Oni Asadi Ka Bi Kura Aboro A Wa Yekova Abi Yo

“Yekova abi nga he wa aboro nabi he te.”—1 SAMUERE 16:7.

1, 2. Waigu ga Yekova bipai tipa Eriaba adu kia ti ga Samuere, na ginipai rengbe ani ka wirikaha be gipai re?

ROGO 11 kama agarã Mbata fu Gaani Regbo, Yekova akedi gu nebi nangia Samuere ko ndu ka mangasunge nigbuko. Ko arugu gu nebi re ko ndu kua gu kumba yo rimoko angia Yisai na ki mbedi wiriko sa nigu bakindo nika zoga aYisaraere gizo. Ho bangiri Samuere ati ni ti Eriaba nangia ga Yisai bambata vungu, ko aberẽ gupai zanga kapa nga ko ima bi gu boro Mbori nasia ni. Ono tie Yekova aya fuko wee: “Ka mo ngére nga sa tamako ya, watadu kuti basonako a ya, bambiko mi gindiga ko; bambiko Yekova abi nga he wa aboro nabi he te; mbiko aboro nabi kina gu tama boro du ti kpotoni, ono Yekova nangera ku kpoto aboro yo.” (1 Samuere 16:6, 7) Samuere akpa ka ko abinga Eriaba wa gu Yekova abi ko ya.a

² Nairiwo wai duhe taata fu aboro i ingi rogo ino gupai nzunzu du tipa akurayo! Aboro rengbe ka ngba bangirani ti agu asinoyo du kuzegi ono i kingia gbegbere sino aboro ku kpotoyo yo. Ngba kura gene, ani rengbe ka du arakaya na wene sino aboro ki nye kina kuti bisira gu sinoyo nafuda rani.

3, 4. (a) Ka fudifudipai kuru dagba aKristano ue, ginipai si aida i mangihe wa du yo nibasasa? (b) Gini asanahe si aida ani sana tirani nani ho du ani ni na kere zanga giatise dagbarani na kuarani idipase?

³ Fudifudiapai rengbe ka kura ho ani agu ni niipo ka sarangbanga kura aboro, zavura aguyo ani aima ino yo tipa dungu agarã vurũ. Isoke, ka si vura du nga oni apoi nikerehe na gu Kristano nangia bawene bakurearoni mbata. Ono awere, oni nakpinyemu ka mbakada gu pagume nagbere re? Ginipai rengbe ka undo roni oni mbakadihe?

⁴ Tipagine ka oni akparianga gi Kristano nangia bakurearoni re ngba wene gene tipa gbanga regbo ti ni ya? Oni mangi gipai re niwisigo oni agu afugo Yesu naye re: “Anga boro sa ka ye kono du mi ni gbua te, kina Buba nakedi re ka gbe ni.” (Yoane 6:44) Fuo gure, oni ki sananga tironi ki ya: ‘Tipagine Yekova aye ti ni na gi boro re koyo du Wiriko ni? Gini wene asino du ti gu boro re? Mi akparianga agi asino ni re te, watadu mi nabihe gbua na paha kusende? Gine nasa rani ani zi bakure ti tonatonaha? Gine nasa re mi zi bakure na gi boro re?’ Si rengbe ka du fu roni ti tonatonaha nikpakarakpakarapai ka bi wene asino tini, gbe, ka si du nga oni aima digo nikpipai kuti ni tipa bete regbo. Wa vura duhe wo, si nga gu nyanyakipa pai rengbe oni ka mangaha ka mbakada gu pagume nagbere dagba roni ue re. Ani yugunga wai na kpiapai rengbe oni ka mangaha. Ani kparianga asino akumba ue i naabi yo ti kura aregbo wa agu aboro sinoyo angbakanga ya. I nga gu nebi nangia Yona gbiati gu mokedi nangia Petero.

