Oni Wiriki Pauro Tipa Ka Sona Rogo Toro Yo
“Mi so gu vura nga wene he, mi digisi gi sunge, mi ka kuti idapase.—2 TIM. 4:7.
1, 2. Gini aʹariapai Saura boro Taruseu amangihe rogo gako raka, na gini nyanyakipa sunge ko atona mangaha?
GU KUMBA nangia Saura boro Taruseu, ko angia boro tatamana na kingia gu kumba nanaadiaberã niipo. Ono tie, ko ‘adumbata na gu nyemuhe nga ga borose.’ (Ef. 2:3) Ko aringbisipa tiko kusa “ni iragberangba yo ni irarungosi boro, ni iragbarasapai.”—1 Tim. 1:13.
2 Fuo bete regbo kusa, Saura amangi bakere ariapai rogo gako raka. Ko ambu agu apai ko anaamangaha mbata na ki he ‘gbata agu apai nangba tiko, ono kini gbata gu nangba ti dungu aboro.’ (1 Kor. 10:33) Ko asa tiko nibayee boro na kidu na wesewese nyemuse tipa agu aboro ko anaarungosi yó mbata. (Oni gedi 1 ATesaroniko 2:7, 8.) Ko akepai ki yaa: “I amoi re . . . ni moyambu, ku sangba gu gamunihe yo nga gu ga Mbori undahe i afu fere ku sangba gu mangapai yo nga ga gako tandu. Wa pa re umba aumba susi kura ga Mbori aboro dũ, ono Mbori afu gi undahe fere re, mi tungusi pa gu gasigasi ũkumuko nga ga Kristo fu aGendiria.”—Ef. 3:7, 8.
3. Rogo gini agene pa wisigo ani agu awaraga Pauro akekehe gbiati gako sunge tungusapai narengbe ka undo rani?
3 Saura, i anaayamba ko a nga Pauro, ko asono rogo toro yo ngba iiriwo gene. (Amo. 13:9) Gene sa dagba akuraha rengbe ani ngbaha ka sona rogo rengo yo nga ka wisigo agu awaraga Pauro akekehe na ka wisigo pande gu sunge tungusapai ko amangihe, na fuo gure, ani ki wiriki mangaha wa ko. (Oni gedi 1 AKorindo 11:1; AEbere 13:7.) Ani bingo wai pa manga ani he wo nika fõngbaduraniyo ani mangi wene mbakadapai tipa wisigopai nisase, na ka sonosa ndikidi nyemuse tipa aboro na kidu na ruru bipai tipa tirani.
Pauro Aduna gu Sino Nga ga Wisigopai
4, 5. Wai wisigopai nisase afu undo fu Pauro?
4 Wa si adu nga Pauro angia Farusi na ki ‘sungu pati ndu Gamariere, ko ki yugupa ga abako rugute fuko nyanyakii wa du sinoho,’ si nayugo gupai nga Pauro aima ino bete apai rogo Ziazia Kekeapai. (Amo. 22:1-3; Frp. 3:4-6) Nibasa tingbafuo gako bapatiza, ko “andu ku Araba yo,” navurangia gu ugu-ngbii-ngume nadu Suria yo watadu kura ba nga gu ko arengbe rogoho kaa berãkuriipai. (Gara. 1:17) Si nawira gupai nga Pauro aaida ka berãkurii gu papara Ziazia Kekeapai naayugo gupai nga Yesu nangia gu Masiya i akidohe tipa ko. Kurigure, Pauro aaida ka mbakada tiko tipa gu sunge nadu fuko kumbatayo. (Oni gedi Amokedi 9:15, 16, 20, 22.) Pauro adi regbo adia tipa ka berẽkurii agu apai nga ga toro.
