Die heilige gees—God se werkende krag
VOLGENS die Drie-eenheidsleer is die heilige gees die derde persoon van ’n Godheid, gelyk aan die Vader en aan die Seun. Soos die boek Our Orthodox Christian Faith sê: “Die Heilige Gees is volkome God.”
In die Hebreeuse Skrifte is die woord wat die meeste vir “gees” gebruik word ruʹach, wat “asem; wind; gees” beteken. In die Griekse Skrifte is die woord pneuʹma, wat ’n soortgelyke betekenis het. Dui hierdie woorde aan dat die heilige gees ’n deel van ’n Drie-eenheid is?
’n Werkende krag
DIE Bybel se gebruik van “heilige gees” toon dat dit ’n beheerde krag is wat Jehovah God gebruik om verskeie van sy voornemens uit te voer. Dit kan in sekere mate vergelyk word met elektrisiteit, ’n krag wat aangewend kan word om talle verskillende funksies te verrig.
In Genesis 1:2 (NW) sê die Bybel dat “God se werkende krag [“gees” (Hebreeus, ruʹach)] heen en weer oor die oppervlak van die waters beweeg het”. In hierdie geval was God se gees sy werkende krag wat die aarde gevorm het.
God gebruik sy gees om sy knegte insig te gee. Dawid het gebid: “Leer my om u welbehae te doen, want U is my God. Laat u goeie Gees [ruʹach] my lei in ’n gelyk land” (Psalm 143:10). Toe 70 bekwame manne aangestel is om Moses te help, het God vir hom gesê: “Van die Gees [ruʹach] wat op jou is, sal Ek afsonder en op hulle lê.”—Numeri 11:17.
Bybelprofesieë is opgeteken toe manne van God “deur die Heilige Gees [Grieks, uit pneuʹma] gedrywe” is (2 Petrus 1:20, 21). Sodoende is die Bybel “deur God ingegee [“geïnspireer”, NW]”, en die Griekse woord vir daardie uitdrukking is The·oʹpneu·stos, wat beteken “deur God geadem” (2 Timotheüs 3:16). En heilige gees het sekere mense visioene laat sien of profetiese drome laat droom.—2 Samuel 23:2; Joël 2:28, 29; Lukas 1:67; Handelinge 1:16; 2:32, 33.
Die heilige gees het Jesus gedryf om na sy doop in die woestyn in te gaan (Markus 1:12). Die gees was soos ’n vuur in God se knegte, sodat hulle deur daardie krag aangedryf is. En dit het hulle in staat gestel om vrymoedig en dapper te spreek.—Miga 3:8; Handelinge 7:55-60; 18:25; Romeine 12:11; 1 Thessalonicense 5:19, vgl. NW.
God voltrek deur middel van sy gees sy oordele aan mense en nasies (Jesaja 30:27, 28; 59:18, 19). En God se gees kan oral wees en vír of téén mense optree.—Psalm 139:7-12.
“Die krag wat alles oortref”
GOD se gees kan ook “krag wat alles oortref” aan sy knegte gee (2 Korinthiërs 4:7, NAV). Dit stel hulle in staat om beproewinge van hul geloof te verduur of dinge te doen wat hulle andersins nie sou kon doen nie.
Rigters 14:6 sê byvoorbeeld van Simson: “Die Gees van die HERE het oor hom vaardig geword; en hy het [die leeu] verskeur soos ’n mens ’n bokkie verskeur sonder dat daar iets in sy hand was.” Het ’n goddelike persoon werklik in Simson ingegaan of oor hom vaardig geword en sy liggaam gemanipuleer om dit te doen? Nee, dit was in werklikheid “die krag van die HERE [wat] Simson sterk gemaak het”.—TEV.
