Aneno Niye pa Jo pa Jehovah

Anyero pien onongo pe atamo ni larema obedo ngat ma ladini. Apenye ni, “Tika ingeyo gin mo madok i kom Baibul?” En pe ogamo lapenya cutcut. I agikkine, en owacca ni mamane tye Lacaden pa Jehovah; en onongo opwonyo jami mogo ki bote. Ki miti madit, apenye ni otitta jami mukene.

Waleyo lok cokcok dyewor benebene. Larema owacca ni Baibul pwonyo ni Catan aye laloc me lobo man. (Jon 14:30) Twero bedo ni ingeyo meno pi kare me kwoni ducu, ento ki tung bota, meno onongo lok manyen dok me ur. Onongo kare ducu awinyo ka dano waco ni Lubanga ma lakica aye tye ka loyo lobo-ni. Ento meno onongo pe rwatte ki jami ma aneno timme i kwo. Kadi bed onongo atye ki mwaka 26 keken, onongo dong aneno jami mapol ma kela par.

Babana onongo obedo pailot i United States Air Force. Dong i kare ma onongo pud atidi, onongo angeyo ni lweny twero cakke i cawa mo keken; mony onongo gitye atera me bolo bom me nuclear. Lweny me Vietnam otimme i kare ma atye i univaciti i California. Adonyo i jemo pa lutino kwan. Polic ma gumako batun guryemowa, dok wangweco ma watye ka ono dok pe watwero neno piny pien tear gas opongo wangwa woko. Obedo kare me kukukuku ki jemo. Kineko lutela me wibye dok dano gubedo ka dorre ki jemo. Dano ducu onongo gitye ki tam mapatpat i kom gin ma omyero kitim. Jami ducu onongo tye ma onywene woko.

I mwaka 1970, acako tic i dog nam ma tung kumalo me lobo Alaska dok atiyo cente madwong adada. I ngeye, atuk ki dege wa i London, awilo pikipiki, ci amako yo ma tung kupiny labongo paro ka ma abigik iye. I nge dwe mapol, ao i Afrika. Ento i kor yo, arwatte ki jo ma onongo bene gimito ni giring woko ki i pekki ma gitye kwede.

Dong pi gin ma aneno dok awinyo, aniang maber adada pwony me Baibul ni cwiny mo marac aye tye ka doro jami ducu ma i lobo-ni. Ento ka onongo Lubanga aye pe tye ka doro lobo-ni, ci onongo en tye ka timo ngo? Onongo amito ngeyone.

I dwe mogo ma lubo meno, anongo lagamme. Dok i nge kare mo, abedo ki kare me ngeyo co ki mon mapol ma gunyuto ni gitye lugen bot Lubanga acel me ada kadi bed gukato ki i kwo mapatpat.

NORTHERN IRELAND—“LOBO ME BOM KI RICAC”

I kare ma adok cen i London, akubbe ki min larema-ni, dok en omina Baibul. Lacen, ma acito i boma me Amsterdam, i lobo Netherlands, Lacaden mo onena ma atye ka kwano Baibul man i te mac ma i strit, ci en okonya me pwonyo jami mapol. I nge meno, acito i boma me Dublin, i lobo Ireland, ci anongo jang gang kal pa Lucaden pa Jehovah. Adwongo doggola. I kare ma adonyo, arwatte ki Arthur Matthews, omego mo maryek dok tye ki ngec madwong. Apenyo ni kikwan Baibul kweda, ci en oye kwan kweda.

Acako kwanna ki mit kom dok onongo atye ki miti matek me kwano bukke kacel ki magajin ma Lucaden gigoyo. Ngene kene ni, onongo akwano Baibul bene. Onongo yomo iya adada! I cokke, aneno ni kadi wa lutino onongo gingeyo lagam pi lapeny ma co ma gukwano i rwom ma lamal gubedo ka pennye kwede pi mwaki miya mapol ata, calo: ‘Pingo jami maraco timme? Lubanga en anga? Ngo ma timme i komwa ka wato?’ Lurema ducu onongo gubedo Lucaden pa Jehovah. Meno onongo yot pien onongo pe angeyo ngat mo keken i lobo meno. Gukonya me cako maro Jehovah ki me bedo ki miti me tiyo ticce.

