EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 37
Beḍenhọm AZihova Idiphọ ASamsịn
“Uw-emhoọgh Itooghị phọ Zihova, uutughiạn imhị, seseeny, ungọ imhị iikpọ.”—JUDG. 16:28.
AḌUỌR PHỌ 30 My Father, My God and Friend
OGHAẠPH OOKARAGHa
1-2. Uḍighi ika kụ ekpẹ bọ dị yira kotuughạ ilọ aSamsịn?
EEGHE kụ retu ghan olhoghi anạ mem dị nạ anhaghạn ḍien phọ Samsịn? Eeni nạ kaatughiạn mọ ophọn oye iikpọ phọ. Kụ iduọn phọ ni. Kuolọ aSamsịn agbatạn ni ekarạph edạ dị ekọm imhinhimhiịn engọ nyodị. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, aZihova agbon ghụn oomo ipẹ aSamsịn aḍighi bọ orue okumu odị, kụ alhoghọm eḍeenhaan phọ odị siẹn aBaibul phọ dị yira komooghọm suọ.
2 AZihova asighẹ Samsịn aḍighinhom iikiạ araraạr olhoghonhaạn aḍighaạgh we emhoọgh phọ Odị, Izrạl. ASamsịn amhugh bọ, arukuron asiạ kụ iten bịn aZihova aphum otelhedom mọ Pọl oḅarạm aani aḍien aSamsịn ḍikoọl awe omheeraam mọ. (Hib. 11:32-34) Eḍeenhaan phọ aSamsịn ketue ni ikparamhị iyira. Odị abeḍenhọm aZihova, ghalhamọ r’amem dị i/dugh ni. Uguạ ooḅeghiọn idị eḍeenhaan phọ odị ketue ikparamhị iyira ḅilhẹ r’araraạr dị yira kotue otuughạ esi eḍeenhaan phọ odị.
ASAMSỊN AḌUOM OLHOGHI AZIHOVA
3. Eeghe arukumuan kụ edị ongọ Samsịn?
3 Mem mọ omhạr bọ Samsịn, awe aPhilistine kụ rotooghị kongọ eelhe phọ Izrạl komhiinhẹ. (Judg. 13:1) Egbagarạ eten itooghị phọ abidị ikọm iboom imhinhimhiịn engọ we phọ Izrạl. AZihova amạ Samsịn “ophẹl Izrạl osighẹ aḍighaạgh abuọ aPhilistine phọ.” (Judg. 13:5) P’eeghe ogbagarạ oḍighi! Orue oḍighi oḍighi phọ ophọn phọ, kewạ mọ aSamsịn abeḍenhọm aZihova.
ASamsịn abeḍenhọm aZihova kụ adaphạn ghan torobọ onmia dị amite. Odị asighẹ ni aḍighinhom iyaạr dị erọl ḍighaạgh odị omhunhenhi ogbi phọ Enhaạn (Miịn siikpịgh phọ 4-5)
4. Ika kụ idị aZihova alhoghonhaạn ḍighaạgh Samsịn okpetenhaan aḍighaạgh abuọ aPhilistine phọ? (Judges 15:14-16)
4 Ooḅeghiọn eḍeenhaan idị aSamsịn abeḍenhọm aZihova, ḅilhẹ r’idị aZihova abakị nyodị. Eniin amem, awe eghạm abuọ aPhilistine phọ uru ni osiph aSamsịn epẹ Lehi, eeni Judah. Awe aJudah rokiilhaan, kụ bidị osopha oḅọgh aSamsịn ongọ amulhọgh ḍien phọ abidị. Awe phọ aSamsịn okạr osiph nyodị ophaḍiọm iyạl imhoom iḍigh oghiomaạn buọ aPhilistine phọ. (Judg. 15:9-13) Kuolọ, “uwaloor phọ aZihova aḍigh loor [aSamsịn] r’iikpọ,” kụ iḍigh phọ eegbuan. Ipẹ reten, kụ odị “amhiịn oḅararạ aleẹgh enhạm adool dị memhugh,” kụ asighẹ azeọm 1,000 alhephiri abuọ aPhilistine phọ!—Bạl Judges 15:14-16.
