Respek vir vroue in die daaglikse lewe

WANNEER en waar moet die verandering begin indien vroue meer gerespekteer gaan word as op die oomblik? Wel, wanneer en waar ontstaan partydigheid en vooroordeel gewoonlik? Tydens die vormingsjare tuis en by die skool. Ons ontwikkel ons gesindhede grootliks onder ons ouers se invloed. Wie kan dus logieserwys ’n kragtige uitwerking hê op die toekomstige gesindhede wat jong mans teenoor vroue sal hê? Dit is voor die hand liggend dat dit die vader en die moeder sal wees. Een van die sleutels tot die probleem is derhalwe goeie onderrig wat tot in die huis kan strek en ouers kan beïnvloed.

Hoe vroue beskou word

Die feit dat vooroordeel tuis by ’n mens ingeprent word, word toegelig deur Jenny, ’n getroude sekretaresse, die oudste van vier dogters, wat gesê het: “As jong vroue was ons altyd bewus van die feit dat daar in die Verenigde State meer vroue as mans is. As jy dus wil trou, moet jy jou begeerlik maak.

“Verder word vroue ook gekondisioneer om te dink dat hulle minderwaardig is. Selfs jou ouers laat jou soms dink dat jy minder werd as die seuns is. Wanneer ’n man in jou lewe inkom, dra hy dieselfde boodskap oor, dat jy ondergeskik aan mans is.

“En waarom moet ons eiewaarde hoofsaaklik op figuur en voorkoms gegrond wees? Word mans so beoordeel?”

Betty, wat al 32 jaar getroud is en voorheen ’n winkelbestuurderes was, het nog ’n punt geopper: “Waarom word vroue volgens hulle geslag pleks van hulle ondervinding, vermoë en intelligensie beoordeel? Al wat ek vra, is dat mans moet luister na wat ek dink. Moenie my op grond van my geslag verkleineer nie!

“Mans beskou vroue alte dikwels asof ons almal dom of onnosel is—te dom om ’n regte besluit te neem. Weet jy wat dink ek? Laat hulle ons behandel soos wat hulle behandel wil word. Dit sal gou hulle perspektief verander!” Al wat sy vra, is dat mans die Gulde Reël moet toepas: ‘Doen aan ander wat jy wil hê hulle aan jou moet doen.’—Mattheüs 7:12.

Hierdie vroue opper ’n paar geldige punte. Dit is nie nodig dat ’n vrou se ware waarde op oppervlakkige fisiese voorkoms en innemendheid of op kulturele vooroordele gegrond word nie. ’n Spaanse spreekwoord stel dit só: “’n Pragtige vrou behaag die oë; ’n goeie vrou behaag die hart. As die eersgenoemde ’n juweel is, is die laasgenoemde ’n skat.”

Die Bybel stel dieselfde punt op ’n ander manier: “Julle skoonheid moet nie bestaan in uiterlike dinge soos haarkapsels, juwele en sierlike klere nie. Nee, julle skoonheid moet dié van die innerlike mens wees: blywende beskeidenheid en kalmte van gees. Dit het by God groot waarde.” En net soos ons iemand nie op sy baadjie moet takseer nie, moet ons ook nie mense volgens hulle geslag beoordeel nie.—1 Petrus 3:3, 4, NAV.

Betoon respek tuis

’n Geldige klagte wat baie vroue het, veral vrouens en moeders wat werk, is dat hulle mans huiswerk nie as ekstra werk beskou nie en dat hulle gewoonlik nie hulle deel doen nie. Susan Faludi, wie se woorde vroeër aangehaal is, sê: “Vroue het ook nie gelyke regte in hulle eie huis nie, waar hulle steeds 70 persent van die huishoudelike pligte waarneem.” Wat is die oplossing vir hierdie onregverdigheid?

Hoewel baie mans in sommige kulture nie daarvan sal hou nie, moet ’n regverdige huishoudelike reëling uitgewerk word, veral as die vrou ook sekulêre werk het. Die pligte kan natuurlik ook so opgedeel word dat die bedrywighede in aanmerking geneem word wat gewoonlik die man se verantwoordelikheid is—die nasien van die motor, die versorging van die werf en die tuin, loodgieterswerk, elektriese werk, ensovoorts—wat in elk geval selde soveel tyd as ’n vrou se huishoudelike takies in beslag neem. In sommige lande verwag mans selfs dat die vrou die motor was en skoon hou, asof dit net nog ’n deel van die huiswerk is!

