Yekova Nafu Maku Fu Agu Aboro Nga Agisangbaa Na Kini Banda Yo
“Gu boro nikadega tuni kono du mi ni, ni aráka ni bandabanda ni, ki du zezeredi zanga gunde be gbigbitapai.”—ASANZA 1:33.
1, 2. Tipagine du giasangba Mbori ti ni ni nyanyakipa pai? Oni yuguhe na kpiapai.
GU WIRIAKONDO duna amuamu suera narika rogo fogo nvuo warawara zanga ami ini pa gu nzagu nayanga barira ariyo. Wa kina ikpirogumba nzagu nazora ka tuka guru, nara nakpara na ngbeterengbetere fugoru kuari ni yambahe fu awiru na ki zaraga apoporu. Awiru naora nibasa fuo ru, vuru kina wiri bete regbo gbua, ami ima rimo dunduko kutii apoporu yo. Gu nzagu re kini mo ka karaga tiru.a Ginipai ani awirikaha be gipai re? Giasangbaa nabatasa unga!
2 Gupai rengbe ani ka wirikaha be gipai re na nyanyakipaha gbe fu aKristano areme, mbiko Satana namanga asadatise na ome ko dunduko ka zio ga Mbori aboro ka nyasa rii payo. (Yugoti 12:9, 12, 17) Gu sasa moi ko ho nga ka gbarasapa rani rogo toroyo tipa ka ani gbianga ga Yekova weneringise ya na ki zanga maabangirise tipa nyenye unga. (1 Petero 5:8) Wa vura duhe wo, ka ani du mbembedii na Mbori na kini karagapai niipo kuti agu arugute ko afuhe rogo Fugoko na rogo gako riigbu, ani rengbe ka inoho nirengo nga, ko abanda rani abanda. Bake Atambuahe akepai ki ya: “Ko adáda ro ni pupoko, mo agbú ku tii pupoko yo.”—Atambuahe 91:4.
Gu Rikaaboro Nangia Abasasangbaa Adu Wa gu Nyaa Zi ti Gbina
3. Gine nangia sangbana ga aYisaraere basapai ti mburu kuraha?
3 Ho gu rikaaboro nangia aYisaraere aagiasangba Yekova ni, i anagbia undo dedede be gako bandahe. Ono dedede tie, agi aboro re anagindigo Bamangi yo ki sa tiyo kaa iriso agu ambori aboro asekehe rogo angua na rogo ambia, nangia ‘kungba apai nga gu ka funga undo fu boro na ka batasa ni a ya.’ (1 Samuere 12:21) Fuo i di dungu akama agarã kuti gu samungu re, gu rikaaboro re arimisi tiyo kurogo samungu kuti ndikidi pambori dudunguroo kisusi, ka ba sa gayo aberã adunga berewe ti ni ya. Si du Yesu arungo ti ni toro ko yo ki ya: “Ako aboro Yerusarema, aboro Yerusarema, ninaimo anebi, ki nizumudi agu yo i akedi yo fuo roni! mi akpi nyemu dungura awironi a wa kondo nadungura awiru ku tii puporu bara wãi, ka oni aida nga ha ya! Oni ngére, i he gaoni kporo fu roni ni bate.”—Matayo 23:37, 38.
4. Wai pa gindigo Yekova Yerusarema adu ziazia rogo gu garã nangia 70 ti Gaani Regbo?
4 Pa gindigo Yekova aYisaraere nangia agu aboro nasamungu kuti ko adu niyuguyuguhe nikerehe rogo gu garã nangia 70 ti Gaani Regbo. Rogo gu garã re, agu ariivura nangia ga aRomo ata tumba gayo beere kuari na kpia dingimo ti ni kini rimi Yerusarema na vura ka imo araki rogoho nikere imo aboro. Ti gu regbo re, gu bakporo re ahi be agu aboro nandu koyo tipa Pumbo Susiri. Gu dungu amotumo i anafuhe ayenga na ga Mbori weneringise fuyo te. Gupai re asa yo i tingidi agu afugo Samuere agumbaha fu gu boro basasangbaa nangia Bakindo Saura ki ya: “Zozo amotumo watadu kura aũbuga, si ngba ti Yekova susi gu nga giasangba Yekova? Mo ngére, giasangba ngba ti fu motumo, dega tue ngba ti nzenze aba[vusende].”—1 Samuere 15:22.
5. Gini ngbatunga giasangbaa Yekova akpinyemuhe, na wai ani aino gupai nga, aboro rengbe arengba ka giasangba ko wa gu ko aidaha re?
