РУФЬ
1 Аӡбаҩцәа рхаан атәылаҿы амлакра ҟалеит. Хаҵак иԥҳәыси ҩыџьа иԥацәеи иманы, иудеиатәи Вифлеем дықәҵны, Моа́вҟа нхара дцеит. 2 Уи ахаҵа Елимеле́х* ихьӡын, иԥҳәыс Ноеми́нь* лыхьӡын, ҩыџьа иԥацәа Махло́ни* Хилео́ни* рыхьӡын. Дара иудеиатәи Вифлеем иатәыз ефрафаа ракәын. Урҭ Моа́вҟа нхара ииасит.
3 Ԥыҭрак ашьҭахь Ноеми́нь лхаҵа Елимеле́х дыԥсит. Ҩыџьа лыҷкәынцәеи лареи рхала иаанхеит. 4 Аамҭак ашьҭахь дара Моа́в иатәыз аҳәса ааргеит. Аӡәы О́рфа лыхьӡын, егьи — Руфь. Дара уа 10 шықәса раҟара инхон. 5 Нас Махло́ни Хилео́ни ԥсит. Ноеми́нь лхаҵеи лхәыҷқәеи рыда даанхеит. 6 Лхала данаанха, лҭацацәа аашьҭыхны Моа́вынтәи аҩныҟа дхынҳәырц лыӡбеит, избанзар илаҳаит Иегова ижәлар шигәалашәаз, афатәгьы* шриҭаз.
7 Лҭацацәеи лареи иахьынхоз аҭыԥ аанрыжьын, Иудеиаҟа идәықәлеит. 8 Амҩан Ноеми́нь лҭацацәа ус ралҳәеит: «Сыӡӷабцәа, шәанацәа рахь шәхынҳәы. Иааирԥшааит Иегова шәара шәахь гәыбылрала иҭәу абзиабара, иԥсыз шәхацәеи сареи ҳахь уи абзиабара шаашәырԥшуаз еиԥш. 9 Иегова дышәзылԥхааит, дасу шәынасыԥ шәыԥшааит, аҭаацәара ҿыц аҿы аԥсҭазаара бзиа шәоуааит». Нас иаагәыдылкылеит*. Дара рыҽрызнымкылакәа рыбжьы ҭыганы аҵәыуара иалагеит. 10 Дара ирҳәон: «Мап, ҳара быжәлар рахь ҳбыцны ҳцоит». 11 Аха Ноеми́нь илҳәеит: «Шәхынҳәы, сыӡӷабцәа. Баша шәызсыццои? Хаҵа шәзыццар шәылшо уаҳа аԥацәа схылҵраны сыҟоума сара? 12 Шәхынҳәы, сыӡӷабцәа, сара хаҵа ацаразы уажәшьҭа сажәхьеит. Уаха хаҵа сцаны аԥацәа соуеит ҳәа сгәыӷуазаргьы, 13 шәыԥшрызма шәара урҭ ирызҳаанӡа? Шәақәшаҳаҭхарызма урҭ рзы хаҵа шәымцаӡакәа аанхара? Мап, сыӡӷабцәа, шәара саншәызхәыцуа, сыԥсҭазаара еиҳагьы иашахоит, избанзар Иегова арыцҳара сақәиршәеит».
14 Дара еиҭах рыбжьы ҭыганы аҵәыуара иалагеит. Нас О́рфа ланхәа даагәыдылкылан*, дцеит, аха Руфь дымцаӡеит. 15 Ноеми́нь ус лҳәеит: «Иббома, О́рфа лыжәлари лынцәақәеи рахь дхынҳәит. Баргьы бхынҳәы».
16 Руфь илҳәеит: «Бкажьны шьҭахьҟа сгьежьырц бысмыҳәан. Бара бахьцо саргьы сцоит, бара бахьынхало саргьы сынхалоит, бара быжәлар сара сыжәлар ракәхоит, Бынцәагьы Сынцәа иакәхоит. 17 Бара бахьыԥсуа саргьы сыԥсуеит, убра анышәгьы сарҭоит. Сыԥсаанӡа баансыжьуазар, Иегова еиҳа еицәоу сақәиршәааит».
