EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 50
Omheeraam R’iiḍighi Retorori Ghan Kengọ Elhiom Eḍighinhom Iyaạr
“Bidị otuụgh odi aani dọl omeeraam mọ Ebraham ogbogh odẹ phọ ayira.”—ROM. 4:12.
AḌUỌR PHỌ 119 We Must Have Faith
OGHAẠPH OOKARAGHa
1. Mem dị yira ootughiạn ilọ omheeraam mo Ebraham, eeghe aḍipuru kụ ketu olhoghi ayira?
II, IBADỊ awe monhaghạn ni ilọ Ebraham, kuolọ ogbogh opol olegheri enụm bịn ilọ odị. Toroboiperolbọ, nạ alegheri ni iboom ilọ Ebraham. Esi omaạm, nạ alegheri ni mọ romạgh ghan nyodị mọ “odẹ oomo abuphẹ omeeraam bọ.” (Rom. 4:11) Nạ atue ni apuru mọ, ‘Mị katue ni atuughaạny aani Ebraham bịn amoọgh aani odọ omheeraam mọ odị ḍughụm?’ Ii, nạ katue ni.
2. Uḍighi ika kụ emhạn bọ maạr otuughạ eḍeenhaan phọ Ebraham? (Jems 2:22, 23)
2 Eniin eten dị yira kotue omoọgh aani omheeraam mọ Ebraham pọ esi otuughạ eḍeenhaan phọ odị. Dị eḍighi itọ Enhaạn, Ebraham aḍuạ ni aghị de dị ekẹl, arọl rogbogo esi ibadị asiạ, aḅilhẹ awạ osighẹ ooḅi oọny phọ odị Aizịk ophighironhọm ekiạ. Iiḍighi phọ ipẹ phọ iḍeenhaan mọ odị amhoọgh omheeraam dị akpạr. Omheeraam mọ ḅilhẹ r’iiḍighi phọ Ebraham iḍighi idị odị amhoọgh kuuḅi aghisigh Enhaạn aḅilhẹ aḍighi oyaghirị odị. (Bạl Jems 2:22, 23.) AZihova rawạ mọ oomo ayira—r’anạ phọ kẹn ni—oghelhọm aani iniin phọ aḍisẹph phọ. ALoor iduọn phọ kụ edị odị aphum bọ bugeọm aBaibul phọ Pọl r’aJems ogẹ olhoghọm aani eḍeenhaan phọ Ebraham. Uguạ ooḅeghiọn eḍeenhaan phọ odị idiphọ oghaạph bọ siphẹ aḍinyạ phọ aRom emhụ phọ 4 ḅilhẹ r’aJems emhụ phọ 2. APọl r’aJems okaạph ni iyaạr dị emhạn maạr ilọ Ebraham.
3. Eghẹn esi aBaibul kụ edị aPọl r’aJems oghaạph oghol?
3 APọl r’aJems ughaạph ni oghol ipẹ ogẹ bọ Genesis 15:6, eḅẹm bọ mọ: “[Ebraham] amheeraam ni aZihova, kụ loor esi omheeraam mọ odị kụ odị asighenhọm mọ odị oye elhiom eḍighinhom iyaạr.” Oye elhiom eḍighinhom iyaạr pọ oye dị raḍighi ghan idị eḅeraạn Enhaạn, obobọ kẹn u/moọgh ḍikpalhạm. P’eeghe idị enhighẹ epelhom mọ oye dị u/munughan, oḍighinhom ikarạph katue ni aḍighi oye elhiom eḍighinhom iyaạr ghisigh Enhaạn! Eeni nạ kawạ ni mọ Enhaạn amhiịn aani nyinhạ idiphọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr, kụ iphẹn phọ ketue ni edugh. Orue olhegheri mọ ketue ni edugh dị Enhaạn kumhiịn aani iyira idiphọ phọ, pọ yira kooḅeghiọn ephigh phọ eḍighi bọ kụ Enhaạn emhạgh bọ Ebraham mọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr.
