Ilungiselelo LikaJehova Lomkhaya Lothando
“Ngenxa yalokho ngiguqa ngamadolo ami kuYise, eyethiwa ngaye imindeni yonke ezulwini nasemhlabeni.”—EFESU 3:14, 15.
1, 2. (a) UJehova wadala iqembu lomkhaya ngayiphi injongo? (b) Iyiphi ingxenye umkhaya okufanele ube nayo namuhla elungiselelweni likaJehova?
UJEHOVA wadala iqembu lomkhaya. Ngawo, wenza okungaphezu nje kokwanelisa isidingo sabantu sokuba nothile, ukusekelwa, noma ukusondelana. (Genesise 2:18) Umkhaya wawuyindlela okwakuzogcwaliseka ngayo injongo kaNkulunkulu ekhazimulayo yokugcwalisa umhlaba. Watshela umbhangqwana wokuqala oshadile: “Zalani, nande, nigcwalise umhlaba, niwunqobe.” (Genesise 1:28) Isimo somkhaya esifudumele nesithokomalisayo sasiyoba inzuzo ngoquqaba lwabantwana olwaluyozalwa uAdamu noEva nenzalo yabo.
2 Nokho, lowombhangqwana wokuqala wakhetha inkambo yokungalaleli—kwaba nemiphumela eyinhlekelele kuwona ngokwawo nakubantwana bawo. (Roma 5:12) Ngakho ukuphila komkhaya namuhla kuwukuhlanekezelwa kwalokho uNkulunkulu ayefuna kube yikho. Noma kunjalo, umkhaya uyaqhubeka uba nendawo ebalulekile elungiselelweni likaJehova, usebenza njengengxenye eyisisekelo yomphakathi wobuKristu. Lokhu akushiwo ngenxa yokuntula ukwazisa ngomsebenzi omuhle owenziwa amaKristu amaningi angashadile aphakathi kwethu. Kunalokho, siqaphela ingxenye enkulu nemikhaya enayo empilweni engokomoya yenhlangano yobuKristu isiyonke. Imikhaya eqinile yenza kube namabandla aqinile. Nokho, umkhaya wakho ungaphumelela kanjani naphezu kokucindezela kwanamuhla? Ekuphenduleni lombuzo, ake sihlole lokho iBhayibheli elikushoyo mayelana nelungiselelo lomkhaya.
Umkhaya Ezikhathini ZeBhayibheli
3. Iyiphi indima eyayifezwa indoda nomfazi emkhayeni wezinzalamizi?
3 Bobabili uAdamu noEva balenqaba ilungiselelo likaNkulunkulu lobunhloko. Kodwa amadoda okholo anjengoNowa, uAbrahama, uIsaka, uJakobe, noJobe ayamukela ngokufanele indawo yawo njengezinhloko zemikhaya. (Heberu 7:4) Umkhaya wezinzalamizi wawunjengohulumeni omncane, ubaba esebenza njengomholi ongokwenkolo, umfundisi, nomahluleli. (Genesise 8:20; 18:19) Abafazi nabo babenendima ebalulekile, babengasebenzi njengezigqila kodwa njengabaphathi bomkhaya abangabasizi.
4.Ukuphila komkhaya kwashintsha kanjani ngaphansi koMthetho kaMose, kodwa iyiphi indima abazali abaqhubeka beyifeza?
