Mo Sɔmɔ Yehowa Loko Haomi Be ɔ Nɛ Ba
“Mo kai o Bɔlɔ ɔ.”—FIƐLƆ 12:1.
1, 2. (a) Mɛni ga Yehowa gu Salomo nɔ kɛ wo nihewi kɛ yihewi? (b) Mɛni heje nɛ e sa kaa Kristofoli nɛ a ye jeha 50 kɛ se ɔ nɛ a bu ga womi nɛ Salomo kɛ ha a tue ɔ?
YEHOWA gu Matsɛ Salomo nɔ kɛ wo nihewi kɛ yihewi ga. Salomo ngma ke: “Mo kai o Bɔlɔ ɔ ngɛ o nihe mi, be mi nɛ ligbi yayami ɔmɛ, kɛ jeha yayami ɔmɛ ná we nɛ a ba” a. Mɛni ji “ligbi yayami ɔmɛ” ɔ? Lɔɔ ji be nɛ nɔ ko bwɔ. Salomo tu aguasemi munyu kɛ tsɔɔ haomihi nɛ nimowi kɛ yimowi kɛ kpeɔ ɔ. E tsɔɔ kaa a ninehi kɛ a nanehi doo blibliibli, a lunguhi hiaa ngɛ a nya mi, a hɛngmɛhi hyɛ we nɔ́ kpakpa, a tuehi nui nɔ́ saminya, a yi bwɔmi peeɔ futaa, nɛ a se tsohi kpɛ̃ɛ. E da blɔ kaa Salomo tsɔɔ kaa e sa nɛ wa kai wa Bɔlɔ ɔ ngɛ wa nihe kɛ wa zangma mi.—Kane Fiɛlɔ 12:1-5.
2 Kristofoli fuu nɛ a ye jeha 50 kɛ se ɔ ngɛ nɔmlɔtso mi he wami loloolo. Eko ɔ, a yi mi puɛ mua mohu lɛɛ, se a gbɔjɔɔ we kaa nihi nɛ Salomo kale ɔ. Anɛ Kristofoli nɛ ɔmɛ ma nyɛ maa bu ga womi nɛ Salomo kɛ ha nihewi kɛ yihewi kaa ‘a kai a Bɔlɔ ɔ’ tue lo? Mɛni jamɛ a ga womi ɔ tsɔɔ?
3. Wa Bɔlɔ Ngua a nɛ wa ma kai ɔ biɔ nɛ waa pee mɛni?
3 Eko ɔ, wa ngɛ Yehowa sɔmɔe jehahi babauu ji nɛ ɔ mohu lɛɛ, se ke pee ɔ, e maa hi wawɛɛ kaa wa ma susu bɔnɛ wa Bɔlɔ ɔ kle ha a he. Wami ji nike ní nɛ he jua wa wawɛɛ. Bɔnɛ Mawu plɛ kɛ bɔ adesahi ha a ngɛ nyakpɛ wawɛɛ nitsɛ. Yehowa haa wɔ ní slɔɔtoslɔɔtohi konɛ wa ná he se. Ke wa susu níhi nɛ Yehowa bɔ ɔmɛ a he ɔ, wa bua jɔɔ suɔmi, nile, kɛ he wami nɛ e ngɛ ɔ he wawɛɛ nitsɛ. (La 143:5) Se wa Bɔlɔ ɔ nɛ wa ma kai ɔ hu biɔ nɛ wa susu níhi nɛ e hlaa ngɛ wa dɛ ɔ a he. Ke wa susuɔ ní nɛ ɔmɛ a he ɔ, lɔɔ maa wo wɔ he wami nɛ waa na lɛ si, konɛ waa kɛ kã nɛ sɔmɔ lɛ wa wami be tsuo.—Fiɛlɔ 12:13.