Die Bybel sê dat toe Jesus gedoop is die heilige gees op hom neergedaal het in die vorm van ’n duif, nie in ’n menslike vorm nie (Markus 1:10). Hierdie werkende krag van God het Jesus in staat gestel om die siekes te genees en die dooies op te wek. Soos Lukas 5:17 sê: “Die Here [God] het vir Jesus die krag gegee om mense gesond te maak.”—NAV.
God se gees het Jesus se dissipels ook die vermoë gegee om wonderdade te verrig. Handelinge 2:1-4 sê dat die dissipels tydens Pinkster saam vergader was toe daar “skielik uit die hemel ’n geluid soos van ’n geweldige rukwind [kom] . . . En hulle is almal vervul met die Heilige Gees en het begin spreek in ander tale, soos die Gees aan hulle gegee het om uit te spreek.”
Die heilige gees het Jesus en ander knegte van God dus die vermoë gegee om dinge te doen wat mense gewoonlik nie kan doen nie.
Nie ’n persoon nie
MAAR is daar nie Bybelverse wat van die heilige gees praat asof dit ’n persoon is nie? Ja, maar let op wat Katolieke teoloog Edmund Fortman in The Triune God hiervan sê: “Hoewel hierdie gees dikwels beskryf word asof dit ’n persoon is, is dit baie duidelik dat die skrywers [van die Hebreeuse Skrifte] hierdie gees nooit as ’n afsonderlike persoon beskou of uitgebeeld het nie.”
In die Skrif is dit nie ongewoon dat iets verpersoonlik word nie. Daar word gesê dat wysheid kinders het (Lukas 7:35). Sonde en die dood word konings genoem (Romeine 5:14, 21, vgl. NW). In Genesis 4:7 sê The New English Bible (NE): “Sonde is ’n demon wat by die deur sit”, waardeur sonde verpersoonlik word as ’n bose gees wat by Kain se deur sit. Maar sonde is natuurlik nie ’n geespersoon nie; en die verpersoonliking van die heilige gees maak dit ook nie ’n geespersoon nie.
In 1 Johannes 5:6-8 (NE) word daar eweneens gesê dat nie net die gees nie, maar ook “die water en die bloed” “getuies” is. Maar water en bloed is beslis nie persone nie, en die heilige gees is ook nie ’n persoon nie.
In ooreenstemming hiermee gebruik die Bybel “die heilige gees” oor die algemeen op ’n onpersoonlike manier, soos wanneer dit met water en vuur vergelyk word (Mattheüs 3:11; Markus 1:8). Mense word aangespoor om met heilige gees pleks van wyn vervul te word (Efesiërs 5:18). Daar word gesê dat hulle met heilige gees gevul is op dieselfde manier as wat hulle met eienskappe soos wysheid, geloof en vreugde gevul is (Handelinge 6:3; 11:24; 13:52). En in 2 Korinthiërs 6:6 word die heilige gees saam met etlike eienskappe gemeld. Sulke uitdrukkings sou nie so algemeen voorgekom het as die heilige gees werklik ’n persoon was nie.
En hoewel party Bybeltekste sê dat die gees praat, toon ander tekste dat dit in werklikheid mense of engele was wat gepraat het (Mattheüs 10:19, 20; Handelinge 4:24, 25; 28:25; Hebreërs 2:2). Die werking van die gees is in sulke gevalle soos dié van radiogolwe wat boodskappe van een persoon na ’n ander ver daarvandaan oordra.
In Mattheüs 28:19 word “die Naam van . . . die Heilige Gees” gemeld. Maar die woord “naam” beteken nie altyd in Grieks of in Afrikaans ’n persoonlike naam nie. Wanneer ons sê “in naam van die wet” praat ons nie van ’n persoon nie. Ons bedoel dít wat die wet beteken, die gesag daarvan. Robertson se Word Pictures in the New Testament sê: “Hierdie gebruik van naam (onoma) is algemeen in die Septuaginta en die papirusse vir mag of gesag.” Doop ‘in die naam van die heilige gees’ erken dus die gesag van die gees, dat dit van God kom en volgens die goddelike wil funksioneer.