4 Lapho uIsrayeli eba isizwe ngo-1513 B.C.E., umthetho womkhaya waba ngaphansi koMthetho wesizwe owanikezwa ngoMose. (Eksodusi 24:3-8) Igunya lokunquma, kanye nelezindaba ezihilela ukufa nokuphila, manje lanikezwa abahluleli abamisiwe. (Eksodusi 18:13-26) Ubupristi bamaLevi bathatha izici zemihlatshelo zokukhulekela. (Levitikusi 1:2-5) Noma kunjalo, ubaba waqhubeka enendima ebalulekile. UMose waluleka obaba: “Lawamazwi engikuyala ngawo namuhla ayakuba-senhliziyweni yakho, ubafundise impela wona abantwana bakho, uwakhulume lapho uhlezi endlini yakho, nalapho uhamba endleleni, nalapho ulala, nalapho uvuka.” (Duteronomi 6:6, 7) Omama babenethonya elikhulu. IzAga 1:8 zayala intsha: “Ndodana yami, yizwa ukulaya kukayihlo, ungawushiyi umthetho kanyoko.” Yebo, ngaphakathi kwelungiselelo legunya lomyeni wakhe, umfazi ongumHeberu wayengashaya umthetho womkhaya, futhi aqiniseke ukuthi uyasebenza. Kwakumelwe adunyiswe abantwana bakhe ngisho nalapho esegugile.—IzAga 23:22.
5. UMthetho kaMose wayichaza kanjani indawo yabantwana elungiselelweni lomkhaya?
5 Indawo yabantwana nayo yachazwa ngokucacile uMthetho kaNkulunkulu. Incwadi kaDuteronomi 5:16 yathi: “Yazisa uyihlo nonyoko, njengalokhu uJehova uNkulunkulu wakho wakuyala, ukuze izinsuku zakho zibe-zinde, kube-kuhle kuwe ezweni uJehova uNkulunkulu wakho akunika lona.” Ukwedelela abazali kwakuyisono esingathi sína kakhulu ngaphansi koMthetho kaMose. (Eksodusi 21:15, 17) “Yilowo nalowo othuka uyise noma unina,” kusho uMthetho, “wobulawa nokubulawa.” (Levitikusi 20:9) Ukuvukela komuntu abazali bakhe kwakufana nokuvukela uNkulunkulu ngokwakhe.
Indima Yamadoda AngamaKristu
6, 7. Kungani amazwi kaPawulu kwabase-Efesu 5:23-29 ayebonakala esho ushintsho olukhulu kubafundi bakhe bekhulu lokuqala leminyaka?
6 UbuKristu balicacisa ilungiselelo lomkhaya, ikakhulukazi indima yendoda. Ngaphandle kwebandla lobuKristu, kwakuvamile ukuba amadoda ekhulwini lokuqala leminyaka aphathe abafazi bawo ngendlela enokhahlo necindezelayo. Abesifazane babencishwa amalungelo ayisisekelo nesithunzi. IExpositor’s Bible ithi: “UmGreki ophucukile wayethatha umfazi ukuze aveze abantwana. Amalungelo omfazi ayengayibekeli migoqo inkanuko yakhe. Uthando lwalungeyona ingxenye yesivumelwano somshado. . . . Isigqilakazi sasingenawo amalungelo. Umzimba waso wawungowokusetshenziswa ngokuthanda komnikazi waso.”
7 Ngaphansi kwalesosimo uPawulu waloba amazwi akweyabase-Efesu 5:23-29: “Indoda iyinhloko yomfazi, njengokuba noKristu uyinhloko yebandla, yena engumsindisi womzimba. . . . Madoda, thandani omkenu, njengalokho noKristu ulithandile ibandla, wazinikela ngenxa yalo . . . Kanjalo amadoda afanele ukuthanda omkawo njengemizimba yawo. Othanda umkakhe uzithanda yena. Ngokuba akakho owake wazonda eyakhe inyama, kepha uyayondla, ayiphathe kahle.” Kubafundi bekhulu lokuqala leminyaka, lamazwi ayesho ushintsho olukhulu. IExpositor’s Bible ithi: “Akukho ebuKristwini okwabonakala kuyindinganiso eyingqayizivele neqinile kunombono womKristu ngomshado, uma kuqhathaniswa nokuziphatha okuxekethile kwangalesosikhathi. . . . [Wa]qalisa inkathi entsha esintwini.”
