
  • Xiñee rúninu Guendaroxhi stiʼ Señor
    Torre stiʼ ni rapa ni caníʼ de Reinu stiʼ Jiobá 2015
  • ¿Xiñee riuunu Conmemoración?
    Torre stiʼ ni rapa ni caníʼ de Reinu stiʼ Jehová (estudiu) 2022
Torre stiʼ ni rapa ni caníʼ de Reinu stiʼ Jiobá 2009
w09 15/1 yaza 25-29

Siervu stiʼ Jiobá bininácabe laa pur ca donda stinu

«Bininácabe laabe pur ca donda stinu; bituñeecabe laabe pur guiráʼ ni maʼ bicheʼnu [...], ne pur gucanabe biándanu.» (ISA. 53:5)

1. Ora guietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Jesús, xi naquiiñeʼ guiníʼ íquenu, ne xi diidxaʼ riguixhená zacané laanu gúninu ni.

GUIRÁʼ iza ora rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu racaneni laanu guiníʼ íquenu xi guiráʼ ribeendunu pur guti Jesús ne biasa de lade gueʼtuʼ. Ne rusietenaláʼdxini laanu pabiáʼ risaca nga guihuinni napa Jiobá derechu de guni mandar, guisaca labe ne guihuinni zaca cani maʼ gudixhe íquebe gúnibe, ne tobi de laacani nga guilá binni. Zándaca ca diidxaʼ riguixhená ni zeeda lu Isaías 53:3-12 nga ni jma jneza cusiene modo guti Cristu pur binni ne xi huabeendú binni pur laani. Isaías ni riguixhená que maca guníʼ zacaná Siervu stiʼ Dios ne laaca guniʼbe ximodo gati. Laabe laaca guniʼbe xi guiráʼ zabeendú ca xpinni Cristu ni bibí ne cani zeeda gaca casi «xcaadxi dendxu» ca pur guendaguti stiʼ Jesús (Juan 10:16).

2. Xi cuzeeteʼ ca diidxaʼ riguixhená stiʼ Isaías, ne xi zucaacani laanu gúninu.

2 Gadxe siglu ante gale Jesús, gudxi Jiobá Isaías gucaa qué zucheené Siervu ni gulibe que laabe neca guuticabe laa. Zacá bisihuinni Jiobá qué liica zusaana Xiiñibe de guni ni nabe. Ora guidúʼndanu diidxaʼ riguixhená stiʼ Isaías riʼ zucaani laanu gápanu jma fe Dios ne gannaxhiinu laabe jma.

«Bíʼnicabe menu laabe» ne biiyacabe laabe «casi tobi ni qué liica risaca»

3. Xiñee jma jneza nidxaagalú ca judíu que Jesús galán, peru xi bíʼnicabe.

3 (Biindaʼ Isaías 53:3.) Guizáʼ nagana guca para tobi lucha Xiiñiʼ Dios gusaana Bixhoze ne gueeda lu Guidxilayú para gati ti guixá stonda binni ne cueebe laacaʼ de lu naʼ guendaguti (Fili. 2:5-8). Guendaguti stibe ca jma risácani que ca maniʼ ni biiticabe casi na ley gucuaa Moisés que, purtiʼ laani tobi si tiru bixhani stóndanu (Heb. 10:1-4). Nga runi, ni jma jneza ñuni binni nga nidxaagalucaʼ laabe galán ne nusisácacaʼ laabe. Ne ngapeʼ nga ni naquiiñeʼ ñuni ca judíu que purtiʼ cabézacaʼ Mesías que (Juan 6:14). Peru ca judíu que bíʼnicaʼ menu laabe purtiʼ biiyacaʼ laabe «casi tobi ni qué liica risaca» casi cayeeteʼ lu ca diidxaʼ riguixhená stiʼ Isaías. Apóstol Juan bicaa ca diidxaʼ riʼ: «Beeda be xquidxi pe be, peru qué nulabi ca binni xquidxi be laabe» (Juan 1:11). Ne apóstol Pedru gudxi ca judíu: «Jesús, dxa ni bitiidi tu lu ná Pilatu chiqué [la?] yanna ma bisisaca Dios laabe, Dios sti ca bixhoze gola nu Abraham ne Isaac ne Jacob. Dxi unaaze tu laabe que, qué niná tu nundaa Pilatu laabe, neca ucalaʼdxiʼ. Qué niná tu nilaa tobi ni nachaʼhuiʼ, ni qué huayuni gastiʼ» (Hech. 3:13, 14).

