Hoe om ’n gelukkige stiefgesin op te bou
OP SY troudag het Felix dadelik ’n ouer geword. Sy vrou het ’n sewejarige dogtertjie uit haar vorige huwelik gehad. Terwyl hy later daardie dag saam met sy nuwe stiefdogter stap, was hy geskok om haar vuil taal te hoor gebruik en het hy haar vriendelik reggehelp. Haar bitter antwoord het hom verbyster: “Kyk, jy is nie my pa nie!” As ’n Christen wou Felix ’n gesin opbou wat die Een sou verheerlik ‘aan wie elke familie sy naam te danke het’. Nou het hy egter ’n blik gekry van die intense emosies waarmee sy nuwe stiefgesin te kampe sou hê.—Efesiërs 3:15, NW.
Ofskoon die hertrou van persone wie se eggenoot gesterf het in die verlede die hoofoorsaak van saamgesmelte gesinne was, het die stygende egskeidingsyfers gedurende hierdie “laaste dae” nou tot rekordgetalle stiefgesinne gelei (2 Timotheüs 3:1-5). Waarom? Omdat nagenoeg 80 persent geskeide persone—talle met kinders—weer trou. Daarbenewens is daar die huwelike van diegene wat buite-egtelike kinders het. Volgens die Stepfamily Foundation sal daar teen 1990 in die Verenigde State meer mense vir die tweede keer getroud wees as vir die eerste keer—wat stiefgesinne een van die algemeenste soorte huishoudings sal maak! Maar ’n stiefgesin het unieke probleme.
’n Ander soort situasie
Hoewel die onvolwassenheid van ’n huweliksmaat in eerste huwelike dikwels aangegee word as die hoofoorsaak van probleme, word die grootmaak van kinders in latere huwelike as die hoofoorsaak beskou. Dit is ’n gedugte taak vir die nuwe ouer om die liefde en eerbied te wen van kinders met wie ’n mens geen vleeslike band het nie, en wat jou moontlik as ’n indringer beskou. Die vleeslike ouer moet leer om die nuwe maat liefde te betoon, en tog nie sy of haar eie kinders te vervreem nie. En wanneer die stiefgesin kinders van albei geslagte saambring, of wanneer die man ’n stiefdogter verkry, bestaan daar ’n verdere moontlikheid vir spanning: die gevaar van geslagsonsedelikheid. Volgens berig kom huishoudelike geslagsonsedelikheid onder 25 persent van alle stiefgesinne voor.—1 Korinthiërs 6:9, 10.
Stiefkinders het ook dikwels met ’n hele klomp emosies te kampe—verwerping, jaloesie, wrewel en botsende lojaliteite. Die trauma van ’n egskeiding of ’n ouer se dood bemoeilik hierdie bykomende aanpassing selfs verder. Die verslae toon dat meer as vier uit elke tien saamgesmelte gesinne binne die eerste vyf jaar ongelukkig op ’n egskeiding uitloop. En tog kan ’n suksesvolle stiefgesin opgebou word. Hoe?
Die grondslag vir die hantering van probleme
“As die HERE die huis nie bou nie, tevergeefs werk die wat daaraan bou” (Psalm 127:1). Om Jehovah ’n stiefgesin te laat ‘bou’, beteken dat ’n persoon sy bevele, beginsels en raad eerste moet stel sodat sy seën verkry kan word. “Die enigste ding wat ons gehelp het”, vertel Felix, “was die feit dat ons Jehovah se Woord bo die gevoelens van ander in die gesin gestel het. Ek het nie vir my stiefdogter gesê hoe ek voel nie, maar deur my Bybel te gebruik, is ’n gemeenskaplike grondslag gelê waar twee verstande kon ontmoet.” Hy het die Bybel gebruik om ‘tereg te wys’ en om as die huishoudelike standaard te dien (2 Timotheüs 3:16). Wanneer kinders sien dat selfs die ouers “die raad van die HERE” gehoorsaam, besef hulle dat sy bestendige beginsels, nie bloot die giere van ’n stiefouer nie, as rigsnoer vir die gesin dien.—Spreuke 19:21; 20:7.