8, 9. Iziphi izimo zengqondo ezingafanelekile ngakwabesifazane ezingafaneleki ezivamile phakathi kwamadoda, futhi kungani kubalulekile ukuba amadoda angamaKristu ayilahle imibono enjalo?
8 Iseluleko seBhayibheli emadodeni sisasho ushintsho olukhulu nanamuhla. Naphezu kwakho konke ukukhuluma ngenkululeko yabesifazane, abesifazane basabhekwa amadoda amaningi njengezinto zokwanelisa inkanuko yobulili. Ekholelwa insumansumane yokuthi abesifazane empeleni bajabulela ukubuswa, ukulawulwa, noma ukuphathwa ngesihluku, amadoda amaningi ayabaxhaphaza abafazi bawo ngokwenyama nangokomzwelo. Yeka ukuthi lokhu kungaba okuhlazisa kanjani uma indoda engumKristu ingase ithonywe ukucabanga kwezwe futhi iphathe umkayo ngokumxhaphaza! “Umyeni wami wayeyinceku ekhonzayo futhi enikeza izinkulumo zeningi,” kusho omunye wesifazane ongumKristu. Nokho, uyembula, “Ngangiyisisulu sokushaywa.” Ngokucacile, izenzo ezinjalo azivumelani nelungiselelo likaNkulunkulu. Awandile amadoda anjengaleyo; kwakudingeka ifune usizo ukuze ibhekane nolaka lwayo uma ifuna ukuthola umusa kaNkulunkulu.—Galathiya 5:19-21.
9 UNkulunkulu uyala amadoda ukuba athande omkawo njengemizimba yawo. Ukwenqaba ukwenza kanjalo kuwukuvukela lona kanye ilungiselelo likaNkulunkulu futhi kungase konakalise ubuhlobo bomuntu noNkulunkulu. Amazwi omphostoli uPetru acacile: “Kanjalo, madoda, hlalani [nomkenu] ngokokwazi, njengalokhu owesifazane eyisitsha esibuthakathaka, nibanike udumo, . . . ukuze imikhuleko yenu ingathiywa.” (1 Petru 3:7) Ukuphatha komuntu umkakhe ngokhahlo kungaba futhi nomphumela olimazayo esimweni sakhe esingokomoya nesabantwana bakhe.
10. Yiziphi ezinye izindlela amadoda angasebenzisa ngazo ubunhloko bazo ngendlela enjengekaKristu?
10 Madoda, imikhaya yenu iyochuma ngaphansi kobunhloko benu uma nibusebenzisa ngendlela enjengekaKristu. UKristu akazange abe nokhahlo noma abe oxhaphazayo. Kunalokho, wakwazi ukuthi: “Nifunde kimi, ngokuba ngimnene, ngithobile ngenhliziyo; khona imiphefumulo yenu iyakufumana impumuzo.” (Mathewu 11:29) Ingabe umkhaya wakho ungasho kanjalo nangawe? UKristu waphatha abafundi bakhe njengabangane futhi ebathemba. (Johane 15:15) Ingabe nawe umkakho umnikeza isithunzi esifanayo? IBhayibheli lathi “ngomfazi okhutheleyo”: “Inhliziyo yendoda yakhe iyethemba kuye.” (IzAga 31:10, 11) Lokho kusho ukumnikeza isilinganiso esithile senkululeko, ungambekeli imingcele engenangqondo. Ngaphezu kwalokho, uJesu wakhuthaza abafundi bakhe ukuba baveze imizwa nemibono yabo. (Mathewu 9:28; 16:13-15) Ingabe wenza okufanayo ngomkakho? Noma ingabe ubheka ukungavumelani okuqotho njengenselele egunyeni lakho? Ngokucabangela imizwa yomkakho kunokungayinaki, empeleni wakha kuye inhlonipho ngobunhloko bakho.