4. Ximodo nga gunna Jesús xii nga guendahuará.

4 Isaías laaca guníʼ zánnabe «xii nga guendahuará». Neca ruzeeteʼ Biblia guyuu ora bidxágabe la? qué ñuu dxi ñaca huarabe (Juan 4:6). Yanna, ximodo nga gúnnabe xii nga guendahuará yaʼ. Gúnnabe xii nga guendahuará purtiʼ dxi bicheechebe diidxaʼ binibiaʼbe binni huará, ne stale de ca binni que bisiándabe laacaʼ purtiʼ biabe laacaʼ (Mar. 1:32-34). Zacá nga bíʼnibe ni na ca diidxaʼ riguixhená riʼ: «Dxandipeʼ zinebe ca guendahuará stinu; ne zacaabe ca yuubaʼ stinu» (Isa. 53:4a; Mat. 8:16, 17).

Casi ñaca ñuniná Dios laabe

5. Xi guníʼ ique stale de ca judíu de Jesús pur modo cayacanabe ne chigátibe, ne xiñee nabé gucaná ladxidoʼbe.

5 (Biindaʼ Isaías 53:4b.) Huaxiéʼ si binni ni bibani dxi guyuu Jesús lu Guidxilayú riʼ biénecaʼ xiñee bininácabe ne biiticabe laabe. Stale de ca binni que guníʼ íquecaʼ cayuni castigar Dios laabe, casi ñaca nucaa Dios ti guendahuará feu laabe (Mat. 27:38-44). Ca judíu que guniʼcaʼ caniʼbe mal de Dios (Mar. 14:61-64; Juan 10:33). Nanna dxíchinu qué ñiníʼ diʼ Jesús zacá ne qué ñuni cosa malu. Cumu nabé nadxiibe Bixhózebe la? guizáʼ gucaná ladxidoʼbe ora guníʼcabe chigátibe pur caniʼbe mal de Bixhózebe. Neca biʼniʼ sentirbe zacá, bíʼnibe ni na Jiobá guiráʼ ora (Mat. 26:39).

6, 7. Ximodo nga bituñee Jiobá Siervu stiʼ, ne xiñee na diidxaʼ riguixhená ca guyuuláʼdxibe ora bíʼnibe ni.

6 Peru ca diidxaʼ riguixhená ni bicaa Isaías que cadi ruzeetesícani ziuu tu zaníʼ ique cayuniná Dios Cristu, sínuque laaca bizeetecani «guyuulaʼdxiʼ Jiobá gutuñee laabe» (Isa. 53:10). Jiobá maca guníʼ ca diidxaʼ riʼ: «¡Biiyaʼ! ¡Siervu stinneʼ, [...] ni racalaʼdxiʼ alma stinneʼ!». Yanna, xiñee rieeteʼ guyuuláʼdxibe ora bituñeebe laa yaʼ (Isa. 42:1). Xi riníʼ ca diidxaʼ ca.

