Wai Ka Zio Ngbadu Agu Aboro Yo Angianga Aboro Pambori Ya

1. Gini ariapai mangi rogo gu kura aba rogo agu agarã susi barambeda kusayo?

TIPA akutu agarã awere, si nangera wa badungu aboro rogo zegino na kina gayo pambori ti ni. Ono tipa dungu bawe agarã awere, bakere ariapai ima manga. Badungu aboro nabi tiyo nga i nga aboro pambori te. Zavura rogo kura aringara, badungu aboro naya pambori beyo te.b​—Mt. 24:12.

2. Gini bete nduapai adunga gu kura aboro ti ni ni aboro pambori ya?

² Tipagine badungu aboro aberã gupai ti ni nga i nga aboro pambori te?c Si rengbe kadu nga gupai nagbeberã agu akurayo nga i naida ka gbia agu ahe nafu ngbarago watadu i nabakabangiriyo tipa gayo akpakarapai. (Rk. 8:14) Agu akurayo ima da ni agu aboro naya Mbori ti ni te. Agu akurayo ima ida kuti Mbori, ono i nabihe nga pambori nga kurupai, anyakanga paha ya, na si andunga sa na birĩ-inohe te na si na ruru gene berãpai te. I ima rengba kaa gia gupai ngba abakureayo, abayugupai, watadu rogo aũgbandaka apangbanga nga ahe akuru nisaha, ono dedede i agianga gu wene nduapai si aida i idi kuti Mbori ti ni te. Rago ima gberã ti agu akurayo be gu mangaapai nga ga abarumbatayo rogo pambori nga aguyo naida kina marã gbiati pagbia. Rogo kura arago, airangbii naká aká na agu apai nga ga pambori.

3. I kusi gi kekeapai re tipagine?

³ Yesu naida gupai berani nga ani “sa arikaaboro dunduko ni abawiriki.” (Mt. 28:19) Waigu rengbe ani ka undo agu aboro adunga na pambori beyo ya i wiriki wai ka kpinyemu Mbori na ki da ni ga Kristo abawiriki? Si naida ani ini gupai nga wai boro nika mangapai ho ani natungusipai ni fu ni naruriipa wari ni asono ni. Ni kpiapai, agu aboro naenge Putu yo arengbanga ka degatuyo furani ho ani atungusapai ni fuyo kina wai agu boro naye Asia yo narengbe ka degatuyo te. Tipagine? Bambiko gupai nga Putu yo, badungu aboro ima inopai tipa Ziazia Kekeapai na i aima gia gupai nga Mbori nakusi ahe dunduko. Ono Asia yo, badungu aboro inipai gbua ni betehe tipa Ziazia Kekeapai watadu i ainongo ai wiripai tipaha te, na si ima rengba kadu nga i aidanga kuti Bakusiahe te. I kusi gi kekeapai re tipa si undo rani ani zi ngbadu agu aboro yo dunduko ani agbiayo gene tungusapai yo, ka i vura ye kina rogo gini rago watadu ka i vura ida kina kuti ginipai vurũ.

ONI DU NA RURU BIPAI

4. Tipagine si aida ani du ti ni na ruru bipai?

⁴ Oni du na Ruru Bipai. Rogo agarã dunduko, badungu agu aboro angianga aboro pambori ya ninaada ni aDezire Yekova. Badunguyo anaaraka araka kuti gu nyanyakipa arugute du tipa ruru mangaapai na rago kini gberẽ tiyo mbiko gu biriki du rogo pambori. Agu akurayo anaarakanga kuti agu arugute du tipa ruru mangaapai te na badunguyo anaamanga gbegberẽ apai nga gu si aaida i mbuhe. Mbiko gu undo nga ga Yekova, ani ima rengba kadu na kido nga ani nika gbia agu aboro agbia “i aima ringbisa yo sa nyenye unga.”​—Amo. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4.

