Gin Makwo Kitung bot Baibul
“Dano odoko gin makwo.”—ACAKKI 2:7.
1. Ngo ma myero wangi me ngeyo ngo ma Baibul pwonyo i kom gin makwo?
K IT ma waneno kwede, pwony i kom gin makwo pol dok pat pat. Kadi wa i kin jo ma wacci gijengo pwony gi i kom Baibul, tye tam mapol i kom ngo ma gin makwo obedo ki ngo ma timme i kome ka wato. Ento ngo ma Baibul i ada pwonyo i kom gin makwo? Me ngeyo ne, omyero wangi tyen lok me Ibru ki Grik ma gigonyo ni “gin makwo” i Baibul.
“Gin Makwo” Calo Cwec Makwo
2, 3. (a) Lok ango ma gigonyo ni “gin makwo” i Gin Acoya me Ibru, ki tyen lokki mapire tek mono ngo? (b) Acakki 2:7 moko nining ni lok ni “gin makwo” romo lok pi dano makulu?
2 Lok i leb Ibru ma gigonyo ni “gin makwo” aye neʹphesh, dok tye tyen 754 i bok me Ibru (gilwongo polle ni Cik Macon). Neʹphesh tyene gonnye ningo? Ki tung bot The Dictionary of Bible and Religion, en “pol kare tiyo pi gin matye kwo makulo, pi dano moni ki gin ma obedo en dong ducu.”
3 Me lapor, Acakki 2:7 wacci: “Ci Rwot Lubanga ocweyo dano ki apwa me ngom, okutu yamo me yweyo i ume, dano odoko gin makwo.” Niang ni Adam pe onongo tye ki gin makwo; en onongo obedo gin makwo—calo ka ngat ma odoko dakta nongo obedo dakta. Lok ni “gin makwo,” dong, twero tito pi dano ki gin ma obedo en dong ducu.
4, 5. (a) Nyut lapor ma nyutu ni lok ni “gin makwo” tiyo pi ngat moni dong ducu. (b) The Dictionary of Bible and Religion cwako niango ni ngat moni obedo gin makwo nining?
4 Niango man gicwako i Gin Acoya me Ibru ducu, ka ma wanongo lok macegu calo “ka dano [“gin makwo,” NW] mo obalo” (Lulevi 5:1), “ngat [“gin makwo,” NW] ma otiyo tic mo” (Lulevi 23:30), “ka ngatti mo ginongo okwalo dano [“gin makwo,” NW]” (Nwoyo Cik 24:7), “omiyo cwinye [“gin makwo ne,” NW] obelle” (Lungolkop 16:16), “wubiyela [“gin makwo na,” NW] nio wa awene?” (Yubu 19:2), ki “cwercwiny dong obwoya [“gin makwo na,” NW] woko.”—Jabuli 119:28.
5 Pe tye ginyuto i dul lok ma cegu-ni ni gin makwo obedo gin mo ma obedo tipo tipo ma mede ki kwo inge to. “Me wacco i niango wa ni ‘gin makwo’ pa ngat me amara ocito me bedo ki Rwot nyo me lok pi ‘gin makwo ni pe twero to’ iyo macek pe twero niange i tekwaro me CM [Cik Macon],” The Dictionary of Bible and Religion owacco.
6, 7. Lok ango ma gigonyo ni “gin makwo” i Gin Acoya i leb Grik, dok tyen lokki ma pire tek obedo ngo?
6 Lok ma gigonyo ni “gin makwo” makato tyen miya i Gin Acoya i leb Grik (polle gilwongo ni Cik Manyen) aye psy·kheʹ. Calo neʹphesh, lokki pol kare loko pi ngat moni ki gin ma obedo en ducu. Me lapor, nen kong lok magi: “Cwinya [“gin makwo na,” NW] koni ongabbe angaba.” (Jon 12:27) “Ci lworo omako dano [“gin makwo,” NW] ducu.” (Tic pa Lukwena 2:43) “Dano [“gin makwo,” NW] acel acel myero owiny luloc.” (Jo Roma 13:1) “Wucuk cwiny jo [“gin makwo,” NW] ma cwinygi odoko nyap.” (1 Jo Tecalonika 5:14) “Ma dano [“gin makwo,” NW] manok maromo aboro keken aye gularre ki i pii.”— 1 Petero 3:20.