5 Wa Yekova avura ninyakasi gupai nga si naida aboro gisangbako, ko ima ino gupai ka kpakpa aboro arengbanga ka mangaha ya. (Atambuahe 130:3, 4) Gupai ko aidaha nga gu nyemu manga rurupai naye ngbadu boro yo du mburuhe rii idapase, rii nyemuse, na rii pa gunde ti fu gberarago fuko. (Pa Fu Rugute ni Ue he 10:12, 13; Asanza 16:6; Yesaya 43:10; Mika 6:8; ARomo 6:17) Aboro rengbe arengba ka duna ngbatunga gu giasangbaa re, mbiko si niyuguyuguhe rogo gu mangaapai nangia ga ‘bakere bange adezire nga aguyo nadu wa ndurõ mbata fu aKristano,’ nga aguyo nakakuti ruru mangapai barabangiri kere a’asada na zavura kpio a. (AEbere 11:36, 37; 12:1) Agi aboro re afu ngbarago nirengo fu Yekova! (Asanza 27:11) Ono tie, kura aboro aduni ruru yo ti tonatonaha ono ka i anyenga ku ngba gene giasangbaa ya. Guni sa dagbayo nangia Bakindo Yoasa nga guko nazogo gu ringara Yuda nadu mbata.
Gbegbere Abadiangba Bakindo Agbarasi Rikoyo
6, 7. Gini ngbatunga bakindo nangia Yoasa baraho Yoyada aduni kindi ni unga ko?
6 Ho Bakindo Yoasa aduni nga gude, navungu bako aidi ka imo ko kodihe na kura awirinako, ono ko ki bati nga kpokoto. Ho garã Yoasa adani ti saba, gu Gbiamotumo nangia Yoyada akusi ko gbaiga zanga gunde rogo gu ba ko anaoka ko rogoho na ki moi ko ni bakindo. Gi paranga bakindo nangia Yoasa re ‘aamanga gupai naru aru bangiri Yekova rogo agu agarã dunduko Yoyada adu ti unga ni boromotumo,’ mbiko gi bagunde ti Mbori nangia Yoyada re adu fu Yoasa wa bako na kini fu arugute fuko.—2 Pekapai 22:10–23:1, 11; 24:1, 2.
7 Ga Yoasa wene asino akodi mbakada ga Yekova yekaru, nga gu mangaapai Yoasa aima digo ‘niberẽhe ku kpotokoyo.’ Ko atingidi Yoyada nangia Gbiamotumo na gupai nga, si aida i dungura marã-ngbeti nga ga yekaru ringara Yuda yo na Yerusarema yo a wa ‘Mose arugu paha,’ tipa wa ka i tumo nani tipa sunge mbakada yekaru. Si ziazia tie nga, Yoyada aima duna diabese rogo ngarasa gu paranga bakindo re ko naawisigo ga Mbori aNdiko na kini irisi sangbaha. Ni sangbana gipai re, sunge yekaru na pa mbakada aũhe anyasi ni kina ipo.—2 Pekapai 24:4, 6, 13, 14; Pa Fu Rugute ni Ue he 17:18.
8. (a) Gine ni bambatapai nafubee ka gbarasapa Yoasa rogo toroyo? (b) Gine gu basasangbaa nangia ga gu bakindo re andu na ko niyangaraha ko mangihe?
8 Si nafu kina gberarago nga, Yoasa anyenga kuti giasangba Yekova te. Tipagine? Fugo Mbori nakaragapai fu rani niyaa: “Fuo kpio Yoyada abazogo ki ye nga ga Yuda yo, ki fu irisa fu bakindo; bakindo ki gi payo. I ki mbu ga Yekova bambu nga ga abayo Mbori, ki nimangi pa aAsera nga ngbama na kpiahe. Zinga ki ye ku ri aYudo na ku ri aboro Yerusarema tipa gi gayo tiandika re.” Gu gbegbere sino nadu ti agu abazogo nangia ga Yuda yo asa bakindo ka ko ginga pai ngba ga Mbori anebi ya, guni sa dagbayo angia Zekaraya wiri Yoyada, nga guko nafu rugute zanga gunde fu Yoasa na fu kura aboro tipa gayo basasangbaa. Kuba gupai nga Yoasa sa gako berã ti gupai i aza ko ti ni, ko azinahe fu aboro i sopo Zekaraya na ambia ki imi ko. Nagbere wai Yoasa asa tiko ni boro kere sino na ni boro basasangbaa, na agi apai dunduko re amangi mbiko ko ambu gbegbere sino abakureako i moipai ku rikoyo!—2 Pekapai 24:17-22; 1 AKorindo 15:33.
