NÍ KASEMI 13
LA 4 ‘Yehowa Ji Ye Nɔ Hyɛlɔ’
Yehowa Nine Be Kpiti
“Anɛ Yehowa nine ngɛ kpiti lo?”—4 MOSE 11:23.
OTI NƐ NGƐ NÍ KASEMI Ɔ MI
Ní kasemi nɛ ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa ná hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ mi wa ngɛ Yehowa mi kaa e ma ha wɔ wa hiami níhi be fɛɛ be.
1. Benɛ Mose nyɛɛ Israelbi ɔmɛ a hɛ mi kɛ je Egipt ɔ, mɛni e pee kɛ tsɔɔ kaa e ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ?
A TU nihi fuu nɛ a ná hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi ɔ a he munyu ngɛ Hebri ngmami ɔ mi. Nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti nɔ kake ji Mose. (Heb. 3:2-5; 11:23-25) Mose je hemi kɛ yemi kpo wawɛɛ benɛ e nyɛɛ Israelbi ɔmɛ a hɛ mi kɛ je Egipt ɔ. E ha we nɛ Farao kɛ e tabuli ɔmɛ a ní peepee nɛ wo e he gbeye. E ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ nɛ e nyɛɛ Israelbi ɔmɛ a hɛ mi kɛ po Wo Tsu ɔ, nɛ pee se hu ɔ, e nyɛɛ a hɛ mi kɛ gu nga kplanaa a nɔ. (Heb. 11:27-29) E ba su he ko ɔ, Israelbi ɔmɛ a kpɛti nihi fuu a kɔni mi jɔ̃, nɛ a he we yi hu kaa Yehowa maa hyɛ a nɔ, se Mose lɛɛ e ya nɔ nɛ e ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ. Jã nɛ Mose pee ɔ ha we nɛ e nine nɛ nyɛ si, ejakaa Yehowa gu nyakpɛ blɔ nɔ kɛ ha e we bi ɔmɛ niye ní kɛ nyu ngɛ nga a nɔ.a—2 Mose 15:22-25; La 78:23-25.
2. Mɛni he je nɛ Mawu bi Mose ke: “Anɛ Yehowa nine ngɛ kpiti lo” ɔ? (4 Mose 11:21-23)
2 E ngɛ mi kaa Mose ngɛ hemi kɛ yemi nɛ mi wa mohu lɛɛ, se benɛ Yehowa gu nyakpɛ blɔ nɔ kɛ kpɔ̃ Israelbi ɔmɛ maa pee jeha kake se ɔ, Mose yi mi pee lɛ enyɔɔnyɔ ke ji Yehowa ma nyɛ ma ha e we bi ɔmɛ de lo kaa bɔ nɛ e wo si ɔ. Akɛnɛ Israelbi ɔmɛ a he hiɛ wawɛɛ, nɛ́ niye ní hu be nga a nɔ he je ɔ, Mose susu kaa eko ɔ, Yehowa be nyɛe ma ha e we bi ɔmɛ tsuo muɔ lo nɛ maa su mɛ. Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa bi Mose ke: “Anɛ Yehowa nine ngɛ kpiti lo?” (Kane 4 Mose 11:21-23.) Ngɛ ngmami nɛ ɔ mi ɔ, munyu nɛ ji, “Yehowa nine” ɔ daa si kɛ ha Mawu mumi klɔuklɔu ɔ, loo e he wami nɛ e kɛ tsuɔ ní ɔ. Ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, Yehowa ngɛ Mose bie ke, ‘Anɛ o susu kaa i be nyɛe ma pee nɔ́ nɛ i de ɔ lo?’
3. Mɛni he je nɛ e sa nɛ wa susu Mose kɛ Israelbi ɔmɛ a sane he ɔ?
3 Anɛ o nu he hyɛ kaa Yehowa be nyɛe ma ha o kɛ o weku ɔ nyɛ he lo nya hiami níhi lo? Ke jã nɛ e ji ngɛ o blɔ fa mi po ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu Mose kɛ Israelbi ɔmɛ nɛ a susu kaa Mawu be nyɛe ma ha mɛ a hiami níhi ɔ a he nɛ waa hyɛ. Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ wa ma susu he ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa kaa Yehowa ma ha wɔ wa hiami níhi be fɛɛ be.