Hierdie voorstel dat huiswerk gedeel moet word, stem op ’n manier ooreen met Petrus se raad aan mans om “verstandig” met hulle vrou saam te lewe (1 Petrus 3:7). Dit beteken onder andere dat die man nie net sommer ’n onpersoonlike, ongevoelige kamermaat of medehuisbewoner moet wees nie. Hy moet sy vrou se intelligensie en ondervinding respekteer. Hy moet ook haar behoeftes as ’n vrou, eggenote en moeder verstaan. Dit behels meer as om die broodwinner te wees wat ’n salaristjek huis toe bring; baie werkende vrouens doen dit ook. Hy moet haar fisiese, emosionele, sielkundige, seksuele en, bowenal, haar geestelike behoeftes verstaan.

Die man wat sê dat hy Christelike beginsels naleef, het ’n groter verantwoordelikheid—om die voorbeeld van Christus te volg. Christus het ’n pragtige uitnodiging gerig aan almal wat “swoeg en swaar belaai is” deur te sê: “Ek sal julle verkwik. . . . Ek is sagaardig en ootmoedig van hart, en julle sal verkwikking vind vir julle siel” (Mattheüs 11:28, 29, NW). Wat ’n uitdaging is dit tog vir Christeneggenote en -vaders! Elkeen behoort hom af te vra: ‘Verkwik ek my vrou of onderdruk ek haar? Is ek goedhartig en genaakbaar of is ek geneig om ’n tiran, ’n despoot of ’n diktator te wees? Betoon ek “broederliefde” by Christelike vergaderinge en raak dan onuitstaanbaar by die huis?’ Daar behoort nie mans in die Christengemeente te wees wat dubbele persoonlikhede het nie.—1 Petrus 3:8, 9.

Daar is dus geen regverdiging vir die beskrywing wat een mishandelde Christenvrou van haar man gegee het nie: “Die macho Christenhoof wat so gaaf by die Koninkryksaal is en vir ander geskenke koop, maar sy vrou soos ’n voetveeg behandel.” Wanneer ’n man die nodige respek vir sy vrou betoon, bied dit geen grondslag vir onderdrukking of vernedering nie. Die saak het natuurlik twee kante; ’n vrou moet ook die nodige respek vir haar man betoon.—Efesiërs 5:33; 1 Petrus 3:1, 2.

Dr. Susan Forward bevestig in werklikheid die voorafgaande deur te skryf: “’n Goeie verhouding is gegrond op wedersydse respek.” Albei huweliksmaats is dus vir sukses verantwoordelik. Sy sê verder: “Dit behels dat ’n mens besorgd oor en sensitief vir mekaar se gevoelens en behoeftes is en die dinge waardeer wat elke huweliksmaat so spesiaal maak. . . . Liefdevolle huweliksmaats soek na doeltreffende maniere om hulle verskille te bowe te kom; hulle beskou nie elke meningsverskil as ’n stryd wat gewen of verloor moet word nie.”—Men Who Hate Women & the Women Who Love Them.

Die Bybel gee getroude mans ook goeie raad in Efesiërs 5:28: “So behoort die mans hul eie vroue lief te hê soos hul eie liggame. Wie sy eie vrou liefhet, het homself lief.” Waarom is daardie stelling waar? Omdat die huwelik soos ’n gesamentlike bankrekening is waarin albei 50 persent gedeponeer het. As die man enige van daardie geld misbruik, doen hy albei se geldsake skade aan. As ’n man eweneens sy vrou op enige manier skade aandoen, dan doen hy homself, nou en op die lange duur, ook skade aan. Waarom? Omdat sy huwelik ’n gesamentlike belegging is. As jy daardie belegging skade aandoen, doen jy albei beleggers skade aan.

Daar is een baie belangrike punt om in verband met respek te onthou—’n mens moet nie daarop aandring nie. Hoewel albei huweliksmaats die ander respek verskuldig is, moet dit ook verdien word. Christus het nooit respek deur sy groter krag en hoër posisie aan ander probeer opdwing nie.a In die huwelik verdien die man en die vrou eweneens respek deur hulle wedersydse bedagsame optrede en nie deur op Bybeltekste te hamer en só op respek aan te dring nie.

Betoon respek by die werk

Moet mans vroue as ’n bedreiging vir hulle manlike ego beskou? Elizabeth Fox-Genovese het in haar boek Feminism Without Illusions geskryf: “In der waarheid wil baie vroue vandag hê wat baie mans wil hê: om ’n redelike bestaan te voer, om ’n vervullende persoonlike lewe te hê en in die wêreld vooruit te gaan sonder om te veel probleme te veroorsaak.” Moet daardie begeerte of ambisie as ’n bedreiging vir mans beskou word? Sy het ook gesê: “Waarom kan ons nie maar, ondanks al die veranderinge wat ons wêreld reeds ondergaan het en dalk sal ondergaan, erken dat verskille altyd sal bestaan en dat dit geniet kan word nie?”