5. Ika kụ idị ipẹ aSamsịn aḍighinhom bọ oḅararạ aleẹgh enhạm adool phọ eḍeenhaan mọ odị abeḍenhọm aZihova?
5 ASamsịn atuạn eeghe kụ asighẹ bọ oḅararạ aleẹgh enhạm kụ eenhom bọ? Yira olegheri ni mọ oḅararạ enhạm ke/kpinhạ eenhom eghạm! Iikia i/lo, aSamsịn alhegheri ni mọ okpạr opu phọ onọ odi ḍighaạgh aZihova, ke/si ekpinhạ dị odị aḍighinhom. Ii, oye omheeraam mọ ophọn phọ asighẹ ni aḍighinhom iyaạr phọ erọl bọ ḍighaạgh odị omhunhenhi ogbi phọ aZihova. Dị eegholhaan ni, obeḍenhọm aZihova akọm ni idị aZihova asẹph nyodị, kụ odị akpạr apu we eghạm mọ.
6. Eeghe kụ edị yira otuughạ esi aSamsịn mem dị yira ophạm iiḍighi siẹn ookpomhoghan phọ?
6 AZihova kungọ ni iyira kẹn inyaạm oḍighinhom atorobọ iyaạr dị odị rawạ mọ yira oḍighi, ilọ ekpạr ekpạr. Enhaạn katue ni aḍighi iduọn phọ eten dị yira u/seere olhoghi. Meeraam mọ aZihova opọ angọ bọ ni Samsịn iikpọ kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh oḍighi ogbi phọ Odị, lọ nạ abeḍenhọm ni Nyodị.—Prov. 16:3.
7. Eeghe eḍeenhaan kụ imạ emiteom idị emhạn maạr owạ ghan iiḅakiọm aZihova?
7 Ibadị abumor r’abumaranhi dị odi aani rukumuan olhoghoḍị aruutu iiseeny phọ ayira moḍeenhaan ni mọ bidị obeḍenhọm ni aZihova. Mem dị eten, abumor phọ ugbon oḍorọ r’olhoghoḍị imhoom asiKindọm Họl r’inhọn aruutu. Nyiidiphọ, loor iduọn ookpomhoghan phọ rapoph bọ ḅilhẹ iiḍighi phọ rebụgh bọ, iwạ ni mọ ooḅenhion iphẹn phọ. Abumor phọ oḍiemhiom bọ uuḅereghị ni olhọm aZihova iiḅakiọm kụ omhiigh oḍighinhom imhoom areten, bịn omhiigh oghooghi r’oselhemhi aruutu dị molhọgh omhadạn. Oniin onyọ umor dị oghol mọ Robert, dị makumuan ni olhoghoḍị aani aruutu ookpomhoghan phọ siẹn oomo aḅirinhi phọ aḅẹm mọ, “emhiighom mọ, i/dugh esi abuniin odaphạn aani emhoom eten phọ ephẹn phọ.” Odị aḅilhẹ aḅẹm mọ: “Eten phọ ephẹn phọ ekạr kụ egbatanhaạn r’ipẹ yoor oḍighi ghan bọ k’asiạ phọ. Kuolọ abumor phọ umheeraam ni odạph, nyiidiphọ mekạr kụ eḍeenhaan mọ aZihova rasẹph ni iiḅenhion phọ.” Ephẹn phọ eniin eḍeenhaan dị emạ emiteom idị aZihova raaḅakị we phọ odị orue oḍighi ipẹ odị rawạ bọ. Mem emhạn mem, opuruan ghan ni loor mọ, ‘Mị rawạ ghan ni iiḅakiọm aZihova kaḅilhẹ adaphạn mem dị ooḅenhion raraạr ḍughụm?’
