Yekova Na Gu Nyemuse Beko Kpaima Nga Ga Kakuti Badiangbako
“Yekova . . . na weneringise kpaima.”—ATAMBUAHE 145:8.
1. Wai du bakio ga Mbori nyemuse?
“MBORI nga nyemuse.” (1 Yoane 4:8) Ngbatunga gu fugo nafu ngbarago ku ngbadu boro yo re, nayugo gupai nga, gu sino zogarago nga ga Mbori, mburuhe rii nyemuse. Ii nirengo, zavura agu aboro akpinga nyemu ko ya, i nagbia undo agbia be uru na mai nga agu ahe ko afuhe fu aboro mbiko gako nyemuse! (Matayo 5:44, 45) Mbiko gu nyemuse du Mbori nani tipa ngbatunga aboro, si nazakagene a fu avurako i rengbe ka sa gayo berã ki yee koyo du ko ni, na ki gbia nyenye unga. (Yoane 3:16) Ono tie, ngbutuko kumbatayo, Yekova nika gbarasa gu gbegbere aboro agbarasa kusayo adunga ba ruga yo ti ni ya tipa wa ka agu aboro nakpinyemu ko gbia ngbarago be nyenye unga rogo gu vovo zegino nga ga ruruapai.—Atambuahe 37:9-11, 29; 2 Petero 3:13.
2. Gini ngbatunga kparakpara nyemuse Yekova ayugoho fu agu aboro kpara gayo raka ki zi pagume na ko?
2 Yekova nayugo nyemuse fu airisi ko ngba kikiipa gene nga gu nika undo yo nyeanye kindi. I naringbisapa ngbatunga gu nyemuse re na gu fugo Ebere i asaha kurogo pa-Zande nga “weneringise nga ga nyemuse” watadu “gu nyemuse nga ga kakuti badiangbaa.” Bakindo Davide, nga gu kumba nazogo gu ringara aYisaraere nadu mbata, aduna tambuahe tipa ga Mbori weneringise nga ga nyemuse. Mbiko agu apai namangi fuko gbiati agu apai ko aberẽkuriihe Mbori amangi kura aboro nani, Davide afura kidu na kido ki yaa: “Yekova . . . na weneringise [nga ga nyemuse] kpaima [watadu, “gu nyemuse nga ga kakuti badiangbaa”].”—Atambuahe 145:8.
Rugatise na Pa ga Mbori Ruru Aboro
3, 4. (a) Wai Atambuahe 145 aundo rani ani ini ga Yekova ruru aboro? (b) Wai ga Mbori ruru aboro ‘asambuo ko’?
3 Ana, nangia navungu gu nebi nangia Samuere, afura tipa Yekova Mbori ki yaa: “Ko [n]abanda ndu gako kparakpara ziazia [ruru, NW] aboro.” (1 Samuere 2:9) Ada nga ngbatunga gu ‘ruru aboro’ re? Afugo Bakindo Davide nakaragapai sani. Fuo ko wisigi iiriwo asino Yekova, ko ayaa: “Gamo ziazia [ruru, NW] aboro dunduko asambua ro.” (Atambuahe 145:10) Oni vura kaa baka kina bangironi tipa wai rengbe aboro ka sambuo Mbori. Gu bangua gene i amangaha rogoho nga ka tambuako watadu ka fura wenengai kubara ko yo.
4 Ani rengbe ka ino ga Yekova ruru aboro ti gu sino yo nga ga fura wenengai kubara ko yo. Gine ningia gu banguapai ga Yekova ruru aboro naafura gbe tipaha ho i nikodi tiyo ni na abakureayo kaa fura, na ti regbo agu adunguratise nga ga aKristano? Nirengo, si ningia pa ga Yekova Kindo! Ga Mbori ruru amoyambu na kina agu asino berã nangia ga Davide nga guko nayaa: “I agúmba pa gu taarimo nga ga ga ngbi [nga ga ga Yekova kindo], ki pe pa ga ngarã.”—Atambuahe 145:11.
