Ka ma Kikwanyo Iye Pwony pi Yub me Cokke

sektemba 2-8

LONYO MA TYE I LOK PA LUBANGA | JO IBRU 7-8

“Lalamdog Nakanaka, i Kit pa Melkijedek”

(Jo Ibru 7:1, 2) Melkijedek man yam obedo kabaka me Calem, dok bene ajwaka pa Lubanga Mamalo Twal. En orwatte ki Abraim i kare ma Abraim onongo dong dwogo ki ka neko luker ca, ci cut olamo gum i kom Abraim; ² ka dong Abraim opokke dul acel me apar me jami ducu ma en onongo. Mukwongo en kabaka me kit ma atir, man aye te lok me nyinge, dok bene en kabaka me Calem, ma te lokke ni, ‘Kabaka me kuc.’

it-2-E 366

Melkijedek

Kabaka me Calem macon dok ‘lalamdog pa Lubanga Mamalo Twal,’ Jehovah. (Acak 14:18, 22) En obedo kabaka mukwongo ma kiloko i kome i Ginacoya; dok ocako tic man ma peya 1933 K.M.P. oromo. Lakwena Paulo olwongo Melkijedek ni ‘Kabaka me Kuc’ pien en onongo tye kabaka me Calem ma tyen lokke ni “kuc,” dok olwonge ni “Kabaka me Kit ma Atir” pi tyen lok me nyinge. (Ibru 7:1, 2) Kigero boma me Jerucalem ka ma Calem macon-ni onongo tye iye, dok nyinge oa ki i kom Calem, ma i kine mukene kilwongo bene ni “Calem.”​—Jab 76:2.

I kare ma Abram (Abraim) oloyo lweny i kom Kedorlaomer ki luker ma onongo gitye kacel kwede, en ocito i Nota me Cave nyo “Nota pa Kabaka.” Ki kunu, Melkijedek ‘okelo mugati ki kongo vino’ bot Abraim ci olamo gum i kome kun wacci, “Lubanga Mamalo Twal ma laket polo ki lobo omi gum i kom Abram; gipwo Lubanga Mamalo Twal ma miyo lumerokki i cinggi!” I ngeye, Abraim omiyo bot kabaka ma lalamdog-ki “dul acel me apar” me jami ducu ma en oyako ki bot luker ma onongo guribbe ka lweny i kome-ni.​—Acak 14:17-20; Ibru 7:4.

(Jo Ibru 7:3) Wonne mo pe, minne-gu pe, kwarine bene pe, acakki me karene, kadi wa agikki me kwone bene pe. En obedo cal ki Wod pa Lubanga, obedo ajwaka nakanaka.

it-2-E 367 para. 4

Melkijedek

Pingo Melkijedek onongo ‘pe ki acakki nyo agikki me kwone’?

Paulo onyuto gin mo ma pire tek adada madok i kom Melkijedek i kare ma owaco ni: ‘Wonne mo pe, minne-gu pe, kwarine bene pe, acakki me karene, kadi wa agikki me kwone bene pe. En obedo cal ki Wod pa Lubanga, obedo lalamdog nakanaka.’ (Ibru 7:3) Calo dano mukene-ni ducu, Melkijedek bene kinywalo anywala ka dok oto woko lacen. Ento pe kingeyo nying wonne ki minne, dok pe kinyuto nying kwarine ki likwayone. Ginacoya pe tito kit ma kinywale nyo kit ma en oto kwede. Pi meno, opore adada me tic ki Melkijedek me cung pi Yecu Kricito, ma ticce macalo Lalamdog Madit pe bigik. Calo Melkijedek ma pe kinyuto ngat ma en oleyo wange nyo ngat mulubo kore, Kricito bene pe ki ngat mo keken ma en oleyo dok Baibul bene nyuto ni pe tye ngat mo keken ma bileyo kore macalo Lalamdog Madit. Medo i kom meno, kadi bed ni Yecu oa ki i dog ot pa Juda dok obedo lakwar Daudi, meno aye pe oweko kicime me bedo Lalamdog Madit, dok en pe obedo kabaka wa ki Lalamdog Madit pi dog ot ma en oa ki iye. Magi ducu obedo pi cikke pa Jehovah bote.

(Jo Ibru 7:17) Pien coc ma yam gicoyo oloko ni, “En bibedo ajwaka nakanaka, i kit pa Melkijedek.”

it-2-E 366

Melkijedek

Lalamdog ma Onongo Cung pi Kricito. Jehovah otiyo ki Daudi me tito pi cikkene bot Yecu ni: ‘In ibibedo lalamdog nakanaka i kit pa Melkijedek.’ (Jab 110:1, 4) Lok pa laco jabuli man omiyo tyen lok matir ki Luibru me bedo ki gen ni Meciya aye ngat ma bibedo Lalamdog Madit wa ki Kabaka bene. I waraga ma Paulo ocoyo bot Jo Ibru, en okwanyo akalakala mo keken i kom ngat ma kitito pire con, i kare ma oloko i kom Yecu ni en ‘dong odoko lalamdog madit ma bedo nakanaka i kit pa Melkijedek.”​—Ibru 6:20; 5:10; nen GICIKKE.