Een egpaar wat elkeen drie kinders in ’n stiefgesin saamgebring het, het welslae behaal omdat “die kinders werklik die Bybel probeer gehoorsaam het”. Een van hierdie kinders het as volwassene geskryf: “Wanneer daar ’n saamsmelting van twee gesinne is, kan die vernaamste geskil maklik ’n maatskaplike in plaas van ’n geestelike word, aangesien almal hulle nou daarop toelê om met mekaar oor die weg te kom eerder as om Jehovah as ’n gesin te dien.” Talle suksesvolle, Christelike stiefgesinne is dit eens dat die sleutel is om ’n goeie persoonlike verhouding met God na te streef deur altyd te probeer om sy Woord te gehoorsaam.
Onderskeidingsvermoë is nodig
Kort nadat haar moeder weer getrou het, het twaalfjarige Maria opstandig geword en selfs etlike kere weggeloop. Haar ouers het tereg gehoorsaamheid geëis, maar die emosionele oorsaak van die probleem oor die hoof gesien. “Ek en my ma was so na aan mekaar”, het Maria verduidelik, “dat ons soos susters was. Ons het selfs in dieselfde bed geslaap. Maar toe my stiefvader intrek, het ek daardie intiemheid verloor. Ek het weldra gevoel dat daar nie meer plek vir my was nie.” Ja, ’n stiefouer besef dikwels nie presies hoe hy of sy skynbaar die stiefkind in die liefde van die vleeslike ouer verdring het nie en sal die emosionele onsteltenis wat dit veroorsaak oor die hoof sien. Wat is nodig?
“Deur verstand [onderskeidingsvermoë, NW]”, sê Spreuke 24:3, word ’n huishouding “bevestig”. Onderskeidingsvermoë kyk verder as dade of woorde ten einde die redes daarvoor te soek. ’n Stiefkind kom miskien afsydig voor. Maar waarom? Is dit nie miskien weens botsende kwaliteite ten opsigte van sy of haar ander ouer nie? Navorser Elizabeth Einstein, self ’n stiefmoeder, het in haar boek The Stepfamily geskryf: “Die biologiese ouer kan nooit vervang word nie —nooit nie. Selfs ’n ouer wat dood is of een wat die kinders verlaat het, behou ’n belangrike plek in die kinders se lewe. Iets wat ek maar onlangs geleer het, naamlik die geheim van ’n suksesvolle stiefouer, is om nie te flikflooi of te eis nie.” Sy sê: “Dit is die beste weg tot jou stiefkinders se geneentheid.” Omdat hy dit besef, probeer ’n Christen-stiefouer om nie “kitsliefde” te verwag of persoonlik verworpe te voel wanneer dit nie getoon word nie. Maar dit is nie maklik nie.
“Ek is immuun teen verwerping, behalwe teen verwerping deur my man se dogter”, het een stiefmoeder gekla. “Amy se verwerping maak ’n sonnige dag donker, ’n vol hart leeg.” Sy het bygevoeg: “Amy is vir my belangrik. My sukses as ’n stiefouer is belangrik.” Dit is verstaanbaar dat sulke verwerping seermaak. Maar die Bybel vermaan: “Wees nie haastig in jou gees om aanstoot te neem nie, want die neem van aanstoot rus in die boesem van die verstandelose” (Prediker 7:9, NW). As ’n persoon dunvellig is—maklik aanstoot neem—en wrewel “in die boesem” koester, sal dit waarskynlik tot haastige woorde en dade aanleiding gee.