OMHEERAAM AMẠN NI MAẠR ORU OḌIGHI OYE ELHIOM EḌIGHINHOM IYAẠR
4. Eeghe araraạr kụ ikikima bọ omhạr awe oḍighi awe elhiom eḍighinhom iyaạr?
4 Siphẹ aḍinyạ phọ aPọl agẹ bọ aghiọm buọ aRom, odị aḅẹm mọ oomo omhạr awe moḍighi ikarạph. (Rom. 3:23) Ika nuụn kụ edị kotue bọ oḅẹm mọ oye katue ni atọl dị kaḍighi oye elhiom eḍighinhom iyaạr dị sikpalhạm u/moọgh ghisigh Enhaạn? Orue olhoghonhaạn aḍighaạgh oomo abugey aKristẹn olhegheri ophagharanhaạn phọ, aPọl amạ Ebraham amiteom idiphọ eḍeenhaan.
5. AZihova aghol emhụ eeghe kụ amhạgh bọ Ebraham mọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr? (Rom 4:2-4)
5 AZihova amhạgh Ebraham mọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr mem mọ odị odi bọ de phọ aKena. Eeghe kụ iḍighi kụ aZihova amhạgh bọ Ebraham mọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr? Eḍighi edị oḅẹm mọ Ebraham aako agey Olhogh phọ AMozis ḍughụm? Eeye. (Rom. 4:13) AZihova magbeelhom ni mọ Ebraham oye elhiom eḍighinhom iyaạr eten esi 400 asiạ kụ agbi bọ ongọ Olhogh phọ AMozis we phọ Izrạl. Esi iduọn phọ, eeghe kụ okạr iyaạr phọ Enhaạn atuạn bọ amhạgh Ebraham mọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr? Dị eego esi onmạ ighirigiir phọ odị u/kpeanhaạn bọ, Enhaạn amhạgh Ebraham mọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr loor omheeraam mọ odị.—Bạl Rom 4:2-4.
6. Ika kụ idị aZihova katue bọ agbeelhom oye dị u/munughan mọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr?
6 APọl aḅilhẹ aḅẹm mọ mem dị oye amhoọgh omheeraam aghị esi Enhaạn, pọ “Enaạn kebalạm omeeraam mọ odị kụ esighẹ mọ odị oye aruukuan ni.” (Rom. 4:5) APọl aḅarạm mọ: “Ephẹn kụ emụ oghaạph phọ aDevid aghaạph bọ ilọ ibo oye phọ opọ Enaạn i/tuạn bọ iiḍighi kụ aalạm bọ mọ oye aruukuan ni: ‘Ibo k’Enaạn edianaan ni buphẹ dị mawilenaạn bọ sipioghọm mọ abidị, ḅilẹ r’abuphẹ dị maakpereghi bọ ikarạph phọ abidị; Ibo edianaan ni oye phọ opọ Omoọgh-we phọ ikarạph phọ odị ka/balạm bọ.’” (Rom. 4:6-8; Ps. 32:1, 2) Enhaạn rasạr ghan kawilhenhaạn obobọ raakpereghi ghan ikarạph abuphẹ omhoọgh bọ omheeraam oghị esi odị. Odị rasạr ghan bịn kawilhenhaạn amhạn, ḅilhẹ kẹn ikarạph phọ abidị ra/balạm ghan mun. AZihova ramiịn ghan we phọ abuẹn phọ idiphọ awe dị ḍipiomạn u/moọgh loor omheeraam mọ abidị.
7. Eghẹn eten kụ edị arebenhẹ aZihova iḍiodi phọ oḍighi bọ we elhiom eḍighinhom iyaạr?
7 Ii ugbeelhom Ebraham, Devid, ḅilhẹ r’abunhọn arebenhẹ Enhaạn idiphọ awe elhiom eḍighinhom iyaạr, kuolọ bidị uḍighi ni we dị u/munughan. Loor esi omheeraam mọ abidị, Enhaạn amhiịn bidị idiphọ awe dị sipiomạn u/moọgh mem dị osighẹ kụ r’opoghom buphẹ omheeraam u/moọgh bọ obobọ r/ooḅereghị bọ nyodị. (Efẹ. 2:12) Idiphọ aPọl aghaạph bọ aagholhomhi siphẹ aḍinyạ phọ odị, omheeraam kụ ekpanhạ iyaạr orue omhoọgh igey asiya r’aZihova. Ebraham r’aDevid uḍighi righirị Enhaạn loor esi dị bidị umhoọgh omheeraam oghị esi odị, kụ yira kẹn ni kotue ni oḍighi aani righirị Enhaạn loor omheeraam mọ ayira.