7 Para guiénenu ca diidxaʼ riguixhená ca, naquiiñeʼ guietenaláʼdxinu laaca guníʼ Binidxabaʼ zucheené ca xpinni Jiobá laa, cásica cani nuu guibáʼ zaqueca cani nuu lu Guidxilayú, dxi guníʼ qué gapa Jiobá derechu de guni mandar (Job 1:9-11; 2:3-5). Jesús qué nucheené Jiobá dede dxi guti, zacá bisihuínnibe cadi dxandíʼ diʼ ni guníʼ Binidxabaʼ. Nga runi, neca nabé gucaná Jiobá purtiʼ bidiibe lugar biiti ca xhenemigu Jesús laa la? guizáʼ biéchebe purtiʼ biiyabe qué liica nucheené Xiiñibe laabe (Pro. 27:11). Jiobá laaca biecheʼ purtiʼ nanna zacaa stale binni ni gaca arrepentir ndaayaʼ pur guti Jesús (Luc. 15:7).

«Bininácabe laabe pur ca donda stinu»

8, 9. 1) Ximodo nga gucaná Jesús «pur ca donda stinu». 2) Ne ximodo guníʼ Pedru zacá guca ni.

8 (Biindaʼ Isaías 53:6.) Laanu, ca binni ruchee, canazanu casi dendxuʼ ni cananiti, canayúbinu ximodo guiree guendahuará ne guendaguti ni bisaanané Adán laanu (1 Ped. 2:25). Cumu binni ruchee laanu la? nin tobi de laanu qué zanda guni xiixa para gudxiguetaʼ ni biniti Adán que (Sal. 49:7). Peru pur nadxii Jiobá laanu nga biguaʼbe Xiiñibe ni naca Siervu ni gulibe que guiráʼ stóndanu. Cristu bidii lugar guninácabe laa «pur ca donda stinu» ne bidii lugar gutuñeecabe laa «pur guiráʼ ni maʼ bicheʼnu». Nga runi ora gútibe lu yaga que casi ñaca ninebe ca donda stinu ne gútibe lugar de ñátinu.

9 Apóstol Pedru bicaa sicaríʼ: «Para nga uníʼ né be laatu, purti laca ucaná Cristu pur laatu. Yanna laguni casi biʼni Cristu. Byuaʼ be irá stonda nu lu cuerpu stibe dxi ucuá be lu [yaga] que, para ma cadi ibani nu lu pecadu sínuque ibani nu jneza casi na Dios». Ne laaca guniʼbe ca diidxaʼ riʼ ora bizeetebe de diidxaʼ riguixhená stiʼ Isaías: «Ne sti ni ucaná be que la? laatu bilá tu» (1 Ped. 2:21, 24; Isa. 53:5). Ne pur nga gunda guyuu cani maʼ bichee que gaxha de Dios sti biaje. Ne nga nga ni guníʼ Pedru despué: «Cristu laca ucaná, dede guti para biaxa ni bichéʼ nu. Ti tiru si guti be pur irá nu. Qué ñuu dxi nuchee be peru ucaná be sti irá ni bichéʼ nu, para uchiña be laanu ra nuu Dios» (1 Ped. 3:18).

«Yenécabe laabe casi ti dendxuʼ huiiniʼ ni maʼ chigati»

10. 1) Xi guníʼ Juan ora biʼyaʼ Jesús. 2) Xiñee jneza ngue ni guníʼ Juan.

10 (Biindaʼ Isaías 53:7, 8.) Ora biʼyaʼ Juan ni Riguunisa que zeeda Jesús guníʼ: «Laguuyaʼ, ndi nga Dendxu huiini sti Dios ni ribee xpecadu binni guidxilayú» (Juan 1:29). Zándaca ora guniʼbe diidxaʼ «Dendxu huiini» ca la? guníʼ íquebe ca diidxaʼ ni cá lu Isaías riʼ: «Yenécabe laabe casi ti dendxuʼ huiiniʼ ni maʼ chigati» (Isa. 53:7, ni cá ñee yaza). Ne laaca guníʼ Isaías de laabe sicaríʼ: «Bixhiibe rini stibe ora gútibe» (Isa. 53:12). Gueelaʼ gudixhestí Jesús guietenaláʼdxicabe guendaguti stiʼ la? bidiibe ti copa vinu ca once apóstol stibe ne gúdxibe laacaʼ: «Ndi nga rini stinne ni chi ixii para ixá stonda stale binni. Ne ra ixii ni la? zaguixhe Bixhoze ti modo cubi chuʼ né binni laa tobi si» (Mat. 26:28).