MOO KASE NÍ KƐ JE MOSE KƐ ISRAELBI ƆMƐ A NGƆ
4. Mɛni he je nɛ Israelbi ɔmɛ a kpɛti nihi fuu susu kaa Yehowa be nyɛe ma ha mɛ a hiami níhi ɔ?
4 Mɛni he je nɛ Israelbi ɔmɛ a kpɛti nihi fuu susu kaa Yehowa be nyɛe maa hyɛ a nɔ ɔ? Benɛ Israelbi ɔmɛ je Egipt nɛ a nyɛɛ nga a nɔ kɛ yaa Si Womi Zugba a nɔ ɔ, nihi nɛ tsa pi Israelbi ji mɛ ɔ piɛɛ a he. (2 Mose 12:38; 5 Mose 8:15) Nimli nɛ ɔmɛ tsɔɔ kaa mana nɛ a yeɔ be fɛɛ be ɔ gbe a nya, nɛ Israelbi ɔmɛ ekomɛ hu piɛɛ a he kɛ tu munyu kɛ si Mose. (4 Mose 11:4-6) Ni ɔmɛ de ke a suɔ nɛ a ha mɛ niye ní nɛ a ye ngɛ Egipt ɔ eko. Akɛnɛ ni ɔmɛ ngɛ Mose nɔ nyɛe wawɛɛ he je ɔ, Mose susu kaa lɛ ji nɔ nɛ e sa kaa e ha nimli nɛ ɔmɛ tsuo a hiami níhi. Se kɛ̃ ɔ, Mose li blɔ nɔ nɛ e maa gu kɛ ha mɛ muɔ lo ɔ.—4 Mose 11:13, 14.
5-6. Mɛni wa kaseɔ ngɛ bɔ nɛ nihi nɛ a pi Israelbi ɔ a ní peepee ná Israelbi ɔmɛ a nɔ he wami ha a mi?
5 Akɛnɛ nihi nɛ a piɛɛ Israelbi ɔmɛ a he kɛ je Egipt ɔ je we hɛsa kpo ngɛ níhi nɛ Yehowa pee kɛ ha mɛ ɔ he he je ɔ, Israelbi ɔmɛ hu pee jã. Nɔ́ ko kaa jã ma nyɛ maa ba wɔ hu wa nɔ. Mwɔnɛ ɔ, nihi fuu nɛ a bɔle wɔ ɔ je we hɛsa kpo. Ke e wa hyɛ we nɛ hi ɔ, su nɛ ɔ ma nyɛ ma ná wa nɔ he wami, nɛ wa bua be níhi nɛ Yehowa peeɔ kɛ haa wɔ ɔ a he jɔe. Ke wa susuɔ níhi nɛ wa ná kɛ be ɔ he, loo wa hɛ kɔ̃ɔ ni kpahi a nɔ ɔ, su nɛ ɔ ma nyɛ ma ná wa nɔ he wami. Se ke wa bua jɔ níhi nɛ wa ngɛ ɔ he ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa tsui maa nɔ wa mi fuaa.
6 Jinɛ e sa nɛ Israelbi ɔmɛ ko kai si nɛ Mawu wo mɛ ɔ. Mawu wo si kaa e be kɛe nɛ a nine maa su a hiami níhi fuu a nɔ. Si womi nɛ ɔ maa ba mi ngɛ Si Womi Zugba a nɔ, se pi benɛ a ngɛ nyɛɛe ngɛ nga a nɔ ɔ. Jã kɛ̃ nɛ e ji ngɛ wa blɔ fa mi. E sɛ nɛ waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma níhi nɛ eko ɔ, wa nine be nyɛe maa su nɔ ngɛ Satan je nɛ ɔ mi ɔ a nɔ, mohu ɔ, e sa nɛ wa susu níhi nɛ Yehowa wo si kaa e ma ha wɔ ngɛ je ehe ɔ mi ɔ he. Jehanɛ hu ɔ, wa ma nyɛ ma pue wa yi mi tɛ ngɛ ngmamihi nɛ maa ye bua wɔ konɛ wa ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Yehowa mi ɔ he.
7. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa ye bua wɔ be fɛɛ be ɔ?