Wene Kpariapai Tipa Yona

5. Gini sunge i afuhe fu Yona, na ginipai ko amangihe tipaha?

⁵ Yona angia gu nebi i asia ko ko tungusipai fu agu aYisaraere nadu rogo gu kindo nadu ku nodiyo rogo agu a’uru nangia ga Bakindo Yerobama gu ue ko, nangia wiri Yoasa. (2 Abakindo 14:23-25) Rogo kura uru sa, Yekova azinahe fu Yona ko guari kusayo ringara aYisaraere yo ka ndu ku Nineve yo, nangia bakerepa bakporo nangia ga gu Ngbii nangia ga Asura nadu na bakere ome ti ni gbe. Gini sunge Yekova aida ko mangihe yo? Gu sunge i afuhe fuko nga ka gumba gupai nizahe fu araki rogo gu bakere bakporo re ya Mbori nika gbarasaha. (Yona 1:1, 2) Kuba gupai nga Yona irisi ga Mbori arugute, ko aoro kusayo! Ko azoro kurogo gu bakurungba naaguari tipa nduge ku Tarusisa yo, nga gu ngbii naima turo ti Nineve.—Yona 1:3.

6. Tipagine Yekova asia Yona ti ni ko ndu ku Nineve yo?

⁶ Ginipai ninaaye ku berã roni yo ho oni naaberãpa Yona ni? Oni naaberã pako nigu nebi nangia boro basasangbaa? Ngbarangbara bipai tipa ko rengbe ka ndu na boro sa gu digisopai re. Ono ya mo Mbori asia Yona ko mangisunge ninebi mbiko ko angia boro basasangbaa? Wagusa te! Si nawira gupai nga, Yona aima duna wene asino tiko. Oni wisiginga agu apai nadu tipa ko tingba gako sunge ninebi.

7. Dagba gini ngbatunga apai Yona anamangasunge fu Yekova ringara aYisaraere yo, na wai pa ino oni gipai re a’aria gaoni bipai tipa ko?

⁷ Yona aima mangasunge niruru mangapai ringara aYisaraere yo, nangia gu rago aboro audanga gu pangbanga rogoho ko aagumbaha ya. Gu nebi nangia Amosa, nga guko naraki ti kina gu bangisa regbo Yona araki, naringbisapa aYisaraere ti gu regbo re ya i angia agu aboro nanakpinyemu aũzegino gbiati nyemu ngbarago.b Aboro anamanga gbegbereapai rogo gu ringara re, ono aYisaraere amaanga berã yo tipa ka mbakada gi gbegbereapai re te. (Amosa 3:13-15; 4:4; 6:4-6) Wa si avura du wo, Yona anapiriganga ti tungusapai fuyo na a’uru dunduko niruru mangapai te, ono ko abihe nigu sunge i afuhe fuko ko mangihe. Kangia oni nga batakipande wene pangbanga, oni ima ino wai kpakaraha ka fura fu agu aboro ngbaa kina gayo apai bangiriyo, ni agu aboro adunga na nyemu giapai tiyo ya. Sidu tie, ani ta ida gupai nga Yona arungbura arungbura rogo kura apai, ani ki idi gupai a nga ko angia ruru boro na kingia boro hipai ho ko anatungusapai ni fu agu aYisaraere naadunga na idapase tiyo re ya.

8. Gini kpakarakpakarapai ka rengbe ka gbia gu nebi nangia boro Yisaraere Nineve yo?

⁸ Gu sunge i afuhe fu Yona ko ndu ka mangaha Nineve yo angia kpakarakpakara sunge gbe. Tipa Yona da rogo gu bakporo re, si aidi ko ndu nunguro ninduko bagizoho adu nga akirometere 800, nga gu gbanga nunguro ka di ko nga diwi sa kuti ngbaha. Si adu nga, fuo da ko yo, si aida ko tungusipai fu aboro Asura, nga agu aboro i aini yo ti kere asinoyo. I anagbia ngbarago dedede be kere rungosi aboro nga agu aboro i anasovura na yo. I anasambuo tiyo a tipa gi gayo kere asino re. Si airiwonga te, si du i anayamba Nineve ti ni ni “bakporo kure”!—Nauma 3:1, 7.