Yenyo Lonyo me Cwiny

(Jo Ibru 8:3) Ajwaka madit acel acel giyere me miyo mot ki tyero gitum bot Lubanga; pi meno mitte bene ni Yecu myero obed ki gin mo me atyera.

w00-E 8/15 14 para. 11

Gityer ma Oyomo Cwiny Lubanga

Lakwena Paulo owaco ni ‘lalamdog madit acel acel giyere me miyo mot ki tyero gitum bot Lubanga.” (Jo Ibru 8:3) Ki i tyeng man, Paulo onyuto ni lalamdog madit pa Luicrael i kare macon onongo tyero jami aryo mapatpat, me acel “mot” ki dong me aryo “gitum pi bal.” (Jo Ibru 5:1) Dano pol kare gimiyo mot me nyuto mar ki pwocgi, ki dok bene me dongo wat macok ki nongo cwak. (Acakki 32:20; Carolok 18:16) I yo acel-li, pol pa mot ma onongo kimiyogi i te Cik bene kitwero wacone ni gitye macalo “mic” bot Jehovah me nongo cwakke. Ento ka ngat moni oturo Cik mo, ci onongo mitte ni kicul wange, dok pi meno onongo kityero “gitum pi bal.” Bukke mukwongo me Baibul, tutwalle, Nia, Lulevi, ki dong Wel ryeyo jami ducu ma mitte ma lubbe ki gityer mapatpat. Kadi bed twero bedo tek botwa i kare-ni me niang ki dok po i kom jami ducu ma onongo mitte, tye lok mogo ma pigi tego ma lubbe ki gityer magi ducu ma myero waket i wiwa.

(Jo Ibru 8:13) Ka oloko pi gicikke manyen, en tamo pi gicikke mukwongo ca macalo gin ma karene okato woko. Gin ma karene dong okato, ma oti woko bene, nongo dong cok rwenyo.

it-1-E 523 para. 5

Gicikke

Gicikke mukwongo-ni odoko ‘gin ma karene okato woko’ nining?

Kadi bed kumeno, Gicikke Mukwongo-ni odoko “gin ma karene dong okato” i kare ma Jehovah otito kun tiyo ki lanebi Jeremia ni ebiketo gicikke manyen. (Jer 31:31-34; Ibru 8:13) I 33 K.M., kigiko tic ki gicikke macon-ni woko pi gityer pa Kricito (Kol 2:14), dok gicikke manyen oleyo wange.​—Ibru 7:12; 9:15; Tic 2:1-4.

Sektemba 9-15

LONYO MA TYE I LOK PA LUBANGA | JO IBRU 9-10

“Onongo Cung pi Jami Mabeco me Kare me Anyim”

(Jo Ibru 9:12-14) En odonyo i Kabedo Maleng Makato Ducu kicel keken ma dong otyeko lok woko ducu, kun pe otero remo dyegi ki remo litino twoni, ento otero remone kikome, ci okokowa kwede dong matwal. ¹³ “Remo dyegi ki twoni, ki buru roya ma giwango, ka gikiro i kom jo mubalo kwer, romo lonyogi, kun lwoko komgi bedo maleng. ¹⁴ Remo pa Kricito pe kato maca mada? Pi cwiny maleng ma bedo matwal, omiyo en omine kene bot Lubanga kun roc mo pe i kome, pi lonyo cwinywu ma onongo ocido woko macol licuc pi tiyo tic ma kwo pe iye, wek wubed ma iwu leng, ka dong wawor Lubanga makwo.

it-1-E 862 para. 1

Timo Kica

Ma lubbe ki cik pa Lubanga bot rok me Icrael, wek kitim kica ki ngat ma obalo i kom Jehovah nyo lawote, en onongo myero kong owek balle meno, ci omi gityer bot Jehovah. (Levi 5:5–6:7) Meno aye oweko Paulo ocoyo ni: “I te cik, nen calo jami ducu gilonyo woko ki remo; ka ma pe gioyo iye remo, weko bal bene bedo pe iye.” (Ibru 9:22) Ento ki lok ada, remo pa lee ma kimiyo macalo gityer onongo pe twero kwanyo bal dok pe twero weko ngat meno bedo ma cwinye pe ngolle kop. (Ibru 10:1-4; 9:9, 13, 14) Kitung cel, gicikke manyen ma kitito pire-ni onongo weko twere me kwanyo bal woko ducu kun kitiyo ki ginkok pa Yecu Kricito. (Jer 31:33, 34; Mat 26:28; 1Kor 11:25; Ep 1:7) Kadi wa i kare ma Yecu tye i lobo, en onyuto ni etye ki twero me timo kica pi bal kun cango dano mo ma twoyo two akweya.​—Mat 9:2-7.