5 Gu inohe nga ga Ziazia Kekeapai gbiati gu dudungurobipai Pauro agbiaha rogo gako wisigopai nisako asako ko naayugo rengo wenengai. Nikpiapai, rogo gu bambutiria nangia ga Andiokia nadu Pisidia yo, Pauro arogodi apai bisue rogo Kuru Ndika ka yugo gupai nani nga Yesu nangia gu Masiya i akidohe tipa ko. Ko afura tipa Ziazia Kekeapai a bara dunguhe. Gako sino rugusapai rogo Ziazia Kekeapai bangiri aboro aima ngba gbe si ki sa gupai nga “dungu aYudo na agu aboro . . . [naidi]pa ga aYudo yugopai i ki nipeke aPauro na Barunaba” tipa ka wirika kura apai beyo. (Amo. 13:14-44) Fuo susa agarã kusa ho agu aYuda nangia aRomo ayeni fuo Pauro, ko asakirogo apai fuyó “nigumba pa ga Mbori ngbi, nizungadi yo tipa Yesu, rogo ga Mose rugute na pa anebi a.”—Amo. 28:17, 22, 23.
6. Gine naundo Pauro ko nye nyanyakii rogo rengo yo baraho ko aduni rogo aʹasada?
6 Ho Pauro aniduni rogo fudifudiapai, ko anaawisigo Ziazia Kekeapai kindi na kini gbia ome be gu pangbangaa du rogoho. (Eb. 4:12) Ho ko aduni bambukiso yo kini pidi gu regbo si adu nga i nika sarangbangaa ko ti ni sa kpio, ko asana Timoteo ko ye na “akitabu, na kpewaraga” fuko. (2 Tim. 4:13) Si nawiraha nga, agu akitabu re angia papara gu Ziazia Kekeapai ko anaamanga gako kakaka wisigopai rogoho. Pauro anaabipa gu inohe ko anaagbiaha rogo gako wisigo Ziazia Kekeapai nisako dedede ninyanyakipa pai fuko tipa ko ru nyanyakii rogo rengo yo.
7. Oni gumbanga pa gu undo ka oni gbiaha be geda Ziazia Kekeapai dedede.
7 Ka ani awisigo Ziazia Kekeapai dedede na kini berãkuriihe, si nika undo rani ani sono rogo toro yo. (Eb. 5:12-14) Nibi kiopa Fugo Mbori, bake apapara Atambuahe abibia tipaha ki yaa: “Gu rugute nakura ngbaro yo si ni wene he fere ki susi marã dahabu wa akutu na ga feda a. Sangbaro nasa re ni iratatamana susi avurare, bambiko si du na mi dedede. Mi di ndure ti gene gbigbitapai dunduko, ya mi nibérẽ kina ga pai.” (Tam. 119:72, 98, 101) Ya mo oni na gu sino tironi nga ga wisigo Ziazia Kekeapai dedede? Ya mo oni nambakada tironi tipa agu asunge nga ga Mbori ka i fuhe furoni gizo nigeda oni Ziazia Kekeapai na aʹuru dunduko na kini berẽkurii gupai oni agedaha?
Saura Awiriki Kpinyemu Aboro
8. Wai Saura anaamanga fu agu aboro naadunga naako rogo gu pambori nangia ga aYuda ya?
8 Mbata fu Saura sa tiko kurogo gu pambori nga ga aKristano, ko adu zaaza rogo gu pambori nangia ga aYuda, ono ko anaakpinga nyemu agu aboro naadunga naako rogo gako pambori ya te. (Amo. 26:4, 5) Si aruaru bangiriko wa aYuda aasopoda Setefano na ambia. Pa bi Saura gipai re avura rugusa gupai bangiriko nga ruhe aru fuko ko naarungosi aKristano, na isoke ki bi pa imo Setefano wa gu mbusa Setefano arẽarẽ nani. (Amo. 6:8-14; 7:54–8:1) Gu pangbangaa ga Mbori toro adu kugiipa kehe nayaa: “Saura ki nimangi kanisa amanga niririmi ku rogo abambu dunduko, ki nigbefe akumba na ade ki nikisi yo ku bambukisa yo.” (Amo. 8:3) Ko ‘arungosi yo da rogo abaakporo nga ga kura aringara a.’—Amo. 26:11.