I mwaka 1972, anongo batija. Lacen i nge mwaka acel, acako tic macalo painia dok aribbe ki kacokke mo matidi i kabedo ma kilwongo ni Newry, Northern Ireland. Apango ot mo ma tye kakene i bad got. Dyangi onongo gitye i bar macok ki ot-ti, dok onongo ayubo pwonya i nyimgi. Onongo gitimme calo gitye ka winyo lokka kun nongo giwoto ki nyamo weer. Onongo pe gitwero mina tira mo, ento gukonya me pwonyo kit me neno wang dano ka atye ka miyo pwony. I mwaka 1974, kicima me tic macalo painia keken dok atiyo kacel ki omego Nigel Pitt, ma odoko larema matwal wa kombeddi.

I kare meno, tim gero onongo tye matek adada i lobo Northern Ireland. Pi meno, jo mukene onongo gilwongo Northern Ireland ni “lobo me bom ki ricac.” Onongo pol kare waneno ka dano gilwenyo i dye strit, jo mukene kicelogi ki muduku, dok mutoka bene kiwangogi. Pol kare pekki me wibye ki pekki me dini onongo gurubbe ata. Kadi bed kit meno, Purutanti kacel ki Katoli onongo giniang ni Lucaden pa Jehovah pe gicwako tung ka mo ka odok i tim me wibye, pi meno wabedo agonya me tito kwena labongo ayela. Wegi odi onongo pol kare gingeyo ka ma tim gero bitimme iye, dok onongo gicikowa wek wagwokke.

Kadi bed kit meno, pinye onongo pud tye marac. I nino mo acel, an kacel ki Denis Carrigan, ma bene obedo lapainia, onongo watye ka tito kwena i taun mo macok ma Lucaden pe iye, dok man onongo tyenwa me aryo me cito kunnu. Dako mo omoro koko i komwa ni wabedo lumony me Britic ma gitye ka roto piny, gwok nyo pien ni pe waloko leb Muno calo jo me Northern Ireland. Lok pa dako-ni oonyo koyo i komwa mada. Kadi ka onongo imako lirem ki lumony keken, onongo kiromo neki nyo kicelo congi. I kare ma onongo wacung woko i koyo kenwa, kun watye ka kuro bac, waneno mutoka mo obino ci ocung i nyim otel ka ma dako-ni omoro iye koko i komwa. En okato woko ci ocako lok ki co aryo ma gitye i mutoka-ni, kun cimowa ki miti matek. Co aryo-ni gumol mot ki mutoka tung botwa ci gupenyowa lapeny i kom cawa me wot pa bac. I kare ma bac oo, guloko ki deribwa. Onongo pe watwero winyo lokgi. Luwot mukene onongo gipe i bac, pi meno watamo ni gitye ka keto yub me nekowa i nge taun. Ento meno pe otimme. I kare ma akato woko ki i bac, apenyo deribwa ni: “Co aryo magi, tika gubedo ka penyo lok i komwa?” En ogamo ni: “An angeyowu maber, dok atittigi. Pe wupar. Gin mo marac pe bitimme i komwu.”

I mwaka 1976 i gure me distrika i boma me Dublin, arwatte ki Pauline Lomax, lapainia keken ma onongo obino ka lim ki i England. En onongo lamego ma lagen, mwol, dok mwonya mada. En kacel ki omine matidi Ray, gudongo ma gingeyo ada. I nge mwaka acel, wan ki Pauline wanyomme dok wamedde ki tic macalo painia keken i Ballymena, Northern Ireland.

Wabedo i tic me limo adwol pi kare mo, kun watiyo pi utmegiwa i Belfast, Londonderry, ki taun mukene ma lweny tye iye. Wanongo cuko cwiny tutwal ki i neno niye pa omegiwa ki lumegiwa ma guweko pwony me dini ma onongo omoko matek i kwogi, dok gujwayo apokapoka ki adegadega ki i cwinygi wek giti pi Jehovah. Labongo akalakala mo, en ogoyo laane i komgi dok ogwokogi bene!

