Fugo Yekova Niungaha
Memeapai Rogo gu Waraga Pauro Akehe fu ARomo
HO GU mokedi nangia Pauro aduni ngba gako biata nunguro nga ga amokedi, ko andu ku Korinda yo bara rogo gu garã nangia 56 F.B.K. Fuo ko da yo, ko ainipai tipa gu zanga giatise nadu dagba agu aYuda gbiati agu aGendiria nangia aKristano nadu Roma yo. Si ki tadu wa gere, Pauro kini mo ka ke waraga fuyó tipa ka undo yó i nyasi riipa gayó apai na ki koditiyo rogo Kristo yo.
Nibi gu waraga Pauro akehe fu aRomo re, ko asakipai tipa gupai nadiapai kusayo rii boro na wai si aida gu boro re naaraka. Gu waraga re nasonosa gaani inohe tipa Mbori na tipa Fugoko, na kini nyakasipa ga Mbori weneringise arẽnga aboro tipaha ya, na kini taasipa ga Kristo sunge wa si aye na bata furani.—Eb. 4:12.
Wai I Adiapai Rii Boro?
(Rom. 1:1–11:36)
Pauro akepai ki yaa: “Aboro aingi ainga dũ, ki ti bungudu ti ga Mbori taarimo; i di pai ri yo gbua mbiko gako undahe rogo gu tumori yo du rogo Kristo Yesu yo.” Ko aya berewe wee: “Boro mbiko idapase kpara ti manga rugute.” (Rom. 3:23, 24, 28) Rogo gu idapase du sa nga ga “diapairi,” i “nasapa ngbanga fu” mbedimbedi aKristano na fu gu “bakere rimbasa aboro” nga “kura akandoro.” Mbedimbedi aKristano nika zogarago na Kristo ngbangbaturũ yo. Na bakere rimbasa aboro nga abadiangba Mbori nika bata rogo “bakere gberãngbi.”—Rom. 5:18; Yugo. 7:9, 14; Yo. 10:16; Yak. 2:21-24; Mt. 25:46.
Pauro asanahe ki yaa: ‘Ani ingipai bambiko ani tii rugute te, mbiko ani tii undahe?’ Ko akaragapai ki yaa: “Wo te. . . . Oni nga ga gu ni kanga . . . watadu fu ingapai sa kpio, na fu giasangba sa du oni ni ruru roni bangiri Mbori.” (Rom. 6:15, 16) Ko ayaa: “Ka oni imi ga boroboro apai be Toro oni adú adu ni ungaroni.”—Rom. 8:13.
Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:
1:24-32—Ya mo gu wasiwasi mangapai ringbisiyo paha re adu tipa aYuda watadu aGendiria? Wa vura duhe nga gu ringbisapai re daada tipa yó dunduko ue, Pauro aafura ane tipa agu aYisaraere nadumbata nangia abasamungu kuti ndikidi pambori. Wa si avura du nga i aima ino ga Mbori ruru andiko, “i aka berã pa Mbori.” Gupai re nasayo i du niwasiwasi yó.
3:24, 25—Wai ‘gu tumorii du rogo Kristo Yesu’ yo arengbe ka dia “gu gbegberẽpai [kusayo] i anamanga” bakuru kusayo mbata fu Yesu fu gu mosoro nga ga tumorii? Gu bambata sangbanebi du tipa Masiya, du nikekehe rogo Bambata Pai 3:15, si adu nidigisidigisihe rogo gu garã nangia 33 F.B.K. ho i aimi Yesu ni ri ngbunduru ngua-rungosi. (Gara. 3:13, 16) Ono tie, gu regbo Yekova agumba gu sangbanebi re, gino gu motumo tumorii re adu bangiriko wa i aima tumoho, he ho narengbe ka rugusa Mbori ti digisoko gako ringbisapai te. Sidu, riimburu gu motumo nga ga Yesu Kristo re, Yekova arengbe ka mbupai ti gu ingapai nga ga agu atita Adamu nadu na idapase kuti gako kidohe. Gu motumo tumorii re azakigene fu agu aboro nadumbata fu rago aKristano i zingisi yó bekpio.—Amo. 24:15.
