Pa Zugo Yo Rogo Gaani Regbo na Pa Sona Yo Kumbatayo

AGARÃ ima susa kusayo susi kama sa wa gu vovo pangbanga nga ga aDezire Yekova atona. Rogo tonatona agu agarã nangia ga 1870, gu umba rimbasa aboro dungu aboro ainonga pai tipa yo ya atona wisigo Baibiri Allegheny yo, du Pennsylvania, Amerika yo, nga gu rago du awere ni papara Pittsburgh. Charles Taze Russell nangia barikaka rogo gi umba rimbasa re. Rogo Bamburu rogo 1879, bambata kusikusi gu magazini nga Ngbaõbambu Sinziri nga ga Siona na Pa Takapande ga Kristo Padu Ho Na Ome Kindo Beko akuru (rogo pa-Ngirisi). Bara rogo 1880, dungu adungurati asumba ti vuro gu bangisa umba rimbasa nga ga wisigo Baibiri re ki mere kurogo gu kura arago nadu mbembedii pati ni. Rogo 1881 gu riigbu nga Zion’s Watch Tower Tract Society atona ka mangasunge, na rogo 1884 i kini mo ka ke rimoho kuti ndika, na Russell ni gaha bangerekurisunge. Kusa, i asa rimo Sosaiti nga Watch Tower Bible and Tract Society. Dungu awirina aamanga dezirepai ni tanga ti akporo kini kparaka agu abuku nasakarogo Baibiri yo. Rogo 1888, aboro 50 naamanga gi sunge re ti aregbo dunduko—awere, dedede bange abamangisunge ti aregbo dunduko rogo zegino nabaha nga 700,000.

Rogo 1909, gu sunge re aima rimo kurogo dungu aringara, sidu i kini mo ka gbisa ga Sosaiti rii-basunge kurogo gu ba duhe awere rogo Brooklyn yo, du New York yo. I anarimiso keke atungusapai kurogo awaraga pangbanga, na rogo 1913 i anamanga gere rogo afugo biama kini kusihe rogo dungu akutu awaraga pangbanga Amerika yo, Canada yo, na Putu yo. I akparaka dungu kama amirioni abuku, rukutu abuku, na kekekeke akpewaraga.

Rogo 1912, i atona sunge mbakada “Mbaro-Yugokpia Kusaahe” (rogo pa-Ngirisi). I anayugoho ni kpiaahe na ni gu kpiahe natawo kini fura wa gu ni naamanga rogo sinima, si aafura tipa pa kusa kpotosende da ti digido ga Kristo Zogarago Tipa Agarã Kutu. I atona kaa yugoho rogo 1914, bange aboro 35,000 kini bihe na auru dunduko. Si nangia gu bambata kpiaahe natawo kini fura wa gu i naamangaha rogo sinima.

GU GARÃ NANGIA 1914

Banyanyakipa regbo aambeda. Rogo 1876 gu bawisigi Baibiri nangia Charles Taze Russell afu gu papara kekepai nangia “Aregbo aGendiria: Gini Regbo Si Ka Nyasa Tini?” fu aboro gu magazini nangia Bible Examiner, nga gu i anakusaha Brooklyn yo, du New York yo, i ki kusi gipai re rogo gu magazini nangia ga Tanvuo. Si aya ti kpewaraga 27 wee, “Agu aregbo saba re anyasa rogo 1914 Rogo Garã nga ga Gaani Gbia.” Aregbo aGendiria nga gu regbo gu kura sasapai nga ga Baibiri afura tipaha ya si nga “ringbisiringbisi aregbo nga ga rikaaboro.” (Ruka 21:24, NW ) Anga agu apai dunduko i amaabangirise tipaha kurogo 1914 amangi te, ono si ayugupa digido Aregbo nga ga aGendiria na ki du ni gu garã nyakapaha adu kia. Dungu abake kuru apangbanga na abafura tipa apai idi kuti gupai nga 1914 amangi bakere ariapai rogo gu pangbanga nga ga aboro. Agi afugo naye re nga gu rogodi yo ho ku herẽ re, si nayugo gupai re:

“Gu yangara ‘wene’ garã nabaha dunduko nadu rogo gu pangbanga nga ga aboro angia 1913, nga gu garã nadu mbata fu tona Bambata Vura nga ga Zegino.”—Times-Herald, Washington, D.C., rogo Marungu, ti rameru 13, rogo 1949.