7 Psy·kheʹ, calo neʹphesh, lokko kamaleng pi dano makulu. Kitung bot ngat ma okwano Nigel Turner, lokki “tye pi gin ma obedo dano, en, kome ma nen matye ki rûaḥ [yweyo] ma Lubanga okutu i i en. . . . Gin ma ginwoyo aye kom makulu-ni.”
8. Lee bene gin makwo? Titti.
8 I Baibul lok ni “gin makwo” pe tiyo pi dano keken ento pi lee bene. Me lapor, i tito cweyo jami makwo i pii, Acakki 1:20 waco ni Lubanga oloko ki twero ni: “Wek pii onywal gin makwo ma gicorre limuk.” Dok nino me cwec malubo, Lubanga owacci: “Wek lobo onywal [“gin makwo,” NW] i kit kwagi: lee ma paco, ki gin ma lak alaka, ki lee me tim macalo kit kwagi tye.” (Acakki 1:24; por ki Wel 31:38.) Dong, “gin makwo” twero lok pi gin acweya makwo, kadi dano nyo lee.
“Gin Makwo” Calo Kwo pa Gin Acweya
9. (a) Tyen lok i kom “gin makwo” ma gitwero miyone malac ngo? (b) Man mono pe rwatte ki tam ni gin makwo obedo ngati moni kikome?
9 Cawa mukene, lok ni “gin makwo” tiyo pi kwo ma ngat moni nyo lee moni limo. Man pe loko kit ma Baibul tito kwede pi gin makwo calo ngat moni nyo lee. Me porone: Wa wacco ni ngati moni tye makwo, ma niange ni en obedo ngat makwo. Waromo dok bene wacco ni en tye ki kwo. I yo acel-lu, ngat makwo obedo gin makwo. Kun, ma en pud kwo, “gin makwo” giromo lokone ni gin ma en tye kwede.
10. Mi lapor ma nyuto ni lok ni “gin makwo” ni twero tic pi kwo ma ngat moni nyo lee moni limo.
10 Me lapor, Lubanga owaco bot Muca ni: “Jo ma yam mito neki [“mito gin makwo ni,” NW] dong guto woko ducu.” (Nia 4:19) Nen kamaleng, lumone pa Muca onongo tye ka yenyo me kwanyo kwo ne. Tic ki lok man ni “gin makwo” marom aroma bene nen i lok magi. “Omiyo watimo man pi laro kwowa [“gin makwo wa,” NW].” (Yocwa 9:24) “Gutwarre woko ki ngwec ma piny pud ribiribi gularo kwogi [“gin makwo gi,” NW].” (2 Luker 7:7) “Dano ma kite atir gwoko lee [“gin makwo pa lee,” NW] ma tye i pacone maber.” (Carolok 12:10) “Wod pa dano obino . . . pi miyo kwone [“gin makwo ne,” NW] me koko jo mapol.” (Matayo 20:28) “En yam omiyo kwone [“gin makwo ne,” NW] adada ma obwot to.” (Jo Pilipi 2:30) I yo magi ki acel acel, lok ni “gin makwo” tere ni “kwo.”a
11. Ngo ma gitwero waccone pi tic pa Baibul ki lok man ni “gin makwo”?
11 Dong lok ni “gin makwo” kit ma gitiyo kwede i Baibul tye pi ngat mo nyo lee nyo pi kwo ma ngat moni nyo lee moni limo. Kit ma Baibul titto pi gin makwo yot, ducu rwate, dok pe odwale ki ryeko ayenya ki tam me jok jok ma niango tek pa dano. Ento ngo ma timme i kom gin makwo i to? Me gamo lapeny meno, omyero kong waniang ngo ma omiyo wato.
[Lok ma tye piny]
a Matayo 10:28 (NW), bene tiyo ki lok ni “gin makwo” me tito pi “kwo.”
[Cal ma tye i pot karatac 20]
Gin ducu obedo gin makwo