(Jo Ibru 9:24-26) Pien Kricito pe odonyo i kabedo maleng ma dano otiyo ki cing, ma obedo lapor ki kabedo maleng me adane, ento odonyo i polo kikome, ma i kare man en tye ka nen kunnu i nyim Lubanga piwa. ²⁵ Dok bene en pe odonyo me mine kene kare ki kare calo ajwaka madit ma donyo i kabedo maleng mwaka ki mwaka, kun tero remo ma pe remone kikome. ²⁶ Ka nene obedo kit meno, kono en onwoyo to kare ki kare cakke i acakki piny. Ento kit ma tye kwede-ni, en onen kicel keken i agikki me kare wek ekwany bal woko pi mine kene macalo gitum.

cf-E 183 para. 4

“Medde ki Lubo Kora”

Ma lubbe ki o pa Yecu i polo, kit ma kijole kwede ki dong yomcwiny ma gubedo kwede i kare ma dok orwatte ki Wonne, Ginacoya pe tittiwa. Ento, Baibul onongo otito con ngo ma bitimme i polo ka Yecu odok. Pi cencwari makato 15, Lujudaya gubedo ka neno kwer mo me deyo kare ki kare. Kicel mwaka ki mwaka, lalamdog madit onongo donyo i kabedo maleng makato ducu ma i ot pa Lubanga ci kiro remo me gityer pi Nino me Kwanyo Bal i nyim canduk me gicikke. I nino meno, lalamdog madit nongo tye ka cung pi Meciya. I kare ma Yecu odok i polo, en otimo gin ma onongo kitimo i nino meno kicel keken ma onongo dong pe mitte ni onwo. En ocito i nyim Jehovah​—kabedo maleng loyo ducu i polo ki lobo​—ci otero wel me ginkok bot Wonne. (Jo Ibru 9:11, 12, 24) Tika Jehovah ojolo?

(Jo Ibru 10:1-4) Cik pa Moses gire tye iye tipo keken me jami mabeco me kare me anyim, pe calgi kikome. Pi cik dano gibedo ka kelo gitum ma kitgi acel nakanaka, mwaka ki mwaka; en dong pe tye ki twero mo matwal me loko jo ma bino bot Lubanga gudok jo mabeco muteggi. ² Ka nene tye kit meno, kono gitum pe dong ogik woko? Kono jo ma woro Lubanga dong gilwoko balgi woko matwal, kono pe dok gimedde me bedo ki kit ngec mo i cwinygi ni gin lubalo. ³ Ento gitum magi bedo ka poyo wi dano i balgi mwaka ki mwaka. ⁴ Pien remo twoni ki remo dyegi pe twero kwanyo bal woko wacel.

it-2-E 602-603

Bedo Labongo Roc

Cik pa Moses Onongo Pe ki Roc mo. Cik ma kimiyo bot Luicrael kun kitiyo ki Moses onongo bene nyuto jami ma kitimo ka kitye ka wiro ngat moni me tic macalo lalamdog ki dong tyero gityer mapatpat. Cik man onongo oa ki bot Lubanga, dok pe ki roc mo. Ento Cik meno, tic pa lalamdog, nyo gityer ma kimiyo onongo pe twero weko jo ma i te Cik meno gibedo labongo roc, kit ma Lubanga omiyo lakwena Paulo ocoyo kwede. (Ibru 7:11, 19; 10:1) Ma ka gonyogi ki i kom bal ki to, Cik meno onongo weko gitwero neno kit ma gin lubalo kwede. (Rom 3:20; 7:7-13) Kadi bed kumeno, yub man ma Lubanga oketo-ni otimo gin ma En onongo mito ni otim; Cik ogwokogi dok oloyogi nio ka Kricito obino, dok onyuto “jami mabeco me kare me anyim.” (Gal 3:19-25; Ibru 10:1) Pi meno, i kare ma Paulo oloko i kom ‘gin ma Cik pe twero timone, pien kwowa ma kinywalowa kwede onongo oloko odoko goro’ (Rom 8:3), en onongo tye ka lok i kom gin ma lalamdog pa Lujudaya onongo pe twero timone (ngat ma onongo Cik omiye twero pi yub me gityer ki me donyo i Kabedo Maleng Makato Ducu i Nino me Kwanyo Bal ki remo me gityer). En onongo pe ‘twero laro’ jo ma en tiyo pigi kwicikwici, kit ma Jo Ibru 7:11, 18-28 tito kwede. Gityer ma onongo kimiyo kun kitiyo ki lulamdog ma gia ki i doggola pa Aron onongo weko Luicrael gitwero nongo cwak pa Lubanga, ento onongo pe twero kwanyo balgi woko kwicikwici. Lakwena Paulo onongo tye ka lok i kom gin man i kare ma owaco ni gityer ma kimiyo i Nino me Kwanyo Bal onongo pe twero weko ‘jo ma bino bot Lubanga gidoko jo mabeco nyo ma gipe ki roc,’ pi cwiny ma ngoligi kop. (Ibru 10:1-4; por ki Ibru 9:9.) Lalamdog madit onongo pe twero miyo ginkok ma mitte pi kwanyo bal ducu. Tic pa Kricito keken macalo Lalamdog kacel ki gityer ma en omiyo aye onongo weko man twere.​—Ibru 9:14; 10:12-22.

Yenyo Lonyo me Cwiny

(Jo Ibru 9:16, 17) Pien ka ma gicikke me leyo lim tye iye, myero kong gimok ni, ngat muciko dong oto. ¹⁷ Kodi gicikke meno twero tic lacen i nge to keken; pe tye ki twer mo ka ngat muciko pud kwo.

w92-E 3/1 31 para. 4-6

Lapeny pa Lukwan Bukkewa

Paulo onyuto ni mitte ni kong ngat mo oto ka wek gicikke ma kimoko i kin Lubanga ki dano ocak tic. Gicikke macon-ni tye macalo labol-le. Moses aye onongo tye macalo lakub kin Lubanga ki Luicrael, ngat ma onongo weko gicikke i kin Lubanga ki Luicrael twere. Pi meno, Moses onongo tye ki tic ma pire tek adada macalo ngat ma okonyo Luicrael i kare ma gumoko gicikke ki Lubanga. Moses onongo tye macalo lakub kin Lubanga ki Luicrael pi Gicikke Macon. Ento tika onongo mitte ni Moses oony remone ka wek Gicikke meno ocak tic? Pe. Ma ka meno, kibedo ka tic ki lee macalo gityer, dok remogi oleyo ka wang remo pa Moses.​—Jo Ibru 9:18-22.