9. Ginipai namangi nasa Saura ko wisigi gu gene ko anaamanga fu aboro ngbaha?
9 Ho Gbia Yesu akuru ni fu Saura, ko adu ngbagene Damaseke naandu tipa ka rungosi ga Kristo abawiriki yo. Gu tima Wiri Mbori naaki kurẽkurẽ avurasi bangiri Saura kina aboro kini gbefe ko. Ti gu regbo Yekova amangisunge na Anania ko hasi bangiri Saura, ga Saura berã tipa aboro aima ariatihe nyeanye kindi. (Amo. 9:1-30) Fuo da Saura nipefuo Kristo, ko amangi asadatise nyanyakii tipa kaa manga fu aboro wakinagu Yesu amanga fuyó. Gipai re nayugo gupai nga ko aima mbu zuũ na ki “dú zezeredi na aboro dũ.”—Oni gedi ARomo 12:17-21.
10, 11. Wai Pauro ayugu ndikidi nyemuse tipa aboro?
10 Pauro aanyenga kina kuti gupai gbua nga kadu na pazereda na aboro te. Ko aidi ka yugo ndikidi nyemuse tipa yó, na gu sunge tungusapai nga ga aKristano nafu gu momu re fuko. Rogo gu gako bambata nunguro nangia ga amokedi, ko atungusi wene pangbangaa Asia Minor yo. Wa kere arungosi avura kaa manga yó yo, Pauro gbiati abadiangbako amoiberã yó fuo sunge undo bayee aboro i di gu pambori nga ga aKristano kugume. I andu berewe ku Rusetura yo, na Ikonio yo, wa si avura du nga agu akare nadu rogo agu abaakporo re aaʹasada ka imo Pauro vurũ.—Amo. 13:1-3; 14:1-7, 19-23.
11 Kusa, Pauro gbiati abadiangbako agbata agu aboro nadu na nyemu nyenye unga rogo gu bakporo nangia Firipoi nadu Masedonia yo. Gu dee nasa tiri kurogo gu pambori nangia ga aYuda rimori angia Rudia adegeturi kuti wene pangbangaa na ki sa tiri kurogo gu pambori nga ga aKristano. Agu abazogo nadu rogo gu bakporo re ataki aPauro na Sira ni akpudu na ki bafu yó ku bambukiso yo. Wa si avura duwo, Pauro atungusipai fu babanda bambukiso, gu babanda bambukiso re gbiati gako aborokporo ki zi bapatiza ki sa tiyó ni airisi Yekova.—Amo. 16:11-34.
12. Gine nasa gu gbegberẽ sino kumba nangia Saura ko sa tiko nigu ga Yesu Kristo mokedi nadu na nyemuse?
12 Wai gu barungosi aboro nangia Saura adi gu pambori kugume nangia ga agu aboro ko anaarungosi yó? Gine nasa gu gbegberẽ sino kumba re ko sa tiko niwene sino mokedi na kidu na nyemu ka baga ungako tipa wa ka gu kura aboro wiriki rengo tipa Mbori na tipa Kristo? Pauro nitiko asakirogoyo ki yaa: “Mbori akpi nyemu yugo Wiriko . . . [rogo re yo] ki yambu re ni gako undahe, mi nitungusi pa ko.” (Gara. 1:15, 16) Pauro akepai fu Timoteo ki yaa: “Mi abi inapai mbiko gi pai re, ya Yesu Kristo yugu gako gbanga hipai rogo re yo . . . wa du mi ni barumbatayo, ni kpia pai fu agu yo nikaida pa ko ku mbata yo sa nyenye unga.” (1 Tim. 1:16) Yekova ambupai fu Pauro, si ki tadu were, gu weneringise arẽnga aboro tipaha ya i ayuguhe fuko re kini mo ka fõngbadukoyo ko yugu nyemuse a fu kura aboro nitungusa ko pai fuyó.
13. Gine rengbe ka sa rani ani yugu nyemuse fu aboro, na wai rengbe ani ka mangaha?
13 Kinawo a Yekova ambupai furani ti gaani aingapai. (Tam. 103:8-14) Bake apapara Atambuahe asanahe ki yaa: “Ako Yekova, ka si nidu wa mo nakparia pa irairaapai, Ako Gbia, da rengbe na ru?” (Tam. 130:3) Ka Mbori adunga na inapai furani ya, anga boro ho dagbarani kadu tingba ziazia sunge te, watadu kadu na maabangirise tipa nyenye unga a te. Ga Mbori weneringise arẽnga aboro tipaha ya aima kio tipa rani dunduko. Wakina Pauro, si naida ani du na nyemu ka yugo nyemuse fu kura aboro nitungusa ani pai fuyó na kini yugu rengo fuyó na ninyakasa ani akuarani aidipase.—Oni gedi Amokedi 14:21-23.