11, 12. 1) Xi rusihuinni ejemplu stiʼ Isaac ne ni biʼniʼ Jesús que. 2) Xi naquiiñeʼ gánnanu biʼniʼ Jiobá, Abrahán ni jma risaca que, ora chuunu ra chiguietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu.

11 Jesús laaca bidii lugar guuticabe laa, cásica biʼniʼ Isaac, xiiñiʼ Abrahán (Gén. 22:1, 2, 9-13; Heb. 10:5-10). Peru naquiiñeʼ guietenaláʼdxinu, neca guná Isaac gati la? Abrahán ngue yené laabe para gudii laabe Dios (Heb. 11:17). Zacaca nga bizaaca ne Jesús, neca bidiibe lugar guuticabe laabe la? Jiobá nga gudixhe gátibe pur binni. Nga runi, ora guti Jesús que bihuinni pabiáʼ nadxii Dios binni guidxilayú.

12 Jesús peʼ guníʼ: «Purti nadxii xhaata Dios binni guidxilayú ngue runi bidii tobi lucha Xiiñiʼ, ti irá tu guni cre Xiiñi be que la? cadi initilú sínuque gapa enda nabani ni qué zaluxe» (Juan 3:16). Ne apóstol Pablu bicaa ca diidxaʼ riʼ: «Peru Dios huaxa rusihuinni pabiáʼ nadxii laanu purti neca cuchéʼ né nu laa chiqué, biseenda Cristu guti pur laanu» (Rom. 5:8). Nga runi, neca rusisácanu Cristu ora rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ la? cadi guiaandaʼ laanu Jiobá, Abrahán ni jma risaca, laa nga biseendaʼ laabe para gátibe pur laanu. Nga runi naquiiñeʼ chuunu ra chiguietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Jesús para gusisácanu Jiobá.

Siervu ca «zacanebe stale binni chuʼ nayá»

13, 14. Ximodo nga gucané Siervu stiʼ Jiobá chuʼ stale binni «nayá», o gácacaʼ nachaʼhuiʼ.

13 (Biindaʼ Isaías 53:11, 12.) Jiobá guníʼ ca diidxaʼ riʼ de Siervu ni gulí: «Siervu stinneʼ, ni runi ni jneza, pur laabe stale binni ziuu nayá». Xi riníʼ ca diidxaʼ ca yaʼ. Ca diidxaʼ cá ra maʼ ziluxe versículo 12 ca zacané laanu guiénenu cani: «Ne [Siervu ca] guniʼbe pur cani ruchee». Cumu guiranu zanu de Adán la? ralenenu donda ne rucheʼnu, nga runi rátinu purtiʼ «ni riaxa pecadu nga enda guti» (Rom. 5:12; 6:23). Nga runi, caquiiñeʼ chuʼnu gaxha de Jiobá sti biaje. Lu capítulo 53 stiʼ Isaías cuzeeteʼ ximódopeʼ guníʼ Jesús pur binni ruchee. Sicaríʼ na Isaías: «Ne pur castigu gudíʼdibe zanda chuʼnu galán ne Dios, ne pur gucanabe biándanu» (Isa. 53:5).

14 Ora guti Cristu ne ziné guiráʼ stóndanu la? gucanebe stale binni chuʼ «nayá», o gácacaʼ nachaʼhuiʼ. Pablu bicaa ca diidxaʼ riʼ: «Ucalaʼdxi Dios aca [Cristu] irá ni naca. Ne laca pur laabe gudixhe Dios chuʼ né irá xixé ni bizáʼ tobi si, cásica cani nuu ibáʼ, zaqueca cani nuu ndaani guidxilayú. Guca ni ra guti be lu [yaga]» (Col. 1:19, 20).