ASAMSỊN ASIGHẸ GHAN ROOPOOGH PHỌ AZIHOVA AMITEOM BỌ KỤ AḌIGHINHOM
8. Mem mọ aSamsịn amhoọgh bọ eḍọgh amuụm mọ, odị aḍighi ika?
8 Eeni nạ atue ni aatughiạn inhọn asimem dị aSamsịn aḍighi raraạr aḍiigu. Ogina odị eenhan ni idimini-ḅuagụ aghiigh, kụ onyebel roten, azẹ 30 alhephiri abuọ aPhilistine phọ siphẹ egbogh emhạ phọ Ashkelon. (Judg. 14:5, 6, 19) ASamsịn alhegheri ni mọ olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova mu/lo bọ, obọ onọ mu/tue uḍighi iphẹn phọ. Iphẹn phọ ikạr kụ eganana mem mọ odị azẹ bọ 1,000 awe aPhilistine phọ kụ eḍọgh amuụm ephạm bọ nyodị. Odị aḍighi ika? Kparipẹ r’ootughiạn ilọ odị kaḍighi oteẹny amuụm, odị alọ amhạgh aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh.—Judg. 15:18.
9. AZihova aphagharanhaạn ika emoghi ilọm mọ aSamsịn? (Judges 15:19 r’igẹ dị edi ude)
9 AZihova aphagharanhaạn ni emoghi ilọm mọ aSamsịn, bịn amiteom okol amuụm eten iiḍaạny. Mem mọ aSamsịn aphughọl bọ muụm mọ, “inyaạm eḍigh loor odị bịn odị aamhanham.” (Bạl Judges 15:19 ḅilhẹ r’igẹ phọ edi bọ ude.) Dị eegholhaan ni, omhoom okol amuụm mọ amuẹn phọ arọl li tutụ eteẹny k’amem mọ ophum bọ oyil phọ Samuel ogẹ aḍinyạ phọ aJudges. Okol amuụm mọ ophọn phọ aghiọm ni olhoghi we phọ Izrạl omhiịn aani bọ okol amuụm mọ, mọ aZihova akpẹ ni obeḍenhọm ḅilhẹ mọ katue ni aloghonhaạn ḍighaạgh rebenhẹ phọ odị mem lọ ewạ.
ASamsịn amhoọgh ni inyaạm aḅilhẹ aamhanham mem mọ odị aphughọl bọ muụm mọ aZihova amiteom bọ. Ewạ dị yira kosighẹ oḍighinhom torobọ eepoogh dị aZihova amiteom olhoghonhaạn ayira ḍighaạgh okparamhị asiya phọ ayira r’odị (Miịn ekpịgh phọ 10)
10. Yira koḍighi eeghe orue omhoọgh olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova? (Miịn kẹn afoto phọ.)
10 Ewạ kẹn dị yira kolọm ghan aZihova olhoghonhaạn aḍighaạgh etigheri sighalhanyạ, olhegheri iyaạr dị yira omhoọgh, obobọ raraạr dị yira moḍighi ghan siẹn arukumuan phọ aZihova. R’osooromhi aloor, olhegheri mọ egey ekol retọl ghan mem lọ yira obeḍenhọm aZihova. Idiphọ aSamsịn amhoọgh bọ inyaạm mem mọ aphughọl bọ muụm mọ aZihova amiteom bọ, yira kotue ni omoọgh aani inyaạm mem dị yira osighẹ oḍighinhom roopoogh phọ aZihova amiteom bọ.—Mat. 11:28.
