Moo Pee Tue Bumi Kɛ Ha Yehowa To Hyɛli Ɔmɛ
“Nyɛɛ bu nyɛ hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ tue, nɛ nyɛɛ ba nyɛ he si ha mɛ. Mɛ lɛ a hyɛɔ nyɛ nɔ daa, nɛ a maa bu akɔtaa ha Mawu.”—HEB. 13:17.
1, 2. Mɛni heje Yehowa ngɔ e he kɛ to to hyɛlɔ he ɔ?
YEHOWA ngɔ e he kɛ to to hyɛlɔ he. (Eze. 34:11-14) Enɛ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa leɔ bɔnɛ Yehowa ngɛ ha. To hyɛlɔ nɛ ngɛ suɔmi ɔ le kaa e sa kaa e hyɛ e to ɔmɛ a nɔ saminya. E kpakaa e to ɔmɛ kɛ yaa he nɛ nyu kɛ nga mumu ngɛ (La 23:1, 2); e buɔ a he nyɔ kɛ pia (Luka 2:8); e poɔ a he piɛ kɛ jeɔ lohwe awi yeli a he (1 Sam. 17:34, 35); e woɔ to tsɔwi ɔmɛ ngɛ e kɔni bɔkɔ mi (Yes. 40:11); e hlaa tohi nɛ laa a, nɛ e hyɛɔ ní nɛmɛ nɛ pla a.—Eze. 34:16.
2 Mawu webi nɛ a hi si blema a a ti nihi fuu ji to hyɛli kɛ ngmɔ huli. Enɛ ɔ he ɔ, a le nɔ́ heje nɛ Yehowa ngɔ e he kɛ to to hyɛlɔ he ɔ. A le kaa loko tohi maa wa nɛ a ma plɔke ɔ, e he hia nɛ a hyɛ a nɔ saminya. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ adesahi hu hia blɔ tsɔɔmi kɛ je Yehowa ngɔ. (Mar. 6:34) Ke nihi ná we blɔ tsɔɔmi kɛ ji Mawu ngɔ ɔ, a naa nɔ́. A li slɔɔto nɛ ngɛ kpakpa kɛ yayami a kpɛti. A ngɛ “kaa tohi nɛ a be hyɛlɔ.” (1 Ma. 22:17) Se Yehowa jeɔ suɔmi mi nɛ e haa e webi níhi nɛ hia mɛ.
3. Mɛni he wa ma susu ngɛ munyu nɛ ɔ mi?
3 Wɔ hu wa le nɔ́ heje nɛ Yehowa ngɛ kaa to hyɛlɔ ɔ. Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, Yehowa haa e webi a hiami níhi. Nyɛ ha nɛ wa susu blɔ nɔ nɛ e guu kɛ kudɔɔ e to ɔmɛ nɛ e hyɛɔ a nɔ ha a he nɛ waa hyɛ. Jehanɛ se hu ɔ, wa ma susu bɔnɛ e sa kaa to ɔmɛ nɛ a pee a ní ha konɛ a ná blɔ tsɔɔmi nɛ Yehowa kɛ haa mɛ, kɛ a nɔ nɛ e hyɛɔ he se ɔ he.
TO HYƐLƆ KPAKPA A NGƆƆ NÍTSUMI KƐ WOƆ NIHI A DƐ
4. Mɛni Yesu pee kɛ ha Yehowa to ɔ mɛ?
4 Yehowa hla Yesu kaa Kristofoli asafo ɔ Yi. (Efe. 1:22, 23) Akɛnɛ Yesu ji “to hyɛlɔ kpakpa a” heje ɔ, e peeɔ e ní kaa e Tsɛ ɔ. Yesu ‘gbo ngɛ to ɔmɛ a he’ po. (Yoh. 10:11, 15) Hyɛ bɔnɛ Kristo kpɔmi afɔle sami ɔ ha nɛ adesahi ná jɔɔmi ha! (Mat. 20:28) Yehowa yi mi tomi ji kaa nɔ tsuaa nɔ nɛ ma ná hemi kɛ yemi ngɛ Yesu mi ɔ “e hɛ mi ko kpata, se mohu e ná neneene wami.”—Yoh. 3:16.