5. Wai ani aino gupai nga, Yekova nadegatuko adega ho gako ruru aboro afura ni wenengai kubara ko yo?
5 Ho ga Yekova ruru aboro asambuo ko ni, ya mo ko nadegatuko kuti ni? Ii, ko nadegatuko adega kuti agu apai i agumbaha. Rogo gu sangbanebi Maraki akehe tipa ndikidi irisombori tipa gi gaani a’uru re, ko akepai ki yaa: “[Ti gu regbo re, agu aboro] nagunde ti Yekova i ki nigumba pai dagba yo dedede; Yekova adege tuko ki nigi pa yo, i ake pai rogo kitabu tingidapai bara bangiriko tipa agu yo nagunde ti Yekova ki niberẽ pa rimoko.” (Maraki 3:16) Ho ga Yekova ruru aboro afura ni wenengai kubara ko yo, si nafu bakere ngbarago afu fuko, na si kini sa ko ko tingidi payo.
6. Gini mangimangiapai naundo rani ani ini ga Mbori ruru aboro ti vuroho?
6 Ani rengbe ka ino ga Yekova ruru amoyambu a ti gayo wingbaduse wa i niguari nibambata aboro ka fura tipa ko fu agu aboro angianga airisi ndikidi Mbori ya. Nirengo, ga Mbori ruru aboro “[na]yugo pa ga[ko] kangara mangaapai fu awiri aboro, na gu taarimo nga ga ga[ko] baiiriwo ngbi.” (Atambuahe 145:12) Oni naagbata amamu na fuo bi oni he, oni kini mangisunge nani ka fura fu azanga idapase tipa ga Yekova zogarago? Anga gako zogarago wa ga aboro nika go ago kusayo bambeda te, si nga nyenye zogarago. (1 Timoteo 1:17) Pa wirika aboro pai tipa ga Yekova nyenye zogarago na ki diberã ka songodaha, ni gupai si aida i mangihe niipiipihe. Davide abibia ki yaa: “Ga ngbi nga nyenye ngbi, na ga zogarago nye fu arika ngbatunga aboro dunduko.”—Atambuahe 145:13.
7, 8. Ginipai namangi rogo 1914, na gini gopai duho nayugo gupai nga, Mbori nazogarago awere rogo gu Kindo nga ga Wiriko?
7 Natona rogo gu garã nangia 1914, gu kura ndupai nidu kinaho berewe tipa ga Yekova amoyambu fura tipa gako zogarago. Rogo gu garã re, Mbori asigira gu Kindo nga ga Masiya ngbangbaturũ yo tiibe Yesu Kristo nga Wiri Davide ki moi ko ni Bakindo. Rogo gi gene re, Yekova kini mo ka digiso gu gako kidohe ko akidoho ya ga Davide kindo adu nisigirasigiraha dakuti gu regbo boro ainonga pa digidoho ya.—2 Samuere 7:12, 13; Ruka 1:32, 33.
8 Gu gopai duho nayugo gupai nga, Yekova nazogarago awere rogo gu Kindo nga ga Wiriko, nga Yesu Kristo, si niyuguyuguhe rogo agu apai namanga wa du rago re na si nga digisidigisi gu sangbanebi du tipa padu Kristo ho na ome kindo beko. Papara agu apai nayugopa du Yesu ho na ome Kindo beko nga gu gbaarii akuraha, si nga gu sunge ko afura tipaha kumbatayo ya si ga Mbori ruru aboro nikaa mangaha ti gu regbo re. Ko ayaa: “Gi wene pangbanga nga ga ngbi [kindo, NW] re i atungusa ha [atungusa] rogo zegino dunduko mbiko ndika fu arikaaboro dũ; ragoho ki digi adiga.” (Matayo 24:3-14) Mbiko wa ga Mbori ruru aboro adigiso gu sangbanebi re zaaza, si du kii bange abatungusipai ti ni awere susi amirioni sita, nga agu akumba, adee, na agude, kodi beyo kuti gi bakere kparakpara sunge i ka manganga kuraha waha berewe re ya. Ngbutuko kumbatayo, Yekova nika digiso gu raka adigiso nga ga agu aboro dunduko nasogote gako Kindo.—Yugoti 11:15, 18.
Gbia Undo be ga Yekova Bakere Pagbia
9, 10. Gini kparakparapai du dagba Yekova na agu abazogo nga aboro?