7 Eko ɔ, o ma bi ke, mɛni he je nɛ Mawu bi Mose ke, “Anɛ Yehowa nine ngɛ kpiti lo” ɔ? Eko ɔ, Yehowa suɔ nɛ Mose nɛ e na kaa, huzu be e he wami ɔ he, nɛ e kɛ e he wami ɔ ma nyɛ ma tsu ni ngɛ he fɛɛ he. E ngɛ mi kaa Israelbi ɔmɛ ngɛ nga kplanaa a nɔ mohu lɛɛ, se Yehowa ma nyɛ ma ha mɛ muɔ lo babauu nɛ maa su mɛ. Mawu je e he wami ɔ kpo kɛ gu e “nine si wami, kɛ he wami kpetekpleenyɛ” ɔ nɔ. (La 136:11, 12) Enɛ ɔ he ɔ, ke waa kɛ kahi ngɛ kpee ɔ, e sa nɛ wa ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa ye bua wa kpɛti nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he fɛɛ he nɛ e ngɛ.—La 138:6, 7.
8. Mɛni maa ye bua wɔ konɛ wa ko tɔ̃ tɔmi nɛ Israelbi ɔmɛ tɔ̃ ngɛ nga a nɔ ɔ eko? (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)
8 E kɛ we nɛ Yehowa ye e si womi ɔ nɔ. E ha nɛ Israelbi ɔmɛ ná bebeehi loo hɔnehi babauu. Se kɛ̃ ɔ, Israelbi ɔmɛ je we he hɛsa kpo ngɛ nɔ́ nɛ Yehowa pee nɛ ɔ he, mohu ɔ, a kɛ hɛkɔ muɔɔ hɔne ɔmɛ (bebee ɔmɛ) babauu pe bɔ nɛ a ma nyɛ maa ye. Enɛ ɔ ha nɛ Yehowa mi mi fu “jiklɔɔtsɛmɛ nɛ a fo mɛ pɛ a nɔ́ mi ɔ,” nɛ e gbla a tue. (4 Mose 11:31-34) Mɛni wa kaseɔ ngɛ sane nɛ ɔ mi? E sa nɛ waa hyɛ nɛ hi nɛ wa hɛ nɛ ko kɔ̃. Wa ngɛ sika jio, wa be sika jio, e sa nɛ waa ‘to juetli si ngɛ hiɔwe’ kɛ gu huɛ bɔmi kpakpa nɛ maa hi waa kɛ Yehowa kɛ Yesu wa kpɛti ɔ nɔ. (Mat. 6:19, 20; Luka 16:9) Ke wa pee jã a, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa ma ha wɔ wa hiami níhi.
Mɛni su nɛ nihi babauu je kpo ngɛ nga a nɔ, nɛ mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ nɔ́ nɛ ya nɔ nɛ ɔ mi? (Hyɛ kuku 8)
9. Mɛni nɔ mi mami wa ma nyɛ ma ná?
9 Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, Yehowa pee klaalo kaa e maa ye bua e we bi. Se enɛ ɔ tsɔɔ we kaa wa ma ná he lo nya níhi tsuo nɛ wa hia, loo niye ní he be wɔ hiae gblee.b Mohu ɔ, e tsɔɔ kaa Yehowa be wɔ kuae kɔkɔɔkɔ. E maa ye bua wɔ ngɛ ka slɔɔtohi nɛ waa kɛ maa kpe ɔ mi. Mɛni wa maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa ma ha wɔ wa hiami níhi? Nyɛ ha nɛ wa susu si fɔfɔɛ enyɔ nɛ ɔmɛ a he nɛ waa hyɛ: (1) Ke waa kɛ sika he nyagba ngɛ kpee, kɛ (2) ke wa ngɛ wa hwɔɔ se hiami níhi a he susue.
KE WAA KƐ SIKA HE NYAGBA NGƐ KPEE
10. Mɛni ma nyɛ ma ha nɛ waa kɛ sika he nyagba maa kpe?
10 Be mi nɛ wa ngɛ je yaya nɛ ɔ nyagbe ɔ he sue haa nɛ ɔ, wa ma nyɛ maa hyɛ blɔ kaa níhi a mi maa wa wawɛɛ, ejakaa a maa hi nɔ yeli ɔmɛ tsakee, nɛ ta, oslaahi, kɛ gbenɔ hiɔhi nɛ sãa nɔ ɔ maa pɔ he. Enɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa ní tsumi, wa weto níhi loo wa we nɛ je wa dɛ, nɛ e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa nine maa su wa hiami níhi a nɔ. Eko ɔ, e ma bi nɛ waa kɛ wa weku ɔ nɛ hia kɛ ya he kpa konɛ wa nyɛ nɛ wa ha mɛ a hiami níhi, loo wa hla ní tsumi ngɛ he kpa. Mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa mwɔ yi mi kpɔhi nɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi?