5, 6. (a) Mɛnɔmɛ Yesu hla konɛ a hyɛ e to ɔmɛ a nɔ, nɛ kɛ e sa kaa to ɔmɛ nɛ a pee a ní ha kɛɛ konɛ a ná he se? (b) Mɛni ji yi mi tomi titli heje nɛ e sa kaa wa je bumi kpo kɛ ha asafo mi nikɔtɔma amɛ ɔ?
5 Mɛni to ɔmɛ peeɔ kɛ tsɔɔ kaa Yesu Kristo ji To Hyɛlɔ Kpakpa? Yesu de ke: “Ye to ɔmɛ buɔ mi tue; i le mɛ, nɛ a nyɛɛɔ ye se.” (Yoh. 10:27) To ɔmɛ buɔ To Hyɛlɔ Kpakpa a tue nɛ a kɛ e blɔ tsɔɔmi tsuɔ ní be tsuaa be. To ɔmɛ buɔ to hyɛli nɛ a ngɛ Yesu sisi ɔ hu tue. Yesu tsɔɔ kaa e sa nɛ e bɔfo ɔmɛ kɛ e kaseli ɔmɛ nɛ a hyɛ e se nyɛɛli ɔmɛ a nɔ. E sa kaa a “tsɔɔ” to bi ɔmɛ ní nɛ a ‘lɛ’ mɛ. (Mat. 28:20; kane Yohane 21:15-17.) Benɛ Kristo kaseli ɔmɛ ya nɔ a fiɛɛ sane kpakpa a, nihi fuu ba piɛɛ a he. Enɛ ɔ he ɔ, Yesu hla to hyɛli nɛ a nane pi si konɛ a hyɛ to ɔmɛ a nɔ.—Efe. 4:11, 12.
6 Pee se ɔ, Paulo ngma ya ha asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ Efeso asafo ɔ mi ɔ ke: ‘Asafo ɔ tsuo nɛ mumi klɔuklɔu ɔ tu ngɔ wo nyɛ dɛ mi ɔ, nyɛɛ hyɛ nɔ saminya.’ (Níts. 20:28) Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, a kɛ mumi klɔuklɔu ɔ nɛ hlaa asafo mi nikɔtɔmahi. Mɛni heje nɛ wa ma nyɛ ma de jã a. Ejakaa a daa níhi nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ kaa nɔ ko nɛ e su he loko e sɔmɔ kaa asafo mi nɔkɔtɔma a nɔ kɛ hlaa mɛ, nɛ Mawu mumi ɔ lɛ ha nɛ nihi ngma Baiblo ɔ nɛ. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa buɔ asafo mi nikɔtɔma amɛ tue ɔ, lɔɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ bumi kpo jee kɛ ngɛ Yehowa kɛ Yesu, nɛ a ji To Hyɛli kpanaa enyɔ ɔmɛ tsuo tsɔɔe. (Luka 10:16) Enɛ ɔ ji yi mi tomi titli heje nɛ a jeɔ bumi kpo kɛ tsɔɔ asafo mi nikɔtɔma amɛ ɔ nɛ. Se yi mi tomi kpa komɛ hu ngɛ nɛ lɔɔ heje ɔ, e sa kaa waa kɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ a blɔ tsɔɔmihi nɛ tsu ní.