9 Kangia ani nga agu aKristano naima kpara gayo raka fu Mbori, gu pagume du dagbarani na ko nga Bakerepa Bakindo, si naundo rani aundo rogo dungu apai. (Atambuahe 71:5; 116:12) Nikpiapai, mbiko wa ani agunde ti Mbori na kini mangi ruruapai, ani na ngbarago tirani mbiko ko idi na gaani pai na ani ki mbedi na ko rogo toroyo. (Amokedi 10:34, 35; Yakoba 4:8) Gu kparakparapai du dagba Yekova na agu abazogo nga aboro nga, i nakoda tiyo dedede na kina kikiipa aboro, ngbatunga aguyo du wa abarutiriivura, kumukokumuko aboro, watadu abangbasia angimbaro. Kuti gu waraga pangbangaa nga ga Afirika du rimoho nga, Sowetan, gu nyanyakipa kumba namangasunge rogo gu biroo nga ga irangbii agumba gupai naye re tipa gupai namanga rogo gu papara gako ringara duna rungo: “Mi ima ruga tire na ndu gupai dungu rani aidanga ti ni ka ndu kurogo gu ngbatunga arago re ya. Si gbua nga ani naida bangirani go kusayo ti gupai nga, ngbatunga agu arungo re kina ti ni. Sangbakpotoraniyo nafuda rani na berã rani kidu nifudifudihe baraho ani akama kikii geno atarambiri ni gu kura aboro kini rungo tigayo.”
10 Rengo ngaha nga, gu kura abazogo nga aboro nabakabangiriyo abaka nirengo mbiko i naida gayo azogo naaraka wene raka. Ono tie, zavura aguyo ngbaa asinoyo kisusi, i ainidonga tiyo na avuru yo dawedawe te. Nirengo tie, ani rengbe ka sanahe ki yaa: Ya mo bazogo ho nangera fuo gani azogo dunduko si ki da ti gupai nga, ni naipiso tini ka undo yo wa du yo nibasasa ho du yo ni rogo fudifudiapai? Ii, ni kina ti ni. Davide akepai tipa ko ki yaa: ‘Yekova nasongoda agu aboro asongoda dunduko natiwa kini tutumba aguyo dunduko nanugodi kusande a.’—Atambuahe 145:14.
11. Gini asada naye sa ga Mbori ruru aboro, na gini ngbatunga undo i agbiaha?
11 Dungu a’asada na agberangbii nati kurii ga Yekova ruru aboro mbiko gayo zangarengba na mbiko i naraka rogo gu zegino du tiibe Satana, ‘nga gbegbere sino boro.’ (1 Yoane 5:19; Atambuahe 34:19) AKristano nagbia tiyo agbia ti arungosi. Gu kurayo narungo be bangabanga akaza watadu i narungo be gu nunga du yo nani tipa pakpio agumeyo. Ti kura aregbo, gu irairaapai ga Yekova ruru aboro amangaha nasa yo asa i ‘nugodi kusande’ be zerakpotoseyo. Ono tie, ka kina gini ngbatunga a’asada vura ti kuriyo, Yekova kinaho ti aregbo dunduko ka fu wasa fuyo na ka fu gu ome fuyo nga ga toro wa du yo nibasasa. Gu Bakindo nga Yesu Kristo na kina gu bangisa nyemuse re tiko tipa ruru avuruko.—Atambuahe 72:12-14.
Wene Riahe ti Wene Regboho
12, 13. Wai Yekova angera wenengai fuo gu zingo nga ga “unga ahe dunduko”?
12 Mbiko gu ga Yekova bakere weneringise nga ga nyemuse, ko nafuka agu ahe fu gako amoyambu du yo na zingoho tiyo. Si nakodapa mbisa yo na wene ariahe. Bakindo Davide akepai ki yaa: “Bangiri aboro dunduko du koyo du mo [Yekova] ni, mo nafu gayo riahe fu yo ti regboho. Mo naza bero, ki nimbisi gu nyemuhe nga ga unga ahe dunduko.” (Atambuahe 145:15, 16) Zavura ti regbo agberangbii, Yekova rengbe arengba ka ariapai tipa gako ruru aboro gbia gu ‘riahe nga ga uru.’—Ruka 11:3; 12:29, 30.
13 Davide ayawee “unga ahe dunduko” nambika ambika. Gu fugo re nakodapa mbika anyaa a. Wa ka si adunga mbiko gu kurukuru ahe du auru kpotosende na gu kurukuru ahe du rogo abaime yo ya, ka agu anyaa du tii ime yo, azire, na agu anyaa nga ga pia ra rengbenga ka gbia gu wene wege nga okisigini ka gbidaha watadu ka gbia riahe ka rihe te. (Atambuahe 104:14) Ono tie, Yekova nambakadapai tipa riahe duho tipa ra dunduko ami nirihe.