9. Wai gu yangarapai namangi Yoasa gbiati agu abakureako nangia abazogo re anyakasapa gu pamungo nga ga basasangbaa?
9 Ginipai namangi fu Yoasa na fu agu abakureako nangia abazogo fuo gindigo ko Yekova? Agu aborovura nangia ga Suria yo, ‘nadu gbua zogoro,’ arimi ringara Yuda na vura “ki gbarasi abazogo aboro dunduko.” Agi aborovura re amangi bakindo ngbaome ko fu gako ahe gbiati gu dahabu na feda nadu tii yekaru yo fuyo. Wa Yoasa avura bata be agi akumba re, i ambu ko zanga ome na ni wokiwoki boro. Ngbutuko fuo gupai re, aboro dagba gako amoyambu atabura ko ki imi ko. (2 Pekapai 24:23-25; 2 Abakindo 12:17, 18) Naruu agu afugo Yekova agumbaha fu aYisaraere niyaa: “Ka oni adéga nga turoni sa fugo Yekova gaoni Mbori ya, ka berã pa gako arugute dũ ka amanga ha na gako rugaapai . . . agi amotiwa re dunduko ayé ku ri roni, ki dusia roni”!—Pa Fu Rugute ni Ue he 28:15.
Giasangbaa Abatasi Bakeapai
10, 11. (a) Tipagine duhe ti ni ni gupai nafu undo ani berẽ kurii gu ga Yekova rugute ko afuhe fu Baruka? (b) Gini rugute Yekova afuhe fu Baruka?
10 Ya mo mbiko gupai nga, kina bete bange agu aboro oni naagbia yo tingba gu sunge tungusapai nga ga aKristano duna nyemu wene pangbanga tiyo naazeresa kina kpotoroniyo ti kura aregbo? Oni naakpi agu aboro nga airakumuko ti kura aregbo mbiko gu gene i amangasunge rogoho na gayo kumuko? Kangia wo duhe, oni berẽnga kurii gupai nadu tipa Baruka, nangia ga Yeremaya bakeapai, na ki berẽ kurii gu rugute nga ga nyemuse Yekova afuhe fuko.
11 Baruka aima dia wiringua kepai ku beko tipa ka tona keka sangbanebi nani ho Yekova atona ni ka fura na ko. Tipagine? Mbiko Baruka atona ka kpakanahe ya ko narungo arungo rogo gako raka na mbiko ko aduna nyemu gu kura ahe ko aberẽ ya si nangbaa kisusi gu kparakpara mamu nadu beko nga ga mangasunge fu Mbori. Fuo bi Yekova gupai nga Baruka ima aria berã ko fuo aũzegino, ko afu rugute fuko nadu ziazia ono rogo weneringise kini yaa: “Mo nagbata bakere apai tipa tiro? Ka mo gbáta nga ha ya; bambiko, mo ngére, mi naye na gbigbitapai ku ri aboro dunduko, . . . mi afú ungaro foro wa mosoro nga ga sovura rogo agu arago dunduko mo ka ndu ku rogo ho.”—Yeremaya 36:4; 45:5.
12. Tipagine si aida ani ne ora ti ni fuo ‘kikindigi ahe’ tipa tirani rogo gi zegino du awere re?
12 Oni rengbe ka bi gupai rogo ga Yekova afugo yo fu Baruka nga, Ko aaberãpa gi bawene sino kumba re aberã, nga guko naima digo nimangisunge fuko niruruhe rogo kodabee na Yeremaya zanga gunde? Teketeke areme a, Yekova naberãpa gako amoyambu aberã nyanyakii nga aguyo duni asadiasadiyo ka ora kurogo gu banambu i aberã ya si kii iwo nvuo rogoho kisusi rogo gi zegino re. Si nafu kina ngbarago nga, wa kina Baruka, dungu ngbatunga agu aboro re aima karagapai wenengai kuti agu arugute agu awirina ima nyaka rogo toroyo afuhe fuyo. (Ruka 15:4-7) Ii, ani dunduko ininga gupai nga, anga raka ho kumbatayo nika du tipa agu aboro nagbata ‘kikindigi ahe’ tipa tiyo rogo gi zegino re te. Anga ngbatunga agu aboro re naakpa ti kina gbia ndikidi ngbarago sa te, ono gu gbere kisusi nga, i nika go kusayo na gi zegino re gbiakuti gaha nyemu ahe nga ga gbangbati.—Matayo 6:19, 20; 1 Yoane 2:15-17.