11. Mɛni maa ye bua mo konɛ o nyɛ nɛ o da sika he nyagba nya? (Luka 12:29-31)
11 Nɔ́ titli nɛ maa ye bua mo ji sɔlemi. Ke o de Yehowa o haomi ɔmɛ ɔ, e maa ye bua mo wawɛɛ. (Abɛ 16:3) Mo de Yehowa nɛ e ha mo juɛmi nɛ o hia a konɛ o nyɛ nɛ o mwɔ yi mi kpɔhi nɛ da, nɛ e ye bua mo nɛ o “kpa yeyeeye peemi kɛ tsui yemi” ngɛ o si fɔfɔɛ ɔ he. (Kane Luka 12:29-31.) Yaa nɔ nɛ o de lɛ konɛ e ye bua mo nɛ o je hɛsa kpo ngɛ o hiami níhi nɛ e haa mo ɔ a he. (1 Tim. 6:7, 8) Mo hla níhi a mi ngɛ wa womi ɔmɛ a mi kɛ kɔ bɔ nɛ o ma plɛ kɛ da sika he nyagba nya ha a he. Nihi fuu tsɔɔ kaa videohi kɛ munyuhi nɛ ngɛ jw.org ɔ nɔ nɛ kɔɔ bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ da sika he nyagba nya ha a he ɔ ye bua mɛ wawɛɛ.
12. Mɛni sane bimihi ma nyɛ maa ye bua Kristofono ko nɛ e mwɔ yi mi kpɔ nɛ se be kɛ ha e weku ɔ?
12 Ni komɛ kplɛɛ ní tsumi nɛ e ma bi nɛ a hia kɛ je a wekuhi a he ɔ nɔ, nɛ pee se ɔ, a yɔse kaa nile be yi mi kpɔ nɛ a mwɔ ɔ mi. Loko o ma ya tsu ní tsumi ehe ko ɔ, ko susu sika abɔ nɛ o ma ná a pɛ he, mohu ɔ, mo susu bɔ nɛ e maa sa o Mawu jami he ha a hu he. (Luka 14:28) Mo bi o he ke: ‘Ke i je ye huno ɔ loo ye yo ɔ he ɔ, kɛ e maa sa wa gba a he ha kɛɛ? Anɛ ma nyɛ ma ya asafo mi kpe kɛ fiɛɛmi be fɛɛ be, nɛ i kɛ nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ bɔ lo?’ Ke o ngɛ bimɛ ɔ, e he maa hia nɛ o bi o he sane nɛ he hia nɛ ɔ: ‘Mɛni blɔ nɔ ma gu kɛ tsɔse ye bimɛ ɔmɛ “ngɛ Yehowa tsɔsemi kɛ e ga womi mi” ke i kɛ mɛ be he kake ɔ?’ (Efe. 6:4) Ke o ngɛ yi mi kpɔ mwɔe ɔ, moo ngɔ Yehowa ga womi kɛ tsu ní, se pi ga womi nɛ o wekuli loo o huɛmɛ nɛ a sɔmɔ we Yehowa a kɛ ma ha mo ɔ.c Tony nɛ e je Asia pusinɔ he blɔ ɔ nine su ní tsumihi fuu nɛ ma ha nɛ e ná sika babauu ɔ nɔ ngɛ ma kpahi a nɔ. Se benɛ e sɔle ngɛ he nɛ e kɛ e yo ɔ susu he ɔ, e ma e juɛmi nya si kaa e be ní tsumi ɔ ekoeko nɔ kplɛɛe. Mohu ɔ, a bɔ mɔde kaa a maa pee a si himi kpokploo konɛ a ko puɛ sika tsɔ. Benɛ Tony susu e si fɔfɔɛ ɔ he ɔ, e de ke: “I ná he blɔ kɛ ye bua nihi babauu nɛ a ba le Yehowa, nɛ wa bimɛ ɔmɛ hu kɛ kã ngɛ Yehowa sɔmɔe. Wa weku ɔ ba yɔse kaa ke waa kɛ ga womi nɛ ngɛ Mateo 6:33 ɔ tsu ní be fɛɛ be ɔ, Yehowa maa ya nɔ maa hyɛ wa nɔ.”
