Hoë bloeddruk—Voorkoming en beheer

DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN BRASILIË

MARIAN was bang! Haar neus het sonder waarskuwing onophoudelik begin bloei. “Ek het gedink ek gaan dood”, sê sy. ’n Dokter het vir Marian gesê dat haar neusbloeding deur hoë bloeddruk (arteriële hipertensie) veroorsaak is. “Maar ek voel goed”, het Marian gesê. “Baie mense weet nie dat hulle hoë bloeddruk het nie, want hulle het geen simptome nie”, het sy geantwoord.

Wat van jou bloeddruk? Kan jou huidige lewenswyse dalk in die toekoms hoë bloeddruk veroorsaak? Wat kan jy doen om jou bloeddruk onder beheer te hou?a

Bloeddruk is die krag wat bloed op die bloedvatwande uitoefen. Dit kan gemeet word deur middel van ’n opblaasbare rubbermansjet, wat om die boarm gebind word en aan ’n toestel gekoppel is wat druk registreer. Twee lesings word verkry. Byvoorbeeld: 120/80. Die eerste syfer word sistoliese bloeddruk genoem omdat dit bloeddruk gedurende die hartklop (sistool) aandui, en die tweede syfer word diastoliese bloeddruk genoem omdat dit bloeddruk aandui terwyl die hart ontspanne is (diastool). Bloeddruk word in millimeter kwik gemeet, en dokters klassifiseer pasiënte as hipertensief wanneer hulle bloeddruk hoër as 140/90 is.

Wat laat bloeddruk styg? Stel jou voor dat jy besig is om jou tuin nat te gooi. Deur die kraan wyer oop te draai of die spuitopening van die tuinslang kleiner te maak, vergroot jy die druk van die water. Dieselfde gebeur met bloeddruk: Wanneer die bloedvloei vermeerder of die bloedvat nouer gemaak word, verhoog die bloeddruk. Wat gee aanleiding tot hoë bloeddruk? Baie faktore is hierby betrokke.

Faktore waaroor jy nie beheer het nie

Navorsers het ontdek dat iemand wat familielede met hoë bloeddruk het, groter gevaar loop om aan die siekte te ly. Volgens statistiek is daar ’n hoër voorkoms van hipertensie by identiese tweelinge as by gewone tweelinge. Een studie verwys na die “kartering van die gene wat vir arteriële hipertensie verantwoordelik is”, waarvan almal die bestaan sou bevestig van ’n oorerflike komponent wat vir hoë bloeddruk verantwoordelik is. Dit is ook bekend dat die risiko van abnormale hoë bloeddruk met die ouderdom vergroot en groter onder swart mans is.

Faktore waaroor jy beheer het

Let op jou dieet! Sout (natrium) kan bloeddruk in sommige mense verhoog, veral mense met diabetes, diegene met ernstige hipertensie, ouer mense en party swart mense. Oortollige vet in die bloedstroom kan neerslae van cholesterol op die binnewande van bloedvate vorm (aterosklerose), wat dit nouer maak en sodoende die bloeddruk verhoog. Mense wat meer as 30 persent oor hulle ideale liggaamsgewig is, is vatbaar vir hoë bloeddruk. Studies dui aan dat die bloeddruk verlaag kan word deur meer kalium en kalsium in te neem.

Rook dra by tot ’n groter risiko van aterosklerose, diabetes, hartaanval en beroerte. Gevolglik is rook en hoë bloeddruk ’n gevaarlike kombinasie wat tot kardiovaskulêre siektes kan lei. Alhoewel die bewyse mekaar weerspreek, kan kafeïen—wat in koffie, tee en koladrankies aangetref word—sowel as emosionele en fisiese spanning ook hoë bloeddruk vererger. Daarbenewens weet wetenskaplikes dat die oormatige of langdurige inname van alkohol en ’n gebrek aan liggaamlike bedrywigheid bloeddruk kan verhoog.

Gesonde lewenswyse

Dit sou ’n fout wees om te wag totdat jy hoë bloeddruk het voordat jy positiewe stappe neem. ’n Mens moet van ’n vroeë ouderdom af gesond probeer lewe. As jy nou op jou gesondheid let, sal dit tot ’n beter lewensgehalte in die toekoms lei.

Die Derde Brasiliaanse Konsensus oor Arteriële Hipertensie het veranderinge in lewenswyse beskryf wat help om arteriële bloeddruk te verminder. Dit is ’n nuttige gids vir mense met hoë of normale bloeddruk.