O MA NYƐ MAA YA NƆ MA SƆMƆ YEHOWA NGƐ O BWƆMI SI
4. Mɛni sane Kristofoli nɛ a ngɛ níhi a si kpamihi fuu ɔ ma nyɛ ma bi a he, nɛ mɛni heje?
4 Ke o ji nɔ ko nɛ e wa ngɛ jeha mi nɛ e ngɛ níhi a si kpamihi fuu ɔ, mo bi o he ke, ‘Amlɔ nɛ ɔ nɛ i ngɛ he wami bɔnɛ sa nɛ ɔ, mɛni ma nyɛ ma pee?’ Akɛnɛ o ji Kristofono nɛ e ngɛ níhi a si kpami heje ɔ, níhi ngɛ nɛ o ma nyɛ maa pee nɛ ni kpahi be nyɛe maa pee. O ma nyɛ maa tsɔɔ nihewi kɛ yihewi níhi nɛ o le ngɛ Yehowa he. O ma nyɛ ma de nihi níhi a si kpamihi nɛ o ná ngɛ Mawu sɔmɔmi mi, konɛ o kɛ wo mɛ he wami. Matsɛ David sɔle konɛ e ná he blɔhi kɛ pee jã. E ngma ke: ‘Mawu, kɛ je ye nihe mi tɔɔ nɛ o tsɔɔ mi ní. Lɔɔ he ɔ, amlɔ nɛ ɔ nɛ i bwɔ, nɛ ye yi mi hiɛ futaa kɛ mua a, Mawu, ko kua mi! O kɛ mi nɛ hi si kɛ yaa si ma sɛɛ nyakpɛ ní nguanguahi nɛ o tsu ɔ kɛ ha yinɔhi nɛ maa ba ngɛ se ɔ.’—La 71:17, 18.
5. Mɛni blɔ nɔ yi nikɔtɔmahi nɛ a ji Kristofoli ɔ ma nyɛ maa tsɔɔ ni kpahi níhi nɛ a kase ɔ ngɛ?
5 Mɛni blɔ nɔ o maa gu konɛ o ha nɛ nihi hu nɛ a ná nile nɛ o ná jehahi babauu ɔ eko? Anɛ o ma nyɛ maa fɔ nihewi kɛ zangmawi nine kɛ ba o we mi konɛ o wo mɛ he wami lo? Anɛ o ma nyɛ ma de mɛ konɛ a piɛɛ o he kɛ ya fiɛɛmi konɛ o ha nɛ a na kaa o bua jɔ Yehowa sɔmɔmi he lo? Elihu nɛ e hi si blema a de ke: “Nyɛ ha nɛ nimeli ɔmɛ nɛ a tu munyu, nɛ́ nihi nɛ a ye jehahi fuu nɛ tu nile munyu.” (Hiob 32:7, NW) Bɔfo Paulo wo yihi nɛ a ji Kristofoli nɛ a ngɛ níhi a si kpami ɔ he wami konɛ a pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa. E ngma ke: ‘Yi nikɔtɔma amɛ hu, a tsɔɔ nɔ́ kpakpa.’—Tito 2:3.