KE WA NGƐ WA HWƆƆ SE HIAMI NÍHI A HE SUSUE
13. Mɛni ji ní komɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee amlɔ nɛ ɔ konɛ wa ná sika bɔ nɛ sa kɛ hyɛ wa he ke wa wa?
13 Wa ma nyɛ maa tsɔɔ hu kaa wa ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi ke wa ngɛ blɔ nɔ nɛ wa maa gu kɛ hyɛ wa he ke wa bwɔ ɔ he susue. Baiblo ɔ wo wɔ he wami kaa waa kɛ hɛdɔ nɛ tsu ní wawɛɛ konɛ wa nyɛ nɛ waa to sika si kɛ hyɛ wa he hwɔɔ se. (Abɛ 6:6-11) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e maa hi wawɛɛ kaa wa maa pee jã ke wa si fɔfɔɛ maa ngmɛ wɔ blɔ, ejakaa sika ma nyɛ maa po wa he piɛ bɔ nɛ sa. (Fiɛɛ. 7:12) Se kɛ̃ ɔ, e sɛ nɛ wa ha nɛ he lo nya níhi nɛ pee nɔ́ titli ngɛ wa si himi mi.
14. Kɛ Hebri Bi 13:5 ɔ maa ye bua wɔ ha kɛɛ konɛ wa ko hao tsɔ ngɛ wa hwɔɔ se he?
14 Yesu ngɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsu ní kɛ tsɔɔ kaa ke nɔ ko to sika si konɛ e kɛ hyɛ e he, se “e pi niatsɛ ngɛ Mawu hɛ mi” ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa e be juɛmi kulaa. (Luka 12:16-21) Nɔ ko li hwɔɔ se sane. (Abɛ 23:4, 5; Yak. 4:13-15) Jehanɛ hu ɔ, Yesu de kaa e sa nɛ nihi tsuo nɛ a suɔ kaa a maa pee e kaseli ɔ nɛ a pee klaalo kaa a maa “ngmɛɛ” he lo nya níhi tsuo nɛ a ngɛ ɔ he. (Luka 14:33) Ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, nɔ́ nɛ ɔ ba mi ngɛ Kristofohi nɛ a hi Yudea a blɔ fa mi, nɛ a pee klaalo kaa a maa ngmɛɛ níhi tsuo nɛ a ngɛ ɔ a he. (Heb. 10:34) Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, akɛnɛ nyɛmimɛ fuu kua kaa a kɛ a he maa wo ma kudɔmi sanehi a mi he je ɔ, a ní tsumi nɛ ma ha nɛ a ná sika a je a dɛ. (Kpoj. 13:16, 17) Mɛni lɛ ye bua mɛ? A ngɛ hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ si nɛ Yehowa wo ɔ mi. Yehowa de ke: “I be mo sie gblegbleegble, nɛ i be mo kuae gblegbleegble hulɔ.” (Kane Hebri Bi 13:5.) Enɛ ɔ he ɔ, ke wa bɔ mɔde kaa wa maa to sika si konɛ wa kɛ hyɛ wa he hwɔɔ se, se si fɔfɔɛ ko nɛ wa hyɛ we blɔ ɔ ba, nɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ bɔ wɔ po ɔ, wa ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa maa hyɛ wa nɔ.