9. Ho abasikisi kurungba agunde ni be bavugumo, gini asino Yona ayuguhe?

⁹ Nidu Yona na ndundu ka irisa fugo Yekova, ko azoro kurogo bakurungba nga gu nandu na ko tuturũ kusayo ti gu rago i aida ko mangisunge rogoho. Wa si avura du wo, Yekova ambunga kido kuti gako nebi watadu ka mbakadapai ka sia kura boro kubako te. Kuba gure, Yekova ambakadipai tipa ka sa Yona ko makiapa tiko. Mbori asa bakere bavugumo si ya ku bangiri baime. Ngiri ime kini tona kaa pikipo gu bakurungba naatinda Yona. Agu akumba naadunga na pai tiyo ya nadu rogo gu kurungba re ambedi ka kpiko, mbiko ga boro pai te, ono mbiko kina ga Yona pai! (Yona 1:4) Ginipai Yona amangi? Mbiko wa Yona aakpinga nyemu agu abasikisi kurungba nadu rogo gu kurungba re kpiki mbiko gako pai ya, ko aya fuyo: “Oni dí re, ki ba re ku baime yo; si baime ka zereda ti ni fu roni.” (Yona 1:12) Ko adunga na wiri ndupai beko ka berã gupai nga Yekova abatasa ko abatasa be baime ho agi abasikisi kurungba re aba ko ni niyangaraha ku baime yo te. (Yona 1:15) Ono tie, Yona aida ka kpi tipa ka abasikisi kurungba kpikinga ya. Ya mo ani abinga gupai herẽ nga Yona ayugu gu sino nga ga wingbaduse, umbasitise, gbiati nyemuse tee?

10. Ginipai namangi tingbafuo fu Yekova kina gu bangisa sunge re berewe fu Yona?

¹⁰ Yekova abatasi Yona niyangaraha. Ya mo gi ga Yona yangara mangaapai re asa ko ka ko rẽnga berewe ka mangasunge kuba Mbori ya? Oó, ni inapai na rogo nyemuse, Yekova afu kina gu bangisa sunge re berewe fuko nga ko ndu ka tungusapai fu aboro Nineve. Ho Yona ada ni Nineve yo, ko atungusipai fuyo ngangaraa ya gayo gbegbere mangaapai ima da yo du Mbori ni, sidu, Mbori nika gbarasa gayo bakporo mbata fu areme 40. (Yona 1:2; 3:4) Fuo gia aboro Nineve gu ga Yona pangbanga ko aatungusaha ziazia re, i asa gayo berã, sidu gayo bakporo ki bati.

11. Gine nayugo gupai nga, Yona aima wirika nyanyakipa pai?

¹¹ Zavura fuo gipai re, Yona adu kindi na iraira bipai. Niyugo Yekova pai fuko na kpiapai, ko aundo Yona rogo zerangbaduse ko ini gupai nga, Yekova abinga aboro ti gu vuro kpotoyo du kuzegi te, ono Ko nawisigo ngbaduseyo. (Yona 4:5-11) Gu pangbanga Yona akehe zanga gbia zire kuti ni nayugo gupai fu rani ziazia nga, ko aima wirika gupai si aida ko ini he na ko ki inihe. Padu ko na nyemu ka yugo gako irairaapai na ki kodi agu afutufutuhe narengbe ka ba kina zee bangiriko, nayugo gupai nga, ko angia boro umbasitise. Na kurii gure, boro nidu mbata na wingbaduse ni nika idapa gani irairaapai!

12. (a) Waigu ani aino gupai nga, Yesu na kina gu bangisa bipai nga ga Yekova tipa aboro? (b) Gini bipai tipa agu aboro ani atungusa wene pangbanga fuyo i angarasa rani ani du nani? (Oni bi sanduki ti kpewaraga 9.)

¹² Kusa, fuo susa dungu akama agarã, Yesu Kristo afura tipa gupai nadu niwenehe rogo ga Yona raka. Ko ayaa: “[A] wa Yona adu vuru batĩo yo uru ki du biata na yuru biata; kina wo Wiri boro ka du . . . vuru sende yo uru ki du biata na yuru biata.” (Matayo 12:40) Ho i ka zingisa Yona ni bekpio, ko aino gupai nga, Yesu aringbisi Gako regbo ku muro yo kuti gu regbo gu nebi re adihe kuvuru tio yo zanga mangapai. Anga ani na ngbarago ka mangasunge fu gu Mbori ambunga gako amoyambu ya ho i amanga irairaapai ni tee? Bake Atambuahe akepai ki ya: “Wa nunga agude namanga abayo, kina wo nunga agu yo namanga Yekova nagunde ti ko. Bambiko ko ini pa bororani; ko natingida pa rani ya nvutu sende nga ani.” (Atambuahe 103:13, 14) Nirengo, gi “nvutu sende” re, kodihe na gu kpakpa aboro du areme, rengbe ka manga bakere apai mbiko gu undo nga ga ga Mbori ziazia toro!