5. Ginipai dedede ninaasa aboro i idi na gaani pangbanga?

⁵ Oni du na Wene Sino na Kini Mangipai na Birĩ. Dedede, aboro ni naaida gaani pangbanga angianga mbiko gupai ani apehe ya, ono mbiko gu gene ani apehe ngbaha. Rago nangba angba tiyo ho ani ayugo wene sino ni, kini mangipai na birĩ na kini yugu gupai nga ani ima du na nyemuyo tirani. Ani aziongo yo ngbaome i gi gupai ani apehe te. Kuba gure, ani naˈasada ka rugatirani na andu gayo bipai tipa pambori. Ni kpiapai, gu kura aboro aidanga kaa fura tipa pambori na gu boro i ainongo ni ya te. Agu akurayo nabihe nga gbegberẽpai du nga ka sana boro tipa gupai ni aberãha tipa Mbori. Zee nazio agu akurayo azio tipa ka geda Ziazia Kekeapai, gbe, na aDezire Yekova. Ka si vura du nga kina gini ndupai du vurũ, ani naˈasada ka rugatirani na gayo abipai.​—2 Tim. 2:24.

6. Wai du gu mokedi nangia Pauro ayugu gupai nga ko anaaria gu gene aˈaria ko anaafura na aboro ngbaha, na waigu rengbe ani ka wirika ko?

⁶ Ginipai rengbe ani ka mangaha ka si aangera wa boro akpinga nyemu animangisunge na ngbatunga afugo wa “Ziazia Kekeapai,” “kusaahe,” “Mbori,” watadu “pambori” te? Si naida ani wiriki gu mokedi nangia Pauro na ki aria gu gene ani afura na yo ngbaha. Ho Pauro aafura ni na aYudo, ko aasakapai nayo rogo Ziazia Kekeapai yo. Ono tie, ho ko aafura ni na agu abawisigipai nangia ga aGiriki yo Areopaga yo, ko aayanga gupai ko apehe re ko nadiaha vuru Ziazia Kekeapai yo te. (Amo. 17:2, 3, 22-31) Waigu rengbe ani ka wirika ga Pauro kpiapai? Ka mo gbia gu boro aidanga na Ziazia Kekeapai ya, si adu ni wenepai ka zanga zara Ziazia Kekeapai fu ni ho mo afura ni na ni. Ka mo bi gupai nga boro aidanga gu kura aboro bi ni ni nigedi Ziazia Kekeapai na mo te, si naida mo asadi ka yugo veresi funi ngba gu gene aboro nikaa inongo ho ya, wa gu nga ka zakaha rogo terefuni watadu tablet.

7. Ginipai si aida ani mangihe tipa ka wirika ga Pauro kpiapai a wa duhe rogo 1 AKorindo 9:20-23?

⁷ Oni du na Rugatinapai na Kini Degeturoni. Si naida ani asadi ka rugatirani na agu apai du na maapai kurii agu aboro ani agbiayo. (Snz. 20:5) Ani bingo gu kpiapai berewe nga ga Pauro. Ko asono dagba aYudo. Ono si anaaida ko mangi ariapai amanga ho ko anaatungusapai ni fu aGendiria, mbiko gupai nga i aini bete apai gbua tipa Yekova gbiati Ziazia Kekeapai watadu i aainongo wiripai te. Ani ima rengba ka manga wetekapai watadu ka sana agu aboro du na bakere inohe rogo gaani dungurati tipa wa ka ani rengbe ka rugatirani na agu aberãpai gbiati abipai nga ga agu aboro du rogo gaani dagbarago.​—Oni gedi 1 AKorindo 9:20-23.

8. Gini gene sa rengbe ani ka tona fugo ngbaha na boro tipa Ziazia Kekeapai?

⁸ Gaani sasa nga ka gbia agu aboro ka di rani “ku gume” watadu agu aboro rẽ na gaani pangbanga. (Mt. 10:11) Tipa ka manga gipai re, si naida ani sana aboro tipa gayo aberãpai na ki degeturani wenengai. Gu kura wirina ringara aNgirisi yo ninaasana aboro tipa gayo bipai tipa wai kadu rogo gu rogatise du na ngbarago, wai ka sonosa agude, watadu wai ka diabe iraira mangaapai. Fuo giako gayo akaragapai, ko naaya, “Ginipai mo aberãha tipa gi rugute i akehe agarã wa 2,000 kusayo re?” Fuo gure, zanga pe gu fugo nga “Ziazia Kekeapai,” ko naayugo wene averesi fuyo rogo gako terefuni.