11. (a) Obaba bangazinakekela kanjani izidingo ezingokomoya zabantwana babo? (b) Kungani abadala nezinceku ezikhonzayo kufanele babeke isibonelo esihle ekunakekeleni imikhaya yabo?
11 Uma ungubaba, kulindeleke futhi ukuba uhole ekunakekeleni izidingo zabantwana bakho ezingokomoya, ezingokomzwelo nezingokwenyama. Lokho kuhlanganisa ukuba nesimiso esihle esingokomoya somkhaya wakho: ukusebenza nabo enkonzweni yasensimini, ukuqhuba isifundo seBhayibheli sasekhaya, ukuxoxa ngetekisi losuku. Ngokuthakazelisayo, iBhayibheli libonisa ukuthi umdala noma inceku ekhonzayo kufanele abe “ophatha kahle indlu yakhe.” Ngakho amadoda akhonza kulezikhundla kufanele abe izinhloko zemikhaya eziyizibonelo. Nakuba kungase kwenzeke ukuthi athwele umthwalo osindayo wemithwalo yemfanelo yebandla, kumelwe anikeze imikhaya yawo siqu indawo yokuqala. UPawulu wabonisa ukuthi kungani kunjalo: “Kepha uma umuntu engakwazi ukuphatha owakhe umuzi, angaliphatha kanjani ibandla likaNkulunkulu na?”—1 Thimothewu 3:4, 5, 12.
Abafazi AbangamaKristu Abasekelayo
12. Umfazi unayiphi ingxenye elungiselelweni lobuKristu?
12 Ingabe ungumfazi ongumKristu? Khona-ke nawe kumelwe ube nengxenye ebalulekile elungiselelweni lomkhaya. Abafazi abangamaKristu bakhuthazwa ukuba ‘bathande amadoda abo, bathande nabantwana babo; babe ngabaqondileyo, abamhlophe, abaphatha kahle amakhaya, abamnene, abathobela amadoda abo.’ (Thithu 2:4, 5) Ngakho kufanele ulwele ukuba umfazi wekhaya oyisibonelo, ugcinele umkhaya wakho ikhaya elihlanzekile nelibukekayo. Umsebenzi wasekhaya ngezinye izikhathi ungase ube okhathazayo, kodwa awusehlisi isithunzi noma ube into engelutho. Njengomfazi, ‘uphethe indlu’ futhi ungase ujabulele inkululeko enkulu ngokuphathelene nalokhu. (1 Thimothewu 5:14) Ngokwesibonelo, “umfazi okhutheleyo” wathenga izinto zasendlini, wathenga amasimu, waze wasungula ngisho nendlela yokungenisa imali ngokuba nebhizinisi elincane. Akumangalisi ukuthi wadunyiswa umyeni wakhe! (IzAga, isahluko 31) Ngokuvamile, ukuthatha isinyathelo kuqala okunjalo kwakwenziwa ngokuvumelana neziqondiso ezazinikezwa ngumyeni wakhe njengenhloko.
13. (a) Kungani ukuzithoba kungase kube nzima kwabanye besifazane? (b) Kungani kungokuzuzisayo ngabesifazane abangamaKristu ukuzithoba kubayeni babo?
13 Nokho, ukuzithoba kumyeni wakho kungase kungabi lula ngaso sonke isikhathi. Akuwona wonke amadoda azenza ahlonipheke. Futhi kungenzeka ube nekhono ngempela uma kuziwa ekusingatheni imali, noma ekuhleleni. Kungenzeka unomsebenzi wokuziphilisa futhi unikela kakhulu emalini yomkhaya engenayo. Noma kungenzeka uye wabhekana nokuqinelwa amadoda esikhathini esidlule futhi ukuthola kunzima ukuzithoba endodeni. Noma kunjalo, ukubonisa “inhlonipho ejulile,” noma ‘ukwesaba,’ ngomyeni wakho kubonisa inhlonipho yakho ngobunhloko bukaNkulunkulu. (Efesu 5:33, Kingdom Interlinear; 1 Korinte 11:3) Ukuthobeka futhi kubaluleke kakhulu empumelelweni yomkhaya wakho; kukusiza ukuba ugweme ukufaka umshado wakho ngaphansi kokucindezeleka okungadingekile.
