Verruim jou horison deur te lees

WOU jy al ooit na afgeleë plekke gereis het; mense van verskillende kulture ontmoet het; natuurwonders soos ontsagwekkende watervalle, majestueuse berge en misterieuse oerwoude gesien en verken het en vreemde voëls, diere en plante ondersoek het? Of sal jy daarvan hou om tot op die bodem van die oseaan te duik; om tot in die buitenste ruimte in te skiet; om in die mikroskopiese wêreld in te loer; om die wonders van die brein, die oog en die hart te bestudeer of om die wonder van geboorte te aanskou? Miskien selfs die horlosie terugdraai en deur die geskiedenis en die argeologie in die verlede indelf?

Jy kan al hierdie opwindende avonture deur boeke beleef. Sonder dat jy die gerief van jou huis hoef te verlaat, kan jy al hierdie dinge ervaar deur boeke en ander publikasies te lees wat ’n skatkamer van kennis uit alle gebiede is. Soos die Bybel sê: “Aan baie boeke maak kom gaan einde nie” (Prediker 12:12). Goeie leesgewoontes sal dit vir jou moontlik maak om na willekeur by hierdie skatkamer baat te vind.

’n Belemmering wat oorkom moet word

Hoe jammer tog dat daar wêreldwyd meer as 800 miljoen mense ouer as 15 is wat nie kan lees of skryf nie. Dit beperk hulle vermoë om te leer en te kommunikeer grootliks. Hulle denkvermoë word onderdruk en dit maak hulle afhanklik van dié wat kan lees, en hulle word gevolglik blootgestel aan die gevaar om gemanupileer of uitgebuit te word.

Selfs basiese daaglikse bedrywighede kan slaggate vir ongeletterdes word. Reis is byvoorbeeld, in die gunstigste geval, verwarrend as ’n mens nie straatname en aanwysers by busterminusse, spoorwegstasies en lughawens kan lees nie. Daar is ook die ongerief en verleentheid om iemand te moet vra om jou persoonlike briewe en dokumente vir jou te lees en te skryf of selfs eenvoudige vorms vir jou in te vul. Moeders wat nie die instruksies van voedsel en medisyne kan lees nie, loop gevaar om dinge vir hulle kinders te gee wat vir hulle skadelik kan wees.

Dit is duidelik dat ongeletterdheid ’n geweldige belemmering is. Tog kan dit met ’n bietjie hulp oorkom word. Die situasie is baie soos Marthe s’n. Op 70 was sy al 20 jaar lank blind en het sy net herinneringe gehad aan hoe die wêreld van lig en kleur gelyk het. Toe het ’n chirurg ’n operasie uitgevoer. Dit het die wonderwêreld van sig weer vir haar laat oopgaan—en die genot om te kan lees. Dan is daar Kalu wat nou 70 is. As jong man was hy “blind” vir gedrukte materiaal—hy kon nie lees nie. Maar hy het hom by ’n lees-en-skryf-klas laat inskryf. Nou lees en skryf hy in drie tale.

Daar is miskien min mense soos Marthe, maar daar is duisende soos Kalu wat hulle belemmering oorkom het deur te leer lees. Dit gebeur natuurlik nie oornag nie. Dit verg tyd en inspanning en bowenal baie aanmoediging en hulp. Kan jy iemand help? Jehovah se Getuies bied in baie lande lees-en-skryf-klasse aan soos die een waardeur Kalu gehelp is, en dit het daartoe bygedra dat so baie Getuies geletterd is. In Nigerië is die geletterdheidsyfer onder die Getuies byvoorbeeld twee maal so hoog as onder die algemene bevolking.

Word ’n beter leser

Jy het miskien geen probleem met ongeletterdheid nie. Maar hoe goed lees jy? Miskien sukkel jy om te lees en lees jy regressief, dit wil sê, jy lees uit gewoonte halfpad deur ’n reël of ’n sin en gaan dan terug om dit weer te lees. Of dalk spreek jy woorde verkeerd uit of is dit vir jou moeilik om hulle te verstaan. Kan hierdie probleme oorkom word?

Dertienjarige Beatrice kon woorde met gedagtes assosieer, maar het gesukkel om hulle uit te spreek. Sy het “persoon” gelees as “iemand” of “gebou” as “huis”. Iemand het vir haar die fonetiek van woorde geleer—hoe die klanke van vokale en konsonante saam ander klanke vorm—en hoe om woorde in sillabes uit te spreek. Hy het haar aangemoedig om My boek met Bybelverhale te lees terwyl sy na ’n opname daarvan luister.a Haar begrip van woorde en hoe hulle uitgespreek word, het verbeter en sy geniet dit nou meer om te lees.