IKA KỤ IDỊ OMHEERAAM R’IIḌIGHI EḄỌPH BỌ?
8-9. Eeghe eten dị i/tu inẹ kụ edị abuniin awe mokureri ilọ igẹ phọ aPọl r’aJems, kụ eeghe kụ iḍighi?
8 Esi arukuron asiạ, abudiemhiom aruukụ iiḅereghị moogbaghanhaạn ni ilọ amuḅọph phọ odi bọ igbo omheeraam ḅilhẹ r’iiḍighi. Abuniin abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị phọ rotughemhị ghan mọ iyaạr dị oye kaḍighi omhoọgh apelieẹny pọ omheeraam Uw-emhoọgh phọ Zizọs Kraist bịn. Eeni nạ manhaghạn ni dị bidị oḅẹm mọ, “Meeraam Zizọs bịn nạ kamoọgh ni pelieẹny.” Eeni bidị kokạr kẹn okaạph okol ipẹ aPọl aḅẹm bọ mọ: “Enaạn i/tuạn . . . iiḍighi kụ aalạm bọ mọ oye aruukuan ni.” (Rom. 4:6) Toroboiperolbọ, abunhọn roḅẹm ghan mọ nạ katue ni “apẹl loor anạ” esi oghị ghan arikpisi iigbia dị asiosị phọ oḅẹm mọ oghị ghan ḅilhẹ r’oḍighi ghan inhọn iiḍighi asiosị phọ. Okparamhị ephigh phọ abidị eeni bidị kokaạph okol ipẹ edi bọ Jems 2:24 eḅẹm bọ mọ: “Enaạn retuạn ghan iiḍighi dị eḅarạm omeeraam kụ kesighẹ mọ ophọn oye aruukuan ni, re/tuạn ghan omeeraam mọ bịn.”
9 Loor akirokirọ aḍiitughiạn phọ iphẹn phọ, abuniin awe dị otuughạ ilọ aBaibul rootughiạn ghan mọ aPọl r’aJems roogbakiạn ni mughumọ omheeraam bịn obobọ iiḍighi bịn ketue ni engọ oye pelieẹny. Abuniin abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị roḅẹm ghan mọ aPọl ameeraam mọ oye amoghi omheeraam bịn orue omhoọgh akuuḅi aghisigh Enhaạn, kụ mọ aJems ameeraam mọ iiḍighi bịn kụ keḍighi idị oye kamoọgh kuuḅi aghisigh Enhaạn. AProfessor ekụ iiḅereghị aḅẹm mọ: “AJems o/nhaghanhạn ephigh phọ aPọl atụ bọ aghaạph alhọgh iiphaghamhiọm mọ oye amoghi omheeraam bịn orue oḍighi oye elhiom eḍighinhom iyaạr, mọ i/ḅarạm iiḍighi.” Kuolọ aZihova kụ aphum ni Pọl r’aJems ogẹ iphẹn phọ. (2 Tim. 3:16) Iduọn kụ iḍighi kụ, eten edi ni dị edugh dị yira ophogh komiịn mọ ogbaranhaạn o/lho iyạl phọ idị. Eten phọ pọ—ooḅeghiọn ipẹ eeghironhom bọ igẹ phọ abidị.