Gicikke manyen ma obedo i kin Jehovah ki Luicrael me cwiny-nyi kono? Yecu onongo tye ki tic ma pire tek me bedo macalo lakub kin Jehovah ki Luicrael me cwiny. Kadi bed ni Jehovah aye ocako gicikke meno, ento onongo cung i kom Yecu Kricito. Medo i kom bedo macalo lakub kingi, Yecu bene obedo kacel ki jo ma kikwongo moko kwedgi kicikke man. (Luka 22:20, 28, 29) Ki lok ada, en onongo opore me miyo gityer ma weko gicikke meno cako tic. Gityer meno pe obedo lee ento kome ma pe ki roc mo keken. Pi meno, Paulo onongo twero wacone ni Kricito aye lakub kin Jehovah ki jo ma en omoko gicikke kwedgi. I ngeye ma ‘Kricito odonyo i polo kikome, i nyim Lubanga piwa,’ gicikke manyen-ni ocako tic.​—Jo Ibru 9:12-14, 24.

I kare ma Paulo owaco ni Moses gin ki Yecu gitye macalo lukub kin Lubanga ki jone, en onongo pe tye ka wacci gin aye gucako gicikke magi, ma Lubanga aye omoko-ni. Ma ka meno, Lubanga otiyo ki jo aryo magi me kubo kin en ki jone wek gicikke magi ocak tic. Dok pi gicikke aryo magi ducu, onongo mitte ni ngat mo oto​—lee ma onongo leyo ka wang Moses, ki Yecu ma omiyo kwone kikome pi jo ma gitye i gicikke manyen-ni.

(Jo Ibru 10:5-7) Pi lok man, i kare ma Kricito obino i lobo, en oloko ni, “In giri pe imito gitum kadi gityer, ento iketo koma tye. ⁶ Ii pe obedo yom pi gitum awanga ki gitum ma gityero pi bal. ⁷ Ka dong awaco ni, ‘An a ene, dong abino ka cobo mitini, in Lubanga,’ macalo yam gicoyo i koma i buk adola.”

it-1-E 249-250

Batija

Luka owaco ni Yecu onongo tye ka lega i kare me batijane. (Luka 3:21) Medo i kom meno, ngat ma ocoyo waraga bot Luibru owaco ni ma Yecu Kricito “obino i lobo” (man pe obedo i kare ma kinywale iye ma onongo pud pe twero kwan nyo waco lok magi, ento ma en omiyo kwone bot Lubanga i nino me batijane ci ocako ticce me pwony) en onongo tye ka waco ngo ma kicoyo i Jabuli 40:6-8 (LXX) ni: “In giri pe imito gitum kadi gityer, ento iketo koma tye. . . . ‘An a ene, dong abino ka cobo mitini, in Lubanga,’ macalo yam gicoyo i koma i buk adola.” (Ibru 10:5-9) Yecu onongo tye Lajudaya, rok ma Lubanga omoko kwedgi Gicikke Macon-ni. (Nia 19:5-8; Gal 4:4) Pi tyen lok meno, Yecu onongo dong tye i kin jo ma Jehovah omoko kwedgi Gicikke meno i kare ma ocito bot Jon wek obatija en. Yecu onongo tye ka timo gin mo madit loyo gin ma onongo mitte ni en otim i te Cik. En onongo tye ka miyo kwone bot Wonne me timo ‘mitine’ ki dok gikko te yub me tic ki lee macalo gityer ma lubbe ki Cik. Lakwena Paulo owaco ni: “Dong pi mitine meno, omiyo gilonyowa wadoko leng pi Yecu Kricito mumiyo kome ma ka gitum kicel keken ma otyeko lok woko ducu.” (Ibru 10:10) Miti pa Won pi Yecu onongo bene kwako ticce ma lubbe ki Ker-ri, dok Yecu omiyo kwone wa pi tic man bene. (Luka 4:43; 17:20, 21) Jehovah ojolo dok oye mic pa Wode, dok owire ki cwiny maleng kun wacci: “In aye Woda ma amaro, ma cwinya yom i komi.”​—Mar 1:9-11; Luka 3:21-23; Mat 3:13-17.