15. Kɛ e sa nɛ fɔli nɛ a ji Kristofohi ɔ nɛ a na a bimɛ ɔmɛ ha kɛɛ? (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)
15 Ngɛ he komɛ ɔ, nihi fuu suɔ nɛ a fɔ bimɛ konɛ ke a bimɛ ɔmɛ wa a, a tsu ní nɛ a ná sika nɛ a kɛ hyɛ mɛ fɔli ɔmɛ a nɔ ke a bwɔ. Ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, fɔli nɛ ɔmɛ naa a bimɛ ɔmɛ kaa a hwɔɔ se. Se Baiblo ɔ de kaa e sa nɛ fɔli nɛ a hyɛ a bimɛ ɔmɛ a nɔ. (2 Kor. 12:14) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke fɔli ngɛ wae ɔ, a maa hia yemi kɛ buami ngɛ sika kɛ ní kpahi a blɔ fa mi, nɛ bimɛ fuu kɛ bua jɔmi yeɔ buaa a fɔli ɔmɛ ngɛ enɛ ɔ blɔ fa mi. (1 Tim. 5:4) Se fɔli nɛ a ji Kristofohi ɔ le kaa nɔ́ titli nɛ ma ha nɛ a ná bua jɔmi nɛ se be ji kaa a maa ye bua a bimɛ ɔmɛ konɛ a sɔmɔ Yehowa, mohu pe nɛ a ma tsɔse mɛ kɛ yi mi tomi ɔ kaa ke a wa a, a tsu ní nɛ a ná sika nɛ a kɛ ba hyɛ mɛ.—3 Yoh. 4.
Kristofohi nɛ a sɛ gba si himi mi ɔ kɛ nile susuɔ Baiblo sisi tomi mlaahi a he ke a ngɛ yi mi kpɔ mwɔe kɛ kɔ a hwɔɔ se he (Hyɛ kuku 15)d
16. Mɛni fɔli ma nyɛ maa pee kɛ ye bua a bimɛ ɔmɛ konɛ ke a wa a, a nyɛ nɛ a hyɛ a he? (Efeso Bi 4:28)
16 Ke o ngɛ o bimɛ ɔmɛ tsɔsee konɛ a nyɛ nɛ a hyɛ a he hwɔɔ se ɔ, moo ngɔ o ní peepee kɛ tsɔɔ kaa o ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi. Ke o bimɛ ɔmɛ wɛ po ɔ, moo ye bua mɛ konɛ a na se nami nɛ ngɛ he kaa a ma tsu ní wawɛɛ. (Abɛ 29:21; kane Efeso Bi 4:28.) Moo ye bua o bimɛ ɔmɛ konɛ a bɔ mɔde wawɛɛ ngɛ sukuu be mi nɛ a ngɛ wae ɔ. Kaa fɔlɔ ɔ, o ma nyɛ ma hla níhi a mi konɛ o na Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ maa ye bua o bimɛ ɔmɛ konɛ a mwɔ yi mi kpɔhi nɛ da ngɛ sukuu yami he. Ke o pee jã a, e maa ye bua o bimɛ ɔmɛ konɛ a nyɛ nɛ a hyɛ a he, nɛ a ná be fuu kɛ fiɛɛ loo a ba pee blɔ gbali po.
17. Mɛni nɔ mi mami wa ma nyɛ ma ná?
17 Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa ngɛ nyɛmi kɛ suɔmi nɛ e kɛ ma tsu a hiami níhi a he ní kɛ ha mɛ. Be mi nɛ Satan je yaya nɛ ɔ nyagbe ngɛ sue ɔ, e he hia nɛ wa ná hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ mi wa ngɛ Yehowa mi. Si himi ɔ mi wa jio, e mi wɛ jio, nyɛ ha nɛ wɔ tsuo wa ná hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa Yehowa maa ye bua wɔ konɛ wa nine nɛ su wa he lo nya hiami níhi a nɔ. Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa kɛ e nine si wami, kɛ he wami kpetekpleenyɛ ɔ maa ye bua wɔ be fɛɛ be ngɛ he fɛɛ he nɛ wa ngɛ.
LA 150 Hla Mawu Se Blɔ Konɛ E He O Yi Wami
a Hyɛ “Sane Bimihi Nɛ Je Ní Kaneli A Ngɔ” nɛ ngɛ October 2023 Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ.
b Hyɛ “Questions From Readers” nɛ ngɛ September 15, 2014 Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ.
c Hyɛ munyu nɛ ji “Nɔ Ko Be Nyɛe Ma Sɔmɔ Nyɔmtsɛmɛ Enyɔ” nɛ ngɛ April 1, 2014 Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ.
d FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Fɔli komɛ nɛ a suɔ Yehowa a kɛ a bi nɛ e kɛ e huno ɔ ngɛ ní tsue ngɛ he nɛ a ngɛ Matsɛ Yemi Asa ko mae ngɛ ɔ ngɛ ní sɛɛe kɛ gu video call nɔ.