Ruru Bipai Tipa Petero

13. Gini asino Petero rengbe ka ye ku berã rani yo, ono tipagine Yesu asia ko ti ni ko du niguni sa dagba gako amokedi?

¹³ Awere tie, ani wisiginga gu kura ue kpiapai niguruhe, nga gu kpiapai du tipa gu mokedi nangia Petero. Ka i sana roni oni ringbisipa Petero, ya mo gupai ka oni gu sani nibasa nga ko angia gu boro nanagu agu sa apai, na zavura kaa manga agu apai si aidanga ko mangihe ya? Ii, ti kure aregbo, Petero anayugo agu asino re ayugo. Ono tie, ya mo wa ka Petero adu nzunzu nigu boro du yangara sinoni nga ga gusapai, nigu boro nanamanga agu apai si aidanga ni mangihe ya, ka Yesu asia ko ku dagba gu gako amokedi nanidu 12? (Ruka 6:12-14) Wagusa te! Si tie ziazia nga, Yesu abasapa agi asino Petero re abasa ono ki kparia kina agu asinoko nadu niwenehe.

14. (a) Gine rengbe ka sa rani ani rugu tirani na ndu gupai Petero aningia bambata boro ti ni ka fura? (b) Tipagine rengbe ani ka du ti ni na tambuahe mbiko Petero anasanahe dedede?

¹⁴ Petero anafura ti kura aregbo kuba kura amokedi. Kura aboro rengbe ka bi gi sinoko re wa gopai ya ko adunga na irisa te. Ono ya mo wo nzunzu duhe? Gu kura aboro nafu gu berã nga, Petero awiri du niunvuru fu gu kura amokedi, na niunvuru fu Yesu a. Kangia ru gupai re aru, si ka sa rani tie ani rugu tirani na ndu gupai Petero aningia bambata boro ti ni kaa fura. (Matayo 16:22) Wa vura duhe wo, gu kurapai kinaho si aida ani wisigihe. Petero angia gu boro naima nyaka rogo toroyo. Gako nyemu gbia inohe anasako ko naasanahe asana. Gi gako asanahe re afu undo fu rani. Yesu agumba dungu nyanyakipa apai nikaragapai kuti ga Petero asanahe, na i aima banda agi akaragapai re rogo Ziazia Kekeapai. Nikpiapai, mbiko gu sanahe Petero asanaha, si nasa Yesu ko fura tipa ‘ruru kangara buruku.’ (Ruka 12:41-44) Na oni wisiginga gu ga Petero sanahe nga: “Mo ngére nga, wa ani ambu ahe dunduko, ki nipeke ro; ani adía gine?” Gi sanahe re asa Yesu ko gumba gu kidohe nangarasa rani, nga: “Gu ni mbu abambu na awirinani, na adawirini, na bani, na nani, na awirini, na aati, tipa rimore, ni aróga ahe susi gu naadu mbata bara 100, ni ki di kumbo nyenye unga.”—Matayo 15:15; 18:21, 22; 19:27-29.

15. Tipagine rengbe ani ka ya ti ni wee Petero angia gu boro nazio tini nirengo kuti badiangbani?

¹⁵ Gu kura sino Petero kinaho berewe nadu niwenehe, ko angia gu boro nazio tini kuti badiangbani. Ho dungu kura abawiriki ambu pekafuo Yesu ni mbiko i agianga rogo kurapai sa ko ayuguhe fuyo te, Petero naguari ka fura kuba gu kura amokedi nanidu 12 ki ya: “Gbia, ani andú koyo du da ni? Wa du mo du agu apai be ro nga ga nyenye unga.” (Yoane 6:66-68) Nairiwo wai agu afugo re avura fu ngbarago fu Yesu! Kusa, ho ndurumo aboro-zuũ andu ni ka zio Yesu, dungu gako abawiriki aoro kusayo. Wa si avura du wo, Petero tigako aapefuo gu rimbasa aboro re ape giiyo yo na ki rimi kina boro kurogo gu vurukporo nangia ga gbiamotumo. Wingbaduse, angianga gunde ya, nandu na ko koyo. Baraho i aasasana Yesu ni, Petero arimi ku dagba gu badona aYuda naafada we imaha akii ziazia. Moyambu sa dagba ga gbiamotumo amoyambu akparia ko na ki kitingbaanga ko ya ko adu na Yesu. Ii, rengo du ngaha nga, Petero atikango Bairako ya ko ainonga ko te, ono ka bangirani gonga ti gupai nga, pa zio Petero tiko kuti Yesu narimisi ko kurogo gu kereapai re ya, nga gupai dungu kura amokedi adunga na wingbaduse ka rimisi tiyo kurogoho ya.—Yoane 18:15-27.