“Gbe, agu agarã 75 natona rogo 1914 da ti 1989, nga gu regbo avura ue nga ga zegino gbiati zezere vura amangi rogo, abake kuru apangbanga nabihe ni gu bangisa regbo, nadu kia, ki duni gu kparakpara regbo dungu aboro zegino aasovura rogo, aahu be vura watadu aambakadatiyo tipa vura.”—The New York Times, Merekoko ti rameru 7, rogo 1995.

“Zegino nabaha asu na zinga ti regbo Bambata Vura nga ga Zegino na ani atainonga ndu gupai kindi si adu tini wo te. Mbata fu gure, aboro anaberã gupai nga raka nga ga zereda nika ye kumbatayo barambeda. Zereda aduho na ahe kini zugo wenengai. Fuo gure, apai kini mo ka gbera nabaha. Natona ti gu regbo re, kurerani aima zera . . . I imi dungu aboro kisusi rogo gi kama agarã re susi bange agu aboro nakpiki rogo gu kuru apangbanga dunduko nga ga aboro.”—Dr. Walker Percy, American Medical News, Ngbangba ti rameru 21, rogo 1977.

Fuo susa agarã 50 fuo 1914, gu boro birĩ zogarago nga ga Germany ko nangia Konrad Adenauer akepai ki ya: “Ngbabase na zereda ago kusayo rogo gu raka nga ga aboro tona rogo 1914.”—The West Parker, Cleveland, Ohio, Ngi ti rameru 20, rogo 1966.

Ga Sosaiti bambata bangerekurisunge, nangia Charles Taze Russell, akpi rogo 1916 na rogo gu garã naye fuo gure, Joseph F. Rutherford ki di bako. Dungu a’ariapai amangi. Gu kura magazini akuru naandu sa na Ngbaõbambu Sinziri, nga gu i anayambaha nga Regbo Dahabu (rogo pa-Ngirisi). (I nayambaha awere nga Oni Zingi Rameyo!, kini kparaka bangehe susi 20,000,000 rogo afugo 80.) I anyakasipa manga dezirepai nga ga tanga ti akporo. Tipa ka du kia ti gu be-apambori nga ga Ngbiiakristano, agi aKristano re adi gu rimo kuriyo nga aDezire Yekova rogo 1931. Mburu gi rimo re nga Yesaya 43:10 -12.

I anamangasunge na radio bakere gbe rogo agu agarã nangia ga 1920 na ga 1930. Rogo 1933, Sosaiti aamangasunge na aba 403 nga ga radio tipa kaa gbandaka agu agumbapai nga ga Baibiri. Kusa, gupai nadiba mangasunge na radio angia aDezire anatanga ti akporo na agu afonoo beyo i ata ata nani kuari na agu agumbapai nga ga Baibiri nga gu i aima de fugoho. I anatona wisigo Baibiri na agu aboro dunduko nanayugo nyemu gu rengo nga ga Baibiri.

ADIABESE NGBANGA YO

Rogo agu agarã nangia ga 1930 na 1940, i azi aDezire bara dunguhe tipa manga gi sunge re, na i kini pe dungu angbanga tipa ka banda ranirii nga ga fugo, ranirii nga ga gbandaka apangbanga, ranirii tipa manga kikindigi adunguratise, na ranirii tipa irisombori. Ni sangbana gia agu angbanga berewe rukutu abapengbanga asarihe Amerika yo, aDezire aduna diabese rogo angbanga 43 barabangiri gu Bakere Bapengbanga nga ga Amerika nga ga gia kango. Kinawo a ani agbia wene asapangbanga be kikindigi abapengbanga rogo kura aringara. Ni fura ko tipa agi adiabese nga ga ngbanga re rogo gako buku nga These Also Believe, gu bakere bayugupai nga Charles Samuel Braden agumba gupai tipa aDezire nga: “I mangi gu kparakpara sunge rengbe aboro ka gbia undo behe ni gayo vura ka banda gayo arengo nga ga aboro ringara, mbiko rogo gayo nyanyaki asadatise, i mangi bakere sunge ka banda pa agu arengo re tipa gu rukutu arimbasa dunduko du Amerika yo.”