ONI ZI NGBADU ABORO YO

9. Waigu rengbe ani ka undo agu aboro ninaaidanga dedede kaa fura tipa Mbori ya?

⁹ Ani rengbe ka zio ngbadu agu aboro yo ninaaidanga kaa fura tipa Mbori ya ni fura ani tipa gupai du na maapai kuriyo. Ni kpiapai, kina ngba badungu aboro nazera ka bi agu ahe du aˈuru kpotosende na ngbangbaturũ yo. Sidu, ani rengbe ka pepai wa gere: “Si nawira gupai nga mo ima ino gupai nga badungu agu ahe aboro-birĩ-inohe ambakadaha, i nabi kpiaha kina ti agu ahe naaima duho mbataano auru kpotosende. Ni kpiapai, agu aboro nambakada amakorofoni nawirikapai tipa tue, na agu aboro nambakada akamera nawirikapai tipa bangirise. Ginipai naye kuriro yo ho mo aberãpa agu ahe ni du auru kpotosende? Ya mo mo nabihe nga si akuru nisaha, boro du nakusihe, watadu si akuru mbiko kurahe kia?” Fuo dega ani turani wenengai kuti gani karagapai, ani rengbe ka pe gupai berewe nga: “Ho ambakadiahe awirikapai ni ti wai i akusi tue na bangirise, ani rengbe ka bakabangirani nga da du i awirikapai beni. Pai kinaho kura bakeapai sa akehe bakuru kusayo nga gu naima ngba tire gbe, ko aya: ‘Gu ko namangi tue, ka ko gi nga pai te? Gu ko namangi bangirise, ka ko bi nga he te? . . . Ko nayugo inahe fu boro!’ Kura aboro-birĩ-inohe ima ida kuti agi afugo re.” (Tam. 94:9, 10) Fuo gure, ani rengbe ka yugo vidio funi rogo jw.org^® tii “Interviews and Experiences” rogo gu kekeapai nga “Viewpoints on the Origin of Life.” (Oni ngere tii PUBLICATIONS VIDEOS.) Watadu ani rengbe ka fu gu burosua funi nga Was Life Created? watadu gu nga The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

10. Waigu rengbe ani ka tona fugo na gu boro aidanga ka fura tipa Mbori ya?

¹⁰ Badungu aboro du na nyemu gupai nga apai du ni bawenehe kumbatayo. Ono tie, badungu aguyo nagunde nga i nika gbarasa kpotosende agbarasa watadu kpotosende nika da ni gu ba ka aboro arakanga rogoho ya. Kura babi adungurati sa Norway yo ape gupai nga agu aboro aidanga ka fura tipa Mbori ya nidu na nyemu kaa fura dedede tipa agu apai namanga rogo zegino. Ko naape gupai fuo fuko sene fu boro nga: “Ginipai mo aberãha tipa gaani maabangirise tipa weneapai kumbatayo? Gu weneapai ani amaabangirani tipaha kumbatayo yo re, ada du nika ye na ni, aboro birĩ-zogarago, aboro-birĩ-inohe watadu kura boro kia?” Fuo dega ko tuko wenengai kuti ga boro karagapai, ko naageda watadu ko naape afugo gu veresi nafura tipa wene raka kumbatayo. Kura aboro kinaho du na ngbarago tipa gu kidohe nga ga Ziazia Kekeapai nga gu nape gupai nga kpotosende nika nyeanye kindi na wene aboro nika raka auruhe nyeanye kindi.​—Tam. 37:29; Batu. 1:4.

11. Tipagine si aida ani asadi dungu ngbatunga agene tona fugo ti ni, na waigu rengbe ani ka wirika ga Pauro kpiapai, a wa i nafura tipaha rogo ARomo 1:14-16?