Christenmans wat voormanne of opsigters is, moet veral die waardigheid van hulle vroulike medewerkers respekteer en in gedagte hou dat ’n getroude vrou in die Bybelse sin net een man, haar man, as haar “hoof” het. Ander beklee dalk verantwoordelike posisies en word daarvoor gerespekteer; maar streng volgens die Bybel is geen man behalwe haar man daardie vrou se “hoof” nie.—Efesiërs 5:22-24.

Gesprekke in die werkplek moet altyd opbouend wees. Wanneer mans oor dinge begin gesels wat dubbelsinnighede of seksuele insinuasies bevat, betoon hulle nie respek vir vroue nie en skend hulle hulle eie reputasie. Paulus het aan Christene geskryf: “Soos dit gelowiges betaam, moet daar van ontug, onsedelikheid in enige vorm, of gierigheid onder julle selfs geen sprake wees nie. Growwe, ligsinnige of vuil praatjies pas nie by julle nie; nee, dank aan God pas by julle.”—Efesiërs 5:3, 4, NAV.

Nog ’n manier waarop ’n mens kan versuim om respek te betoon, is om veranderinge in werkstoewysings te maak sonder om ’n vrou se gevoelens in ag te neem. Jean, ’n verpleegster, het gesê: “Dit sou so lekker wees as daar ’n bietjie oorlegpleging kon wees voordat veranderinge met betrekking tot ons werkstoewysings gemaak word. Dit sal beslis goeie sielkunde wees. Vroue het meegevoel nodig en moet voel dat hulle waardevol is en waardeer word.”

Nog ’n aspek van respek in die werkplek is die versperring wat sommige vroue die “glasplafon” noem. Dit is die “partydigheid wat in sakeondernemings bestaan en wat keer dat vroue senior bestuursposte in private ondernemings beklee” (The New York Times, 3 Januarie 1992). ’n Onlangse studie in die Verenigde State het gevolglik getoon dat ’n lae persentasie van die hoër werksposisies deur vroue beklee word, en dit wissel van 14 persent in Hawaii en 18 persent in Utah tot 39 persent in Louisiana. Indien respek betoon word, sal bevordering by die sekulêre werkplek nie op geslag nie, maar op vermoë en ondervinding gegrond wees. Navorsingsdirekteur Sharon Harlan het gesê: “Dit word beter, maar . . . daar is nog baie struikelblokke wat vroue te bowe moet kom.”

[Voetnoot]

[Venster op bladsy 14]

RESPEK Wat kan vroue doen?

● Jy moet SELFRESPEK hê en dit behou

● Laat mense duidelik verstaan wat jy toelaat om in jou geselskap gesê en gedoen te word

● Stel duidelike perke vir aanvaarbare gedrag en spraak

● Moenie probeer om met mans te kompeteer wat obseniteit en onbetaamlike grappe betref nie; dit maak jou minder van ’n dame en maak nie van hulle here nie

● Moenie gewaagde klere aantrek nie, ongeag wat die huidige mode is; jou kleredrag weerspieël hoeveel eiewaarde jy het

● Verdien respek deur jou optrede; behandel mans met dieselfde respek wat jy van hulle verwag

● Moenie flankeer nie

RESPEK Wat kan mans doen?

● Behandel alle vroue met respek en waardigheid; moenie deur ’n aanmatigende vrou bedreig voel nie

● Moenie te familiêr raak met iemand wat nie jou vrou is nie en troetelwoorde, wat onwenslik is, gebruik nie

● Vermy skurwe grappe, en moenie vroue op ’n suggestiewe manier aankyk nie

● Moenie gedurig komplimente uitdeel nie, en vermy onvanpaste aanraking

● Moenie haar werk of haar persoon verkleineer of ondermyn nie

● Raadpleeg, luister en kommunikeer op ’n objektiewe manier

● Spreek waardering uit vir die vrou se werk

● Help met die huishoudelike takies. As jy dink dit is benede jou waardigheid, wat van hare?

● As jy by jou ouers bly, moet jy sensitief wees vir die druk wat dit op jou vrou plaas. Sy is nou jou vernaamste verantwoordelikheid en het jou ondersteuning nodig (Mattheüs 19:5)