11. Ika kụ idị yira kotue omooghọm suọ olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ aZihova? Kaạph amaaniọm.
11 Ooḅeghiọn eḍeenhaan Aleksey, oniin onyọ umor ayira epẹ Russian dị rakparaghạm igbiphoghọm. Eeghe kụ reloghonhaạn ḍighaạgh nyodị okpạr r’okparaghạm igbiphoghọm mọ? Odị r’anhịr odị mophighi egey edeọm ituughạ aBaibul r’iiḅereghị. Odị aḅẹm mọ: “Mị ramiịn ghan mọ mị apamanhạm ni edeọm ituughạ arinyạ ookpomhoghan phọ ḅilhẹ r’aạl ghan aBaibul phọ ḍio ḍio ḍio. Torobọ aḍiroọr, anhịr amhị r’amhị ropogh ghan ni ibạl aBaibul aḍio phọ koḅilhẹ oḅophoghạn ooḅereghị.” Iphẹn phọ itughemhị iyira eeghe? Kparipẹ r’oḍuom olhoghi loor, obeḍenhọm aZihova. Ika? Esi oḍighi ghan araraạr dị kelọgh omheeraam mọ ayira epophe, idiphọ ophạm ghan ituughạ ogina ayira, ooḅereghị ghan, oghị ghan ituughạ, ḅilhẹ r’omite ghan epẹ erugh phọ. AZihova kasẹph ni ikuph phọ ayira okumu odị. AZihova angọ ni inyaạm Samsịn, kụ Odị kakạr ri ungọ aani iyira inyaạm.
ASAMSỊN O/WILHẸ AZIHOVA
12. Eeghe odọ osopha kụ edị aSamsịn asopha, kụ oghẹn kụ aḍighi okarạph?
12 ASamsịn o/mhunhughan aani idiphọ ayira, eeni amem odị asopha ghan ni okarạph osopha. Oniin osopha dị odị asopha akọm ni iboom iiḅaghamhị angọ nyodị. ASamsịn r’okumuan idiphọ oogboom iiruẹn esi ekpo amem, odị aru “alhegherian oniin anhịr dị oghol mọ Delilah epẹ Eḍiiny phọ aSorek.” (Judg. 16:4) Epẹ omhạn, aSamsịn maguan ghan ni onyanhị olọ aPhilistine ophin, kụ iphẹn phọ “iduạ esi aZihova” kụ eru. “Odị rawạ ghan ilọ odị kaago kụ kateẹny we aPhilistine phọ.” Onyebel roten, aSamsịn aghị ni arọl k’onyọ akunakunạ olọ aPhilistine epẹ Gaza. Mem mọ amuphẹ phọ, Enhaạn angọ ni iikpọ Samsịn oruphi yogh ḅilhẹ r’orool arughuugh onhụ-aḍibuo egbogh emhạ phọ oroph, bịn iikpọ emhạ phọ edugh. (Judg. 14:1-4; 16:1-3) Toroboiperolbọ, apinien phọ odị r’aDelilah o/ḍighi odị aZihova kụ atọ, loor esi dị aDelilah eeni aḍighi anhịr olọ Izrạl, kụ mi/ngọ nyodị eepoogh oteẹny awe aPhilistine phọ.
13. Ika kụ idị aDelilah aakelheghi Samsịn alhọgh esi iiḅaghamhị?
13 Awe aPhilistine ukpẹ ni aDelilah iboom ikpoki bịn odị asighẹ Samsịn aalha bidị. ASamsịn aḍuom nyodị olhoghi iboom ḍughụm? Ephomhoghiạn phọ odị amhoọgh bọ aghị esi aDelilah kụ iikpereghi riḍien odị, dị odị u/tue ulọgh elhegh ipẹ aDelilah rawạ bọ oḍighi phọ ḍughụm? Torobọ ipẹ ekọm bọ, aDelilah akpaariọm ni Samsịn oḅenhị odị zin inyaạm mọ odị, kụ eekunha phọ aSamsịn aḅenhị ni nyodị. Dị eeph ni iboom, esi ekulha amem aSamsịn alhọgh loor odị esi adọl dị ekọm idị odị aroph iikpọ phọ r’akuuḅi aghisigh phọ odị amhoọgh bọ esi aZihova.—Judg. 16:16-20.