15. 1) Tuu nga cani bizeeteʼ Pablu «nuu ibáʼ». 2) Tuu nga cani zanda si gó pan ne gueʼ vinu dxi rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu, ne xiñee.

15 Tuu nga «cani nuu ibáʼ» ni rieeteʼ lu textu ca ne nuunecaʼ Dios tobi si pur rini ni bixhii Cristu yaʼ. Laacabe nga ca xpinni Cristu ni bibí ne chiguni mandárnecaʼ laabe guibáʼ. Ca xpinni Cristu, «cani ulee chu Dios» para checaʼ guibáʼ riʼ nga «zaxá stonda caʼ, ne zapa ca enda nabani» (Heb. 3:1; Rom. 5:1, 18). Óraca nga reeda gácacabe xiiñiʼ Jiobá. Ne espíritu santu rabi laacabe zacaanécabe Cristu «de lu ni udii Dios laa» ne maʼ gulí Dios laacabe para gácacabe rey ne ni ruzaaquiʼ guʼxhuʼ lu Reinu stiʼ ni nuu guibáʼ (Rom. 8:15-17; Apo. 5:9, 10). Ne maʼ reeda gácacabe «Israel stiʼ Dios», ne riuucabe lu ti pactu cubi (Gál. 6:16, NM; Jer. 31:31-34). Cumu maʼ nuucabe lu pactu cubi ca la? maʼ nápacabe derechu gócabe pan dxi rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu ne guécabe vinu. Ne sicaríʼ guníʼ Jesús de laani: «[Vinu] ri nga rini stinne ni chi ixii pur laatu. Ne ra ixii ni zaguixhe Bixhoze ti modo cubi chuʼ né binni laa tobi si» (Luc. 22:20).

16. 1) Tuu nga cani bizeeteʼ Pablu «nuu ndaani guidxilayú». 2) Ximodo nga reeda gaca ca binni ca nayá o nachaʼhuiʼ nezalú Jiobá.

16 Yanna, tuu nga «cani nuu ndaani guidxilayú» ni rieeteʼ lu textu que yaʼ. Laacabe nga cani zeeda gaca casi xcaadxi dendxuʼ stiʼ Cristu, ni chiguibani lu Guidxilayú riʼ ndaaniʼ ti paraísu sin gáticaʼ. Ca binni ca laaca maʼ gucané Siervu stiʼ Dios laacaʼ gácacaʼ nayá, o nachaʼhuiʼ nezalú Jiobá. Cumu napa ca binni ca fe guti Cristu pur laacaʼ la? maʼ «udiibi ca xhaba caʼ ne bisiquichi né ca ni rini sti Dendxu huiiniʼ». Nga runi, maʼ nayácabe o nacháʼhuicabe para Jiobá, peru qué racadícabe xiiñiʼ Dios, sínuque reeda gácabe xhamígube, ne zanda guilácabe dxi gueeda ca dxi «jma nagana» ca (Apo. 7:9, 10, 14; Sant. 2:23). Cani zeeda gaca casi xcaadxi dendxuʼ ca qué ziédicabe guibáʼ purtiʼ cadi nuudícabe lu pactu cubi ca, nga runi, qué ródicabe pan ne qué réʼcabe vinu dxi rietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu. Peru rusihuínnicabe respetu ora riécabe dxi ca ne rucaadiágacabe.

Gudiʼnu xquíxepeʼ Jiobá ne Siervu stiʼ pur ni huayúnicaʼ

17. Ximodo zacané ca diidxaʼ riguixhená stiʼ Isaías laanu para guietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu.

