Dul Me 11

Man Aye Kare me Agikki!

1. Pingo jo mapol wigi cung woko ka gitamo i kom jami ma tye ka timme i wi lobo i kare-ni, ento lok ma genne i kom jami matye ka timme i wi lobo i kare-ni nonge kwene?

AYELAYELA ma opong i lobowa i kom kare-ni ocakke nining? Gin ango ma tye ka kurowa i anyim? In kong ibipenyo lapeny ma kit meno? Jo mapol wigi cung woko ka gineno kit ma lobo tye kwede i kom kare-ni. Jami calo, mony, two ki turo cik miyo dano gitamo tutwal i kom gin ma bitimme i anyim. Lutela pa gamente gimiyo gen manok adada. Ento lok ma genne i kom kare man marac-ci nonge i lok pa Lubanga i Baibul. Baibul konyowa mada me ngeyo kare mene ma watye iye. Nyutiwa ni watye i “kare me agikki” me yub me kare-ni.—2 Temceo 3:1.

2. Jo ma lubo Yecu gupenyo lapeny ango, ci en ogamo ningo?

² Me lapore, tam kong i kom lagam pa Yecu i peny ma jo ma lube gupenyo. I kare ma en odong ki nino adek me tone, gupenye ni: “Ngo ma bibedo lanyut me tye-ni ki me agikki me yub me kare-ni?”a (Matayo 24:3, NW) I lagamme, Yecu oloko i kom jami ma bitimme ma mako lobo ducu dok ma nyuto ni yub me kare man marac-ci dong oo woko i kare me agikkine.

3. Pingo kwo odoko marac tutwal i lobo i kare ma Yecu ocako loc?

³ Kit ma kinyuto kwede i dul ma okato-ni, kwano mwaka ma lube ki Baibul miyo wa ye ni Ker pa Lubanga dong ocako loc. Ento meno twero bedo nining? Piny pe tye ka yubbe, ento tye ka balle medde ameda. I adane, man aye gin ma nyuto atir ni Ker pa Lubanga dong ocako loc. Pingo? Pien Jabuli 110:2 titiwa ni pi kare mo Yecu ‘bibedo ka loc i dye lukworre.’ Ada, tic pa Yecu me acel calo Kabaka me polo aye obedo bolo Catan ki lumalaikane ma jogi-ni piny i lobo. (Niyabo 12:9) Adwogine obedo ngo? Obedo gin ma Niyabo 12:12 onongo otito con ni: “Wun lobo ki nam, wubineno can malit atika, pien [Larac] dong olor obino woko piny botwu ma tye ki akemo madwong, pien ngeyo ni karene tye manok!” Wan kombeddi dong watye ka kwo i ‘karene ma tye manok-ki.’

4. Gin ango ma omyero gutimme i kare me agikki, dok cobbegi nyuto ngo? (Nen pot karatac 102.)

⁴ Pi meno, pe obedo me aura ni, i kare ma kipenyo Yecu pi gin ma nyuto tye-ne ki agikki me yub me kare-ni, lagamme onongo tye atir tutwal. Dul mapatpat ma tye i lanyut man kiketogi kacel i pot karatac 102. Kit ma itwero nenone kwede, lukwena ma Lukricitayo calo Paulo, Petero ki Jon gititiwa lanyut me ameda i kom kare me agikki. Ada, dul mapatpat me lanyut man kacel ki me kare me agikki tye iye gin maraco ma kelo cwercwiny. Ento kadi bed kumeno, cobbe pa lok magi myero owek wa ye ni yub me jami me kare man marac-ci dong oo cok ki agikkine. Kong dong wanenu mot ki diro gin mogo madongo ma myero gutimme i kare me agikki.

GIN MA NYUTO KARE ME AGIKKI

5, 6. Lok ma lunebi gutuco i kom lweny ki kec tye ka cobbe nining?