¹¹ Si naida ani mangisunge na dungu ngbatunga agene tona fugo tipa ka tona fugo na agu aboro ani agbia yo gene tungusapai yo. Tipagine? Bambiko aboro dunduko ni bakiakia. Pai ima rengba ka ngba ti kura boro ono ka si angbanga ti gu kura ni ya. Gu kura aboro kinaho abingo ho ni pai ka fura tipa Mbori watadu Ziazia Kekeapai ya, ono agu akurayo kinaho du na nyemu ka fura tipa kura apai kia mbata. Singia ginigu nga ginigu, si naida ani gbata momu tipa ka fura fu ngbatunga aboro dunduko. (Oni gedi ARomo 1:14-16.) Si naida ani moi gupai ku berãrani yo a nga Yekova du nasa rengo si sono ngbadu agu aboro yo nakpinyemu rurupai.​—1 Kor. 3:6, 7.

YUGO RENGO FU ABORO ASIA YO

12. Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa ka tungusapai fu agu aboro du rogo agu aringbara du Asia yo nga aguyo naaberãnga mbata tipa Bakusiahe ya?

¹² Rogo zegino dunduko, badungu abatungusipai nagbia aboro nga aguyo naye rogo agu aringara nga ga Asia, kodihe na aguyo naye rogo agu aba airangbii naima rugusa kura apai rogoho nga ga pambori. Rogo gu kura dungu aringara vuru Asia, badungu aboro aaberãnga nzunzu mbata singia Mbori ti ni watadu ko ti ni te te. Agu akurayo kinaho du na nyemu ka ino vovo apai na sidu, i naida aida ka wirika Ziazia Kekeapai ho i natungusipai ni fuyo, ono aguyo kinaho naima rengba kadu dindikodindiko ti tonatonaha ka wirika vovo apai. Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa ka undo yo? Kura abatungusipai du na bakere inohe ima du na diabese ni tonayo fugo na yo wa abakure, kini yugu gupai nga i naberãpa yo aberã, na ho du rengba ni, i kini pekepa wai fuyo gayo raka ada ni wenehe ho i atona mangapai ni kuti bangua rengo nga ga Ziazia Kekeapai.

13. Ginipai rengbe ka undo aboro i du na nyemu Ziazia Kekeapai? (Oni bi gu sura duti kpotoho.)

¹³ Gupai ninaangba ti badungu aboro ti bambata regbo nga gu tatamana du rogo Ziazia Kekeapai yo. (Batu. 7:12) Rogo gu gbata nga New York, wirina nga guri ninaandu fuo agu aboro nape gu fugo nga Mandarin aya: “Mi naasada ka yugo gupai fu aboro nga nyemuyo kina tire na mi naadega ture fuyo. Ho mi naaino gupai ni nga i ye rogo kura ringara, mi naasanahe nga: ‘Waigu mo ainido tiro na gi vovo rago re? Ya mo mo gbia sunge? Ya mo aboro gi rago re namangapai na mo wenengai?’” Ti kura aregbo, gipai re ninaaundo ri ri yugu gupai du vuru Ziazia Kekeapai yo fu boro. Ho du rengba ni, gu wirina re ninaape gupai berewe nga: “Ginipai mo abihe nga si rengbe ka sa aboro i du na wene pagume dagbayo na akurayo? Ya mo ka mi yugu sanza sa foro vuru Ziazia Kekeapai yo? Si naya: ‘Tonatona kpata wa ho boro nauka ime ni kpua; si du mo mbú pa ha mbata paa nikatona.’ Ya mo mo nabihe nga gi rugute re rengbe ka sa aboro i du na wene pagume dagbayo na akurayo?” (Snz. 17:14) Ngbatunga gu fugodagbase re rengbe ka undo rani ani ini agu aboro rengbe kadu na nyemu ani ye berewe fuoyo ka yugo kura apai fuyo.