NƆ́ NƐ O MA NYƐ MAA PEE KƐ YE BUA NIHI
6. Mɛni heje nɛ Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi nɛ a ngɛ níhi a si kpami ɔ a he hia a?
6 Ke o ji Kristofono nɛ e ngɛ níhi a si kpami ɔ, nɔ́ ko ngɛ nɛ o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi. Mo susu ní komɛ nɛ amlɔ nɛ ɔ o nu sisi, se jeha 30 aloo 40 nɛ be ɔ, o nui sisi ɔ a he nɛ o hyɛ. O le bɔnɛ a kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi tsuɔ ní ngɛ si himi slɔɔtoslɔɔtohi a mi ha. Atsinyɛ jemi ko be he kaa o le bɔnɛ a tsɔɔ Baiblo ɔ mi anɔkuale ɔ sisi nɛ e sɛɛ nɔ tsui mi ha. Ke asafo mi nɔkɔtɔma ji mo ɔ, o le bɔnɛ a yeɔ bua nihi nɛ a tɔ̃ ɔ ha. (Gal. 6:1) Eko ɔ, o le bɔnɛ a hyɛɔ asafo mi nítsumihi, aloo nítsumi hehi nɛ hyɛɛ kpehi a nɔ, aloo Matsɛ Yemi Asahi a mami nɔ ha. Eko ɔ, o le bɔnɛ a woɔ dɔkitahi he wami nɛ a ngɔɔ hiɔ tsami blɔ nɔ tomi kpahi kɛ tsuɔ ní konɛ a ko ha Odasefono ko muɔ. Ke lingmi nɛ ɔ pɛ nɛ o kase anɔkuale ɔ po ɔ, o ngɛ je mi níhi a si kpamihi fuu. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke o tsɔse bimɛ hyɛ ɔ, o maa le níhi fuu. Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ ma nyɛ maa wo Yehowa webi he wami wawɛɛ nitsɛ. A ma nyɛ maa pee enɛ ɔ kɛ gu a nyɛmimɛ ɔmɛ ní nɛ a maa tsɔɔ, a hɛ mi nɛ a maa nyɛɛ ngɛ Mawu jami mi, kɛ he wami nɛ a maa wo mɛ ɔ nɔ.—Kane Hiob 12:12.
7. Mɛni Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ ma nyɛ maa tsɔɔ nihewi kɛ yihewi?
7 Mɛni blɔ kpahi a nɔ nyɛ ma nyɛ maa gu kɛ ye bua nihi? Eko ɔ, nyɛ ma nyɛ maa tsɔɔ nihewi kɛ yihewi bɔnɛ a kɛ nihi jeɔ Baiblo mi nikasemi sisi, kɛ bɔnɛ a peeɔ Baiblo mi nikasemi ha. Ke yo nɔkɔtɔma ji mo ngɛ asafo ɔ mi ɔ, anɛ o ma nyɛ maa tsɔɔ binyɛmɛ nɛ a wɛ ngɛ jeha mi ɔ, bɔnɛ a ma plɛ kɛ hyɛ a bimɛ a nɔ nɛ lɔɔ be a Mawu jami nya tsie lo? Ke mo hu o ji nyumu nɔkɔtɔma ngɛ asafo ɔ mi ɔ, anɛ o ma nyɛ maa tsɔɔ nihewi bɔnɛ a tuɔ munyu kɛ gɛjɛmi, konɛ a pee sane kpakpa fiɛɛli kpakpahi lo? Anɛ o ma nyɛ maa tsɔɔ mɛ bɔnɛ o plɛɔ kɛ woɔ nyɛmimɛ nɛ a bwɔ ɔ he wami ke o ya slaa mɛ ɔ lo? Ke o be nɔmlɔtso mi he wami hu po ɔ, he blɔhi fuu ngɛ nɛ o ma nyɛ maa da nɔ kɛ tsɔse nihewi kɛ yihewi. Mawu Munyu ɔ de ke: “Nihewi a hɛ mi nyami ji a he wami; nimowi a he fɛu ji a yi mi mua.”—Abɛ 20:29.