14. Eeghe kụ imitenhaan Samsịn iduọn odị aḍuom bọ olhoghi Delilah?
14 ASamsịn aḍuom olhoghi iboom aDelilah apuemhi aZihova. Loor esi iduọn phọ, odị amhoọgh ni iboom iiḅaghamhị. Awe aPhilistine phọ usiph nyodị oḅomoghi riḍien odị. Kụ olhọgh nyodị ikoli epẹ Gaza, emhạ awe phọ odị agilaạm bọ, kụ oḍighi nyodị oopho oye dị agbeanhaạn ghan bidị raraạr. Ipẹ reten, kụ oofolhomhi nyodị mem dị aḍita awe aPhilistine phọ ookpomhoghan olhe eyaạl. Bidị uphinyọn ni igbogh arikiạ ongọ emhụgh phọ abidị Dagon, dị eghịgh mudị odị kụ asiph Samsịn angọ bidị. Kụ bidị omhạgh Samsịn epẹ otu ikoli phọ omiteom siphẹ bidị ookpomhoghan bọ olhe eyaạl phọ, pidị “aḍighi yogh ilọ areẹgh risigh” abidị—ilọ ogilaạm odị.—Judg. 16:21-25.
AZihova angọ ni iikpọ Samsịn okpạr opu awe aPhilistine phọ (Miịn ekpịgh phọ 15)
15. Ika kụ idị aSamsịn aḍeenhaan mọ odị maḅilhẹ abeḍenhọm aZihova? (Judges 16:28-30) (Miịn afoto oḅẹl opoḍi phọ.)
15 ASamsịn akạr kụ apiomạn, kuolọ odị o/wilhẹ okumu aZihova. Odị aḅilhẹ ghan ni awạ reten dị odị kamunenhi oḍighi phọ aZihova angọ bọ nyodị eenhan awe Philistine phọ. (Bạl Judges 16:28-30.) ASamsịn amhoghi alhọm aZihova mọ: “Mị uḅulhemhian buọ aPhilistine phọ.” Egey Enhaạn phọ anhaghạn ni ilọm mọ aSamsịn, kụ aḅulemhi iikpọ phọ odị eten iiḍaạny. Loor esi iduọn phọ, aSamsịn azẹ we ḍio phọ aḍiphẹ phọ apuemhi budị odị mazẹ ghan.
16. Opiomạn phọ aSamsịn utughemhị iyira eeghe?
16 Ii, ghalhamọ r’iduọn aSamsịn amhiinhọm bọ ni loor opiomạn phọ odị, odị o/wilhẹ okparaghạ oḍighi ogbi phọ aZihova. Ghalhamọ yira upiomạn ni kụ uḅaạm iyira obobọ aạr iyira roopoogh arukumuan phọ ayira, yira ku/bilhẹ okparaghạ okumu aZihova. Legheri mọ, aZihova iyira u/wilhẹ, anyạ ni osạr owilhenhaạn ayira. (Ps. 103:8-10) Etigheri opiomạn ayira, aZihova katue ni aḅilhẹ usighẹ iyira aḍighinhom idiphọ odị aḅilhẹ bọ ni asighẹ Samsịn aḍighinhom.
Eeni iphin ni olhoghi aSamsịn mem mọ odị apiomạn bọ, kuolọ odị o/wilhẹ aZihova—yira kẹn ku/bilhẹ aZihova (Miịn siikpịgh phọ 17-18)
17-18. Eeghe iyaạr kụ edị nạ amhiịn siẹn eḍeenhaan phọ aMichael dị ekparamhị nyinhạ? (Miịn kẹn afoto phọ.)
17 Ooḅeghiọn eḍeenhaan oḍoọgh onyọ umor dị oghol mọ Michael. Odị amhoọgh ni iboom arukumuan siẹn ookpomhoghan phọ, odị akumuan ghan idiphọ oniin odị raloghonhaạn ḍighaạgh ikumor awe phọ aḅilhẹ akọy ghan eten opọ oomo amem mọ. Dị eeph ni iboom, odị apiomạn ni kụ ekọm idị aạr nyodị roopoogh phọ odị. Odị aḅẹm mọ, “kụ egbi bọ oteẹny isiẹn phọ, mị ukạr kụ agholhoghọl siẹn arukumuan phọ aZihova. Egina amem bịn eghịgh mudị mị makulha iikpe. R’amem r’amem mị koo/tughiạn ghan mọ aZihova kuḅitonhaạn ni imhị, kuolọ mị umhiigh ni ookia mughumọ asiya phọ amhị r’aZihova keḅilhẹ ni ekpạr niinniin obobọ mughumọ mị katue ni aḅilhẹ akumuan ghan idiphọ mị akumuan ghan bọ r’oophugh.”