16. Tipa gini wene ndupai ani niwisigi gu wene asino ti ni nga ga Yona na ga Petero?

¹⁶ Agu asino Petero nadu niwenehe nge ti agu asinoko ko arungbura rogoho. Kina gu bangisapai re a du tipa Yona. A wa wisigi ani aYona na Petero ngba wene gene susi gu rengbe ani nisarani ka mangaha, sidu, kinawo a si aida ani raba tirani ka wisiga agu awirinarani nga ga toro yo du areme. Pa manga ani he wo nika ndu na ani sa wene pagume dagbarani na yo. Tipagine si aida gupai ti ni nirengo nga ani mangihe?

Manga Gupai Wiriki Ani He re Areme

17, 18. (a) Tipagine rengbe zanga giatise dagbase ka tona ti ni dagba aKristano? (b) Gini arugute nga ga Ziazia Kekeapai rengbe ka undo rani ani zeresi gu tagbagatagbagapai ka du dagbarani na kuarani idipase?

¹⁷ Akumba, adee, na agude, ni agu aboro dunduko duna bakio gayo amosoro nibakiakia na gayo awirikapai nibakiakia na angbatunga yo nibakiakia, i dunduko du nikodikodiyo kini mangisunge fu Yekova areme. (Yugoti 7:9, 10) Nangee agu asino nibakiakia ani abihe rogo gu dungurati nga ga aKristano! Wa duhe nga ani namangasunge fu Mbori nikodikodi rani sa, fudifudiapai anikuru akura ti kura aregbo.—ARomo 12:10; AFiripoio 2:3.

¹⁸ Wa vura duhe nga, ani abisanga bangirani kuti gu irairaapai awirinarani amangaha te, ani agbenga berã rani kuti ni te. Ani namanga asadatise nyanyakii ka wirika Yekova, nga guko bake Atambuahe abibia tipa ko ki ya: “Ako Yekova, ka si nidu wa mo nakparia pa irairaapai, Ako Gbia, da rengbe na ru?” (Atambuahe 130:3) Kuba gupai nga ani gbeberã rani kuti agu asino akuarani rengbe ka kparaka rani tiyo, ani ‘namanga kina agu apai naye na pazereda, na agu apai ka ani sonosi akuarani nani.’ (ARomo 14:19) Ani namanga asadatise nyanyakii ka bi aboro nibasasa a wa Yekova abi yo, kini basapa gu irairaapai du tiyo ono kini moi berã rani kina kuti agu asinoyo du niwenehe. Ho ani amangaha ni, si naundo rani ani ‘nihi pai fu akuarani.’—AKorosaio 3:13.