13. Gine gu pangbanga du tipa gu umbasitise du tipa Baruka ayugoho fu rani?
13 Gu pangbanga du tipa Baruka nayugo kura wenepai fu rani a tipa umbasitise. Oni kparia gupai nga, anga Yekova afu gako rugute kina boro ku ngba Baruka te ono ko agumbaha rogo Yeremaya yo, nga guko Baruka avura ruga tiko wenengai na gako zangarengba gbiati gu kura irairaapai ko anamangaha. (Yeremaya 45:1, 2) Wa si avura du wo, ruko akanga na Baruka ti giasangbaa te; rogo umbasitise, ko aima ino gupai nga, Yekova du nga gu boro nzunzu naafu gu rugute re fuko. (2 Pekapai 26:3, 4, 16; Asanza 18:12; 19:20) Sidu, ka ani ‘mangi irairapai mbata fu ani inipai tipaha,’ na ka i fu gu rugute fu rani rogo Fugo Mbori si aida i fuhe fu rani, ani wiriki Baruka rogo gako nyaka, gu sinoko nga ga kparia agu apai nga ga toro, na gu nga umbasitise.—AGaratio 6:1.
14. Tipagine duhe ti ni ni wenepai ani gisangba agu aboro nangbembatayo rogo apai dagba rani?
14 Padu ani na ngbatunga gu umbasitise re naundo agu aboro a nafu rugute fu rani. AEbere 13:17 nayaa: “Oni gí sangba gaoni abaakumba ki nira fu yo; bambiko i nangera tipa pa mbisimoroni, wa i ka ringbisa pai tipa roni; ya i ka manga gere ni ngbarago, ni rungo te: bambiko ka gi ngba nga fu roni te re.” Abaakumba dedede naakparakpee fu Yekova kakaka tipa ko fu wingbaduse fuyo, tatamana, na gu birĩ i aidaha tipa ka manga gi kpakarakpakara papara gu sunge nga ga ngera fuo avusende re nani! Si naida ani ‘idipa gu sunge nga ga gi ngbatunga akumba re.’—1 AKorindo 16:18.
15. (a) Wai Yeremaya ayugu gupai nga ko nakido akido kuti Baruka? (b) Wai i afu maku fu Baruka tipa gako giasangbaa ni umbasitise?
15 Si ziazia nga, Baruka aima aria gako berã, mbiko fuo gure, Yeremaya afu bakpakarakpakara sunge fuko ko mangihe, nga ko ndu ku yekaru yo ka geda pangbanga ku tu aboro yo na fugoko kuari, nga gu pangbanga nangia ga sapangbanga kina boro ko akehe wa Yeremaya aagumbaha fuko. Ya mo Baruka airisi fugoko? Ii, ko amangi “agu apai dunduko Yeremaya [nga] nebi arugu ko na ni.” Nirengo, ko agedi kina gu bangisa waraga re berewe fu agu abazogo nangia ga Yerusarema yo, nga gu, zanga kapa, naidi ko duna bakere wingbaduse ka gedaha. (Yeremaya 36:1-6, 8, 14, 15) Ho gu bakporo re ati ni kube aBabero kusa fuo susa agarã 18, oni berẽnga pa wai Baruka avura duna tambuahe mbiko ko airisi sangba Yekova ki mbu gbata ‘kikindigi ahe’ tipa tiko!—Yeremaya 39:1, 2, 11, 12; 43:6.
Giasangbaa ti Regbo Ru Nguru Abatasi Aboro
16. Wai Yekova ayugu nunga fu agu aYuda nadu Yerusarema yo ti regbo gu nguru aBabero aruhe rogo gu garã nangia 607 Mbata fu Gaani Regbo?
16 Ho regbo ada ni tipa i gburuwa Yerusarema rogo gu garã nangia 607 Mbata fu Gaani Regbo, ga Mbori nunga tipa agisangbaa adu berewe ziazia. Fuo da gu nguru i aruhe ti digidoho, Yekova aya fu aYuda wee: “Oni ngére, mi moi gu pai nga ga unga ku bara bangironi na gu pai nga ga kpio. Gu ni nikasunga rogo gi bakporo re, ni akpí be basape, be ngbongi, na be tata kaza; ono gu ni nikakura ka ra fu aKasado nga agu yo ru nguru pati roni, ni nikanye ni ungani, ungani ki du fu ni ni mosoro nga ga sovura.” (Yeremaya 21:8, 9) Wa si avura du nga araki Yerusarema yo arẽ na kina kpio, Yekova ayugu nunga fu aguyo nagi sangbako, zavura ti gi yangara kere regbo re vurũ.b
17. (a) Rogo gini agene ue i a’asadi Yeremaya rogo giasangbaa ho Yekova arugu ko ni ko ngarasi agu aYuda i aru nguru pati yo nga i ‘oro fuo aBabero’? (b) Wai rengbe ani ka gbia undo be ga Yeremaya kpiapai nga ga giasangbaa zanga gunde?