APọl aghaạph alhọgh iiphaghamhiọm aḅenhị Kristẹn abuọ aJu phọ orọl bọ Rom mọ omheeraam kụ amhạn maạr, k/iiḍighi Olhogh phọ AMozis (Miịn ekpịgh phọ 10)b
10. Eeghe kụ “iiḍighi” phọ aPọl aghaạph ghan bọ akpulughiọm? (Rom 3:21, 28) (Miịn kẹn afoto phọ.)
10 Eeghe kụ “iiḍighi” phọ aPọl aghaạph bọ akpulughiọm siphẹ Rom 3 r’ 4? APọl aghaạph ghan ilọ iiḍighi “iilogh” phọ aMozis, Enhaạn engọ bọ Mozis siphẹ Eeḅarạph phọ aSinai. (Bạl Rom 3:21, 28.) Siḍio phọ aPọl, ekịgh mudị ikparanhaạn ni buniin aKristẹn abuọ aJu phọ omheeraam mọ Olhogh phọ AMozis ḅilhẹ r’iiḍighi Iilhogh phọ mesi eekunha. Esi iduọn phọ, aPọl amạ aḍeenhaan bidị eḍeenhaan phọ Ebraham omạ omiteom mọ oḍighi oye elhiom eḍighinhom iyaạr ghisigh Enhaạn i/lonhaan esi “oḍighi ghan itooghị iilogh phọ aMozis.” Edi esi omhoọgh omheeraam. Iphẹn phọ ekạr kụ eḍighi iyaạr okparamhị, loor esi dị olhegheri iphẹn phọ m’ingọ iyira akpọ oḅio mọ omhoọgh aḍigey aḍimheerạ r’Enhaạn idughanhaan ni iyira. Iphẹn phọ remạ ghan mọ yira kotue ni omoọgh omheeraam okị esi Enhaạn r’aKraist bịn yira omoọgh kuuḅi aghisigh Enhaạn.
AJems aromha Kristẹn oḍeenhaan ghan omheeraam mọ abidị esi “iiḍighi,” idiphọ oḍighi ghan iiḅi dị u/ḅarạm olhọgh ghan iiseẹny buniin awe (Miịn siikpịgh phọ 11-12)c
11. Eeghe kụ “iiḍighi” phọ aJems aghaạph ghan bọ?
11 Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, “iiḍighi” phọ aJems aghaạph bọ siphẹ Jems emhụ phọ 2 k/iiḍighi “iilogh phọ” aMozis aPọl aghaạph bọ aghol. AJems rakaạph ghan siẹn phọ ilọ iiḍighi dị abuọ aKristẹn roḍighi ghan ḍio ḍio ḍio siphẹ aghuḍum mọ abidị. Iiḍighi phọ iphẹn phọ kụ kemạ eḍeenhaan mughumọ onyọ aKristẹn amoọgh ni ogey omheeraam. Ooḅeghiọn iyạl areḍeenhaan dị aJems amạ.
12. Ika kụ idị aJems agbạ bọ muḅọph phọ odi bọ igbo omheeraam r’iiḍighi? (Miịn kẹn afoto phọ.)
12 Siphẹ eḅẹl eḍeenhaan phọ, aJems aghaạph mọ aKristẹn ku/lọgh ghan buniin awe iiseẹny kụ ophogh buniin osooromhi. Odị aghaạph amaaniọm oye dị amhaạr azoọm ogbogh oye kụ aphogh asooromhi uw-ekulom. AJems amạ amiteom mọ odọ phọ oye phọ ophọn phọ akophora mọ odị amoọgh omheeraam, kuolọ eḍighinhom iyaạr phọ odị i/ḍeenhaan idiphọ. (Jems. 2:1-5, 9) Siphẹ eḍeenhaan phọ emhunhenhiom bọ iyạl phọ, aJems aghaạph ilọ oye dị amhiịn ‘bumor odị dị eḍien r’oonmenemineen u/moọgh’ kuolọ u/loghonhaạn ḍighaạgh. Ghalhamọ oye phọ ophọn phọ aghophora ni mọ odị amoọgh omheeraam, eḍighinhom iyaạr phọ odị i/ḅophạn, esi iduọn phọ, omheeraam mọ odị aḍighi oomhugha omheeraam. AJems agẹ mọ, “omeeraam dị ogey oḍighi u/ḅarạm, pọ oomugha omeeraam dị u/moọgh maạr oḍighinom.”—Jems. 2:14-17.