O MA NYƐ MA YA SƆMƆ NGƐ HE NƐ FIƐƐLI BABAUU A HE HIA NGƐ
8. Mɛni bɔfo Paulo tsu ngɛ e wami si?
8 Bɔfo Paulo kɛ e he wo Mawu sɔmɔmi mi vii kɛ ya si benɛ e wa ngɛ jeha mi. A wo lɛ tsu ngɛ Roma nɛ a je lɛ maa pee jeha 61 M.B. ɔ mi. Loko a maa wo lɛ tsu ɔ, e tsu ní wawɛɛ kaa ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ, nɛ e to e tsui si ngɛ kahi fuu a mi. Jinɛ e ko nyɛ mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa fiɛɛ ngɛ Roma ma a mi pɛ nɛ́ e ko yɛ he kpa ko hu. (2 Kor. 11:23-27) Jinɛ nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a hi Roma a bua ko jɔ he kaa Paulo ko hi a ngɔ. Se Paulo na kaa fiɛɛli fuu a he hia ngɛ ma se. Enɛ ɔ he ɔ, e to e yi mi kaa e ma tsa e ma se sane kpakpa fiɛɛmi nítsumi ɔ nɔ. E kɛ Timoteo kɛ Tito hia blɔ kɛ ho Efeso ya. Lɔɔ se ɔ, a ya Kreta. Eko ɔ, lɔɔ se hu ɔ, a ya Makedonia. (1 Tim. 1:3; Tito 1:5) E to e yi mi kaa e maa ya Spain mohu lɛɛ, se wa li kaa e nyɛ ya loo e nyɛ we nɛ e ya.—Rom. 15:24, 28.
9. Mɛni be Petro hia kɛ ho he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ ɔ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ nikasemi ɔ sisije ɔ.)
9 Eko ɔ, bɔfo Petro ye pe jeha 50 loko e hia kɛ ho he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ ya. Mɛni heje nɛ enɛ ɔ ma nyɛ maa pee anɔkuale ɔ? Ke e kɛ Yesu ji juami bi aloo eko ɔ, e wa bɔɔ pe Yesu ɔ, lɛɛ benɛ e kɛ bɔfo kpa amɛ kpe ngɛ Yerusalem ngɛ jeha 49 M.B. ɔ, jamɛ a be ɔ mi ɔ, e maa ye kaa jeha 50. (Níts. 15:7) Benɛ a gbe jamɛ a kpe ɔ nya a, Petro hia kɛ ho Babilon ya. E ngɛ heii kaa e ho lejɛ ɔ ya konɛ e ya fiɛɛ kɛ ha Yudabi fuu nɛ a ngɛ lejɛ ɔ. (Gal. 2:9) Lejɛ ɔ Petro ngɛ nɛ e kɛ ngma e kekleekle womi ɔ. E ngma jamɛ a womi ɔ ngɛ jeha 62 M.B. ɔ mi. (1 Pet. 5:13) E be gbɔjɔɔ kaa o maa hia kɛ ho he ko nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ ya, se Petro ngɔɛ jeha nɛ e ye ɔ kɛ je we e nya konɛ e ko sɔmɔ Yehowa kɛ pi si.
10, 11. Benɛ Robert kɛ e yo ɔ wa ngɛ jeha mi ɔ, mɛni a pee?
10 Mwɔnɛ ɔ, Kristofoli fuu nɛ a ye kɛ je jeha 50 kɛ ya a yɔse kaa a si himi tsake. Enɛ ɔ he ɔ, a na kaa a ma nyɛ ma tsu babauu ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi ngɛ blɔ kpahi a nɔ. A ti ni komɛ hia kɛ ho he nɛ fiɛɛli babauu a he hia ngɛ ya. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Robert ngma ke: “Benɛ i kɛ ye yo ɔ wa ye maa pee jeha 55 ɔ, wa yɔse kaa he blɔhi fuu ngɛ nɛ waa kɛ ma nyɛ ma sɔmɔ Yehowa. Binyumu kake pɛ nɛ wa fɔ. Lɛ hu e wa nɛ e ngɛ e dɛhe. Wa fɔli hu gbo, nɛ a si gbosi ní bɔɔ ko ha wɔ. I bu nya nɛ i na kaa ke wa jua wa we ɔ, wa ma ná sika bɔnɛ sa, nɛ waa kɛ eko maa wo wa he hiɔhi, nɛ wa maa ye eko kɛ ya si benɛ Robert nine maa su e pension sika nɔ. Wa nu kaa ngɛ Bolivia a, nihi fuu suɔ kaa a kɛ mɛ nɛ kase Baiblo ɔ, nɛ si himi ɔ hu ngɛ gbɔjɔɔ ngɛ lejɛ ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, wa mwɔ wa yi mi kpɔ kaa wa maa hia kɛ ho lejɛ ɔ ya. Si himi ngɛ lejɛ ɔ ye ha wɔ bɔɔ. E slo lejɛ ɔ si himi ɔ ngɛ North Amerika si himi nɛ wa le ɔ he. Se wa ná mɔde nɛ wa bɔ ɔ he se.”