18 Dị edụgh ni iikiạ, aMichael o/wilhẹ aZihova. Odị aḅilhẹ aḅẹm mọ: “Mị ugbon oselhemhi asiya phọ amhị r’aZihova esi ogbor ghan ooḅereghị, otuughạ aBaibul phọ, ḅilhẹ r’ogbirima.” Esighẹ rekị bịn, aMichael aḅilhẹ amhoọgh roopoogh phọ odị siẹn ookpomhoghan phọ. Nyiidiphọ odị maḍighi okumor oye ookpomhoghan ḅilhẹ r’okọy eten opọ oomo amem mọ. Odị aḅẹm mọ: “Olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ ḅilhẹ r’ikpo onhụ okparamhị phọ ungọ bọ imhị, ekạr ekpaariọm ikumor awe ookpomhoghan phọ, iḍighi idị mị alhọgh elhegh mọ aZihova aḅilhẹ ni uphomhoghiạn imhị. Mị rakumuan nyiidiphọ siẹn ookpomhoghan phọ r’ooruẹn olhoghi dị aḅaạl. Iphẹn imitenhaan bọ imhị mitughemhị imhị mọ aZihova kasạr ri abilhenhaạn torobọ oye dị akiton k’ekpom.” Ghalhamọ yira upiomạn ni, yira kotue ni oḍuom olhoghi mọ aZihova kaḅilhẹ ni usighẹ iyira aḍighinhom aḅilhẹ asẹph, lọ yira oḍighi oomo ipẹ yira kotue bọ oolemhi areten phọ ayira kụ oghiọm aghisigh obeḍenhọm odị.—Ps. 86:5; Prov. 28:13.
19. Ika kụ idị eḍeenhaan phọ aSamsịn mekparamhị nyinhạ?
19 Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira mooḅeghiọn iyạl ikpo iikiạ araraạr ilọ aSamsịn. Odị o/mhunhughan; kuolọ o/wilhẹ ikuph phọ odị oghiọm aghisigh okumu aZihova ghalhamọ r’amem mọ odị apiomạn bọ oghị ophin aDelilah. Kụ aZihova o/wilhẹ nyodị. Enhaạn aḅilhẹ ni asighẹ Samsịn aḍighinhom eekiạ eten. AZihova aḅilhẹ ni amhiịn nyodị idiphọ oye dị amhoọgh omheeraam dị agbatanhaạn, kụ alhoghọm aani ḍien odị siphẹ aḍikoọl awe omheeraam mọ ogoolhạ bọ siphẹ Hibru emhụ phọ 11. P’eeghe akpọ oḅio dị yira omhoọgh olhegheri mọ yira rokumu ghan Odẹ ephomhoghiạn k’akẹ, dị mem mem mem rawạ ghan ongọ ayira inyaạm, ekạr ekpaariọm mem dị yira odugh! Kụ iḍighi kụ, idiphọ aSamsịn, ooḅereghị ghan olhọm aZihova mọ: “Uutughiạn imhị, seseeny, ungọ imhị iikpọ.”—Judg. 16:28.
AḌUỌR PHỌ 3 Our Strength, Our Hope, Our Confidence
a Samsịn—ibadị olegheri ni ḍien phọ aḍiphẹ phọ, ghalhamọ r’abudị u/kạr ulegheri ilọ Aḍinyạ Iigbia phọ. Mosighẹ ni rinyạ, suọr, reephegh, r’asividio okaaphọm ilọ odị. Kuolọ ipẹ oghaạph bọ ilọ odị koo/pho asidum bịn. Yira kotue ni otuughạ iboom araraạr esi oye ogbogh omheeraam mọ ophọn phọ.