13. Eeghe eḍeenhaan kụ edị aJems angọ omạ omiteom mọ yira omoghi omheeraam dị aḅarạm iiḍighi? (Jems 2:25, 26)
13 AJems aghol li Rehab idiphọ eḍeenhaan oye dị iiḍighi phọ odị eḍeenhaan mọ amoọgh omheeraam. (Bạl Jems 2:25, 26.) ARehab anhaghạn ni ilọ aZihova kụ alhọgh elhegh mọ odị kụ rabakị we phọ Izrạl. (Josh. 2:9-11) Iḍighinhom araraạr phọ odị iḍeenhaan mọ odị amoọgh omheeraam—odị aghoph sighuḍum iyạl awe ibiligha abuọ Izrạl dị eḍigh esi ooto r’osooromineen. Loor iduọn phọ, ugbeelhom ni anhịr phọ ophọn phọ u/ḍighi bọ olọ Izrạl ḅilhẹ u/munughan bọ, mọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr, idiphọ ogbeelhom bọ Ebraham. Eḍeenhaan phọ odị elọgh iiphaghamhiọm idị emhạn maạr omhoọgh omheeraam dị aḅarạm iiḍighi, iduọn phọ pọ oḍighi ghan oḍeenhaan omheeraam mọ ayira.
14. Uḍighi ika kụ yira koḅẹm bọ mọ igẹ phọ aPọl r’aJems eḅọph ni?
14 Esi iduọn phọ, iyạl phọ abugeọm aBaibul phọ Pọl r’aJems uuḅeghiọn ilọ omheeraam r’iiḍighi kirokirọ areten. APọl aḅenhị buọ aJu phọ oḍighi bọ Kristẹn mọ r’amem r’amem bidị ko/tue omoọgh kuuḅi aghisigh aZihova eḍighi maạr dị bidị odạph iiḍighi iilhogh phọ aMozis. Kuolọ aJems aghaạph ghan alhọgh iiphaghamhiọm idị oomo aKristẹn koḍeenhaan ghan omheeraam mọ abidị idiphọ oḍighi ghan iiḅi bunhọn awe.
Omheeraam mọ anạ ranyu ghan ni nyinhạ oḍighi iiḍighi dị eḅeraạn ni aZihova ḍughụm? (Miịn ekpịgh phọ 15)
15. Ighẹn kụ iniin areten dị yira koḍeenhaan omheeraam esi iiḍighi phọ ayira? (Miịn kẹn sifoto phọ.)
15 Siẹn phọ aZihova ra/ḅẹm ghan mọ yira kotuụgh ipẹ Ebraham aḍighi bọ oḍighi aani kụ odị agbi ogbeelhom ayira idiphọ awe elhiom eḍighinhom iyaạr. Okạr oghaạph, ibadị areten edi ni dị yira kotue oḍighi oḍeenhaan omheeraam mọ ayira. Yira kotue ni okuraam bumhoom awe siphẹ ookpomhoghan phọ, ologhonhaạn ḍighaạgh bumor r’abumaranhi dị okạr omhoghi olhoghonhaạn aḍighaạgh, ḅilhẹ oḍighi iiḅi buọ eghunotu ayira. Oomo phọ iphẹn phọ eḍighi raraạr dị eḅeraạn Enhaạn kụ aḅilhẹ asẹph. (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Jọn 3:18) Okpanhạ oḍighi dị kaḍeenhaan mọ yira omoọgh omheeraam pọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh oḅenhị aani abunhọn. (1 Tim. 4:16) Dị eego esi iiḍighi phọ ayira, oomo phọ ayira kotue ni oḍeenhaan mọ yira omoọgh ni omheeraam mọ aruguanhaan phọ aZihova ketu ni inẹ ḅilhẹ mọ areten phọ odị kụ inhighẹ epelheghiom. Yira oḍighi iduọn phọ, pọ yira kokuphom ni owol mọ Enhaạn kugbeelhom aani iyira idiphọ awe elhiom eḍighinhom iyaạr aḅilhẹ ughol iyira mọ arighirị onọ.