6:3-5—Gine nga ka bapatiza boro kurogo Kristo Yesu yo na ka bapatiza ní kurogo kpioko? Ho Yekova ambeda apefuo Kristo ni na ziazia toro, i nakodatiyo na Yesu na ki da nipapara gu dungurati nga ga mbedimbedi aKristano nga kpoto Kristo du ko nga Riihe nitiko. (1 Kor. 12:12, 13, 27; Koro. 1:18) Gere nga gupai pa bapatiza yó boro kurogo Kristo Yesu yo ayugoho. I ‘nabapatizi [Mbedimbedi aKristano] kurogo kpio Kristo yo’ rogo gu gene nga i mbupa kura gayó apai na ki mbupa gu maabangirise nga ga nyenye unga auru kpotosende ane. Sidu, kpioyo nga motumo wakina ga Yesu, wa avuranga duhe nga motumo tumorii ya. Gi gayó bapatiza kurogo kpio Yesu Kristo yo re, si nadigo ho i akpiko ni na i kini zingisi yó i ga ku ngbangbaturũ yo.
7:8-11—Waigu ‘ingapai agbata pai rogo rugute yo’? Rugute aundo aboro i rugutiyo na ginihe nzunzu nga ingapai, na ki sa yó i ini gupai nga i angia aboro ingapai. Na si asa yó i bi gupai nga badungu agu apai i anaamangaha, si angia kina ingapai, na si ki yugu badungu aboro ni aboro ingapai. Si du rengbe yó ti ni ka yawee ingapai agbata pai rogo rugute yo.
Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:
1:14, 15. Badungu nduapai duho berani nasa rani ani tungusi wene pangbangaa zaaza. Ndupai sa dagba agu akuraha nga ani na bape kurirani nga ga agu aboro Yesu angbe yó nikureko na si furani nidingisoro ka undo yó rogo toro yo.
1:18-20, NW. Agu aboro nga azanga sinombori na iraira aboro “dupai ho tipa mbupai” fuyó te, bambiko i nabi sino Mbori abi ti agu ahe ko akusihe.
2:28; 3:1, 2; 7:6, 7. Pauro agumba agu apai narengbe arengba ka imisa ngbadu aYuda, fuo gure ko ki gumba agu afugo nazeresihe. Gipai re nayugo kpiapai furani wai rengbe ani ka fura na birĩ tipa agu apai rengbe ka sa aboro i zingi.
3:4. Ho fugo aboro atagbagatihe ni na gupai Fugo Mbori agumbaha, si naida ani sa “Mbori [ko] du ni irarengo” nikido ani kuti agu apangbangaa du rogo Ziazia Kekeapai na kini mangapai na ngbanyaa kuti gupai Mbori akpinyemuhe. Ka ani atungusapa Kindo na kini mangisunge sa aboro ni abawiriki, si nika sa rani ani undo aboro i bi Mbori ni irarengo.
4:9-12. Mbori aya tipa Abarayama wee ko angia ruru kumba mbiko gako idapase mbata fu i yere ko ho garãko aduni nga 99. (Bam. P. 12:4; 15:6; 16:3; 17:1, 9, 10) Rogo gi gene re, Mbori ayugu gupai nasa boro ní du niruru ní bangiriko.
4:18. Maabangirise nga gu papara idapase duna nyanyakipaha. Ani namaamburu gaani idapase rii maabangirise.—Eb. 11:1.
5:18, 19. Wa Pauro aasakapai rogo agu afugo nadu taata tipa gu wiratise du dagba Yesu na Adamu, ko ayugu wai Yesu arengbe “ka tumo dungu . . . [aboro] ni ungako.” (Mt. 20:28) Si naida ani wiriki yugopai rogo agu afugo du taata na niwiri guruhe.—1 Kor. 4:17.
7:23. Agu abara parani nga bee, ndue, na mirãse, si rengbe arengba ka ndu na ani ani du ‘nizizi rani kutii rugute nga ga ingapai,’ sidu, si naida ani bandatirani ti inga mangasunge nani.
8:26, 27. Ho ani agbiatirani ni na gu kpakarakpakarapai nga gu ani ainongo wai ka kpara tipaha ya, “toro ni tiko [“nitihe,” NW] nakpara tipa rani.” Fuani, Yekova nga gu boro “ninagia kpetambuahe” nadia gu kparakpee daada du nikekehe rogo Fugoko si kidu wa ani nifu gu kpee re.—Tam. 65:2.
8:38, 39. Gberangbii, gbegberẽ atoro, na agu abazogo nga ga zegino yo, i arengbanga ka ká na Yekova ti kpinyemu rani te, watadu ka ká na ani ti kpinyemu Yekova a te.