18 Ноеми́нь Руфь ишылымуаз анылба, лыҳәара даҟәыҵит. 19 Нас рҩыџьагьы Вифлеемҟа рымҩа иацырҵеит. Ианнеи, уи ақалақь аҿы инхоз зегьы даараӡа иџьаршьеит. Аҳәса еизҵаауан: «Ари Ноеми́нь лакәҵәҟьоума?» 20 Лара илҳәон: «Уаҳа Ноеми́нь* ҳәа сашәымҳәалан, Мара* ҳәа сашәҳәала, избанзар Зегьзымчу сыԥсҭазаара гәаҟрала ирҭәит*. 21 Арантәи сықәҵны санцоз зегь сыман, аха Иегова снапы ҭарцәны сааишьҭит. Ноеми́нь ҳәа зсашәҳәои, Иегова саанижьзар, Зегьзымчу агәаҟра сақәиршәазар?»
22 Убасала Ноеми́нь Моа́в иатәыз лҭаца Руфь длыманы Моа́вынтәи дхынҳәит. Урҭ Вифлеемҟа ихынҳәит ауаа ачаԥшь аҭагалара ианалагоз.
2 Ноеми́нь лхаҵа Елимеле́х иганахьала амал ду змаз ҭынхак длыман. Уи Боа́з ихьӡын.
2 Моа́в иатәыз Руфь Ноеми́нь ус лалҳәеит: «Мап бымкуазар, ачаԥшь аизгара азин ахьсырҭо амхахьы сцоит». Ноеми́нь ус лҳәеит: «Бца, сыӡӷаб». 3 Руфь дцан, аҽаҩра ҭазгалоз ирцәынхаз ачаԥшь аизгара далагеит. Машәыршәа лара Елимеле́х иҭынха Боа́з имхахьы днанагеит. 4 Уи аамҭазы Боа́з Вифлеемынтәи дааит. Иара аҽаҩра ҭазгалоз днарыдгылан: «Иегова дшәыцзааит», — иҳәан, аԥсшәа реиҳәеит. — «Иегова дузылԥхааит», — рҳәеит даргьы.
5 Боа́з аусуцәа ирхагылаз ус диазҵааит: «Дызтәыда ари аҭыԥҳа?» 6 Иара иҳәеит: «Ари аҭыԥҳа Моа́в датәуп, Ноеми́нь длыцны Моа́вынтәи дааит. 7 Лара дсыҳәеит: „Идырхыз ачаԥшь* аҟынтә иаанхаз аизгара азин сыҭ“. Лара шьыжьы аахыс лшьапы дықәгылоуп, абыржәоуп маҷк лыԥсы лшьарц азы ахыҵакырҭа даныҵатәа».
8 Боа́з Руфь ус леиҳәеит: «Бысзыӡырҩы, сыӡӷаб. Ачаԥшь сыҟәшәоит ҳәа даҽа мхык ахь бымцан, ара быҟаз. Сымхаҿы аус зуа аҳәса рышьҭа бхыз. 9 Дара ахьцо амхахьы брыцны бцала. Сусуцәа бԥырхагамхарц расҳәеит. Аӡба бакыр, сусуцәа идырҭәуа аԥҳалқәа рҟынтә аӡы ыжәла».
10 Руфь дшьамхышгыланы диеихырхәан, ус иалҳәеит: «Уразра сызлаԥсахазеи, сара атәымуаҩ хьаас сзукзеи?» 11 Боа́з иҳәеит: «Бхаҵа данԥсы, банхәа лзы иҟабҵаз зегь сзеиҭарҳәеит, бани баби ааныжьны, быԥсадгьыл ааныжьны, ибзымдыруаз ажәлар рахь бшааз. 12 Иҟабҵаз азы Иегова дыбзылԥхааит, ахыхьчаразы зымҵәыжәҩақәа быҽрыҵабкыз израильаа Рынцәа Иегова аҳамҭа ду биҭааит». 13 Лара илҳәеит: «Ухаҵкы, анаҩсгьы уразра сыгумыжьын. Уара умаҵуҩы лгәы урҭынчит, умаҵуцәа сышреиуамгьы, сгәы ҟауҵеит».
14 Шьыбжьон акрыфара ҳәа иантәа, Боа́з ус леиҳәеит: «Бааи арахь, акы бнацҳа, бча абжьеи иларчачаны иф». Ларгьы днеин, аусуцәа днарыдтәалеит. Иара иӡны́ иҟаз арыцқәа лиҭеит. Руфь лызхара лфеит, иҵегь аанхеит. 15 Ачаԥшь еизылгарц азы дангыла, Боа́з иусуцәа ус реиҳәеит: «Ачаԥшь ахьдырххьоугьы* еизылгалааит, лгәы ншәмырхан. 16 Аҿаҳәарақәагьы ирхыхны иааншәыжьла, шәылԥырхагамхан, еизылгалааит».