7. Mɛni blɔ nɔ asafo mi nikɔtɔma amɛ yeɔ bua mo konɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti ɔ nɛ ko puɛ?
7 Asafo mi nikɔtɔma amɛ daa Baiblo ɔ nɔ kɛ woɔ a nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi he wami nɛ a kudɔɔ mɛ. A tsɔɔ we nyɛmimɛ ɔmɛ bɔnɛ e sa kaa a pee a ní ha. (2 Kor. 1:24) Mohu ɔ, asafo mi nikɔtɔma amɛ yeɔ bua nyɛmimɛ ɔmɛ konɛ mɛ nitsɛmɛ a da Baiblo sisi tomi mlaahi a nɔ kɛ mwɔ a yi mi kpɔ. Enɛ ɔ nɛ a peeɔ ɔ yeɔ bua nɛ kake peemi kɛ tue mi jɔmi hii asafo ɔ mi. (1 Kor. 14:33, 40) Asafo mi nikɔtɔma amɛ ‘hyɛɛ wa nɔ’ kɛ sisi numi kaa a yeɔ bua nɔ tsuaa nɔ nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ konɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi e kɛ Yehowa a kpɛti. Enɛ ɔ he ɔ, ke a na kaa nyɛmi ko yaa “tɔ̃” tɔmi ko, aloo e “tɔ̃” momo ɔ, a kɛ yemi kɛ buami haa lɛ mla. (Gal. 6:1, 2; Yuda 22) E sa nɛ waa ‘bu wa hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ tue’ ngɛ yi mi tomi kpakpahi fuu a heje.—Kane Hebribi 13:17.
8. Mɛni blɔ nɔ asafo mi nikɔtɔma amɛ guɔ kɛ buɔ Mawu to kuu ɔ he?
8 Bɔfo Paulo nɛ lɛ nitsɛ hu e ji to hyɛlɔ nɛ e susuɔ nyɛmimɛ ɔmɛ a he ɔ ngma ya ha nyɛmimɛ nɛ a hi Kolose ɔ ke: “Nyɛɛ hyɛ nɛ hi nɛ nɔ ko kó ngɔ je mi nile, loo yaka sisimi kɛ ye nyɛ nyɔguɛ. Blema tsɔɔmihi, kɛ mumihi nɛ yeɔ je ɔ nɔ ɔ, a ngɔ ní nɛ ɔmɛ je, se pi Kristo ngɔ.” (Kol. 2:8) Kɔkɔ bɔmi nɛ ɔ ha nɛ wa na yi mi tomi kpakpa ko hu heje nɛ e he hia kaa waa bu Ngmami ɔ mi ga womi nɛ asafo nikɔtɔma amɛ kɛ haa wɔ ɔ tue ɔ. A buɔ to kuu ɔ he ngɛ nihi nɛ a ma nyɛ ma puɛ a hemi kɛ yemi ɔ a he. Bɔfo Petro bɔ Kristofoli kɔkɔ kaa “lakpa gbali” kɛ “lakpa tsɔɔli” maa bɔ mɔde kaa a maa ‘sisi nihi nɛ a gbɔjɔ’ ɔ konɛ a pee yayami. (2 Pet. 2:1, 14) Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, ke e he hia kaa asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a bɔ nyɛmimɛ kɔkɔ ngɛ lakpa gbali kɛ lakpa tsɔɔli a he ɔ, e sa nɛ a pee jã. Akɛnɛ a ji Kristofoli nɛ a nane pi si ngɛ Mawu jami mi heje ɔ, a ngɛ níhi a si kpami babauu. Jehanɛ se hu ɔ, a tsɔɔ kaa a nu Ngmami ɔ sisi nɛ a le ní tsɔɔmi saminya loko a hla mɛ kaa asafo mi nikɔtɔmahi ɔ nɛ. (1 Tim. 3:2; Tito 1:9) Akɛnɛ a nane pi si ngɛ Mawu jami mi, nɛ a ngɛ tsui si tomi, nɛ a ngɛ Baiblo mi nile heje ɔ, a nyɛɔ nɛ a kɛ blɔ tsɔɔmi kpakpa haa to kuu ɔ.
Kaa bɔnɛ to hyɛlɔ poɔ e tohi a he piɛ ɔ, jã kɛ̃ nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ hu poɔ Mawu to ɔmɛ a he piɛ (Hyɛ kuku 8)
