Guerr né galrradíil ratuʼdyni guiráno ló galrrioʼob
«De goló Segunda Guerra Mundial, ma más noʼ guerr ló gudxlio, midid 2.000 millón de buñ rabés lagary ronoʼ guerr né galrradíil».
Amina Mohammed, ni nac vicesecretaria general xtuny Naciones Unidas, 26 de enero íz 2023.
Guerr né galrradíil labúu salóni dada lagary ro nigoreʼ buñ raguaʼ sacró. Portín ló naareʼ xidal gudxrop rony negosy né stipnés gudxrop, por ngú órni rasaló toib guerr o galrradíil labúu raguiñani dada buñ ni noʼ sitgoluʼ. Ná ralox guerr, galrrioʼob ni rasianni raclani xiroʼ tiemp. Guibiʼno tipnés ejemplos:
Galrralán. Mod ná toib organización ni laa Programa Mundial de Alimentos, noʼ galrralán «portín midid 70% de buñ ni radudy ló galrralán rabanyibu lagary ro goyoʼ né roʼ cayac guerr né galrradíil».
Buñ rap galguitz né raxoʼ guicyibu. Ni tisintiempsi labúu gac guerr ronoʼno, labúu coʼni lóono ló xiroʼ galrrasaʼ. Buñ ni rabany lagary ronoʼ galrradíil diti nosi napyibu galguitz ló sentido físico, láaca raxoʼ guicyibu. Né, nabanni, per rioʼ ór diti labúu rieeyibu ló doctor.
Buñ rasian lidx. Agencia xtuny Naciones Unidas par buñ ni rasian lidx goniʼyibu que, par beʼo septiembre íz 2023, más de 114 millón de buñ ni noʼ ló guidopynac gudxlio rasianyibu lidxyibu. Né racni xtol guerr né galrradíil.
Galsii. Xtol guerr riaʼpy goluʼ ló cós. Órni gobiernos raquiin xiroʼ bidxiich par gony soldad dxiin, ma diti tampa raduʼdyibu bidxiich par tzee buñ scuel o tzoʼ doctor né remeidy, né ndeʼ nigolú ratuʼdyni buñ ló galrrioʼob. Né nigolú car par gactzay toib gudx órni ralox guerr.
Raxin ló Gudxlio. Buñ radudy ló galrrioʼob órni nompa ranitló buñ tipnés cós ni raquiin ni noʼ ló Gudxlio. Yoo, nís, buu ni ma diti nayaa labúu gonyni que guixoʼ buñ. Né guirá tramp ni noʼ nagach lainy yoo né ratz pal rioʼ ni raquichñeʼ láani, ragoʼni xcalnabány buñ ló riesga ná ma yadi galrradíil lagarycu.
Guerr ranitlóni cós, né nigolú car raguiix buñ láani.