⁵ “Rok bilweny ki rok wadi, ki ker bene bilweny ki ker wadi.” (Matayo 24:7; Niyabo 6:4) Ernest Hemingway olwongo Lweny me wi Lobo me I i cocce ni “obedo nek lumuku, me mingo, madit adada ma pud oloyo ducu i wi lobo.” Kit ma kicoyo kwede i buk ma nyinge The World in the Crucible—1914-1919, man obedo “lweny ma pat tutwal, lweny lumuku pi tyen me acel i kwo pa dano. Kare ma lweny man otero, ki ditte okato gin mo keken ma kingeyo con nyo ma kiye ni twero timme.” I nge man, Lweny me wi Lobo me II obino, ma dok obalo piny oloyo Lweny me wi Lobo me I woko. Lapwony me lok ma mako gin mutimme con, Hugh Thomas, owaco ni: “Mwaka mia me pyeraryo-ni opong ki luduku ma celo rapid, tank me lweny, dege lweny B-52, bombom me nuclear ki mujinga. Lweny me kare man opong ki oyo remo dok ki balo jami madwong loyo lweny me kare mo keken.” Ada gire ni, kiloko mada i kom jwiko wel jami lweny i nge gik pa Lweny ki Dog. Ento kadi bed kumeno, coc mo acel byeko ni i nge lok i kom jwiko wel jami lweny, bombom me nuclear ma welgi tye i kine ka 10,000 nyo 20,000 pud bidong, ma dit me tekone kato en ma kitiyo kwede i Lweny me wi Lobo me II tyen 900 kulu.

⁶ “Kec bene bipoto i lobo.” (Matayo 24:7; Niyabo 6:5, 6, 8) Cakke i mwaka 1914 kec madongo ma opoto i lobo welgi dong oo nyo kato 20. Man otimme i kabedo magi: Bangaladec, Burundi, Cambodia, China, Etiopia, Grik, India, Nigeria, Russia, Rwanda, Somalia ki Sudan. Kec pol kare pe bino pi pe pa cam keken. Dul pa ludiro mo i kom pur ki dongo lobo guwaco ni: “I kare ma pud okato ma cokcokki medde pa cam i wi lobo onongo kato mede pa wel dano woko. Ento pien dano milion 800 can odiyogi woko, pe gitwero wilo cam maromo larogi ki i goro ki two ma kec kelo.” I kare mukene arubaruba me cungo i wi bye aye kelo kec. Dr. Abdelgalil Elmekki ma tye i University me Toronto omiyo lapor me lobe aryo, ma jo alip ki alip tye ka to ki kec iye kun lobogi tye ka cato cam madwong ata bot lobe mukene. Gamente magi nen calo onongo giparo pi nongo lim me lobo ma woko me wilo jami lweny, loyo pi pito jo me lobogi. Dr. Elmekki ogiko loke nining? Ni kec pol kare “poto pi caro me poko cam ki pi miti pa gamente.”

7. Gin ango ma kiromo waco i kom two gemo ma tye i kareni?

⁷ “Two gemo mapatpat.” (Luka 21:11; Niyabo 6:8) Two aburu me Spain i kine me mwaka 1918-19 oneko jo ma romo nyo kato milion 21. A. A. Hoehling ocoyo i buk The Great Epidemic kit man: “I kare mukato i ngec ducu wi lobo onongo peya oneno laneko mutyeko lwak dano oyotoyot calo two-ni.” I kare-ni, two gemo tye magwar ma pe larre. Mwaka acel acel kanca neko milion abic, cado neko lutino makato milion adek, ki aona opio neko milion adek. Two oboo, pole nimonia, neko lutino milion 3.5 ma mwakagi pud peya oromo abic. Jo bilion 2.5—ma cok romo nucu pa wel dano ma i wi lobo—gitye ka canne ki two ma a ki i can pii nyo pii muballe ki i kabedo marac. Two Jonyo obedo gin mukene ma poyo wiwa ni, kadi bed dano gutiyo jami matek tutwal i kit me cango two, ento gin pud pe gitwero giko peko me two.