Sektemba 16-22

LONYO MA TYE I LOK PA LUBANGA | JO IBRU 11

“Niye Pire Tek”

(Jo Ibru 11:1) Niye aye ma moko gin ma dano geno, en gin ma niangowa maber ni, jami ma pe gineno komgi gitye.

w16.10 27 para. 6

Ket Niyeni i Kom Cikke pa Jehovah

Baibul ogonyo tyen lok me niye i Jo Ibru 11:1. (Kwan.) Niye cung i kom jami aryo ma pe watwero nenogi ki wangwa: (1) “Gin ma dano geno”​—man kwako jami mogo ma kiciko pire ento peya gutimme, calo agikki me lobo man marac-ci ki lobo manyen ma bibino-ni. (2) “Jami ma pe gineno komgi [kun] gitye.” I leb Grik, lok man ma kigonyo ni “en gin ma niangowa maber” niange ni “gin ma moko” jami ma pe ginen, me labolle, ye ni Lubanga Jehovah, Yecu Kricito, ki lumalaika gitye ada, ki dok niang kit tic ma timme i Ker me polo. (Ibru 11:3) Watwero mokone ni watye ki gen i kom jami ma pe ginen ma kitito pire i Lok pa Lubanga nining? I lokwa kacel ki ticwa​—labongo acel mo i kingi nongo niyewa konye pe.

(Jo Ibru 11:6) Labongo niye pe twerre me yomo cwinye, pien ngat ma mito nyiko cok bot Lubanga myero oye ni en tye ada, dok bene ni en miyo bakacic bot jo ma yenye.

w13-E 11/1 11 para. 2-5

“En Miyo Bakacic Bot Jo ma Yenye”

Gin ango ma mitte wek wayom cwiny Jehovah? Paulo ocoyo ni, “Labongo niye pe twerre me yomo cwinye [Lubanga].” Nge maber ni Paulo pe owaco ni bedo tek me yomo cwiny Lubanga labongo niye. Ma ka meno, Lakwena Paulo owaco ni pe twerre me yomo cwinye. I yo macek, niye obedo gin ma pire tek adada wek wayom cwiny Lubanga.

Kodi niye ango ma yomo cwiny Jehovah? Niyewa i kom Lubanga kwako jami aryo. Me acel, ‘myero waye ni en tye ada.’ Twere nining me yomo cwiny Lubanga ka wakalo akala ka en tye ada? Kadi bed kumeno, niye me ada pe gik kenyo keken, pien kadi wa jogi bene giye ni Jehovah tye. (Yakobo 2:19) Ka waye ni Lubanga tye ada, ci myero wanyut i tic, nyo ni, wanyut niyewa ki kwo i yo ma yomo cwinye.​—Yakobo 2:20, 26.

Me aryo, myero waye ni Lubanga “miyo bakacic.” Ngat ma tye ki niye me ada bedo labongo akalakala ni tutene me kwo i yo ma yomo cwiny Lubanga pe bibedo me nono. (1 Jo Korint 15:58) Twere nining me yomo cwiny Jehovah ka wakalo akala ka en tye ki kero kacel ki miti me miniwa mot? (Yakobo 1:17; 1 Petero 5:7) Ngat ma tamo ni Lubanga pe paro piwa, pe pwoyowa dok lagingi nongo pe ngeyo Lubanga.

Angagi ma Lubanga minigi mot? Lakwena Paulo owaco ni, ‘Jo ma yenye ki cwinygi ducu.’ Lagony Baibul mo owaco ni nyig lok me leb Grik ma kigonyo ni ‘jo ma yenye ki cwinygi ducu’ pe te lokke ni “cito woko ka yenyo ka ma en tye iye” ento niange ni bino bot Lubanga “ka worre.” Lakony Baibul mukene dok owaco ni nyig lok me leb Grik man niange ni keto cwiny ki tute matek i timo gin moni. Ada, Jehovah miyo mot bot jo ma niyegi weko giwore dok gimarre ki cwinygi ducu.​—Matayo 22:37.

(Jo Ibru 11:33-38) Ma gin bene pi niye omiyo gulwenyo ki luker me lobo mapatpat, guloyogi, gutiyo gin ma tye atir, gunongo gin ma yam Lubanga ociko pire. Gutweyo dog labwor-gu woko, ³⁴ guneko mac mager woko, gubwot ki i lak pala lucwan. Gorogi olokke odoko tekkom, gudoko jo matek i lweny, guryemo mony pa lurok woko. ³⁵ Mon gunongo danogi ma yam guto ma dong gucer woko. Jo mukene gigoyogi marac, guto kun gukwero ni pe gigonygi, wek gibicer i kwo maber makato. ³⁶ Jo mukene gingalogi, gipwodogi, gitweyogi ki nyor ci giketogi i mabuc. ³⁷ Gicelogi ki got, ginguno igi woko i dul aryo ki mucumeno, ginekogi ki pala lucwan. Gin gulongo piny kun guruko laa romi ki laa dyegi, ma nongo can oketo komgi woko, dano ounogi dok gitimogi ki tim maraco. ³⁸ Kit jo macalo meno lobo pe romo bedo kwedgi. Gubedo ka wot awota atata i tim, ki i wi godi, kun gibedo i boro ki bur mugwarre matut piny i ngom.

w16.10 23 para. 10-11

Jing Niyeni i Kom Gin ma Igeno

I Jo Ibru cura 11, lakwena Paulo otito pi atematema ma lutic mapol pa Lubanga gukanyo. Me labolle, en oloko i kom mon mogo ma onongo gitye ki niye ma lutinogi oto ento lacen kicerogi. Lacen, en oloko i kom jo mukene ma ‘gukwero ni pe kigonygi, wek gicer i kwo maber makato.’ (Ibru 11:35) Kadi bed pe watwero ngeyo angagi ma onongo Paulo tye ka lok i komgi atir atir, jo mogo calo Nabot ki Jekaria kicelogi ki gweng wa i to pi bedo luwiny ki timo miti pa Lubanga. (1 Luker 21:3, 15; 2 Tekwaro 24:20, 21) Daniel ki luwote onongo gitye agonya me ye ni ‘kigonygi’ kun gituro gennegi woko. Ma ka meno, waromo wacone ni, niyegi i kom teko pa Lubanga okonyogi me ‘tweyo dog lwak labwor’ ki dok me kweyo lyeto ‘mac wek pe owanggi.’​—Ibru 11:33, 34; Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23.