19. Oni funga gu meme apai rengbe Kristano ka mangaha tipa ka zeresa gu kere zanga giatise dagbase ka tona dagbayo.

¹⁹ Ginipai ka ani mangi ka si du nga ani na zanga giatise dagbarani na kuarani nga gu ani arengbanga ka diaha kusayo ngbaduraniyo ya? (Atambuahe 4:4) Ya mo gipai re amanginga dagbaroni na kuaroni idipase? Tipagine ka oni a’asadanga tironi ka zeresa gupai re ti ni ya? (Bambata Pai 32:13-15) Nibambatapai, oni kparikpee fu Yekova, kini sana ko tipa arugute. Fuo gure, oni ta berãpa gu wene asino du ti gu wirina re, oni kini ndu koyo du ni ni na gu “umbasiti nga ga tatamana.” (Yakoba 3:13) Oni ya funi wee oni naida ka mbakada gu gaoni pagume nagbere. Oni tingidi gu rugute naye be ga Mbori toro nga: ‘Oni ipisi tironi ka giapai, ki rõasi tironi tipa gumbapai, ki rõasi tironi tipa zinga.’ (Yakoba 1:19) Gu rugute nga ‘oni rõasi tironi tipa zinga,’ nayugo gupai nga, gu kura boro re rengbe arengba ka gumba gupai rengbe ka imisa roni oni ki zingi. Ka singia si nika manga wo, oni sana Yekova tipa undo tipa oni rengbe ka za tironi ti manga gbegberepai. (AGaratio 5:22, 23) Oni mbu wirinaroni ni gumba gupai du ngbani, na oni kini degeturoni wenengai. Ka oni denga fugo ngbani ya, ka oni avuranga ida na agu apai dunduko ni agumbaha ya vurũ. Si rengbe ka du nga gani bipai ni irairaha, ono wa vura duhe wo, wo du tigani ni abi gupai ni agumbaha re. Oni asadi ka bi gipai re a wa ni abihe. Si rengbe ka koda gupai nga oni bi tironi wa gu wirinaroni abi roni.—Asanza 18:17.

20. Ho oni azeresa gu zanga giatise ni du dagbaroni na wirina, tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai oni degeturoni mbata wenengai kuti agu apai ni agumbaha oni ka karagapai?

²⁰ Ho daha ni nga oni si aida oni fura, oni gumba kina wene afugo. (AKorosaio 4:6) Oni gumbapa gu sino gu wirina re ngbaa tironi. Oni hõ mbupai tipa gu papara gupai mangi oni ye na gu zanga giatise dagbase re. Ka gaoni asadatise rogo umbasitise sa roni oni mbakadi gaoni pagume, oni fu tambuahe fu Yekova. Ka si ayenga na ni ya, oni nye kindi kuti sana Yekova tipa arugute baraho oni kaa ngereka ni tipa kura amamu ka ye na pazereda.—ARomo 12:18.

21. Wai gi sakapai re naundo roni oni bi aboro wa gu Yekova abi yo?

²¹ Yekova nakpinyemu gako amoyambu akpi dunduko. Ko na ngbarago tiko ka mangasunge na ani dunduko rogo gako sunge wa vura du ani nga kpakpa aboro vurũ. Wa ani awirika gu kura apai tipa gako bipai tipa aboro, gu nyemu awirina du ani nani nikaa kio. Kangia nyemu wirinarani zere kusayo ngbaduraniyo, ani rengbe arengba ka zingisaha berewe. Nga gu maku kangia gaani ka ani diberã ka yugo wene bipai tipa kura aboro, ii, nga ka bi yo wa gu Yekova abi yo!

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

Gaoni Karagapai Nga Gine?

• Wai Yekova abi gu irairaapai nga ga gako ruru amoyambu?

• Gini wene asino Yona na asino Petero rengbe oni ka tangaraha?

• Gini bipai tipa agu awirinaroni nga aKristano di oni berã ka kakuti mangaha?

[Sanduki ti kpewaraga 9]

Oni Berẽpa Wai Du Kura Aboro Bangiri Mbori

Wa oni aberãkurii gu pangbanga nga ga Ziazia Kekeapai du tipa Yona, oni nabihe ya si naida oni tona ka bi agu aboro ngba vovo gene oni naatungusa wene pangbanga fuyo? I rengbe ka du bangironi wa agu aboro ngbaa kina gayo apai bangiriyo watadu wa i kpasiaka, wa kina aYisaraere, watadu i nasoga ga Mbori pangbanga asoga. Ono wa vura duhe wo, wai du yo bangiri Yekova Mbori? Zavura bete agu aboro nga abaworimo rogo gi zegino re, i rengbe arengba ka ndu koyo du Yekova ni rogo kura uru, a wa si adu tipa gu bakindo nangia ga Nineve, ko asa gako berã mbiko gu tungusapai nangia ga Yona.—Yona 3:6, 7.

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 8]

Oni nabi kura aboro wa gu Yekova abi yo?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 10]

Yesu abi wenepai rogo gu pangbanga nadu tipa Yona na ko ki gumbaha