8. Dano gitye ka nyuto nining ni gibedo “lumar lim”?

⁸ “Dano bibedo . . . lumar lim.” (2 Temceo 3:2) I kabedo mapol i wi lobo ducu nen calo dano tye ki miti ma pe gik pi lonyo madwong. “Bedo maber” pol kare kipimo ki dit pa mucara pa ngat moni, “lonyo” kipimo ki wel jami ma dano tye kwede. Lalub kor won kom me kampuni ma rweyo lok i kom jami acata owaco ni, “Maro jami aye pud bimedde ki bedo teko ma tiyo i kom jo me i Amerika . . . wa ki i cuk madongo mukene bene.” Man tye ka timme i kabedo ma ikwo iye bene?

9. Gin ango ma gitwero waco i kom kwero winyo lunyodo ma onongo gitito pire con-ni?

⁹ “Pe gibiwinyo lunyodogi.” (2 Temceo 3:2) Lunyodo, lupwonye ki jo mukene me kare-ni gitye ka neno gin ma nyuto ni lutino mapol pe giwor dok pe gin luwiny. Mogo ki i kin lutino magi gitye ka culo nyo ka poro kit maraco pa lunyodogi. Lutino mapol gen-gi tye ka a woko—dok bene gitye ka jemo—i kom cukul, cik, dini, kadi wa i kom lunyodogi. Lapwony mo ma dong obwoto pwony woko owaco ni: “I kabedo ducu, neni [lutino] gitye ki woro matidi adada i kom gin mo keken.” Tye me yomcwiny ni, kadi bed kumeno lutino mapol ma gilworo Lubanga ginyuto lanen maber i kitgi.

10, 11. Kit tim ango ma nyuto ni dano ger dok gipe ki mar i kom luwotgi?

¹⁰ “Jo ma ger.” (2 Temceo 3:3) Nyig lok i leb Grik ma kigonyo ni “ger-ni” te lokke ni ‘pe opwonye, oding, pe ki kica dok pe paro pi dano.’ Man rwatte mada ki kit pa jo ma gimaro tim gero me kare-ni! Karatac akwana mo owaco ni: “Kwo i kare-ni romo kelo apoya, dok opong ki tim me oyo remo madongo ma myero idii cwinyi matek ka wek ikwan lok angeya me nino ki nino.” Cagin mo me Polic ma kuro ot, owaco ni pol bulu i kare-ni gimiyo wang-gi woko ki i gin ma timgi kelo. En owaco ni: “Gin gitamo ni, ‘Pe angeyo gin ma bitimme diki. Myero anong gin ma amito tin.’”

¹¹ “Pe gibimaro dano wadgi.” (2 Temceo 3:3) Lok man kigonyo ki i nyig lok i leb Grik ma te lokke ni: “Cwinye rac, pe ki kica” ma bene nyuto ni “pe ki mar pi danone ma cok i kome.” (The New International Dictionary of New Testament Theology) Ada, pol kare mar pe nonge ka ma onongo omyero kinong iye—i paco. Ripot ma kati i kom anunauna i kin jo ma gunyomme, i kom lutino ki i kom lunyodo ma gutegi dong pol ata. Dul pa luyeny te lok mo acel oloko kit man: “Tim gero pa dano—calo dongo lem nyo core acora, cube ki pala nyo cele ki luduku—polle timme teretere i kin jo ma tye i ot acel makato ka mukene ducu.”

12. Pingo kitwero waco ni dano gitye ka woro Lubanga i kitgi ma nen ki woko keken?

¹² “Gibimako dini dok gibilubo i kitgi ma nen ki woko keken, kun gikwero tekone woko.” (2 Temceo 3:5) Baibul tye ki teko me loko kwo pa dano wek obed maber makato. (Jo Epeco 4:22-24) Kadi bed kumeno, jo mapol i kare-ni gitiyo ki dinigi calo ka kane me timo gin ma pe yomo cwiny Lubanga. Goba, kwo, ki tim me mit marac pol kare lutela me dini bene pe gineno ni obedo gin maraco tutwal. Dini mapol giloko i kom mar ento gicwako lweny. Gajeti mo ma kilwongo ni India Today owaco ni: “Dano gutimo bal malik maraco atika i kom luwotgi i nying Lacwec Mamalo Twal.” I ada, Lweny me wi Lobo me I ki me II—kukukuku ma ooyo remo loyo ducu i kare manok mukato i ngec—gucakke i lobo pa Lukricitayo ata-ni.