17 Pa ya Yeremaya fu aYuda wee i fu tiyo fu avurayo angia kina asada fuko a singia ko tigako aduna giasangbaa ke. Mbiko pai sa nga, ko aduna ringo tipa rimo Mbori. Ko aidanga avurayo sawia rimo Mbori kini sambuo tiyo ya gayo diabese ye he mbiko gayo kungbo sekeseke kpiaahe adunga unga rogoho ya te. (Yeremaya 50:2, 11; Abia Kpenunga 2:16) Kurii gure, Yeremaya aima ino gupai nga, ni gumba ko gupai fu aboro nga i fu tiyo kube gayo akare, ka si amoi ko ngba kerepai, mbiko ka dungu aboro agirogo gu gako afugo re wa ko ni gu boro samungu kutiyo. Wa si avura du wo, ko agundenga te, ono ni giasangbaa, ko atakipande ga Yekova asarangbanga. (Yeremaya 38:4, 17, 18) Wa kina Yeremaya, ani a na gu pangbanga berani angbanga giaha ti aboro ya. Si nga kina gu bangisa pangbanga i apayasipa Yesu tipaha. (Yesaya 53:3; Matayo 24:9) Sidu, ka ani ‘gundenga be aboro ya,’ ono, wa kina Yeremaya, ani irisi fugo Yekova zanga gunde, kini kido kina kuti ko dunduko.—Asanza 29:25.
Giasangbaa Ho Gogo Nika Zubo Aboro Ni
18. Gini asada nga ga giasangba du kumbatayo ga Yekova amoyambu nika gbia tiyo nani?
18 Bambeda kumbatayo, i nika gbarasa ga Satana gbegbere zegino nabaha rogo “bakere gberãngbi” nga gu gberangbii wirinaha amanganga mbata ya. (Matayo 24:21) Zanga kapa, mbata fu gu gberangbii re na ti regbo ho, ga Mbori aboro agbia tiyo agbia na bakere asada nga ga gayo idapase gbiati giasangbaa. Ni kpiapai, Ziazia Kekeapai naya fu rani wee Satana, rogo gako sunge ni “Gogo . . . du rogo gu ringara nga ga Magogo,” nika zubo ga Yekova amoyambu na ome ko dunduko, kini zinahe fu rimbasa gako aborovura nga aguyo i aringbisa payo wa “bakere rimbasa agu aboro, . . . vura du na ome; . . . wa dubo na dada ringara.” (Yezekere 38:2, 14-16) Gu ga Mbori aboro du bangeyo gbua zogoro na adunga aũvura beyo a ya, angera kube Yekova ko dadi yo na ‘apopo ko,’ nga gu ko azaragaha ka dada agu aboro nani nagia sangbako.
19, 20. (a) Tipagine giasangbaa adu ti ni ni nyanyakipa pai fu aYisaraere ho i aduni tingba Zamba Baime? (b) Wai duhe nga, kparakpee na kini berẽ kurii gu pangbanga namangi tingba Zamba Baime rengbe arengba ka undo rani areme?
19 Gipai re natingida rani na pa Kura aYisaraere kusayo Ezipeta yo. Fuo Yekova ye na agberangbii bawe kurii ringara Ezipeta, anga ko angbembatayo fu gako aboro ngba gu gene naguru kisusi naandu kurogo Ringara Mokido te, ono ko andu na yo ku Zamba Baime yo, yo si aduni taata i kekendi yo na ki zubo yo. Kuti gu birĩ inohe nga ga sovura, gure angianga gu gene ka abanzengere andu ngbaha te. Wa ka oni adu yo, ka oni airisi fugo Yekova ngba Mose na ki ndu ngba gu gene re ku Zamba Baime yo ki duna kido nabaha nga wiripai ho nika fuda roni te, oni ki vura ino gupai nga, Ringara Mokido adu rogo kura pavururago kia vurũ?—Gate 14:1-4.