Navorsers beveel aan dat diegene wat oorgewig is, ’n gebalanseerde dieet volg wat min kilojoules bevat, vinnige en “wonder”-diëte vermy en ’n program van matige liggaamlike oefening handhaaf. Wat sout betref, het hulle ’n inname van hoogstens ses gram of een teelepel per dag aanbeveel.b In die praktyk beteken dit dat ’n mens so min as moontlik sout in voedselbereiding moet gebruik, sowel as die gebruik van ingelegde kos, koue vleis (salami, ham, worsies, ensovoorts) en gerookte kossoorte tot ’n minimum moet beperk. Soutinname kan ook verminder word deur nie ekstra sout gedurende maaltye by te voeg nie en die verpakking van verwerkte voedsel na te gaan om vas te stel hoeveel sout bygevoeg is.

Die Brasiliaanse Konsensus het ook aanbeveel dat ’n mens meer kalium inneem omdat dit moontlik ’n “anti-hipertensiewe werking” het. Gevolglik behoort ’n gesonde dieet “voedselsoorte [in te sluit] wat ’n lae natriuminhoud het en wat ryk aan kalium is”, soos: boontjies, donkergroen groente, piesangs, spanspek, wortels, beet, tamaties en lemoene. Die matige gebruik van alkohol is ook belangrik. Party navorsers sê dat mans met hipertensie nie meer as 30 milliliter alkohol per dag moet inneem nie; en vroue of diegene met ’n lae liggaamsgewig nie meer as 15 milliliter nie.c

Die Brasiliaanse Konsensus het ten slotte gesê dat gereelde liggaamlike oefening bloeddruk verlaag en dus die risiko verminder om arteriële hipertensie te ontwikkel. Matige aërobiese oefeninge, soos loop, fietsry en swem, 30 tot 45 minute lank, drie tot vyf maal per week is nuttig.d Ander faktore wat met ’n gesonder lewenswyse geassosieer word, sluit die volgende in: om op te hou rook, bloedvette (cholesterol en trigliseried) en diabetes onder beheer te hou, genoeg kalsium en magnesium in te neem, asook liggaamlike en emosionele spanning onder beheer te hou. Sekere geneesmiddels kan bloeddruk verhoog, soos nasale ontstumiddels, teensure ryk aan natrium, aptytdempers en pynstillers vir migraines wat kafeïen bevat.

As jy aan arteriële hipertensie ly, is jou dokter beslis in die beste posisie om jou raad te gee oor jou dieet en gewoontes, volgens jou individuele behoeftes. Maar ongeag jou situasie, dit is altyd voordelig om ’n gesonde lewenswyse van ’n vroeë ouderdom af aan te kweek, nie net vir dié wat hipertensief is nie, maar vir al die lede van die gesin. Marian, wat aan die begin van die artikel genoem is, moes veranderinge in haar lewenswyse aanbring. Sy is tans op medikasie en lei ’n normale lewe ondanks haar gesondheidsprobleem. Wat van jou? Terwyl jy wag vir die tyd wanneer alle mense goeie gesondheid sal geniet en “geen inwoner sal sê: ‘Ek is siek’ nie”, moet jy jou bloeddruk onder beheer probeer hou!—Jesaja 33:24.

[Voetnote]

[Venster op bladsy 22]

BESTRY HOË BLOEDDRUK

1. Stappe wat kan help om hoë bloeddruk onder beheer te hou

• Verminder liggaamsgewig

• Verminder soutinname

• Vermeerder inname van voedsel ryk aan kalium

• Verminder inname van alkohol

• Oefen gereeld

2. Ander stappe wat kan help om bloeddruk onder beheer te hou

• Kalsium- en magnesiumaanvullings

• Vegetariese dieet ryk aan vesel

• Ontspanningsterapie

3. Verwante stappe

• Hou op rook

• Hou cholesterolvlak onder beheer

• Hou diabetes onder beheer

• Vermy geneesmiddels wat bloeddruk kan verhoog

[Erkenning]

Aangepas uit die Derde Brasiliaanse Konsensus oor Arteriële Hipertensie—Revista Brasileira de Clínica & Terapêutica.

[Prente op bladsy 23]

Gereelde oefening en ’n gesonde dieet help om hoë bloeddruk te voorkom en onder beheer te hou