TO HYƐLƆ KPAKPA A LƐƆ E TO ƆMƐ NƐ E POƆ A HE PIƐ
9. Mwɔnɛ ɔ, mɛni blɔ nɔ Yesu guu kɛ tsɔɔ Kristofoli asafo ɔ ní nɛ e kudɔɔ asafo ɔ?
9 Yehowa guɔ asafo ɔ nɔ kɛ tsɔɔ wa nyɛmimɛ tsuo ngɛ je kɛ wɛ ɔ ní nɛ e kudɔɔ mɛ. Wa náa Ngmami ɔ mi ga womihi babauu ngɛ wa womi ɔmɛ a mi. Jehanɛ se hu ɔ, be komɛ ngɛ nɛ asafo ɔ ngɔɔ blɔ tsɔɔmi kɛ haa asafo mi nikɔtɔma amɛ tɛ̃ɛ. Asafo ɔ peeɔ enɛ ɔ kɛ guɔ sɛ womihi nɛ e ngmaa ya haa asafo mi nikɔtɔma amɛ aloo blɔ tsɔɔmihi nɛ a kɛ haa kpokpa nɔ hyɛli nɛ a kɛ ya haa mɛ ɔ nɔ. Enɛ ɔmɛ ji blɔhi a nɔ nɛ to ɔmɛ guɔ kɛ náa blɔ tsɔɔmihi nɛ a mi tɛ.
10. Mɛni ji to hyɛlɔ nɛ susuɔ e tohi a he ɔ e blɔ nya nítsumi ke to ɔ eko laa ngɛ to kuu ɔ kpɛti?
10 E ji to hyɛli nɛ a susuɔ nyɛmimɛ ɔmɛ a he ɔ a blɔ nya nítsumi kaa a maa lɛ to ɔmɛ nɛ a po a he piɛ. Nihi nɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi gbɔjɔ, aloo nihi nɛ a tɔ̃ tɔmihi nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ titli ji nihi nɛ asafo mi nikɔtɔmahi susuɔ a he. (Kane Yakobo 5:14, 15.) Eko ɔ, nimli nɛ ɔmɛ a ti ni komɛ kɛ to kuu ɔ bɔɛ hu nɛ a kpa Yehowa sɔmɔmi. Ke e ba jã a, mɛni to hyɛlɔ nɛ e susuɔ e tohi a he ɔ maa pee kɛ ye bua mɛ? E maa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ e ma hla nimli nɛ ɔmɛ a se blɔ nɛ e maa wo mɛ he wami konɛ a kpale kɛ ba to tsu ɔ nɛ ji asafo ɔ mi. Yesu de ke: “Nyɛ Tsɛ nɛ ngɛ hiɔwe ɔ sume kaa bimɛ tsɔwi nɛ ɔmɛ a kpɛti nɔ kake nɛ laa.”—Mat. 18:12-14.
KƐ E SA KAA WAA BU NIKƆTƆMA AMƐ A FÃ TƆMIHI HA KƐƐ?
11. Mɛni heje nɛ eko ɔ, e he maa wa ha ni komɛ kaa a maa bu asafo mi nikɔtɔma amɛ tue ɔ?
11 Yehowa kɛ Yesu tsuo ji To Hyɛli nɛ a ye mluku. Se to hyɛli nɛ a ngɛ a sisi nɛ a ha nɛ a ngɛ asafo ɔmɛ a nɔ hyɛe ha mɛ ɔ lɛɛ a yi mluku. Eko ɔ, enɛ ɔ ma ha nɛ e he maa wa ha ni komɛ kaa a maa bu asafo mi nikɔtɔma amɛ tue. Eko ɔ, jamɛatsɛmɛ ɔmɛ ma susu kaa: ‘Tse asafo mi nikɔtɔma amɛ ji adesahi nɛ a yi mluku kaa wɔ nɔuu. Mɛni heje nɛ e sa nɛ waa bu mɛ tue mɔ?’ E ji anɔkuale kaa asafo mi nikɔtɔma amɛ yi mluku mohu lɛɛ, se e sɛ nɛ waa kɛ wa juɛmi nɛ ma mluku nɛ a yi ɔ kɛ a gbɔjɔmihi a nɔ.
12, 13. (a) Mɛni tɔmi komɛ lɛ Yehowa sɔmɔli nɛ a nyɛɛ e webi a hɛ mi blema a tɔ̃? (b) Mɛni heje nɛ a ngma jamɛatsɛmɛ ɔmɛ a tɔmi ɔmɛ kɛ wo Baiblo ɔ mi ɔ?