17 Yanna, ra maʼ bidúʼndanu ca diidxaʼ riguixhená stiʼ Isaías ra cayeeteʼ de Siervu stiʼ Dios ca la? zacaneni laanu guiníʼ íquenu dede ante cani chiguieeteʼ dxi guietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu. Laaca zacaneni laanu «cadi guiaana dxí nu de iduʼya dxí nu Jesús, purti nirudóʼ laa uzá lu neza udixhe Dios sa cani runi cre laa, ne yendá de ra nexhe chindá» (Heb. 12:2). Laaca maʼ bidúʼyanu qué liica nidiʼdiʼ ndaaniʼ ique Xiiñiʼ Dios nucaalú Bixhoze. Laabe cadi nácabe casi Binidxabaʼ, sínuque riuuláʼdxibe guiziidibe de Jiobá, Dios ni jma nandxóʼ. Dxi bicheeche Jesús diidxaʼ biabe ca binni guníʼnebe que, bisiándabe ne gucanebe laacaʼ chuʼcaʼ gaxha de Dios. Zacá bisihuínnibe ni chigúnibe ora maʼ gácabe Rey lu guidxilayú cubi ca, ora maʼ gúʼyabe gaca ni jneza lu Guidxilayú (Isa. 42:4). Jesús beeda gaca casi ti «biaaniʼ para ca guidxi» ca ora bicheeche diidxaʼ ne stale gana, ni bíʼnibe ca rusietenalaʼdxiʼ laanu naquiiñeʼ gucheechenu diidxaʼ ne stale gana lu guidubi naca Guidxilayú (Isa. 42:6).

18. Xiñee zacané ca diidxaʼ riguixhená stiʼ Isaías laanu gudiʼnu xquíxepeʼ Jiobá ne Siervu stiʼ.

18 Ca diidxaʼ riguixhená stiʼ Isaías laaca racanécani laanu gusisácanu jma ni biʼniʼ Jiobá, ora biseendaʼ Xiiñiʼ lu Guidxilayú para gacaná ne gati pur laanu. Jiobá biecheʼ, peru cadi pur biiyabe cayacaná Xiiñibe, sínuque purtiʼ qué nucheené laabe dede ora guti. Laanu laaca riéchenu casi Jiobá pur guiráʼ ni biʼniʼ Jesús para gusihuinni pabiáʼ rusiguii Binidxabaʼ, ne para gusisácabe lá Jiobá ne gusihuínnibe napa derechu de guni mandar. Cristu laaca ziné stóndanu ne guti pur laanu. Pur ni bíʼnibe ca la? ca xpinni Cristu ni bibí ne cani zeeda gaca casi xcaadxi dendxuʼ zanda gácacaʼ binni nayá, o nachaʼhuiʼ nezalú Jiobá. Ora guidagulisaanu para guietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu, nanna dxíchinu zucaani laanu gudiʼnu xquíxepeʼ Jiobá ne Siervu stiʼ pur ni bíʼnicaʼ pur laanu.

Xi bizíʼdinu

• Xiñee rieeteʼ guyuulaʼdxiʼ Jiobá ora bituñeecabe Xiiñiʼ.

• Ximodo nga bininácabe Jesús «pur ca donda stinu».

• Ximodo nga gucané Siervu stiʼ Dios chuʼ stale binni «nayá», o gácacaʼ nachaʼhuiʼ.

• Ximodo maʼ gucané ca diidxaʼ riguixhená stiʼ Isaías laanu ora guietenaláʼdxinu guendaguti stiʼ Cristu.

[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 26]

«Bíʼnicabe menu laabe» ne biiyacabe laabe «casi tobi ni qué liica risaca»

[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 28]

«Bixhiibe rini stibe ora gútibe»

[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 29]

Cani zeeda gaca casi «xcaadxi dendxu» ca qué rocaʼ pan ne qué recaʼ vinu ni ridiʼdiʼ ora rietenaláʼdxicaʼ guendaguti stiʼ Cristu

    Libru ne revista zapoteco del Istmo (1993-2025)
    Biteeguʼ sesión
    Bizulú sesión
    • diidxazá
    • Compartir
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Modo iquiiñeʼ ni
    • Política de privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Bizulú sesión
    Compartir