9:22-28; 11:1, 5, 17-26. Badungu gu sangbaanebi nadu tipa karaga agu apai nangia ga aYisaraere kubaha adu nidigisidigisihe kuti mbedimbedi aKristano, nga aguyo i ayambanga yó ‘kina dagba aYudo yo sa ya, dagba aGendiria yo a.’
10:10, 13, 14. Gu nyemuse du ani nani tipa Yekova na tipa akuarani, si nanyakasa gaani idapase kutiko na kuti gako akidohe na si rengbe ka fõngbaduraniyo ani mangi gu sunge tungusapai nga ga aKristano zaaza.
11:16-24, 33. Nangbaa wai du “ga Mbori weneringise na gberãringise”! Ii, “Ko nga Mbia, gako manga sunge du ziazia; bambiko gako apai dunduko du ni ruru sarangbanga.”—Pa Rug. 32:4.
Raka na Ngbanayaa Ringbisihe Kuti Diapai Rii
(Rom. 12:1–16:27)
Pauro ayaa: “Si du mi akpara ti ni fu roni, awirina, mbiko ga Mbori inaapai, oni fú tironi ni unga ũmotumo, ni ziazia ha, si ngba fu Mbori.” (Rom. 12:1) “Si du,” watadu nibi gupai nga i nadia pai rii aKristano mbiko gayó idapase, gupai Pauro agumbaha fuoni si naida si mangi ariapai rogo sino rani, koyo du akuarani ni, gbiati abazogo.
Pauro akepai ki yaa: “Agu yo dunduko du dagba roni yo, ka gu ni bérẽ nga pa tini susi gu pai ka ni aberã ya.” Ko angarasi yo berewe ki yaa: “Ka [gaoni] nyemuse du nga ni biriki ya.” (Rom. 12:3, 9) “Aboro rá ara dũ fu abaira tandu.” (Rom. 13:1) Ko angarasi aKristano ka i ‘sapunga ngbanga akurayó’ ya riipa agu apai nabipa ga boro sangbakpotoyo.—Rom. 14:13.
Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:
12:20—Wai ani aba “guta mbusa [“kingire,” NW]” kurii avurarani? Ti agu aregbo i aakeka Ziazia Kekeapai ti ni, i anaamaa woronzo kurogo gbigiwi na ki moi kingire rihe na tiihe yo a. Gu bakere faa we naanidu ri gu woronzo re anaazaragasi marã si kuru kusayo rogo sakaha. Wakina gure a, ani namaa kingire kurii avurarani nimanga ani weneapai fuyó tipa gu kere sino yo re zaraga na wenehe ki kuru kubaha.
12:21—Wai ani “adia be gbegberẽpai ni wenepai”? Gene sa dagba agu akura ani manga gipai re rogoho nga ka kakuti gu sunge Mbori afuhe furani nga ga tungusa wene pangbangaa nga ga Kindo daho si ka manga ni kuho ko akpinyemuhe kuho ni.—Mk. 13:10.
13:1—Rogo gini gene “Mbori namoi” abaira tandu rogo gayó aba? Agu baira tandu duho “kina Mbori namoi yo” rogo gu gene nga kina Mbori nambugene fuyó i nizogorago, na Mbori aima inopai tipaha mbu regbo kindi kumbatayo. Gipai re gbaiga nibipa bange agu abazogo Ziazia Kekeapai aima fura tipa yó kumbatayo.
Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:
12:17, 19. Ka ani akaraga gbegberẽpai fu boro kuba gbegberẽpai, gure wa ka i ya ani namanga gupai du kina Yekova sa na rengo beko tipa ka mangaha. Nairiwo gu pa rukö kangiaha tipa ka karaga “gbegberẽpai fu boro ku ba gbegberẽpai”!
14:14, 15. Si aidanga ani rungosi akuarani watadu ka kotosa yó mbiko riahe watadu guhe ani afuhe fuyó i mbirihe te.
14:17. Padu boro na wene pagume na Mbori arunga riipa guhe boro arihe watadu gu ní ambiraha watadu gu ní aidanga ka rihe na ka mbiraha ya te. Kuba gure, si nakoda ruru mangapai, zereda, na ngbarago.
15:7. Si aidanga ani sogo aboro te, si naida ani di aboro dunduko kugume kurogo dungurati, nga agu aboro nagbata rengo na kini takipande wene pangbangaa nga ga Kindo fu agu aboro dunduko ani agbiatirani naayó gene tungusapai yo.
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 13]
Ya mo motumo tumorii arengbe ka dia gu ingapai kusayo i aima mangaha mbata fu i tumoho?