17 Убасала Руфь амра ҭашәаанӡа ачаԥшь еизылгон. Нас еизылгаз лҭәаҭәан*, е́фак* аҟара ачаԥшь ҟалеит. 18 Лара еизылгаз ақалақь ахь иаалгеит. Ноеми́ньгьы илбеит Руфь шаҟа еизылгаз. Руфь шьыбжьон илфоз аҟынтә иаанхаз иӡны́ иҟаз арыцқәагьы ланхәа илзаалгеит.
19 Ланхәа ус длазҵааит: «Иабеизыбгоз иахьа ачаԥшь? Аус абабуаз? Анцәа диныҳәааит абриаҟара абзиара бзыҟазҵаз ауаҩы». Руфь ланхәа зыҟны аус луаз дызусҭаз лалҳәеит. «Уи ауаҩ Боа́з ихьӡуп», — лҳәеит лара. 20 Ноеми́нь ус лҳәеит: «Зыԥсы ҭоуи иԥсхьоуи рахь гәыбылрала иҭәу абзиабара аазырԥшуа Иегова уи ауаҩ дизылԥхааит». Нас иацылҵеит: «Уи ахаҵа ҳара дҳауоуп, иара ҳҿихыр илшоит». 21 Моа́в иатәыз Руфь ус лҳәеит: «Иара иҵегь ус сеиҳәеит: „Сусуцәа аҽаҩра зегь ҭаргалаанӡа рышьҭа бхыз“». 22 Ноеми́нь лҭаца Руфь ус лалҳәеит: «Уи бзиами, сыӡӷаб. Имхаҿы аус зуа аҳәса брыцзар еиҳа еиӷьуп, даҽа мхык аҿы бгәы ндырхар аасҭа».
23 Ачаԥшьгьы ачарыцгьы ҭаргалаанӡа, лара Боа́з иусуцәа рышьҭа дхыланы ирцәынхоз лыҟәшәон. Руфь ланхәа даанмыжьӡакәа длыцынхон.
3 Зны Ноеми́нь Руфь ус лалҳәеит: «Сыӡӷаб, бзысҭаша аӡә дыбзысыԥшаап, ҭынч бынхаларц азы. 2 Иаҳҳәап, ҳауа Боа́з. Бара имхаҿы аус зуаз аҳәсагьы брыцын. Уаха иара ачаԥшь ахьырҭәаҭәо аҭыԥ аҿы ачаԥшь иԥсаҟьоит. 3 Бҽаакәабаны, зыфҩы хаау ахәша быхьшьы, нас бҽеилаҳәаны уахь бца. Аха акрифаанӡа, акрижәаанӡа бхы ибмырбан. 4 Ацәара данцо, дахьышьҭало гәаҭ. Нас бнеины, иқәыршәу ишьапаҿы бҩаханы, уа бышьҭал. Анаҩс иҟабҵаша иара ибеиҳәоит».
5 Руфь илҳәеит: «Ишсабҳәаз еиԥш зегь ҟасҵоит». 6 Руфь ачаԥшь ахьырҭәаҭәоз аҭыԥ ахь дцан, ланхәа ишлалҳәаз еиԥш зегь ҟалҵеит. 7 Уи аамҭазы Боа́з акрифан, акрижәын, игәы-иԥсы ҭәны, ачаԥшь еизганы иахьышьҭаз ааигәара дышьҭалеит. Усҟан лара ашьшьыҳәа днеин, ишьапы иақәыз дҩахан, дышьҭалеит. 8 Аҵх агәазы Боа́з дыҭрысны дааԥшит. Иҽаашьҭыхны данԥшы, ишьапаҿы аԥҳәыс дшышьҭаз ибеит. 9 Иара дҵааит: «Бызусҭада?» — «Умаҵуҩы Руфь соуп, — лҳәеит лара. — Умаҵуҩы умаҭәа акалҭ лықәыршә, избанзар уара аҿыхра азин умоуп». 10 Иара иҳәеит: «Иегова дыбзылԥхааит, сыӡӷаб. Иаабырԥшыз гәыбылрала иҭәу абзиабара уажәы еиҳа еиҳауп уаанӡа аасҭа, избанзар бара иқәыԥшу ахаҵа бишьҭамлаӡеит, иӷару ма ибеиоу рыбжьара. 11 Уажәшьҭа, сыӡӷаб, акгьы бацәымшәан. Сара ибҳәаз зегь ҟасҵоит, избанзар ақалақь аҿы зегьы ирдыруеит* пату зқәу аԥҳәыс шбакәу. 12 Ииашоуп, сара аҿыхра азин сымоуп. Аха сара саасҭа ишәзааигәоу даҽа ҭынхак дшәымоуп. 13 Уаха ара баангыл, ашьыжь бҿихуазар, бҿихааит. Иҭахымхар, зыԥсы ҭоу Анцәа Иегова имаҿоуп бышҿысхуа. Уажәазы ара быцә, ашьыжь бцап».