14, 15. Wai i afu gu riahe nga ga toro areme fu aboro?
14 Aboro kia ti anyaa, rogo gu gene nga, i na gu zingo tiyo nga ga toro. (Matayo 5:3) Nairiwo wai Yekova aambisa gu zingo nga ga toro nga ga gako ruru aboro! Mbata fu kpio Yesu, ko akidohe ya ‘ruru kangara moyambu’ nikaa fuka agu ‘ariahe nga ga toro ti wene regboho’ fu apefuo ko. (Matayo 24:45) Gu yangara mbedimbedi aKristano du dagba gu bangeyo dunduko nga 144,000, i nga gu riko areme nga ga gu moyambu re. Rogo yo yo, Yekova ima fuka agu ariahe nirengo nga ga toro kpaima.
15 Nikpiapai, dungu ga Yekova aboro awere nagbia undo be vovo sasafugo Ziazia Kekeapai rogo gayo afugo, nga gu sasafugo du niruruhe. Nangbaa gu maku nga ani du na gu Ziazia Kekeapai berani nga, the New World Translation of the Holy Scriptures (gu Sasa-Fugo Ziazia Kekeapai Nga ga Vovo Zegino)! Kurii gure, dungu amirioni agu abuku naundo rani rogo giarogo sangba Ziazia Kekeapai gu duho i akusaha kindi rogo afugo-aboro susi 300. Agi ariahe nga ga toro re dunduko ningia maku fu ndikidi airisimbori rogo zegino dunduko. Da si aida i tambua rimoni tipa agi apai re dunduko? Anga kura boro ho fuo kina Yekova sa te. Mbiko gako bakere weneringise nga ga nyemuse, ko asa gu riko nga ga gako amoyambu i naafuka ‘riahe ti regboho.’ Gu ngbatunga ambakadapai re du nambiisa “gu nyemuhe nga ga unga ahe dunduko” du rogo gu paradiso nga ga toro areme. Nairiwo wai ga Yekova amoyambu angi rogo gu maabangirise nga ga bi kpotosende i nasaha kurogo paradiso kpotosende!—Ruka 23:42, 43.
16, 17. (a) Gini kpiaapai duho tipa agu ariahe nga ga toro naye ti wene regboho? (b) Wai Atambuahe 145 ayugopa gu berã du ti ga Mbori ruru aboro nibipa gu bangua kango Satana akusihe?
16 Oni wisiginga pa gu nyanyakipa riahe nga ga toro aboro agbiaha ti wene regboho. Vuru gu garã nangia 1939, Ue Vura Nga ga Zegino atona Putu yo. Rogo kina gu bangisa garã re, gu kusikusi Ngbaõbambu Sinziri nangia ga Ngbangba ti rameru 1 aduna gu papara kekepai rogoho riihe adu nga, “Kparatise Kusayo ti agu Apai Nga ga Birĩ Zogarago.” Nisangbana gupai i agumbaha rogoho ziazia, aDezire Yekova rogo zegino dunduko abi gupai nga, si aida i kparatiyo kusayo ti agu apai nangia ga gu rikaaboro naasovura re. Gi ga aDezire Yekova mangaapai re aye na sogote kuriyo be agu azogarago dunduko tibaraha ue naasovura dagbaha tipa agu agarã nadu sita re. Ono tie, wa airangbii avura zahe tipa gayo sunge na kini rungosiyo, ga Mbori ruru aboro akakuti tungusa gu wene pangbangaa nga ga Kindo kindi. Natona rogo 1939 ki da kurogo 1946, Mbori afu maku fuyo bangeyo ki zugo nga 157 rii kama. Na kurii gure, gu gayo iiriwo kakuti ruru mangaapai i amangihe ti regbo gu vura re, si naaundo aboro kindi i rengbe ka kparia ndikidi pambori.—Yesaya 2:2-4.