Onongo dong abedo i lobo Ireland pi mwaki apar. Ci i mwaka 1981, kilwongowa me cito i kilaci me 72 me cukul me Gilead. I nge tyeko kwanwa, kicwalowa me tic i lobo Sierra Leone, ma tye tung Kupoto Ceng me Afrika.

SIERRA LEONE—UTMEGE GUNYUTO NIYE MATEK I KARE ME CAN

Wabedo i gang pa lumiconari kacel ki lumiconari 11 mukene. Onongo wanywako jokon acel, coron adek, cagati aryo, cim acel, macin acel me lwoko bongo, ki macin acel me twoyo bongi. Mac onongo rweny i cawa mo keken. Oyo onongo omayo dan ot weng, dok twol ororo onongo gitiko mol i te ot.

Kadi bed kwone onongo pe yot, ento wanongo yomcwiny madit adada ki i tic me pwony. Dano onongo gitye ki woro pi Baibul dok giketo cwinygi ka winyo pwony. Jo mapol gukwano Baibul dok gudoko Lucaden. Lukin gang onongo gilwonga ni “Mister Robert.” Onongo gilwongo Pauline ni “Missus Robert.” Ento i nge kare mo, ma tic me jang gang kal omedde dok onongo dong pe atero cawa malac i tic me pwony, dano gucako lwongo Pauline ni “Missus Pauline.” Dok gulwonga ni “Mister Pauline.” Meno onongo yomo cwiny Pauline mada!

Utmege mapol onongo gitye lucan, ento Jehovah kare ducu omiyo botgi jami ma mitte, i cawa mukene i yo me aura. (Mat. 6:33) Wiya pud po i kom lamego mo ma onongo tye ki cente ma romo wilo cam pi nino meno keken pi en ki lutinone, ento en omiyo cente meno bot omego mo ma kome lit ma pe ki cente me wilo yat maleria. Lacen i nino meno, dako mo obino atura bot laminwa-ni ci oculle wek oyub wiye. Jami ma kit meno otimme tyen mapol.

NIGERIA—PWONYO TEKWARO MANYEN

Wabedo i lobo Sierra Leone pi mwaki abongwen. I nge meno kicwalowa ka tic i Betel i lobo Nigeria. Onongo dong watye i jang gang kal madit. Amedde ki tiyo tic me opic ma yam atimo i Sierra Leone, ento ki tung bot Pauline, ticce okelo alokaloka madit dok matek adada. En onongo yam tero cawa 130 i tic me pwony dwe ki dwe, dok onongo tye ki lutino kwan me Baibul mabeco. Ento dong kicime me tic i rum me kwoyo bongo, ka ma en onongo tiyo nino ducu ka yubo bongi ma oballe. Otere kare me jolo alokaloka man, ento en ocako niang ni jo mukene onongo gipwoyo ticce, dok oketo cwinye i timo gin ma etwero me cuko cwiny Lubetel luwote.

Tekwaro ma kilubo i Nigeria onongo nyen botwa, dok onongo watye ki jami mapol me apwonya. I nino mo acel, omego mo obino i opic ma mega me nyuto lamego mo ma pud kigamo nyen i Betel. I cawa ma acwalo cinga ka moto lamego-ni, en opoto oryebbe ka tyena. Ocungo wiya adada! Cutcut atamo i kom ginacoya aryo: Tic pa Lukwena 10:25, 26 ki Niyabo 19:10. Apennye kekena ni, ‘Tika omyero ajukke woko?’ Ki tungcel, aniang ni kit macalo kilwonge me tic i Betel, en ngeyo gin ma Baibul pwonyo.