14. Wai rengbe ani ka kiiso gaani sunge tungusapai?
14 Pauro aaida ka susa kumbatayo nibatungusi wene pangbangaa, na gu kpiapai nangia ga Yesu afõngbadukoyo. Sunge tungusapai nangia gene sa dagba agu agene Wiri Mbori ayugu gako nyemuse ngbaha fu aboro. Yesu ayaa: “Zuzuhe ni bakere he ni rengo, ono abamangisunge ni kina umba yo. Oni kpári tie fu gu Gbia du zuzuhe ni gako, ko kedi abamangisunge ku rogo gako ati zuzuhe.” (Mt. 9:35-38) Pauro angia zaaza bamangisunge na ko avura mangapai na ngbanyaa kuti gu sanahe ko avura sanaha tipa abamangisunge. Ginipai du tipa roni tigaoni? Ya mo oni rengbe ka mbakada ngbanyaa gaoni sunge tungusapai? Watadu oni rengbe ka kiiso gaoni sunge tungusapa Kindo isoke nga ka tona tungusapai nibazakigene? Ani yugunga ndikidi nyemuse fu aboro niundo ani yó i “zadi gu fugo nga ga unga totoroto.”—Frp. 2:15, 16, NW.
Wai Pauro Anaabi Tiko?
15. Wai Pauro anaabi tiko dagba akurako aKristano?
15 Nidu Pauro nigu Kristano nangia batungusipai, ko amoi kura nyanyakipa kpiapai furani. Wa i avura fuka dungu asunge fuko rogo gu dungurati nangia ga aKristano, ko aima ino gupai ngawee ko arẽnga na agu asunge re te na i afukanga ha fuko mbiko ko nadu na tandu he tiko te. Ko arugutiko na gupai ngawee agu asunge re aye fuko niyuguyugu gu ga Mbori weneringise arẽnga aboro tipaha ya. Pauro aima rugatiko na gupai ngawee kura aKristano adu kinaho a nangia wene abatungusi wene pangbangaa. Wa ko avura du na dungu asunge beko dagba ga Mbori aboro, ko anye kindi niboro umbasitise.—Oni gedi 1 AKorindo 15:9-11.
16. Wai Pauro ayugu umbasitise nibipa gu ngbangaa nadu tipa yeratise?
16 Oni makianga wai Pauro amangipai tipa gu kpakarapai nakuru Andiokia yo nangia gu bakporo nadu Suria yo. Gu dungurati nangia ga aKristano nadu yo akparaka riipa gu sakapai nadu tipa yeratise. (Amo. 14:26–15:2) Wa si adu nga Pauro i asiako ko ngbembatayo rogo tungusapai fu azanga yeratise, ko arengbe arengba ka bi tiko nga ko narẽ ka mangapai tipa agu apai naabi pa agu aboro angianga aYuda ya, na ko nga gu boro rẽ ka fura tipa gi ngbangaa re. (Oni gedi AGaratio 2:8, 9.) Ono tie, ho ko abihe ni nga gako asadatise aundongo wiripai te, umbasitise asako ko ndu na gu ngbangaa re fu riigbu bipasunge Yerusarema yo i sakipai tipaha. Ko amangipai kina kubani sa na agu aboro nadu rogo gu riigbu re wa i aadegatuyo kuti gupai re, ki da ti diaberã, na ki sia ko ku dagba agu aboro i aida ka keda yó na gu diaberã i ada kuti ni. (Amo. 15:22-31) Rogo gi gene re, Pauro ‘amoi kina akurako mbatayo’ rogo yugo irisa.—Rom. 12:10b.
17, 18. (a) Gini berã Pauro adu nani tipa agu aboro nadu rogo dungurati? (b) Gine gupai agu abaakumba nadu Efesa yo amangihe tipa Pauro ayugoho furani tipa ko?