Lunebi mogo calo Mikaya ki Jeremia “gingalogi, gipwodogi, gitweyogi ki nyor ci giketogi i mabuc,” pi niyegi. Jo mukene calo Elia, “gubedo ka wot awota atata i tim, ki i wi godi, kun gibedo i boro ki bur mugwarre matut piny i ngom.” Gin ducu gucung matek pien onongo gitye ki niye i kom gin “ma moko gin ma dano geno.”​—Ibru 11:1, 36-38; 1 Luker 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2.

Yenyo Lonyo me Cwiny

(Jo Ibru 11:4) Pi niye Abel otyero gitum maber ma kato pa Kain woko bot Lubanga; meno omiyo gipwoye ni kite atir, kun Lubanga aye obedo cadenne pi gamo motte. En oto, ento pi niyene omiyo pud loko.

it-1-E 804 para. 5

Niye

Labol pa Jo ma Gunyuto Niye i Kare Macon. Jo ducu ma gitye i kin “lwak caden mapol” ma Paulo oloko i komgi-ni (Ibru 12:1) gubedo ki tyen lok matir me bedo ki niye. Me labolle, Abel onongo ngeyo pi cikke pa Lubanga madok i kom ‘lakwar’ dako ma bigoyo wi ‘twoli-li.’ Dok en oneno ki wange jami ma moko cobbe pa pwod pa Lubanga bot lunyodone i poto me Eden. Ma kiryemogi ki i Eden, Adam kacel ki jo me ode onongo gitute ki kwok matino me nongo cam pien onongo kiceno lobo woko, dok pi meno, onongo ceko okuto ki ocok. Nen calo Abel oneno kit ma cwiny Kawa onongo pyette kwede i kom cware, ki kit ma Adam oloyo kwede ki dakone. Labongo akalakala, minne olo oloko i kom arem ma en onongo i kare me nywal. Dok bene, lukerubi ki pala lucwan ma lyel mac aye onongo gigwoko dog poto me Eden. (Acak 3:14-19, 24) Jami magi ducu ‘gumoko’ lok ada, dok guweko Abel obedo ki tekcwiny ni larre bibino kun wok ki bot ‘lakwaro ma kiciko pire-ni.’ Pi meno, niye oweko en “otyero gitum” bot Lubanga maber ma kato pa Kain.​—Ibru 11:1, 4.

(Jo Ibru 11:5) Pi niye Enoka yam gitingo gitero woko malo wek pe obil to. Pe gimedo ki nongone, pien Lubanga onongo dong otere woko. I kare ma pud peya gitere, gimiyo lok me caden i kome, ni oyomo cwiny Lubanga.

wp17.1-E 12-13

“En Oyomo Cwiny Lubanga”

I yo ango ma ‘kitingo kitero Enoka woko wek pe obil to’? Nen calo Jehovah ogiko kwo pa Enoka, wek pe obil arem me to. Ento ma pud meno peya otimme, kong ‘kimiyo lok me caden i kom Enoka ni oyomo cwiny Lubanga.’ Nining? Ma en peya oto, nen calo Enoka oneno ginanyuta mo ki bot Lubanga, gwok en onyutte lobo me paradic. Dong i nge ginanyuta meno ma oweko en oniang ni etye ki cwak pa Jehovah-ni, Enoka oto woko. I kare ma lakwena Paulo ocoyo lok i kom Enoka kacel ki co ki mon mogo ma lugen, en owaco ni: “Jo magi ducu guto i kom niye.” (Jo Ibru 11:13) Pi meno, lumonene nen calo guyenyo kome, ento ‘pe gunongo,’ gwok nyo pien Jehovah aye ogwoko, wek lumonene pe guti kwede me cwako woro me goba.

Sektemba 23-29

LONYO MA TYE I LOK PA LUBANGA | JO IBRU 12-13

“Tira​—Nyuto Mar pa Jehovah”

(Jo Ibru 12:5) Nyo wiwu owil woko ce i coc ma yam gicoyo me cuko cwiny dano, ma en loko kwedwa iye macalo litinone? Ni meno, “Latinna, pe ica pwony pa Rwot; ka en ogoyi, pe cwinyi opoti.

w12 3/15 29 para. 18

Pe Wubed ka Neno ‘Jami ma Wuweko Angec’

Tira Malit. Ka ce watye i atematema me kwero tira mogo ma kiminiwa kono? Man pe bikeliwa arem keken ento twero weko niyewa doko goro​—miyo ‘cwinywa tur.’ (Ibru 12:5) Kadi bed wakwer tira moni cutcut nyo waye ka dok lacen wakwer woko, ducu rom aroma​—pe wabinongo adwogi maber ki iye. Pire tek tutwal ni walubu lok ma Solomon owaco ni: “Mak pwony [tira] ma gimiyoni-ni matek, pe iwek obwoti; gwok maber, pien meno aye kwoni.” (Car. 4:13) Calo ladwo mutoka ma lubo lanyut me yo, omyero waye tira ma kiminiwa, waket i tic, dok wamedde ameda anyim.​—Car. 4:26, 27; kwan Jo Ibru 12:12, 13.