14. Yini umfazi angase ayenze lapho engavumelani nesinqumo esenziwe umyeni wakhe?
14 Nokho, ingabe lokhu kusho ukuthi kumelwe uthule lapho unomuzwa wokuthi umyeni wakho wenza isinqumo esiphambene nezithakazelo ezinhle kakhulu zomkhaya wenu? Akunjalo ngempela. Umka-Abrahama uSara akazange athule lapho ebona usongo olusongela inhlala-kahle yendodana yakhe uIsaka. (Genesise 21:8-10) Ngokufanayo, ungase uzizwe ubophekile ukuba uveze imizwa yakho ngezinye izikhathi. Uma lokhu kwenziwa ngendlela yenhlonipho “ngesikhathi esifanele,” indoda ewumKristu owesaba uNkulunkulu iyolalela. (IzAga 25:11, qhathanisa neNW.) Kodwa uma ukusikisela kwakho kungalandelwa futhi kungahileli ukwephulwa ngokungathi sína kwesimiso seBhayibheli, ukwenza ngokuphambene nezifiso zomyeni wakho bekungeke yini kube okulimaza wena? Khumbula, “owesifazane ohlakaniphileyo uyakha indlu yakhe, kepha oyisiwula uyayidiliza ngezandla zakhe.” (IzAga 14:1) Enye indlela yokwakha indlu yakho iwukusekela ubunhloko bomyeni wakho, utuse izinto aphumelele kuzo kuyilapho amaphutha akhe uwamukela ngomoya ophansi.
15. Umfazi angahlanganyela ngaziphi izindlela ekuyaleni nasekuqeqesheni abantwana bakhe?
15 Enye indlela yokwakha indlu yakho iwukuhlanganyela ekuyaleni nasekuqeqesheni abantwana benu. Ngokwesibonelo, ungenza ingxenye yakho ekugcineni isifundo somkhaya seBhayibheli siqhutshwa njalo futhi singesakhayo. “Ungaphumuzi isandla sakho” uma kuziwa ekuhlanganyeleni amaqiniso kaNkulunkulu nabantwana bakho ngawo wonke amathuba—lapho nisohambweni noma nje lapho niyothenga nabo. (UmShumayeli 11:6) Basize ukuba balungiselele izimpendulo zabo zasemihlanganweni nezingxenye zeSikole Senkonzo EsingokwaseZulwini. Hlala ubaqaphele abangane babo. (1 Korinte 15:33) Uma kuziwa ezindabeni zezindinganiso zokwesaba uNkulunkulu nokuyala, yenza abantwana bakho bazi ukuthi wena nomyeni wakho nimunye. Ungabavumeli bakuqhathe nomyeni wakho.
16. (a) Isiphi isibonelo esiseBhayibhelini esisebenzayo ekukhuthazeni abazali abangabodwa nalabo abashade nabangakholwa? (b) Abanye ebandleni bangaba kanjani usizo kubantu abanjalo?
16 Uma ungumzali ongayedwa noma unomyeni ongakholwa, kungase kudingeke uhole ngokomoya. Lokhu kungase kube nzima futhi ngezinye izikhathi kube ngisho okudumazayo. Kodwa ungadangali. Unina kaThimothewu, uEvnike, waphumelela ekumfundiseni imiBhalo engcwele “kusukela ebuntwaneni,” naphezu kokuba ayeshade nomuntu ongakholwa. (2 Thimothewu 1:5; 3:15) Futhi abaningi phakathi kwethu bajabulela impumelelo efanayo. Uma udinga usizo oluthile kulendaba, ungase wazise abadala ngezidingo zakho. Bangase bakwazi ukuhlela ukuba othile akusize ukuba ube khona emihlanganweni futhi uye nasenkonzweni yasensimini. Bangase bakhuthaze abanye ukuba bahlanganise umkhaya wakho lapho benohambo lokuzijabulisa noma imibuthano. Noma bangase bahlele ukuba ummemezeli onokuhlangenwe nakho akusize ekuqaliseni isifundo somkhaya.
