Jongmense vra . . .

Wat kan ek doen sodat ander my sal respekteer?

“Soms wanneer jy met ’n grootmens begin praat, is dit asof jy met ’n muur praat.”—Paul.

“Ek kan dit nie verdra wanneer grootmense jou nie vertrou nie.”—Matt.

“My ouers ignoreer my of hulle maak of hulle luister, maar hulle luister nie. Jy praat en praat en vra: ‘Het pa-hulle my gehoor?’, en hulle antwoord: ‘Mmm.’ Hulle weet werklik nie wat jy gesê het nie.”—Paula.

RESPEK—waarom is dit so moeilik om ander sover te kry om jou met net ’n bietjie respek te behandel? Jy wil hê dat mense na jou moet luister, dat hulle jou ernstig moet neem. Wanneer volwassenes—veral jou ouers—en portuurs jou dus ignoreer, min waarde aan jou gevoelens heg, uit die hoogte met jou praat of jou op jou plek sit, kan dit werklik seermaak.

Dit is net natuurlik om te wil hê dat ander goed van jou dink. Die Bybel self moedig ons aan om ‘guns te verwerf en byval te vind by God en mens’ (Spreuke 3:4, NAV). En godvrugtige jongmense in Bybelse tye het dit gedoen. Die jong man Timotheüs het byvoorbeeld die voorreg gehad om die apostel Paulus op sy sendingreise te vergesel. Waarom? Die gelowiges het “net goed van hom gepraat” omdat hy hulle respek afgedwing het (Handelinge 16:1, 2, NAV). En dan is daar Jesus self, wat as jong man “verstandelik en liggaamlik gegroei en in guns by God en die mense toegeneem [het]”.—Lukas 2:52, NAV.

Jy is nou wel nie Jesus nie. En wanneer jy jonk is, is dit nie maklik om ander se respek af te dwing nie. In die eerste plek assosieer die Bybel jonkheid met ‘onervarenheid’ en onbeteuelde krag; ouderdom bring kennis en wysheid (Spreuke 1:4, NW; 20:29; Job 32:6, 7). Oor die algemeen word jongmense dus nie met dieselfde respek as volwassenes behandel nie. Is dit onregverdig? Miskien. Maar dit is een van die werklikhede van die lewe waarin jy jou maar moet berus. Boonop het baie jongmense ’n slegte naam vir hulleself gemaak. Gevolglik dink sommige volwassenes ten onregte dat alle jongmense “opstandig”, “onverantwoordelik” of “sonder verstand” is.

In sommige lande het kultuur, tradisie en skielike sosiale veranderinge die gaping tussen jongmense en volwassenes vergroot. In Afrika geniet baie jongmense byvoorbeeld onderwysvoordele wat hulle ouers nooit gehad het nie. Verder bots hulle moontlik voortdurend met mense ouer as hulle wat deur tradisionele standaarde gelei word. Ouer mense vererg hulle dikwels oor wat hulle meen oneerbiedigheid of selfs opstandigheid onder jongmense is.

Wat jou situasie ook al is, dit sal ware inisiatief en harde werk van jou verg om die respek van ander te verkry. Maar dit kan gedoen word.

Iets wat verdien moet word

Jy moet in die eerste plek besef dat respek nie iets is wat aan jou betoon sal word net omdat jy dit wil hê nie, en jy kan iemand ook nie dwing om jou te respekteer nie. Respek is iets wat jy verdien. In Bybelse tye is die man Job in sy gemeenskap hooggeag. Job het gesê: “Jong mans het dadelik opsy gestaan wanneer hulle my sien en bejaarde mans het opgestaan om respek aan my te betoon.” Maar dit is duidelik dat Job sulke respek verdien het. “Almal wat my gesien of van my gehoor het, het net goeie dinge te sê gehad oor wat ek gedoen het”, het Job verduidelik. Ja, Job het die reputasie gehad dat hy deur sy hele lewe heen regskape gedrag gehandhaaf het.—Job 29:7-17, Today’s English Version.

Watter soort reputasie het jy vir jou opgebou? Het jy die raad toegepas wat aan Timotheüs gegee is? “Laat niemand jou jonkheid verag nie”, het Paulus gesê, “maar wees ’n voorbeeld vir die gelowiges in woord, in wandel, in liefde, in gees, in geloof, in reinheid” (1 Timotheüs 4:12). Jy kan ook ’n voorbeeldige persoon word wat respek waardig is. As jy God se Woord bestudeer, kan dit jou hiermee help. Die psalmis het gesê: “Hoe lief het ek u wet . . . Ek is verstandiger as al my leermeesters, want u getuienisse is my bepeinsing. Ek het meer verstand as die ou mense, want ek bewaar u bevele.”—Psalm 119:97, 99, 100.

Mede-Christene sal jou beslis respekteer as jy sulke geestelike insig ontwikkel. Maar let daarop dat jy ook die Bybel se raad moet “bewaar”, of toepas. Charles, ’n jong man in Afrika, het die Bybel se opdrag om ‘dissipels te maak’ ernstig opgeneem en het op 16 ’n voltydse evangeliedienaar geword, en hy dien nou by ’n takkantoor van die Wagtoringgenootskap (Mattheüs 28:19). Sy getroue voorbeeld as evangeliedienaar het ander se respek afgedwing en het hom baie vreugde verskaf. Hy sê: “Die lewe in hierdie diens is só fassinerend. Om ten nouste saam met godvrugtige manne te werk wat soveel ervaring het, het my waarlik opgebou. Dit is ’n onbeskryflike vreugde.”