Die “Trooster”
JESUS het die heilige gees ’n “Trooster” genoem, en hy het gesê dat dit sou leer, lei en spreek (Johannes 14:16, 26; 16:13). Die Griekse woord wat hy vir trooster gebruik het (pa·raʹkle·tos), is in die manlike geslag. Toe Jesus gemeld het wat die trooster sou doen, het hy dus manlike persoonlike voornaamwoorde gebruik (Johannes 16:7, 8). Wanneer die onsydige Griekse woord vir gees (pneuʹma) daarenteen gebruik word, word die onsydige voornaamwoord “dit” tereg gebruik.
Die meeste Trinitariese vertalers verbloem hierdie feit, soos die Katolieke New American Bible aangaande Johannes 14:17 erken: “Die Griekse woord vir ‘Gees’ is onsydig, en hoewel ons persoonlike voornaamwoorde (‘hy’, ‘sy’, ‘hom’) in Engels gebruik, gebruik die meeste Griekse mss. [manuskripte] ‘dit’.”
Wanneer die Bybel in Johannes 16:7, 8 manlike persoonlike voornaamwoorde met betrekking tot pa·raʹkle·tos gebruik, volg dit dus grammatikareëls en gee dit nie ’n leerstelling weer nie.
Nie ’n deel van ’n Drie-eenheid nie
VERSKEIE bronne erken dat die Bybel nie die gedagte staaf dat die heilige gees die derde persoon van ’n Drie-eenheid is nie. Byvoorbeeld:
The Catholic Encyclopedia: “Nêrens in die Ou Testament vind ons enige duidelike aanduiding van ’n Derde Persoon nie.”
Katolieke teoloog Fortman: “Die Jode het die gees nooit as ’n persoon beskou nie; en daar is geen vaste getuienis dat enige Ou-Testamentiese skrywer hierdie beskouing gehuldig het nie. . . . Die Heilige Gees word gewoonlik in die Evangelies en in Handelinge as ’n goddelike krag of mag uitgebeeld.”
Die New Catholic Encyclopedia: “Dit is duidelik dat die O[u] T[estament] nie God se gees as ’n persoon beskou nie . . . God se gees is bloot God se krag. As dit soms vir ons voorgestel word as afsonderlik van God, is dit omdat die asem van Jahweh uiterlik optree.” Dit sê ook: “Die meeste tekste in die N[uwe] T[estament] openbaar God se gees as iets, nie as iemand nie; dit word veral gesien in die parallelisme tussen die gees en die krag van God.”—Ons kursiveer.
A Catholic Dictionary: “Oor die algemeen praat die Nuwe Testament, soos die Ou [Testament], van die gees as ’n goddelike energie of krag.”
Nòg die Jode nòg die vroeë Christene het dus die heilige gees as ’n deel van ’n Drie-eenheid beskou. Daardie leerstelling het eeue later ontstaan. Soos A Catholic Dictionary sê: “Die derde Persoon is ingevoer by ’n Konsilie van Alexandrië in 362 . . . en uiteindelik deur die Konsilie van Konstantinopel in 381”—ongeveer drie en ’n half eeue nadat die dissipels op Pinkster deur die heilige gees vervul is!
Nee, die heilige gees is nie ’n persoon nie, en dit is nie ’n deel van ’n Drie-eenheid nie. Die heilige gees is God se werkende krag wat hy gebruik om sy wil uit te voer. Dit is nie gelyk aan God nie, maar is altyd tot sy beskikking en ondergeskik aan hom.
[Lokteks op bladsy 22]
“Oor die algemeen praat die Nuwe Testament, soos die Ou [Testament], van die gees as ’n goddelike energie of krag.”—A Catholic Dictionary
[Prente op bladsy 21]
Die heilige gees het by een geleentheid as ’n duif verskyn. By ’n ander geleentheid het dit as tonge van vuur verskyn—nooit as ’n persoon nie