20 Wa ani aandu na gaani gedapai kumbatayo rogo Gate kapita 14, ani nabi wai Yekova abatasi gako aboro rogo bakere iiriwo yugo ome. Nga wai agu apangbanga re anyakasa gaani idapase ho ani adia regbo ni ka wisigo gupai re na kini berẽ kuriihe! (2 Petero 2:9) Nyanyaki idapase tigaha nanyakasa rani ani gisangba Yekova, ka agu apai ko aidaha berani vura du kia ti gu ruru gene berãpai nga ga aboro vurũ. (Asanza 3:5, 6) Sidu, oni sananga tironi ki ya, ‘Mi namanga asadatise nyanyakii ka sonosa gimi idapase be wisigo Ziazia Kekeapai zanga nyomoro, kini kparikpee, na kini sakipai berã re yo, na kini kodi tire dedede na ga Mbori aboro?’—AEbere 10:24, 25; 12:1-3.
Giasangbaa Nasigira Maabangirise
21. Gini amaku duho awere na gu du kumbatayo napido agu aboro nagiasangba Yekova?
21 Zavura ti kina gi regbo re, agu aboro nasa giasangba Yekova ni gayo gene raka nabi digisidigisi sangba Asanza 1:33, nga gu nayaa: “[Tipa] gu boro nikadega tuni kono du mi ni, ni aráka ni bandabanda ni, ki du zezeredi zanga gunde be gbigbitapai.” Nairiwo wai gi beedi afugo re nika fu wasa ti regbo ga Yekova uru irabape nga gu naye! Nirengo, Yesu aya fu gako abawiriki wee: “Ho agi apai ka tona ye ni re, oni ngére ku ari yo, ki tumba rironi; bambiko rago tumo roni nambeda.” (Ruka 21:28) Si ziazia tie nga, kina agu aboro nagiasangba Mbori nika duna kido rogo irisa agu afugo re.—Matayo 7:21.
22. (a) Gine nasa ga Yekova aboro i duna kido? (b) Gini apai ani ka sakaha rogo gu papara kekepai naye re?
22 Gu kura ndupai nga gu nasa rani ani duna kido nga, “ni rengo Yekova Mbori amanga nga pai te, zanga kusa gako rondo fu gako amoyambu nga anebi.” (Amosa 3:7) Yekova afuranga areme na aboro wa gu ko anamangaha mbata na anebi te, kuba gure, ko fu sunge fu gu riko nga ga ruru moyambu i fu gu riahe nga ga toro ti regboho fu gako aborokporo. (Matayo 24:45-47) Nanyakipa gupai tie nga ani gisangba gu ‘moyambu’ re! A wa gu papara kekepai naye fuo gere nika yugoho, ngbatunga gu giasangbaa re nayugo gaani sino berã koyo du Yesu ni, nga baira gu ‘moyambu’ re. Ko nga gu Boro “angbatunga aboro [nik]agía sangbako.”—Bambata Pai 49:10.
[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]
a Wa i nivura kaa fura tipa na-kondo dedede ya u nga iragunde, “na-kondo rengbe ka sovura dati kpio ka banda awiru be kerepai,” wogu gu buku sa nga ga gu riigbu nabanda anya be rungosira agumbaha.
b Yeremaya 38:19 nayugo gupai nga, bete aYuda ‘aima ora’ fuo aBabero i ki bati be kpio ono i azi yo ki ga na yo ku Babera yo. Singia i afu tiyo fu agi aboro re mbiko gupai Yeremaya agumbaha, ani ainonga ha te. Wa si avura du wo, pa bata yo be kpio nayugo gupai nga, afugo gu nebi re angia rengo.
Oni Natingidaha?
• Gine nangia sangbana gu basasangbaa aYisaraere aamangaha ti mburu kuraha?
• Wai abadiangba Bakindo Yoasa aduna omeku riko, ti tonatona gako raka na kusa?
• Gini apai rengbe ani ka wirikaha be Baruka?
• Tipagine gu ga Yekova aboro nga agisangbaa agundenga ti ni wa digido gi zegino re ambeda ya?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 23]
Ho ko aduni tiibe Yoyada, gu paranga nangia Yoasa angia gu kumba nanagia sangba Yekova
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 25]
Gbegbere abadiangba Yoasa agbarasi rikoyo ko ki imi ga Mbori nebi
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 26]
Wa ka oni adu yo gipai kini mangi re, ka oni agisangba Yekova na ki bi gako iiriwo ome ko nibatasi roni?