14. Wai du kura wirina sa Far East yo naaundo agu aboro naya i aidanga kuti Mbori te?

¹⁴ Ginipai rengbe ani ka pehe fu agu aboro naya furani i aidanga kuti Mbori te? Wirina nga guko naima digo nitungusipai tipa gbanga regbo fu agu aboro angianga aboro pambori ya Far East yo aya: “Ho boro aya ni ane wẽ, ‘Mi aidanga kuti Mbori te,’ gupai ni aida ka pehe nga ni aidanga kuti iriso agu ambori aboro airisoyo rogo gi rago re te. Sidu, mi naaida gupai fuyo nga badungu ambori aboro ambakadaha, na kungbo ambori du gbua. Mi naageda Yeremaya 16:20 fuyo dedede, nga gu naya: ‘Boro rengbe ka manga ambori fu tini? Ngbatunga gu angia nga ambori ya?’ Fuo gure mi naasanahe nga: ‘Waigu rengbe ani ka ino gini mbori nga ndikidi mbori na gini ambori aboro ambakadaha?’ Mi naadega ture wenengai, na kini gedi Yesaya 41:23, nga gu naya: ‘Oni táki pande pa agu apai furani nikaye kumbatayo, ani ini ti ni ya oni nga ambori.’ Fuo gure, mi naayugo kpiapai fuyo nga gu nayugo wai Yekova nape pa agu apai nika manga kumbatayo.”

15. Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gu kpiapai nga ga kura wirina sa East Asia yo?

¹⁵ Kura wirina sa East Asia yo ape gupai ko naamangaha ho ko akaragatiko ni fuo aboro, ko aya: “Mi naayugo akpiapai fuyo nga ga gu tatamana du vuru Ziazia Kekeapai yo, digisidigisi gu sangbaanebi du rogo Ziazia Kekeapai yo, gbiati agu ahe du na maapai kurii haurago. Fugo gure, mi naayugo gupai fuyo nga agi apai re dunduko nayugo gupai nga Bakusiahe kinaho nga guko du na tatamana. Ho boro naatona kaa berã ni nga si ima rengba kadu nga Mbori kina ti ni, mi naatona ka yugo gupai funi Ziazia Kekeapai apehe tipa Yekova.”

16. Ringbisihe kuti AEbere 11:6, tipagine si aida aBawiriki Ziazia Kekeapai du na idapase ti ni kuti Mbori na kuti Ziazia Kekeapai, na waigu rengbe ani ka undo yo i sonosi gu idapase re?

¹⁶ Ho ani awisigo Ziazia Kekeapai ni na agu aboro angianga aboro pambori ya, si naida ani naandu kindi kumbatayo kaa undo yo tipa i nyakasi gayo ida kuti gupai nga Mbori kina ti ni. (Oni gedi AEbere 11:6.) Na si naida ani undo yo i sonosi idapase kuti Ziazia Kekeapai. Gere naida na gupai nga ani naadogoda kura apai adogoda fuyo. Ti ai gu regbo ani awirikapai na yo, ani ima rengba ka sakapai na yo tipa gu gopai nayugo gupai nga Ziazia Kekeapai nga Fugo Mbori. Gere ima rengba ka koda sakapai na yo ni guruhe tipa asangbanebi nga ga Ziazia Kekeapai nga gu digisitihe, wai du Ziazia Kekeapai ni ruruhe ho si afura ni tipa agu apai nga ga aboro birĩ-inohe gbiati apangbanga na wai du Ziazia Kekeapai na gu tatamana rogoho rengbe ka undo rani rogo raka yo.

17. Gini sangbanapai rengbe gaani nyemuse kadu na ni kurii aboro?

¹⁷ Ani naundo aboro i da ni ga Kristo abawiriki ni yugo ani nyemuse fuyo, singia i nga aboro pambori watadu i nga aboro pambori te. (1 Kor. 13:1) Wa ani nikaa yugopai fuyo, gaani sasa nga ka yugo gupai fuyo nga Mbori ima kpinyemu rani na ko naida ani kpinyemu ko a. Rogo agarã dunduko, agu akutu aboro naanidu na kina nyemu pambori watadu aguyo naadunga na nyemuhe ya nazio bapatiza mbiko i ima wirika wai ka kpinyemu Mbori. Sidu, oni du na ruru bipai, na ki yugu nyemuse tipa aboro dunduko. Oni degeturoni kuti gupai i apehe. Oni asadi ka rugatironi na yo. Oni yugupai fuyo i da ni ga Kristo abawiriki ni maa oni kpiapai fuyo.