14 Лара шьыжьынӡа ишьапаҿы дышьҭан. Нас, шарԥазы, аӡәы дубо иҟалаанӡа, дгылеит. Иара ус леиҳәеит: «Ара аԥҳәыс дшыҟаз аӡәгьы изымдырааит». 15 Иара убас иҳәеит: «Бышәхарԥа еиҵыхны икы». Лышәхарԥа анеиҵылх, ф-загак* ачаԥшь лзаниԥсалеит, ашьҭыхрагьы длыцхрааит. Нас иара ақалақь ахь дцеит.
16 Руфь ланхәа лҿы данааи, ланхәа дҵааит: «Ибеиҳәеи*, сыӡӷаб?» Лара Боа́з илзыҟаиҵаз зегьы лзеиҭалҳәеит, 17 иагьацылҵеит: «Ф-загак ачаԥшь сиҭан, ус иҳәеит: „Банхәа лахь бнапы ҭацәны бымхынҳәын“». 18 Ноеми́нь илҳәеит: «Уажәшьҭа, сыӡӷаб, аус иалҵуа еилыбкаанӡа быԥшыз, избанзар уи ауаҩ иахьаҵәҟьа ари аус аҭыԥ иқәиҵаанӡа игәы ирҭынчӡом».
4 Боа́з ақалақь агәашә ахь дцан, уа днатәеит. Ус, зыӡбахә иҳәахьаз Елимеле́х иуа диасны дышцоз аниба, инаиқәҿиҭын, абас иҳәеит: «Ара уааины уаатәа». Иаргьы днеин, днатәеит. 2 Нас Боа́з 10-ҩык ақалақь аиҳабацәа даарыԥхьан, ус реиҳәеит: «Ара шәаатәа». Даргьы натәеит.
3 Боа́з аҿыхра азин змаз Елимеле́х иуа ус иеиҳәеит: «Моа́вынтәи ихынҳәыз Ноеми́нь ҳашьа Елимеле́х идгьыл лҭиуеит. 4 Сара уи уаҳәатәуп ҳәа сыԥхьаӡеит, насгьы ақалақь аҿы инхо ауааи аиҳабацәеи ишраҳауа иаахә ҳәа уасҳәарц сыӡбеит. Иҿухуазар, иҿых. Иҿумхуазар, исаҳә, издыруазарц азы, избанзар аҿыхра азин змоу раԥхьа уара уоуп, уара ушьҭахь — сара». «Иҿысхуеит», — иҳәеит егьи. 5 Боа́з иациҵеит: «Ноеми́нь лҿы адгьыл анааухәо, иԥсыз иԥҳәыс Моа́в иатәу Руфь лҿгьы иааухәароуп, иԥсыз ихьӡ мыӡырц, идгьылгьы ишьҭраҿы иаанхарц азы». 6 Иара иҳәеит: «Ус анакәха, исызҿыхӡом. Иҿысхыр, сыхнарҵәоит. Аҿыхра азин уара иусҭоит, избанзар сара исызҿыхӡом».