11 Robert de hu ke: “Amlɔ nɛ ɔ, asafo ɔ mi nítsumihi pɛ nɛ wa tsuɔ. A baptisi nihi nɛ waa kɛ mɛ kase Baiblo a ti ni komɛ. Weku kake ko nɛ waa kɛ mɛ kaseɔ Baiblo ɔ ngɛ kɔpe ko nɛ e kɛ he nɛ wa ngɛ ɔ kɛ wawɛɛ. A be sika tsɔ. Se daa otsi ɔ, a gboɔ dengme kɛ hiaa blɔ kɛ baa asafo mi kpehi ngɛ ma a mi. Wa bua jɔ wawɛɛ kaa a ngɛ a hɛ mi yae, nɛ a binyumu nɔkɔtɔma a po ngɔ e he kɛ wo blɔ gbami nítsumi ɔ mi.”
O MA NYƐ MAA FIƐƐ KƐ HA NIHI NƐ A TUƆ GBI KPA
12, 13. Benɛ Brian ba nítsumi mi he jɔɔmi ɔ, mɛni e kɛ e yo ɔ a pee?
12 Asafohi kɛ kuuhi nɛ fiɛɛli nɛ a ngɛ mi ɔ tuɔ gbi kpa a hu ma nyɛ ma ná nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ a he se. Jehanɛ se hu ɔ, ke a fiɛɛ kɛ ha nihi nɛ a tuɔ gbi kpa a, a náa bua jɔmi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Brian nɛ e je Britain ɔ ngma ke: “Benɛ i kɛ ye yo ɔ wa ye jeha 65 ɔ, e piɛ wɔ pɛ ngɛ we mi. Wa bimɛ ɔmɛ ngɛ a dɛhe, nɛ wa pɔɛ nihi nɛ a ngɛ munyu ɔ he bua jɔmi ɔ nami konɛ waa kɛ mɛ nɛ kase Baiblo ɔ. Lɔɔ se ɔ, i kɛ China niheyo ko kpe nɛ e ngɛ níhi a mi hlae ngɛ yunivɛsiti nɛ ngɛ he nɛ wa ngɛ ɔ. I fɔ lɛ nine kaa e ba asafo mi kpehi nɛ wa maa pee ɔ, nɛ e ba. Lɔɔ se ɔ, i kɛ lɛ bɔni Baiblo ɔ kasemi. Ngɛ otsi bɔɔ ko se ɔ, e kɛ Chinano ko hu ba. Otsi enyɔ se ɔ, e kɛ nɔ etɛne ba, nɛ lɔɔ se ɔ, e kɛ nɔ eywiɛne hu ba.
13 “Benɛ Chinano enuɔne ba kaa i kɛ lɛ nɛ kase Baiblo ɔ, nɔ́ nɛ i de ji, ‘e ngɛ mi kaa i ye jeha 65 mohu lɛɛ, se e sɛ nɛ ma ba he jɔɔmi ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi.’ Enɛ ɔ he ɔ, i bi ye yo ɔ kaa e ma nyɛ maa kase China gbi lo. I wa pe ye yo ɔ jeha enyɔ. Bɔnɛ wa pee kɛ kase gbi ɔ ji, wa fiaa nɛ wa buɔ tue. Jeha nyɔngma munyu nɛ i ngɛ tue ɔ nɛ ɔ nɛ. Fiɛɛmi nɛ wa fiɛɛɔ kɛ haa nihi nɛ a tuɔ gbi kpa a ha nɛ e peeɔ wɔ kaa wa wɛ. Nɛ i ngɛ dee nɛ ɔ, waa kɛ Chinabi 112 kase Baiblo ɔ! A ti nihi fuu baa asafo mi kpehi. A kpɛti nɔ kake ngɛ sɔmɔe kaa blɔ gbalɔ.”