17 Anga Yekova nafuka kina gu riahe fu rani nga ga toro ti regboho sa te, ono ko nabi gupai a nga si du wa ka si du nibeedihe na ki rengbe ka mbiisa rani. Baraho arikaaboro akongo ni kurogo Ue Vura Nga ga Zegino, i aundo ga Yekova aboro i moiberã yo kuti gupai paha anyaki gbe kisusi pa batasa tiyo. Yekova aundo yo i ini gupai nga, gu bangua kango, nga gu nakoda zegino naabaha dunduko, si tipa gu rengo du tipa rugusapa ga Yekova bakere pagbia. Nairiwo wai si afu ngbarago fu rani ka ino gupai nga, mbiko ga aDezire Yekova kakuti manga rurupai wa du yo nibasasa, i akodi beyo ka dia gbarasarimo kusayo ti ga Yekova bakere pagbia na ki yugu Bakitingbanga ni iraziree! (Asanza 27:11) Ga Yekova ruru amoyambu kia ti Satana, nga guko ninaakitangbaanga Yekova ya runga gu gene ko azoga aboro ngbaha te, ono tipa yo tigayo, i nye kindi kuti takapande gupai gbaiga nga: “Yekova du ni ruru ko rogo gako apai dunduko.”—Atambuahe 145:17.
18. Gini kpiapai nga ga gu wene riahe nga ga toro naye bambeda kusayo ti wene regboho?
18 Gu kura kpiapai duho tipa gu riahe nga ga toro ye fu rani ti wene regboho nga gu buku nga, Draw Close to Jehovah, nga gu i akusihe rogo dungu akama aba ti regbo gu Kikindigi ADunguratise Nga ga A’uru Biata riihe adu nga, “Zaza Atakipande Kindo” i amangihe rogo agu agarã nangia 2002 na 2003. Gi buku re, nga gu ‘ruru kangara moyambu’ akehe na aDezire Yekova ki kusihe, nagbeberã aboro kuti iiriwo asino Yekova Mbori, kodihe kuti gu gumba yo paha rogo Atambuahe 145. Gi wene buku re nika manga nyanyakipa sunge nirengo rogo undo ga Mbori ruru aboro i mbedi na ko susi gu nidu mbata.
Regbo Tipa ka Mbeda na Mbori Susi gu Nidu Mbata
19. Gini nyanyakipa regbo ima mbeda, na wai rengbe ani ka mangapai tipaha?
19 Nyanyakipa regbo tipa ka nyasa na gu kango du tipa ga Yekova bakere pagbia ima mbeda ka da. A wa i aima fura tipaha kumbatayo rogo Yezekere kapita 38, Satana nika digiso gako sunge bambeda ni ‘Gogo nga boro gu ringara nga Magogo.’ Gipai re akodapa zubo ga Yekova aboro rogo zegino dunduko. Si angia gu asadatise na ome dunduko Satana nika mangaha tipa ka sa ga Mbori ruru aboro i mbu kakuti gayo ruru mangaapai. Si aida airisi Yekova kparikpee fuko kakaka susi gu nidu mbata, na kini kpari ndikidi kpee a na aume tipa undo. Ya mo gayo iriiripa gunde ti Mbori na gu nyemuko du tiyo adu gbua nga mbusatise? Oó, si adunga wo nirengo te, mbiko Atambuahe 145 nayaa: “Yekova du mbembedi na agu . . . [aboro] dunduko nakpara fu ko, na agu yo dunduko ninakpara fu ko ni rengo. Ko nadigisa gu nyemuahe nga ga agu yo nagunde ti ko; ko nagia gayo kpe ku ari a, ki nibatasi yo. Yekova nabanda agu . . . [aboro] dunduko nakpi nyemu ko; ono gbegberẽ aboro ko agbarasa yo dunduko.”—Atambuahe 145:18-20.
20. Wai agu afugo du rogo Atambuahe 145:18-20 nika da nirengo mbembedii kumbatayo?
20 Nairiwo wai si ka ngba ka bi Yekova ko nagbisi mbembedii na ani na ki ini pa gako ome ka batasa rani ho ko ka imo gbegbere aboro ni dunduko kusayo kpäkäyä! Ti gu nyanyakipa regbo ima mbeda awere re, Yekova adegatuko kina kuti agu akpee nga ga “agu . . . [aboro] dunduko ninakpara fu ko ni rengo.” Nirengo, ko arengbanga ka degatuko kuti airabiriki te. Fugo Ko nayugo gupai ziazia nga, gu diaberã gbegbere sino aboro naamangaha fuo susa regbo ya i nakpara fuko, si nidu ti aregbo dunduko nga kina kungbo dogatise gbua.—Asanza 1:28, 29; Mika 3:4; Ruka 13:24, 25.