KPARAKPARA MBAKADAPAI TIPA YUGOPAI

J. F. Rutherford akpi rogo 1942 na N. H. Knorr ki di bako ni bangerekurisunge. I atona ka manga gu mbakadapai tipa yugopai i aidi ka mangaha. Rogo 1943, i asigira kparakpara sukuru yugopai fu amokedi, nga gu i ayambaha nga ga Watchtower Sukuru Baibiri nga ga Girada. Natona ti gu regbo re ka ndu kumbatayo, i atona kaa kekeda agu aboro ninaakura rogo gi sukuru re kurogo aringara auru kpotosende dunduko. Vovo adungurati akuru rogo agu aringara si adunga rogo ya, na bange agu abe-basunge i naima sigiraha awere rogo dungu aringara ima susa 100. Ti kura aregbo, i asigira kparakpara yugopai fu agu abaakumba nga ga dungurati yo, na yugopai fu agu abaundosunge du rogo abe-abasunge, na agu awirina namangasunge ti aregbo dunduko (ni abazakigene) rogo gayo sunge manga dezirepai. I namanga dungu ngbatunga kparakpara yugoapai fu abamangisunge nga ga wene pangbanga yo rogo gu ba yugopai du Patterson yo, New York yo.

N. H. Knorr akpi rogo 1977. Gu sa dagba agu a’ariapai nga ga riigbu nga gu ko adu ti mangaha mbata fu kpioko angia pa kiiso Riigbu Bipasunge, du rogo rii-basunge nga ga zegino Brooklyn yo. Rogo 1976, i akparaka agu asunge nga ga ngerakurii apai na ki fukuhe fu agu arondo nibakiakia du aboro Riigbu Bipasunge rogo, nga aguyo dunduko duna inohe tipa dungu bawe agarã ni abamangisunge.

KIISA AŨGBINGBIDA ABUKU

Gu pangbanga nga ga aDezire Yekova rogo gaani regbo ima hi be iiriwoapai. Tona ti gu wiri umba rimbasa aboro naawisigo Baibiri bakuruyo Pennsylvania yo rogo 1870, aDezire rogo zegino dunduko ange ki da nga adungurati wa 90,000 bara rogo gu garã nga 2000. Ti tonatonaha, i anagbingbida abuku dunduko rogo agu abagbingbida abuku nga ga ababagiahe; fuo gure, rogo 1920, aDezire anakusa bete abuku rogo agu abambu mbakadaahe i anatumo marã atumo tipaha. Ono natona rogo 1927 ka ndu kumbatayo, abuku anakura gbe rogo gu gbanga zungudizungudi bambu duna basonaha kuari muambe du tipa mbakada abuku Brooklyn yo, du New York yo, nga ga Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. I ima kiisa gere awere ki meke kura abambu mbakadaahe pati ni nga gu i ambakada abuku rogo na agu akuraha ki duna abiroo rogo. Gu kura abambu gu duho mbembedii na Brooklyn nga gu du tipa abamangisunge naaraka rogo nga aguyo futiyo tipa undosunge na agi aũgbingbida abuku re. Kurii gure, bakere ati na ba gbingbida abuku namangasunge rogo ba sa mbembedii na Wallkill, ku nodiyo ti gu bagbata nga New York. Si nagbingbida agu amagazini nga Ngbaõbambu Sinziri na Oni Zingi Rameyo! na kini kusi bete riahe tipa agu abamangisunge namangasunge rogo arago nibakiakia re. Abaundosunge nibasasa nagbia wiri bete marã na adiwi dunduko tipa kaa ngbeka gu wiri ahe nani zingoho amanga yo.

KIKINDIGI ADUNGURATISE NGA GA DUNGU ARINGARA

Rogo 1893, i amangi bambata bakere dunguratise Chicago yo, du Illinois, Amerika yo. Aboro adu pati ni 360, na aboro 70 ki zi bapatiza. Gu yangara bangisa bakere dunguratise rogo ba sa nga ga dungu aringara nga gu i amangihe rogo 1958 adu rogo gu Bagbata nga New York. Si amangi rogo agu aba mbaro nga Yankee Stadium na gu nangia Polo Grounds ti gu regbo re. Bakere bange aboro adu pati ni nga 253,922; gu vovo aboro nazi bapatiza adu 7,136. Natona ti gu regbo re, i naamanga kikindigi adunguratise rogo dungu aringara, gu tingbafuo kuraha. Ka i kodihe dunduko, bange ngbatunga gu kikindigi adunguratise i amangaha tingbafuo kuraha re rengbe ka da ti kutu sa rogo agu aringara du auru kpotosende dunduko.

[Caption on page 6]

“Ngbaõbambu Sinziri,” atona ti gu bangehe nga 6,000 rogo bangisa fugo ki da ti gu bangehe susi 22,000,000 rogo afugo susi 135

[Caption on page 7]

Bakere ariapai rogo gu pangbanga nga ga aboro

[Caption on page 8]

Kparakpara sunge tipa undo aboro ringara i duna ranirii

[Caption on page 10]