OḌUOMOLHOGHI AMẠN NI MAẠR SIPHẸ OMHEERAAM MỌ AYIRA
16. Ika kụ idị oḍuom olhoghi phọ Ebraham amhạn maạr idiphọ omheeraam mọ odị?
16 Rom emhụ phọ 4 ekaạph ni enhọn ekpanhạ iyaạr dị yira kotue otuughạ esi Ebraham: iyaạr phọ oḍuomolhoghi amhạn bọ maạr. AZihova aguanhaan mọ esi Ebraham kụ edị kosẹph “ibadị areelhe.” Gbiom olhoghi ookiạ oḍuomolhoghi phọ Ebraham amhoọgh bọ! (Gen. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17) Toroboiperolbọ, mem dị Ebraham amhạn 100 asiạ ḅilhẹ aSera amhạn 90 asiạ, bidị ko/mhạr ri moọny phọ oguanhaan bọ. Odaphạn ephoghom awe, ighịgh mudị Ebraham r’aSera ko/tue mun ni bịn omạr moọny. Ipẹ phọ ikạr kụ eḍighi odẹgh ophogh esi Ebraham. “Ebraham ameeraam ni aḅilẹ aḍuom ologhi esi dị oḍuom ologhi u/tọl, kụ atuạn bọ aḍighinom Odẹ ibadị areelhe phọ.” (Rom. 4:18, 19) Eekunha phọ, oḍuomolhoghi phọ odị amhunhughan ni. Odị amhoọgh ni moọny dị oghol mọ Aizịk, oḍuom ghan bọ olhoghi phọ.—Rom. 4:20-22.
17. Ika kụ edị yira olhegheri bọ mọ kotue ni ugbiom aani iyira idiphọ awe elhiom eḍighinhom iyaạr ḅilhẹ r’arighirị Enhaạn?
17 Idiphọ Ebraham, yira kotue ni omoọgh kuuḅi aghisigh Enhaạn, odị aḅilhẹ ugbeelhom aani iyira idiphọ awe elhiom eḍighinhom iyaạr ḅilhẹ r’arighirị odị. Okạr oghaạph, aPọl aghaạph ni ilọ ipẹ phọ kụ aḅẹm mọ: “Ikpo onhụ phọ iphẹn mọ ‘aalạm Ebraham mọ oye aruukuan’ u/geanaạn [Ebraham] bịn. Ugẹ oseenaan aani ayira phọ omeeraam bọ nyopọ aḅeton bọ Jizọs Omoọgh-we phọ ayira siphẹ aḍuugh phọ, yira phọ Enaạn kebalạm bọ mọ awe aruukuan ni.” (Rom. 4:23, 24) Idiphọ Ebraham, ewạ dị omheeraam mọ ayira kaḅarạm iiḍighi r’oḍuomolhoghi. APọl aghiọm ni ghisigh aghaạph ilọ oḍuomolhoghi phọ ayira siphẹ Rom emhụ phọ 5, kụ yira kooḅeghiọn ipẹ phọ emhuoghaạph phọ etum bọ siẹn.
AḌUỌR PHỌ 28 Oḍigh Arighirị r’aZihova
a Yira rowạ ni omhoọgh akuuḅi aghisigh Enhaạn ḅilhẹ dị odị kumhiịn aani iyira idiphọ awe elhiom eḍighinhom iyaạr. Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kosighẹ ipẹ aPọl r’aJems oghaạph bọ ooḅeghenhọm idị ipẹ phọ ketue edugh ḅilhẹ r’ipẹ omheeraam r’iiḍighi phọ ayira ketue bọ eḍighi idị yira komoọgh kuuḅi aghisigh Enhaạn.
b ILỌ AFOTO : APọl aromha aKristẹn abuọ aJu phọ mọ bidị ogbon omhoọgh omheeraam, k/iiḍighi “iilogh” phọ aMozis, idiphọ okolhọm ghan asuomạ abidị oyegheyeghẹ ukpe abiloogh, olhe Eyaạl Ophẹl Otenhe phọ, ḅilhẹ r’ootolha yogh ghan araghaạgh.
c ILỌ AFOTO: AJems aromha Kristẹn oḍeenhaan omheeraam esi oḍighi ghan iiḅi bunhọn, iḍiphọ olhoghonhaạn ghan aḍighaạgh rukulhom mọ.