12 Ngmami ɔ tu nihi nɛ Yehowa ha nɛ a nyɛɛ e webi a hɛ mi blema a a gbɔjɔmihi a he munyu. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a pɔ David nu kaa Israel ma a nɔ matsɛ. Se e puɛ gba nɛ e gbe nɔmlɔ. (2 Sam. 12:7-9) Mo susu bɔfo Petro hu he nɛ o hyɛ. E ngɛ mi kaa a kɛ blɔ nya nítsumi ngua wo e dɛ ngɛ Kristofoli asafo ɔ mi ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi mohu lɛɛ, se e tɔ̃ tɔmihi nɛ hɛdɔ ngɛ a he. (Mat. 16:18, 19; Yoh. 13:38; 18:27; Gal. 2:11-14) Kɛ je Adam kɛ Hawa a be ɔ mi hluu kɛ ba si mwɔnɛ ɔ, Yesu pɛ ji nɔ nɛ hi si hyɛ nɛ e ye mluku.
13 Mɛni heje Yehowa ha nɛ nihi nɛ a ngma Baiblo ɔ ngma e sɔmɔli nɛ e kɛ blɔ nya nítsumihi wo a dɛ ɔ a gbɔjɔmihi a he munyu ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ? E pee jã ngɛ yi mi tomihi fuu a heje. Kake ji kaa e suɔ nɛ waa le kaa e ma nyɛ ma ha nɛ adesahi nɛ a yi mluku nɛ a nyɛɛ e webi a hɛ mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e peeɔ jã daa. Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ wa de ke asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ yi mluku, lɔɔ he ɔ, waa maa tu munyu kɛ si mɛ loo wa be mɛ bue. Yehowa suɔ nɛ wa je bumi kpo kɛ ha mɛ nɛ waa bu mɛ tue.—Kane 2 Mose 16:2, 8.
14, 15. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ blɔ nɔ nɛ Yehowa gu nɛ e kɛ e webi nɛ a hi si blema a tu munyu ɔ mi?
14 Mwɔnɛ ɔ, e he hia kaa wa maa pee tue bumi kɛ ha nihi nɛ a ngɛ wa hɛ mi nyɛɛe ɔ. Benɛ Yehowa webi nɛ a hi si blema a a yi fi ɔ, mo susu blɔ nɔ nɛ Yehowa gu nɛ e kɛ blɔ tsɔɔmi ha mɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Benɛ Israelbi ɔmɛ je Egipt ɔ, Mawu gu Mose kɛ Aaron nɔ kɛ tsɔɔ mɛ nɔ́ nɛ e sa kaa a pee. Israelbi ɔmɛ bu blɔ tsɔɔmi nɛ a kɛ ha mɛ ɔ tue loko a ná yi baami ngɛ haomi nyɔngma nɛ ba Egiptbi ɔmɛ a nɔ ɔ mi. A de mɛ kaa a gbe to nɛ a ngɔ e muɔ eko kɛ kpa a sinya tso ɔmɛ a he. Anɛ Mawu ha mɛ blɔ tsɔɔmi nɛ ɔ tɛ̃ɛ lo? Ohoo, e kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ ɔ ha Mose, nɛ Mose hu kɛ ha ma nimeli ɔmɛ konɛ mɛ hu a de ma mi bimɛ ɔmɛ. (2 Mose 12:1-7, 21-23, 29) Yehowa gu Mose kɛ ma nimeli ɔmɛ a nɔ kɛ tsɔɔ e webi ɔmɛ nɔ́ nɛ e sa kaa a pee. Mwɔnɛ ɔ, jã nɔuu nɛ Yehowa guɔ asafo mi nikɔtɔmahi a nɔ kɛ tsɔɔ asafo ɔ ní.
15 Eko ɔ, o ma kai kaa ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ, behi fuu ɔ, Yehowa guu adesahi loo bɔfohi a nɔ nɛ e kɛ blɔ tsɔɔmi haa e webi. Blɔ tsɔɔmi nɛ ɔmɛ he Yehowa webi a yi wami. Tsɔli nɛ ɔmɛ tuɔ munyu ngɛ Yehowa biɛ mi, nɛ a tsɔɔ e webi níhi nɛ e he hia kaa a pee konɛ a he a yi wami. Anɛ e sɛ nɛ waa hyɛ blɔ kaa Yehowa maa pee nɔ́ ko kaa jã ngɛ Harmagedon lo? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sa nɛ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a da Yehowa aloo Yehowa asafo ɔ nane mi mwɔnɛ ɔ, nɛ a hyɛ nɛ hi nɛ a kɛ he blɔ nɛ ɔ nɛ ko tsu ní ngɛ blɔ nɛ dɛ nɔ.