7 Жәытә-натә аахыс Израиль иҟан аҿыхра азини аиҭныԥсахлареи ирыдҳәалаз аҵас: уск азы аиқәшаҳаҭра анрыбжьарҵоз, ауаҩы исандалеимаа ишьхны егьи ииҭон. Уи ишьақәнарӷәӷәон аиқәшаҳаҭра шрыбжьарҵаз. 8 Убри аҟынтә иара Боа́з уара иаахә ҳәа иеиҳәан, исандалеимаа ишьихит. 9 Боа́з ақалақь аиҳабацәеи ауааи ус реиҳәеит: «Шәара иахьа шәшаҳаҭуп Ноеми́нь лҿы ишаасхәо Елимеле́х иитәу зегьы, иара убас Хилео́ни Махло́ни иртәу зегьы. 10 Сара иара убас иԥсыз Махло́н иԥҳәыс Моа́в иатәу Руфь ԥҳәысс дызгоит, ихьӡ мыӡырц, идгьылгьы ишьҭраҿы иаанхарц азы, иашьцәеи иқалақь аҿы инхои* ихьӡ рхамышҭырц азы. Шәара иахьа шәшаҳаҭцәоуп».
11 Ақалақь агәашә аҿы иҟаз аиҳабацәеи ауааи еицҿакны ус рҳәеит: «Ааи, ҳшаҳаҭцәоуп! Иегова уҩны иҩнало аԥҳәыс дылзылԥхааит, израильаа зхылҵыз Рахильи Лиеи дреиԥшхааит. Ефра́фа аизҳазыӷьара угымзааит, Вифлеемгьы ухьӡ бзианы ирҳәалааит. 12 Иегова иқәыԥшу ари аԥҳәыс лҟынтә иуиҭо аҵеицәа рыла уҩны Фама́рь лҟынтә Иуда ихылҵыз Фаре́с иҩны иеиԥшхааит».
13 Боа́з Руфь ԥҳәысс диган, длыцышьҭалеит. Иеговагьы дылзылԥхеит: лара лцәалтәымкәа дҟалеит, аԥагьы длоуит. 14 Аҳәса Ноеми́нь ус ларҳәон: «Аҽхәаԥхьыӡ игымзааит иахьа бҿызхуа дбымамкәа баанзмыжьыз Иегова. Ахәыҷы ихьӡ Израиль иахыҵәааит! 15 Иара* быԥсы ҭеиҵеит, бажәра аамҭақәа раан цхырааҩыс дыбзыҟалап, избанзар дызхылҵыз бара бзы быжьҩык аԥацәа раасҭа еиӷьу, бзиа бызбо бҭаца лоуп». 16 Ноеми́нь ахәыҷы даалгәыдлыҳәҳәалеит. Лара уи длааӡон. 17 Агәылаҳәсақәа ахәыҷы ахьӡ ирҭеит. «Ноеми́нь аԥа длоуит», — рҳәан, Ове́д ихьӡырҵеит. Иара Давид иаб Иессе́и иаб иакәхеит.
18 Абар Фаре́с ихылҵқәаз*: Фаре́с дихылҵит Хецро́н; 19 Хецро́н дихылҵит Рам; Рам дихылҵит Аминада́в; 20 Аминада́в дихылҵит Нахшо́н; Нахшо́н дихылҵит Салмо́н; 21 Салмо́н дихылҵит Боа́з; Боа́з дихылҵит Ове́д; 22 Ове́д дихылҵит Иессе́и; Иессе́и дихылҵит Давид.
Иаанагоит «Сынцәа Аҳ иоуп».
Иаанагоит «ихаау».
Иҟалап «аԥсыҽхара; ачмазаҩхара» ҳәа ҵакыс измоу ауриатә ажәа иахылҿиаауазар.
Иаанагоит «зымчқәа зылӡаауа; зҵыхәтәахьы инеиуа».
Ишыҟаҵәҟьоу еиҭоугозар, «ачагьы».
Ма «илыгәӡит».
Ма «длыгәӡын».
Иаанагоит «ихаау».
Иаанагоит «иашо́у».
Ишыҟаҵәҟьоу еиҭоугозар, «иашаӡа́ иҟаиҵеит».
Мамзаргьы иҟалап «ачаԥшь аҿаҳәарақәа».
Мамзаргьы иҟалап «аҿаҳәарақәа рыбжьарагьы».
Ма «лабала дасны игәыллыршәшәан».
Е́фак 22 л иҟан.
Ишыҟаҵәҟьоу еиҭоугозар, «сыжәлар ргәашә зегь иадыруеит».
Иҟалап ф-сатак, мамзаргьы 44-ҟа литра. Шәахәаԥш Ацҵа Б14.
Ишыҟаҵәҟьоу еиҭоугозар, «бызусҭада».
Ма «иқалақь агәашәи».
Ноеми́нь лмоҭа.
Ишыҟаҵәҟьоу еиҭоугозар, «иабиԥарақәа».