Miskien moet jy ook jou gebruik van fonetiek verbeter. Aangesien jy besig is om hierdie artikel te lees, weet jy reeds wat sillabes is. Gebruik hierdie kennis in uitspraakoefeninge. Neem ’n woord, deel dit in sillabes op en spreek elke sillabe uit (Byvoorbeeld: uit-spraak-oe-fe-ning). Sit die woord dan bymekaar en spreek dit in sy geheel uit. Oefen om dit met ander woorde te doen en oefen dan om hulle te lees sonder om elke sillabe af te sonder. Leer om hele woorde te herken sonder om hulle fisies uit te spreek.

Goeie lesers lees nie woord vir woord nie. Hulle sien hele sinsnedes en kry die sin van woorde in gedagtegroepe of voltooide idees. In plaas van te stop en na elke woord te kyk, moet jy dus probeer om ’n aantal woorde met elke fiksering van die oog te sien, en elke fiksering moet net ’n onbewuste verposing, ’n kort blik, wees. Met oefening sal jy dit kan doen. Maar pasop vir enige neiging tot regressie. As jy teruggaan om dele van ’n sin weer te lees, sal dit jou gedagtevloei onderbreek en jou begrip belemmer. Oefen dus om nie terug te gaan nie.

Selfs wanneer jy vlot kan lees, is daar ander faktore wat van jou ’n goeie leser maak. Begrip, die vermoë om te onthou en ’n ryk woordeskat—al hierdie dinge is nuttige doelwitte om na te streef. Die bygaande vensters gee wenke oor hoe om hulle te bereik. Kyk gerus hoe jy aan die hand van die wenke vaar.

Kies die regte leesstof

As jy jou leesvermoë verbeter, sal ’n wêreld van kennis—’n rykdom van inligting uit boeke—vir jou oopgaan. Jy kan natuurlik van hierdie dinge deur middel van die TV en videobande leer, maar lees stimuleer en verbeter jou denkvermoë, jou verbeelding en jou vermoë om jou uit te druk. Dit gee jou woorde sowel as geestesbeelde wat jou kan laat onthou, en jou kan help om intelligent oor baie onderwerpe te praat en te skryf, en dit maak van jou ’n interessanter mens om mee te gesels.

Maar met soveel onderwerpe om te ondersoek, waar begin ’n mens? Die Bybelvers wat sê: “Aan baie boeke maak kom geen einde nie”, sê ook: “Baie studie is vermoeiing van die vlees” (Prediker 12:12). Jy kan nie alles lees nie—en nie alles is heilsaam en waar nie. Wees dus selektief. Lees gerus stof wat jou persoonlikheid sal verbeter en wat jou sal help by die werk, in die skool of wanneer jy na jou gesinsverantwoordelikhede omsien. Jy kan jou horison grootliks verruim deur internasionale publikasies soos die Ontwaak! te lees. In ’n paar bladsye kan jy inligting geniet wat van oor die hele wêreld versamel is.

Selektiwiteit sal jou help om met ’n doel te lees en sal praktiese, intellektuele en geestelike voordele vir jou meebring. Maak dus ’n goeie keuse en koop die tyd uit om by die huis, gedurende rustye by die werk, terwyl jy wag, wanneer jy reis en by ander geleenthede te lees. Lees—dit sal jou horison verruim.

[Voetnoot]

[Venster op bladsy 27]

Hoe om begrip te verbeter

● Dink aktief terwyl jy lees, vra vrae en maak gevolgtrekkings.

● Hou die tema van die artikel en die onderhofies in gedagte.

● Probeer sien hoe elke paragraaf by die hooftema inpas.

● Bring die materiaal in verband met wat jy reeds weet.

● Pas die materiaal op jou lewe en ondervindinge toe.

Vergroot jou woordeskat

● Merk onbekende woorde terwyl jy lees.

● Let op hoe sulke woorde in die konteks gebruik word.

● Raadpleeg ’n woordeboek vir die betekenis van woorde terwyl jy lees.

● Leer om woorde reg uit te spreek.

● Oefen om nuwe woorde in jou gesprekke met ander te gebruik.