Lewic omaka adada i cawa ma watye ka lok. I ngeye, atimo kwed. Aniang ni lamego-ni otimo gin ma rwatte ki tekwaro mo ma onongo pud tye matek i kare meno i lobogi. Co bene onongo giryebbe piny kit meno. Obedo yo me nyuto woro. Pe obedo tim me woro dano; labol pa jo ma gutimo kit meno bene tye i Baibul. (1 Cam. 24:8) Cwinya obedo yom ni, kadi bed onongo atye ki ngec manok, pe awaco gin mo ma okelo lewic i wi lamera.

Warwatte ki utmege mapol i Nigeria ma gunyuto niye matek pi mwaki mapol. Nen kong labol pa Isaiah Adagbona.b En opwonyo ada i kare me bulune, ento ki cwercwiny kinongo ni tye ki two dobo. Kicwale i gang ma kigwoko iye ludobo, ka ma en keken aye onongo obedo Lacaden. Kadi bed aunauna onongo tye, en okonyo ludobo makato 30 me pwonyo ada dok ocako kacokke i gang pa ludobo meno.

KENYA—UTMEGE GUDIYO CWINYGI I KOMA

I mwaka 1996, kicwalowa ka tic i jang gang kal me Kenya. Man onongo obedo tyena me acel me dwogo i lobo-ni nicakke i kare ma atito pire i acakki me lok man. Onongo wabedo i Betel. Dok i kin welle ma onongo gibino i Betel, onongo tye iye kadi wa ongera. Onongo giyako lumege ma gutingo nyig yadi. Nino mo acel, lamego mo i Betel oweko wang diricane twolo. I cawa ma en odwogo gang, onongo lwak ongera gitye camo cam ma gunongo i ode. Laminwa-ni odange ci oringo woko ki i doggola. Ongera gudange ci gupye woko ki i wang dirica.

Wan ki Pauline waribbe ki kacokke mo me leb Swahili. Ma pe orii, kicima me bedo lador Cokke me Kwano Buk (ma i kare-ni kilwongo ni Kwano Baibul Kacel Macalo Kacokke). Ento, onongo pud pe atwero loko leb man maber. Onongo akwano gin ma wabinyamo con, wek abed atera me kwano lapeny. Ento ka lagam pa lwak opokke kadi matidi ki gin ma kicoyo, ci onongo pe aniang lagamgi kulu. Lewic onongo maka mada! Onongo cwinya cwer pi omege ki lumege magi. Ogudo cwinya ni gudiyo cwinygi i koma dok gunyuto mwolo me ye ni ador cokke man.

AMERIKA—UTMEGE GINYUTO NIYE KADI BED GIN LULONYO

Pe watyeko mwaka acel i Kenya. Ci i mwaka 1997, kilwongowa me cito ka tic i Betel ma i Brooklyn, New York. Onongo dong watye i lobo ma danone gulony adada, ma man bene tye ki pekone. (Car. 30:8, 9) Ento kadi wa i lobo ma kit meno, omegiwa ki lumegiwa gitye ka nyuto niye matek. Utmegiwa gitiyo ki cawagi kacel ki jamigi, pe me kano lonyo pigi kengi, ento me cwako tic pa dul pa Jehovah.

Pi mwaki mapol, waneno niye pa Lucaden luwotwa ma gitye i kwo mapatpat. I lobo Ireland, waneno niye pa utmegiwa kadi bed kukukuku ki lweny onongo tye. I Afrika, waneno niyegi i kare me can dok ma gibedo ka ma Lucaden pe iye. I lobo Amerika, waneno niye pa utmege kadi bed gulony. Jehovah nen calo cwinye yom adada ka neno jone ginyuto mar pire i kit kwo ducu ma gikato ki iye!

Mwaka ocito oyotoyot—“madwir makato yat cweyo bongo.” (Yubu 7:6) I kare-ni dong, watiyo kacel ki jo mukene i gang kalwa madit i Warwick, New York, dok watye ki yomcwiny me medde ki tic ki dano ma gitye ki mar me ada i kingi. Cwinywa yom dok watye ma wayeng ki jamiwa, kun wamedde ki timo gin ma watwero me miyo cwak bot Kabakawa, Yecu Kricito, ma cokcok-ki bimiyo mot bot jo ma lugen mapol ata.—Mat. 25:34.