Eko ɔ, o bwɔ we tsɔ, lɔɔ he ɔ, o ma nyɛ ma bli o sɔmɔmi ɔ mi (Hyɛ kuku 12, 13)
MOO PEE BƆNƐ O MA NYƐ
14. Mɛni e sa kaa e hi Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ a juɛmi mi daa? Mɛni blɔ nɔ Paulo nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ ma nyɛ maa wo mɛ he wami ngɛ?
14 Pi Kristofoli tsuo nɛ a ye kɛ je jeha 50 kɛ yaa a nɛ a ma nyɛ ma sɔmɔ Yehowa ngɛ blɔ nɛ ɔmɛ a nɔ. A ti ni komɛ be nɔmlɔtso mi he wami kpakpa. Ni komɛ hu a fɔli bwɔ kotokoto nɛ a ngɛ mɛ hyɛe. A ti ni komɛ hu a bimɛ wɛ nɛ a maa hi mɛ nitsɛmɛ a dɛhe. Ke o ngɛ si himi nɛ ɔ eko mi ɔ, mo ná nɛ o le kaa Yehowa bua jɔ nɔ́ nɛ o nyɛɔ tsuɔ ngɛ e sɔmɔmi mi amlɔ nɛ ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, ko ha nɛ nɔ́ nɛ o be nyɛe maa pee ɔ nɛ hao mo, mohu ɔ, moo pee bɔnɛ o ma nyɛ. Mo susu bɔfo Paulo nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ o hyɛ. A wo lɛ tsu jehahi babauu, enɛ ɔ he ɔ, e nyɛ we nɛ e tsa e ma se sane kpakpa fiɛɛmi nítsumi ɔ nɔ. Se be tsuaa be nɛ nɔ ko ma ya slaa lɛ ngɛ tsu ɔ mi ɔ, e kɛ nɔ ɔ susuɔ Ngmami ɔ he, nɛ e woɔ nɔ ɔ hemi kɛ yemi mi he wami.—Níts. 28:16, 30, 31.
15. Mɛni heje nɛ wa buɔ Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ wawɛɛ ɔ?
15 Jehanɛ se hu ɔ, Yehowa bua jɔɔ nɔ́ nɛ nihi nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ nyɛɔ tsuɔ ngɛ e sɔmɔmi mi ɔ he. E ngɛ mi kaa Salomo tsɔɔ kaa ke nɔ ko bwɔ ɔ, e naa nɔ́ ngɛ si himi mi mohu lɛɛ, se Yehowa bua jɔɔ nɔ́ nɛ Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ nyɛɔ tsuɔ kɛ jeɔ e yi ɔ he. (Luka 21:2-4) Nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ hu bua jɔɔ nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ nihi nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ peeɔ kɛ a tsui si nɛ a toɔ ɔ he.