(Jo Ibru 12:6, 7) Pien Rwot pwonyo jo ma en maro, pwodo latin acel acel ma en gamo.” ⁷ Myero wucir matek, wek opwonywu. Lubanga tye ka tic kwedwu macalo litinone. Latin mene ma pe wonne pwonyo?

w12-E 7/1 21 para. 3

“Ka wulego, wuwac kit man ni, ‘Wonwa’”

Wego ma lamar pwonyo lutinone, pien en paro pi kit ma gibibedo kwede ka gudongo. (Jo Epeco 6:4) Wego ma kit meno pe bedo ka loko wiye aloka, dok pe pwonyo lutinone ki gero. I yo acel-lu, Wonwa me polo bene i kine mukene neno ni opore me miniwa tira. Ento Lubanga kare ducu miniwa tira ki mar ento pe ki gero. Calo Wonne, Yecu bene onongo pe ger, kadi bed lupwonnyene pe gulubo tirane cutcut.​—Matayo 20:20-28; Luka 22:24-30.

(Jo Ibru 12:11) Kit pwonnye ducu, ka pud watye iye, pe watamo ni obedo me yomcwiny, ento me kumo, ento i ngeye lacen kelo kuc keken bot jo ma guyelle iye, pien nongo dong gudoko jo ma kitgi atir.

w18.03 32 para. 18

“Wuwiny Pwonnya Dok Wubed Maryek”

Tira twero bedo lit, ento ka wakwero tira pa Lubanga ci adwogine twero bedo lit makato ducu. (Jo Ibru 12:11) Watwero nongo pwony ki i lanen marac pa Kain gin ki Kabaka Jedekia. I kare ma Lubanga oneno ni Kain tye ki kiniga i kom ominne dok ni en onongo mito neko ominne woko, en ociko Kain ni: “Ikeco pingo? Wangi oballe pingo? Ka itimo maber pe giye? Ka pe itimo maber, ci bal buto i doggola macalo nguu ma cwinye pyette i komi; ento myero iloye.” (Acakki 4:6, 7) Kain okwero winyo tira pa Jehovah, ci oneko ominne woko dok man okele adwogi marac pi kwone ducu. (Acakki 4:11, 12) Ka onongo Kain owiny tira pa Lubanga, onongo en pe biwok ki i arem mapol i kwone.

Yenyo Lonyo me Cwiny

(Jo Ibru 12:1) Dong kit macalo watye ki lwak caden mapol ma rom meno ma orumowa woko dyere, myero kong dong wabolu gin mogo mapek-gu woko ducu, ki bal ma maro tweyowa woko liking, wek waringu dong ngwec pyem ma tye i nyimwa, kun waciro bene peko ma tye iye.

w11 9/1 21 para. 11

Wungwec Kun Wuciro Peko

‘Lwak caden mapol-li’ pe gubedo luneno keken nyo gucung i teng gudi, ma ticgi obedo me neno pyem ngwec nyo ka danogi oloyo pyem man kit ma onongo tye kwede. Ma ka meno, gin onongo gitye i pyem-mi, calo lungwec. Gungweco naka gumedo ki tyekone i yo mupore. ‘Lwak caden mapol-li,’ gitye calo lungwec ma dong gutyeko ngwecgi woko. Lanengi-ni twero cuko cwiny jo mukene me medde ki pyem ngwec. Tam kong kit ma ngat ma tye i pyem ngwec meno romo winyo kwede ka ongeyo ni i kin jo ma gitye ka nene tye iye lungwec matego ma gutyeko ngwecgi. Man mono pe twero cuko cwinye wek ongwec ki kerone ducu? Lanen pa lucaden magi me kare macon-ni cuko cwinywa ni kadi bed ngwec man tek, pud watwero loyone. Pi meno, Lukricitayo me Ibru i cencwari me acel onongo gitwero nongo tekcwiny dok ‘giringo i pyem ngwec man kun giciro peko,’ ka giketo tamgi i kom lanen pa ‘lwak caden mapol-li’​—kit ma wan bene watwero timone i kare-ni.

(Jo Ibru 13:9) Pe wuwek pwony mogo mapatpat dok ma welo gurwenywu woko; ber kica pa Lubanga aye mumi teko i cwinywa, pe pi cik me cam mogo ma dano ma gulubo pe gunongo iye kony mo.

w89-E 12/15 22 para. 10

Mi Gityer ma Yomo Cwiny Jehovah

Pi meno onongo mitte ni Luibru gugwokke wek ‘pwony mogo mapatpat dok ma welo pa Lujudaya pe orwenygi.’ (Jo Galatia 5:1-6) ‘Cwiny ngat moni doko tek me cung i ada pi kica pa Lubanga’ ento pe pi kodi pwony meno. Nen calo jo mukene gubedo ka laro lok i kom cam ki gityer, pien Paulo owaco ni cwiny ngat moni doko tek pe “pi cik me cam,” ma jo ma gulubo pe gunongo iye kony mo. Adwogi maber i yo me cwiny bino pi lworo Lubanga ki dok bedo ki pwoc pi ginkok, ento pe pi keto cwinywa i cam mene ma myero wacam nyo kwero nino moni. (Jo Roma 14:5-9) Ki lok ada, ginkok pa Kricito oweko gityer ma onongo kimiyo i te Cik pa Moses odoko gin ma konye pe.​—Jo Ibru 9:9-14; 10:5-10.