“TO KUU KAKE, KƐ HYƐLƆ KAKE”
16. Mɛni “gbi” tue e sa kaa waa bu?
16 Yehowa webi ngɛ kaa “to kuu kake” nɛ ngɛ “hyɛlɔ kake” nɛ ji Yesu Kristo ɔ sisi. (Yoh. 10:16) Yesu tsɔɔ kaa e kɛ e kaseli ɔmɛ maa hi si “daa kɛ yaa su je mi nyagbe.” (Mat. 28:20) Akɛnɛ Yesu ngɛ Matsɛ yee ngɛ hiɔwe heje ɔ, e ngɛ níhi tsuo nɛ maa ba loko a ma kpata Satan je ɔ hɛ mi kudɔe. Ja wa bu ‘gbi nɛ ngɛ pɛe ngɛ wa se’ ɔ tue loko kake peemi maa hi wa kpɛti nɛ wa maa hi si slɔkee ngɛ Mawu asafo ɔ mi. “Gbi” nɛ ɔ eko ji níhi nɛ Yehowa tsɔɔ wɔ ngɛ Baiblo ɔ mi, kɛ níhi nɛ e kɛ Yesu a deɔ wɔ kɛ guɔ to hyɛli nɛ a hla a nɔ ɔ.—Kane Yesaya 30:21; Kpojemi 3:22.
Asafo mi nikɔtɔmahi poɔ fɔlɔ kake wekuhi a he piɛ ngɛ huɛ yaya bɔmi he (Hyɛ kuku 17, 18)
17, 18. (a) Mɛni Satan ngɛ hlae nɛ e pee wɔ, nɛ mɛni nɔ mi mami wa ngɛ? (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ munyu nɛ wa maa kase nɛ nyɛɛ se ɔ mi?
17 Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Satan “ngɛ nyɛɛe kɛ ngɛ yae kɛ ngɛ bae kaa jata nɛ ngɛ huae, nɛ ngɛ nɔ ko hlae nɛ e tsɔtslɔɔ e mi.” (1 Pet. 5:8) Satan ngɛ wɔ dae konɛ ke e ná he blɔ pɛ nɛ e nu wɔ kaa bɔnɛ lohwe awi yelɔ daa tohi, nɛ e nuɔ to nɛ je e he kɛ je to kuu ɔ he ɔ. Enɛ ɔ ji yi mi tomi titli heje nɛ e sa kaa wa ha nɛ huɛ bɔmi gbagbanii nɛ hi waa kɛ Mawu to ɔmɛ kɛ Yehowa nɛ ji, ‘wa hyɛlɔ kɛ wa he bulɔ’ ɔ wa kpɛti ɔ nɛ. (1 Pet. 2:25) Kpojemi 7:17 ɔ tu nihi nɛ a maa po amanehlu ngua a a he munyu ke: ‘Yesu nɛ ngɛ matsɛ sɛ ɔ kpɛti ɔ maa lɛ mɛ; nɛ e ma tsɔ̃ mɛ kɛ maa ya nyu vuhi nɛ haa nɔ wami a he. Nɛ Mawu ma tsu a hɛ mi vo nyu tsuo.’ Anɛ pi bua jɔmi munyu ji nɛ ɔ lo?
18 Wa susu blɔ nya nítsumi nɛ he hia nɛ asafo mi nikɔtɔmahi tsuɔ kaa to hyɛli ngɛ Yehowa kɛ Kristo a sisi ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ wa bi wa he ke, Mɛni blɔ nɔ asafo mi nikɔtɔma nɛ ɔmɛ maa gu kɛ hyɛ Yesu to ɔmɛ a nɔ saminya ngɛ? Wa ma susu sane bimi nɛ ɔ he ngɛ munyu nɛ wa maa kase kɛ nyɛɛ se ɔ mi.