Abantwana Abanokwazisa
17. (a) Intsha inganikela kanjani enhlala-kahleni yomkhaya? (b) Yisiphi isibonelo uJesu asibeka ngokuphathelene nalokhu?
17 Intsha engamaKristu ingase inikele enhlala-kahleni yomkhaya ngokulandela iseluleko esikweyabase-Efesu 6:1-3: “Bantwana, lalelani abazali benu eNkosini, ngokuba lokho kulungile. Yazisa uyihlo nonyoko, okungumyalelo wokuqala onesithembiso: ukuze kube-kuhle kuwe, uhlale kade emhlabeni.” Ngokubambisana nabazali bakho, ubonisa inhlonipho yakho ngoJehova. UJesu Kristu wayephelele futhi kalula wayengase athi kwakuwukuzehlisa ukuthobela abazali abangaphelele. Nokho, “wabathobela. . . . UJesu waqhubeka ekuhlakanipheni, nasekukhuleni, nasemseni kuNkulunkulu nakubantu.”—Luka 2:51, 52.
18, 19. (a) Kusho ukuthini ukwazisa abazali bakho? (b) Ikhaya lingaba kanjani indawo eqabulayo?
18 Ingabe akufanele yini nawe wazise abazali bakho? Lapha igama elithi “ukwazisa” lisho ukuqaphela igunya elimiswe ngokufanele. (Qhathanisa neyoku-1 Petru 2:17.) Ezimweni eziningi ukwazisa okunjalo kufanelekile ngisho noma abazali bakho bengakholwa noma behluleka ukubeka isibonelo esihle. Kufanele ubazise nakakhulu abazali bakho uma bengamaKristu ayisibonelo. Futhi, khumbula ukuthi isiyalo nesiqondiso esinikezwa ngabazali bakho akuhloselwe ukukubekela imigoqo ngokungafanele. Kunalokho, kungokokukuvikela ukuze “uphile.”—IzAga 7:1, 2.
19 Khona-ke, yeka ukuthi umkhaya uyilungiselelo lothando kanjani! Lapho amadoda, abafazi, nabantwana bonke belandela imithetho kaNkulunkulu yokuphila komkhaya, ikhaya liba indawo yokuphumula, eqabulayo. Noma kunjalo, kungase kuphakame izinkinga ezihilela ukukhulumisana nokuqeqesha abantwana. Isihloko sethu esilandelayo sibonisa indlela ezinye zalezinkinga ezingaxazululwa ngayo.
Ingabe Uyakhumbula?
◻ Isiphi isibonelo esabekwa amadoda, abafazi, nabantwana abesaba uNkulunkulu ezikhathini zeBhayibheli?
◻ UbuKristu bayicacisa kanjani indima yendoda?
◻ Iyiphi indima okufanele umfazi ayifeze emkhayeni wamaKristu?
◻ Intsha engamaKristu inganikela kanjani enhlala-kahleni yomkhaya?
[Isithombe ekhasini 9]
“Akukho ebuKristwini okwabonakala kuyindinganiso eyingqayizivele neqinile uma kuqhathaniswa nokuziphatha okuxekethile kwangalesosikhathi, kunombono womKristu ngomshado. . . . [Wa]qalisa inkathi entsha esintwini”
[Isithombe ekhasini 10]
Amadoda angamaKristu akhuthaza omkawo ukuba baveze imizwa yabo, futhi ayicabangele leyomizwa