Sektemba 30–Oktoba 6

LONYO MA TYE I LOK PA LUBANGA | YAKOBO 1-2

“Yo ma Terowa i Bal ki To”

(Yakobo 1:14) Dano acel acel gire mitine kene aye ma bite, ywaye, kun omo cwinye.

g17.4-E 14

Atematema

Ka ngat moni tye i atematema nongo cwinye tye ka pukke me timo gin moni​—tutwalle gin marac. Me lapore, ket kong ni itye ka wil i cuk ci ineno gin mo mamwonya adada. Tam mo obino i wii ni itwero kwalo gin meno woko dok pe kimaki. Ento cwiny ma ngoli kop owacci pe ikwal! Cutcut ijwayo tam me kwalo gin meno woko ci imedde ki wotti. I cawa meno, nongo dong atematema-ni ogik woko dok nongo iloyo.

GIN MA BAIBUL WACO

Ka itye i atematema nongo pe te lokke ni itye dano marac. Baibul waco ni wan ducu wawok ki i atematema. (1 Jo Korint 10:13) Gin ma pire tek aye kit ma wadok kwede i atematema. Jo mogo gibedo ka lwodo en miti marac-ci ci lacen gipoto woko i atematema meno. Ento jo mukene gijwayo miti marac-ci woko cutcut.

“Dano acel acel gire mitine kene aye ma bite, ywaye, kun omo cwinye.”​—Yakobo 1:14.

(Yakobo 1:15) Miti ka oyac ci nywalo bal. Bal ka dong odongo muteggi nywalo to.

g17.4-E 14

Atematema

Baibul nyuto yo mapatpat ma terowa i bal. Yakobo 1:15 waco ni: “Miti [marac] ka oyac ci nywalo bal. Bal ka dong odongo muteggi nywalo to.” Ket i yo ma yot ni, ka pe wajwayo miti marac, ci o ka mo ma dong pe watwero juko timo gin marac meno calo dako ma mito nywal. Ento, pud watwero gwokke ki bedo opii pa miti maraco. Watwero loyo miti maraco.

Yenyo Lonyo me Cwiny

(Yakobo 1:17) Pien kit gin mo ducu maber, ki mot ducu mabeco twatwal ma gimiyowa, a ki malo, a ki bot Lubanga Won bino piny, ma en aye won gin ducu ma ryeny i polo, ma pe tye ki alokaloka mo, dok tipo mo ma nyuto lokkene bene pe.

it-2-E 253-254

Dero

Jehovah aye “Won gin ducu ma ryeny i polo.” (Yak1:17) En pe ‘miyo ceng ryeny i dyeceng, ki dwe kacel ki lakalatwe giryeny i dyewor keken,’ (Jer 31:35) ento bene miyo dero ryeny i yo me cwiny. (2Kor 4:6) Cikke, tirane, ki lokke gitye macalo dero bot jo ma giye ni en otelgi. (Jab 43:3; 119:105; Car 6:23; Ic 51:4) Laco jabuli owaco ni: “I cengngi wan bene waneno iye ceng.” (Jab 36:9; por ki Jab 27:1; 43:3.) Kit macalo dero me ceng medde ameda “nio wang ma piny dong leng,” yo pa jo ma kitgi atir bene tye kit meno, dero ma a ki i lok pa Lubanga bene medde ameda. (Car 4:18) Ka walubo yo ma Jehovah onyutiwa nongo watye ka wot i derone. (Ic 2:3-5) Ki tung cel, ka ngat moni tye ki neno nyo cwiny marac, nongo en tye i colpiny i yo me cwiny. Kit ma Yecu owaco kwede: “ka ce wangi tye ki bal mo i kome, ci komi kulu bibedo i colpiny. Kong ka lengo ma i ii-ni odoko col, ci colle dong bedo rom mene!”​—Mat 6:23; por ki Nwo 15:9; 28:54-57; Car 28:22; 2Pet 2:14.

(Yakobo 2:8) Ka ce wumako cik me ker pa Lubanga kit ma yam gicoyo kwede i ginacoya ni, “ Mar lawoti macalo imarre keni,” nongo wutimo ber.

it-2-E 222 para. 4

Cik

“Cik me Ker.” “Cik me ker”pire tek loyo cik mukene-ni kit macalo kabaka pire tek loyo jo ma en loyogi,. (Yak 2:8) Gicikke macon-ci onongo cung i kom mar; dok cik ma waco ni “mar lawoti macalo imarre keni” (ma en aye cik me ker) onongo cik ma pire tek me aryo ma Cik mukene-ni ducu kacel ki Pwony pa Lunebi gucung iye. (Mat 22:37-40) Kadi bed Lukricitayo dong pe gitye i te gicikke macon-ni, ento pud gitye i te cik pa Kabakawa Jehovah ki Wode, Kabakawa Yecu Kricito, ma lubbe ki gicikke manyen.