Maniere om respek af te dwing

Nog ’n belangrike manier om respek af te dwing, is deur jou voorbeeldige gedrag. Salome, ’n jong Getuie in Afrika, sê oor haar jeug: “Ek het nie die stroom gevolg nie. Ek het eerder hard gestry om altyd Christelike beginsels te handhaaf. Ek het probeer om ernstig, beleef en eerbiedig teenoor ander—selfs kinders—te wees.” Jy word miskien bespot en geterg omdat jy anders is (1 Petrus 4:4). Maar soos in Salome se geval sal ander jou dikwels teen hulle sin daarvoor respekteer.

Let ook daarop dat Salome haar daarop toegelê het om ander met respek te behandel. Respek bou respek. Romeine 12:10 sê derhalwe: “Die een moet die ander voorgaan in eerbetoning.” Om leuens te vertel en die waarheid te verdraai, ander ongenadig te treiter, ander mense die voorwerp van bespotting te maak, baasspelerig of afknouerig te wees—dit is nie hoe ’n mens ander met eerbied behandel nie. Op die lange duur ondermyn hierdie dinge die respek wat ander vir jou het.

Dit is veral belangrik dat ons eerbied en respek betoon aan diegene wat gesagsposisies beklee (1 Petrus 2:17). ’n Polisieman het byvoorbeeld eenkeer gesê: “Kinders sê vandag selde: ‘Meneer’”. Hoe behandel jy diegene wat gesagsposisies beklee—onderwysers, polisiemanne, skoolhoofde? As jy ’n reputasie het dat jy eerbiedig teenoor gesagsdraers is, sal sulke mense jou in alle waarskynlikheid met ’n mate van respek behandel.—Vergelyk Mattheüs 7:2.

Respek vir ouer mense

In sommige kulture word daar van ’n jongmens verwag om gedragsreëls te volg wat reeds lank bestaan. In Ghana hou baie ouer mense byvoorbeeld nie daarvan wanneer ’n jongmens met sy hande in sy sakke staan of met sy linkerhand gebare maak wanneer hy met hulle praat nie. Sulke sosiale standaarde is miskien vir Westerlinge eienaardig of selfs vir sommige jongmense in Afrika ouderwets, maar Christene maak nie hierteen beswaar nie. Trouens, die Bybel moedig ons aan om ander nie onnodig aanstoot te gee nie.—2 Korinthiërs 6:3, NAV.

’n Algemene gesegde in Ghana is: “’n Kind is veronderstel om slakke af te dop, nie skilpaaie nie.” Met ander woorde, daar word verwag dat sekere rolle deur volwassenes vervul word en nie deur jongmense nie. Dit lyk heel moontlik vir jou onregverdig en vernederend. Maar iemand wat hom teen plaaslike kultuur verset deur hom die volwassenes se gesag toe te eien, sal gewoonlik as astrant beskou word. Jy sal ander se respek makliker afdwing as jy jou ondergeskikte rol erken en leer om dit te aanvaar.

Die Bybel sê in Levitikus 19:32: “Vir die grys hare moet jy opstaan, en die persoon van ’n grysaard eer; en jy moet jou God vrees. Ek is die HERE.” Bied jy gewillig jou sitplek vir bejaardes aan wanneer jy van openbare vervoer gebruik maak? Let jy op jou taalgebruik wanneer jy met ouer mense gesels? Luister jy op ’n eerbiedige manier?

Dwing respek vir jou godsdiensoortuiging af

Maar gestel ander minag jou as gevolg van jou godsdiensoortuiging? Onderwysers en portuurs oefen byvoorbeeld dikwels druk uit op jong Getuies van Jehovah om aan patriotiese seremonies of godsdiensbedrywighede deel te neem wat Bybelbeginsels skend. Omdat ander nie verstaan waarom jong Getuies so ’n moedige standpunt inneem nie, beskou hulle die Getuies se oortuiging moontlik met minagting. Jong Getuies word moontlik selfs met vyandigheid behandel.

Maar beskou die gedrag van ’n jong man in Afrika wat ons Kwasi sal noem. “Ek het nooit stokkiesgedraai nie”, verduidelik hy, “en ek het aan bedrywighede deelgeneem wat nie my gewete geskend het nie. Nog belangriker, ek het reg van die begin af my standpunt as een van Jehovah se Getuies gestel.” Kwasi se eerlikheid, ernstige gesindheid en vaste beginsels het hom bemind gemaak by sy onderwysers en skoolmaats. Hy voeg by: “Ek moes somtyds my standpunt verduidelik—een keer aan die hoof en sy hele personeel—maar my oortuiging is altyd gerespekteer.”

Ja, gedra jou op ’n manier wat respek afdwing. Jy moet, sonder om jou oortuiging aan ander op te dwing, ‘altyd bereid wees om verantwoording te doen aan elkeen wat van jou rekenskap eis omtrent die hoop wat in jou is, met sagmoedigheid en vrees’ (1 Petrus 3:15). Moet nooit só optree dat ‘die woord van God belaster word nie’ (Titus 2:5). Dit sal ook beteken dat ons uitheemse kleredrag en persoonsversorging, asook onafhanklike of opstandige gesindhede vermy.

Die Bybel moedig jou natuurlik aan om ‘jou in jou jeug te verbly’, en niemand verwag dat jy jou soos ’n 50-jarige moet gedra nie (Prediker 11:9). Maar deur jou voorbeeldige spraak en gedrag kan jy ander se respek verkry en hulle vertroue wen.

[Prent op bladsy 20]

As jy ouer persone goed help dra, sal jy beslis respek afdwing