16. Eko ɔ, mɛni he blɔhi nɛ Ana nine sui nɔ, se mɛni e nyɛ pee kɛ ja Mawu?
16 Baiblo ɔ tsɔɔ kaa yomoyo Ana kɛ anɔkuale yemi ya nɔ nɛ e je Yehowa yi ngɛ e bwɔmi si. Benɛ a fɔ Yesu ɔ, jamɛ a be ɔ mi ɔ, Ana ji yalɔyo nɛ e ye jeha 84. E gbo mla, enɛ ɔ heje ɔ, e nyɛ we nɛ e pee Yesu se nyɛɛlɔ konɛ a kɛ mumi klɔuklɔu ɔ nɛ pɔ lɛ nu. Jã kɛ̃ nɛ e ná we he blɔ kaa e maa fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a. Se Ana pee bɔnɛ e ma nyɛ. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Ana “nane pui ngɛ sɔlemi we ɔ; nyɔ kɛ pia tsuo e ngɛ Mawu jae.” (Luka 2:36, 37) Daa mɔtu kɛ gbɔkuɛ ɔ, ke osɔfo ɔ ngɛ tsopa kɛ he via sãe ngɛ sɔlemi we ɔ, Ana piɛɛɔ nihi nɛ a buaa a he nya ngɛ sɔlemi we ɔ kpo ɔ nɔ ɔ he, nɛ a sɔleɔ ngɛ a tsui mi. Eko ɔ, a kɛ hɛngmɛfia 30 nɛ peeɔ enɛ ɔ. Benɛ a fɔ Yesu nɛ Ana na lɛ ɔ, “e tu bimwɔyo ɔ he munyu ngɔ tsɔɔ nihi tsuo nɛ ngɛ Mawu blɔ hyɛe nɛ e kpɔ̃ Yerusalem ma a.”—Luka 2:38.
17. Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ ye bua Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ aloo a be he wami ɔ konɛ a nyɛ nɛ a kɛ a he nɛ wo anɔkuale jami mi?
17 Mwɔnɛ ɔ, e sa nɛ wa hla blɔhi a nɔ nɛ wa maa gu kɛ ye bua Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi aloo a be he wami ɔ. A ti ni komɛ ngɛ nɛ a suɔ kaa a maa ya asafo mi kpehi, se a nyɛ we nɛ a pee jã. Mɛni blɔ nɔ asafo ɔ maa gu kɛ ye bua mɛ? Ngɛ he komɛ ɔ, asafohi toɔ blɔ nya nɛ a haa nɛ nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ buɔ níhi nɛ yaa nɔ ngɛ asafo mi kpehi a sisi ɔ tue ngɛ tɛlifoo nɔ. He komɛ lɛɛ asafo ɔ be nyɛe maa pee jã. Ke jã po ɔ, loloolo ɔ, Kristofoli nɛ a be nyɛe maa ya asafo mi kpehi ɔ ma nyɛ ma fĩ anɔkuale jami se. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a ma nyɛ maa sɔle kɛ ha asafo ɔ konɛ asafo ɔ nɛ ya nɔ.—Kane La 92:13, 14.
18, 19. (a) Mɛni blɔ nɔ Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ, ma nyɛ maa wo nihi he wami ngɛ? (b) Mɛnɔmɛ ma nyɛ maa bu ga womi nɛ ji “mo kai o Bɔlɔ ɔ” tue?
18 Eko ɔ, Kristofoli nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ li kaa a woɔ nihi he wami wawɛɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Ana yeɔ anɔkuale nɛ e yaa sɔlemi we ɔ be tsuaa be. E pee enɛ ɔ jehahi babauu. Eko ɔ, e li kaa jeha lafa komɛ a se ɔ, nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ e pee ɔ ma nyɛ maa wo nihi he wami. A ngma Ana he sane ɔ ngɛ Ngmami ɔ mi. Atsinyɛ jemi ko be he kaa o nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi hu a hɛ be suɔmi nɛ mo hu o ngɛ kɛ ha Mawu ɔ nɔ jee kɔkɔɔkɔ. Mawu Munyu ɔ de ke: “Yi mi mua ngɛ kaa jlasi nɛ woɔ nɔ hɛ mi nyami; nihi nɛ peeɔ nɔ́ nɛ da lɛ a naa lɔɔ.”—Abɛ 16:31.
19 Ní komɛ ngɛ nɛ wɔ tsuo wa be nyɛe ma tsu ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi. Se nyɛ ha nɛ wɔ nihi nɛ wa ngɛ nɔmlɔtso mi he wami ɔ nɛ bu munyu nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ nɛ Mawu ha nɛ Salomo ngma a tue: ‘Mo kai o Bɔlɔ ɔ be mi nɛ ligbi yayami ɔmɛ ná we nɛ a ba a.’—Fiɛlɔ 12:1.