13. Gin ango ma nyuto ni lobo kitye ka balone?

¹³ “Balo lobo.” (Niyabo 11:18) Lusayan ma kato 1,600 ki jo 104 ma gunongo mot pi yellegi pi dano, ma gua ki i wi lobo ducu gucwako lok ma okati ki bot Union of Concerned Scientists (UCS), ma tye kit man: “Dano gitye ka cito me twomo wigi ki jami makwo ducu ma tye i wi lobo. . . . Odong mwaka pyero manok keken me temo gengo wek twomo wic man pe otimme.” Ripot man otito ni tic pa dano maraco ma twero balo kwo woko ni “romo loko wi lobo miyo gin mo keken dong pe bitwero kwo iye kit ma wangeyo i kare-ni.” Tyeko yamo ma kilwongo ni ozone, balle pa pii, tyeko bunga, balle pa ngom ma weko dong pe ceko cam, rwenyo wit kodi lee ki wit ginapita mapol ki i lobo, aye kicimo ni peko ma omyero kicobgi woko oyot. UCS dok owaco ni: “Timwa me balo kit ma kwo pa jami mapatpat ducu gijenge kwede i kom lawote i wi lobo twero kelo adwogi mapol maraco, dok twero turo yub mogo me kwo pi jami mogo ma ticgi pud peya wangeyo maber.”

14. Itwero nyuto ni Matayo 24:14 tye ka cobbe i karewa-ni nining?

¹⁴ “Lok man me kwena maber me ker pa Lubanga gibitito i wi lobo ducu.” (Matayo 24:14) Yecu otito con ni kwena maber me Ker-ri gibitito pire i wi lobo ducu me bedo caden bot rok ducu. Pi kony pa Lubanga ki gum ma a ki bote, Lucaden pa Jehovah milion mapol gitye ka tic ki cawa bilion mapol i tito lok ki i pwonyo dano wek gudok jo ma lubo Yecu. (Matayo 28:19, 20) Ada, Lucaden pa Jehovah giniang ni bal me oyo remo bibedo i wigi ka pe gitito lok me kwena maber-ri. (Ejekiel 3:18, 19) Ento igi yom ni i mwaka acel acel jo alip ki alip giye kwena me Ker ki pwoc, dok gidoko Lukricitayo me ada, onyo ni, Lucaden pa Jehovah. Obedo twon mot madit mada me tic bot Jehovah ki me yaro ngec pa Lubanga. Ka kwena maber-ri dong gitito woko i wi lobo ducu, ci agikki me yub man marac-ci dong bibino.

YUBE MA LUBE KI LANYUT MAGI

15. Yub maraco me kare-ni bigik nining?

¹⁵ Yub me kare-ni bigik nining? Baibul tito ni “twon can madit atika” obicakke ki lweny pa luloc me lobo i kom “Babilon Madit.” Babilon madit en aye dini goba ducu ma i wi lobo. (Matayo 24:21; Niyabo 17:5,16) Yecu owaco ni i kare man ‘ceng bicido woko macol licuc, ki dwe bene pe biryeny, lakalatwe bia ki i polo gipoto piny, ki twer ducu ma i polo bene biyengnge.’ (Matayo 24:29) Man nyuto gin ma romo timme ada i polo. Kadi jami magi ducu gibitimme nyo pe, ludito dini me lobo-ni kibinyuto balgi ka maleng ka dok bene kibityekogi woko. I nge meno, Catan ma kilwongo ni “Gog ma tye i lobo Magog,” bitic ki dano maraco me lweny i kom jo pa Jehovah. Ento Catan pe bicobo mitine-ni, pien Lubanga bilaro jone woko. (Ejekiel 38:1, 2, 14-23) “Twon can madit atika” bio i agikkine i lweny me Armagedon, ma en aye “mony i nino madit pa Lubanga Won Twer Ducu.” Lweny man bityeko gin mo keken ma odong ki i kom yub pa Catan me lobo-ni, kun weko jo ma gubwot ginongo gum ma pe tum.—Niyabo 7:9, 14; 11:15; 16:14, 16; 21:3, 4.