21. Wai ga Yekova ruru amoyambu ayugo gupai nga, i na ngbarago tiyo ka yamba rimoko?
21 Awere nga gu regbo si aida agu aboro nagunde ti Yekova ‘kpari fuko nirengo’ susi gu i naamanga mbata. Gako ruru amoyambu na ngbarago tiyo ka yamba rimoko rogo gayo akpee na rogo gu sakarogopai i amangaha ti regbo gayo adunguratise. I nayamba rimo Mbori ayamba a rogo gayo kungbo afugodagbase. Na nipangara, i natakapande rimo Yekova a tingba gayo sunge tungusapai nga gu i amangaha gbaiga.—ARomo 10:10, 13-15.
22. Tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai ani nye kindi kuti sovura kuti agu asino berã gbiati gu nyemuahe du ti aboro zegino?
22 Tipa ani nye kindi kaa gbia undo be gaani dawedawe pagume dagbarani na Yekova Mbori, si ninyanyakipa pai ani nye kindi kuti sovura kuti ngbatunga agu apai rengbe ka gbarasapa rani rogo toroyo wa orafuo aũzegino, bi gu gbegbere ambaro i aya tipaha wee si nafu wasa fu boro watadu kaa ngihe, zingo mbupai fu kurase, watadu kadu sakparakpa fu agu aboro du rogo zingo. (1 Yoane 2:15-17; 3:15-17) Ka boro arugusanga gani bipai nibipa agi apai re ya, sangbana ngbatunga agu asino na agu apai ni aora fuoho re rengbe kadu nga ni naadogoda manga kere ingapai si ki sa Yekova ka ko idinga na gani pai ya. (1 Yoane 2:1, 2; 3:6) Si nipatatamana ani moi gupai ku berã rani yo nga, Yekova nikaa yugo weneringise nga ga nyemuse fu rani, watadu gu nyemuse nga ga kakuti badiangbaa, kinaho sa ka ani nye ni niruru rani fuko.—2 Samuere 22:26.
23. Gini wene raka napido ga Mbori ruru amoyambu kumbatayo?
23 Sidu tie, ani moiberã rani kuti gu weneapai du kumbatayo napido ga Yekova ruru amoyambu dunduko. Pa manga ani he wo, nika sa rani ani du na iiriwo maabangirise nga ga koda yo rani ku dagba agu aboro nika taasapa Yekova na kini sambuo ko “na auru [dunduko]” na “nye anye kindi.” (Atambuahe 145:1, 2) Sidu tie, ani ‘nye rogo ga Mbori nyemuse yo, kidu na maabangirise tipa nyenye unga.’ (Yuda 20, 21) Wa ani andu kumbatayo kaa gbia undo be gu iiriwo asino nga ga gu Barani du ngbangbaturũ yo, kodihe kuti gu bakerepa weneringise nga ga nyemuse ko ayugoho fu agu aboro nakpinyemu ko, gaani aberã dunga ti aregbo dunduko wa kina ga Davide nga gu ko agumbaha ti digido Atambuahe 145 niyaa: “Ngbare agúmba pa tambua Yekova, aboro dunduko sámbua kparakpara ziazia rimoko asambua nye anye kindi.”
• Wai Atambuahe 145 aundo rani ani ini ga Mbori ruru amoyambu?
• Wai Yekova ‘ambiisa gu nyemu ahe nga ga unga ahe dunduko’?
• Tipagine si aida ti ni ani mbedi na Yekova susi gu nidu mbata?
[Asanahe nga ga wisigopai]
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 9]
Ga Mbori ruru amoyambu nagbia ngbarago rogo sakapai na aboro tipa gu gako mangaapai nga ga tandu
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 10]
Ga Yekova amoyambu naundo agu aboro zanga gunde i ainonga yo ya i wirikipai tipa gu taarimo du ti gako zogarago
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 11]
Anyaa: Parque de la Naturaleza de Cabárceno
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 11]
Yekova nafuka riahe fu “unga ahe dunduko”
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 12]
Yekova nafu ome na arugute fu gako ruru amoyambu, nga aguyo nagbata undo beko rogo kparakpee