17 Gu boro umbasitise nangia Pauro re aakiisongo pa tiko fu awirinako nadu rogo dungurati te. Kuba gure, ko azi bakure naayó. Rogo gako yangara waraga ko akehe fu aRomo, ko apoi kuti aboro ti rimoyo bangeyo asusi 20. Dunguyo adunga rimoyo rogo kura aba rogo Ziazia Kekeapai ya, na kina beteyo gbua naduku na asunge beyo rogo dungurati. Ono i angia ga Yekova ruru amoyambu, na Pauro ki kpinyemu yó bakere gbe.—Rom. 16:1-16.
18 Gu sino Pauro nangia umbasitise gbiati sino bakure asako ko sonosi adungurati. Fuo ko fura na agu abaakumba nadu Efesa yo ti yangara regbo, ‘i amoi goyo auru gorõ Pauro, ki dungo ko, nirungo arungo bakere gbe mbiko gupai ko agumbaha ya i abinga kpakpuko berewe te.’ Wa ka i aya irarukö nangia Pauro nanaakiiso pa tiko akiiso fuyó, ka gupai re amanginga te.—Amo. 20:37, 38.
19. Wai rengbe ani kadu na ‘umbasi berã’ rogo gaani mangaapai na akuarani aKristano?
19 Si naida agu aboro dunduko naida ka sona rogo toro yo du na gu sino nga ga umbasitise wa gu Pauro adu nani. Ko azungodi akurako aKristano ki ya fuyó wee ka i “mángi nga pai na vura na ruka wa sa ya, ono gu ni bérẽ pa kura ni rogo umbasi gani berã ya ni ngba susi ni.” (Frp. 2:3) Wai rengbe ani ka irisa agu arugute re? Gene sa dagba agu akuraha nga ka mangapai kina kubani sa na abaakumba rogo dungurati, kini mangi agu apai i agumbaha na ki songodi agu adiaberã i ada ti ni rogo sara angbangaa. (Oni gedi AEbere 13:17.) Gu kura gene nga ka bi awirinarani na payo kuari. Gu dungurati nga ga ga Yekova aboro, si nidu dedede na dungu angbatunga rogoho na agu aboro duna arangi kpotoyo nibakiakia na apai tipa yó nibakiakia a. Wa duhe tie were, ya mo si aidanga ani wiriki wai ka manga yó zanga kparaka dagbayó wagu Pauro amangihe tee? (Amo. 17:26; Rom. 12:10a) Ziazia Kekeapai nangarasa rani ani ‘di akuarani kugume wa di Kristo rani a kugume, sa ga Mbori taarimo.’—Rom. 15:7.
‘Ani Oro Kindi’ Tipa Nyenye Unga
20, 21. Gine nika undo rani ani gbia nyenye unga?
20 Ani rengbe ka ringbisa gu raka nga ga Kristano kuti sunge. Pauro akepai ki yaa: “Mi digisi gi sunge, mi ka kuti idapase; si du moi yo kpakpari rurupai ti ni fere, nga gu Gbia nga ruru basapungbanga ka fu he fere ni gu rago re; fu kina re sa te, ono fu agu yo dunduko nakpi nyemu yugo ko tiko.”—2 Tim. 4:7, 8.
21 Pa peka ani fuo gu kpiapai nangia ga Pauro nika undo rani ani gbia nyenye unga. (Eb. 12:1) Ka kina ginipai vura manga amanga vurũ, ani susinga asusa kumbatayo rogo gaani sona rogo toro yo nisonosa ani gu sino nga ga wisigopai nisase dedede, nisonosa ani nyemuse tipa aboro, na ninye ani ni aboro umbasitise.
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Wai Pauro agbia undo be wisigo Ziazia Kekeapai nisako?
• Tipagine du bakere nyemuse tipa aboro ti ni ninyanyakipa pai fu ndikidi aKristano?
• Gini asino si aida si du beroni tipa ka oni akparakanga aboro ya?
• Wai rengbe gu kpiapai nangia ga Pauro ka undo roni oni naamangapai kina kubani sa na abaakumba rogo dungurati?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 26]
Oni gbia ome rogo Ziazia Kekeapai a wa si adu tipa Pauro
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 28]
Oni yugu nyemuse fu aboro nitungusa oni wene pangbangaa fuyó
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 29]
Oni ini gupai nasa Pauro ko ngba bangiri awirinako?