16. Wangeyo nining ni lok pa lunebi pi kare me agikki rwatte ki me karewa-ni?

¹⁶ Jami mogo ki i lok ma lunebi gutuco pi kare me agikki-ni ka kiterogi ki acel acel, twero nen ni girwatte ki jami mukene mutimme i kare macon. Ento ka kitorogi kacel, lanyut magi ma i lok ma gituco-ni ducu gicimo karewa-ni. Me lapore: Lain me alama cing dano ma kidiyo tye ki kitgi ma pe rwatte ki pa ngat mukene. I yo acel-li, kare me agikki bene tye ki lanyutte, nyo jami mogo ma timme ma dok pat. Lanyut magi ducu tye calo “alama cing” ma pe giromo bedo me kare mukene. Ka kimedogi ki jami ma tye i Baibul ma nyuto ni Ker pa Lubanga dong tye ka loc, magi ducu nyuto atika ni, i ada, man aye kare me agikki. Medo i kom meno, Ginacoya nyuto ka maleng ni yub maraco me kare-ni kibityeko woko ma cokcokki.

17. Ngec i kom kare me agikki myero owek watim gin ango?

¹⁷ Gin ango ma dong ibitimo kit ma lanyut dong cimo ni man aye kare me agikki-ni? Tam kong man: Ka waniang ni kot obibino ka cwer ki yamo mager, wayubbe pire oyotoyot labongo galle. Kit meno bene, gin ma Baibul owaco con i kom yub me kare-ni myero owek icak yubbe oyot. (Matayo 16:1-3) Watwero nenone ka maleng ni watye ka kwo i kare me agikki me yub me lobo-ni. Man myero ocuk cwinywa me loko kitwa i yo ducu ma mitte wek wanong cwak pa Lubanga. (2 Petero 3:3, 10-12) Yecu oloko i kome kene macalo rwot me larre, kun ciko ni: “Wugwokke kenwu, cwinywu owek doko nwang pi woro cam, ki mero kongo, ki pi lok me kwo man ma miyo wubedo ki tam mapol, wek nino-nu pe obin oumwu atura macalo akum; Pien bibino i kom jo ducu ma bedo i wi lobo ducu. Ento wubed ma wangwu twolo i kare ducu, kun wulego ni myero wubed ki tek me bwot ki i lok magi ducu ma bitimme, ki cung i nyim Wod pa dano.”—Luka 21:34-36.

[Lok ma tye piny]

TEM NGECCI

Gin ango ma Baibul otito ni bitimme i wi lobo i kare me cakke me loc pa Kricito?

Gin ango ma tye i lanyut me kare me agikki?

Gin ango ma miyo in iye ni man aye kare me agikki?

[Buki pot karatac 102]

JAMI MOGO ME KARE ME AGIKKI

• Lweny ma lapore pe.—Matayo 24:7; Niyabo 6:4.

• Kec.—Matayo 24:7; Niyabo 6:5, 6, 8.

• Two gemo mapapat.—Luka 21:11; Niyabo 6:8.

• Medde pa turo cik.—Matayo 24:12.

• Balo lobo.—Niyabo 11:18.

• Oyengyeng.—Matayo 24:7.

• Piny marac ma kwo iye tek.—2 Temceo 3:1.

• Maro lim mukato kare.—2 Temceo 3:2.

• Kwero winyo lunyodo.—2 Temceo 3:2.

• Peke pa mar i kin dano me ot acel.—2 Temceo 3:3.

• Maro yomcwiny ma ka maro Lubanga.—2 Temceo 3:4.

• Bedo ki miti ma pe jukke.—2 Temceo 3:3.

• Dago gin maber.—2 Temceo 3:3.

• Pe giparo gin marac ma obibino anyim.—Matayo 24:39.

• Lungala gikwero lanyut me kare me agikki.—2 Petero 3:3, 4.

• Tito lok me Ker pa Lubanga iwi lobo ducu.—Matayo 24:14.

[Cal ma tye i pot karatac 101]