Maar hoe word onderskeidingsvermoë aan die dag gelê? Toe Felix se nuwe stiefdogter losgebars het, het hy onthou dat sy besonder geheg was aan haar oorlede vader. “Jy is reg, ek is nie jou vader nie, maar ek wil graag ’n vriend sowel as jou geestelike broer wees”, was sy oordeelkundige antwoord. Wees dus ‘wys van hart’—maar ontwikkel terselfdertyd ’n ‘dik vel’!—Spreuke 16:21; 14:1.
Die gebrek aan familiariteit in ’n stiefgesin lei dikwels tot wat die Bybel vermetelheid” noem, dit wil sê, “koppigheid” of ‘bewerings wat heeltemal ongeregverdig is en die onversetlike aandrang daarop’, soos een Hebreeuse woordeboek dit stel. Sulke egosentrisiteit veroorsaak ’n stryd (Spreuke 13:10). “Hoewel dit moeilik was, het ek probeer om nie meer net aan my eie gevoelens te dink nie”, het een stiefdogter erken. “Toe ek dit doen, kon ek ander se gevoelens begryp en empatie toon. Jy het steeds gevoelens, maar jy ontwikkel gevoelens wat ’n ander persoon in ag neem.”
’n Stiefgesin moet kommunikeer as hulle meegevoel wil ontwikkel! Spreuke 13:10 (NW) voeg by: “By diegene wat saam beraadslaag, is wysheid.” Gereelde gesinsbesprekings—‘beraadslaging’—kan probleme uitstryk en gesinseenheid teweegbring. Die ouers moet egter gedurende sulke besprekings eensgesind wees. Gewoonlik lewer dit mettertyd goeie resultate as daar volhard word met sulke besprekings. Let op ander nuttige wenke op bladsy 25.—1 Petrus 3:8.
Selfs die moontlikheid van geslagsdwaling kan deur ‘beraadslaging’ verstandig hanteer word. Party ouers het voor die hertroue reguit met hulle kinders gepraat en dinge bespreek soos hoe die meisies in die teenwoordigheid van die stiefvader en stiefbroers moet aantrek of hulle moet gedra. Namate die kinders grootword, is besprekings dikwels steeds nodig, en die ouers moet die inisiatief neem, aangesien kinders dalk weens skamerigheid huiwerig sal wees.
Wanneer dissipline nodig is
Die uitoefen van dissipline is ongetwyfeld die delikaatste sakie wanneer dit kom by die opbou van ’n stiefgesin. Aangesien “die sotheid vassit in die hart” van ’n kind—’n stiefkind inkluis—is konsekwentheid by dissipline noodsaaklik (Spreuke 22:15; 13:1). Een Christin het gevind dat haar nuwe stiefdogter voorheen ’n lewe sonder beperkinge gelei het. “Ek het gesorg dat ek die hoofskapreëling handhaaf”, het Pat gesê, wie se stiefdogter later een van haar beste vriendinne geword het. “Ek was altyd gewillig om die redes aan haar te verduidelik, om te gesels en dinge te bespreek, maar ek het nooit toegegee as sy nie daarvan gehou het nie. Ek het streng by Jehovah se reëlings gehou.”
Stiefgesinraadgewers drr. Emily en John Visher het gesê: “Dissipline werk eintlik net wanneer die gedissiplineerde omgee vir die reaksies van en die verhouding met die persoon wat die dissipline uitoefen.” Party het die tugtiging hoofsaaklik aan die vleeslike ouer oorgelaat totdat hierdie band ontwikkel het. ’n Stiefvader bly natuurlik hoof van die huis, maar terwyl hy duidelik die redes vir die dissipline aan sy vrou verduidelik, kan hy haar dit laat uitoefen. Albei ouers kan volgens die Skrif dissiplinêre reëls neerlê (Spreuke 1:8; 6:20; 31:1). Aangesien elke stiefgesin verskil, is daar geen vaste reëls oor hoe om dissipline uit te oefen nie. Maar die stiefouer moet ‘teregwys volgens wat reg is’, en nie te heftig reageer en die kind irriteer deur te gou te veel veranderinge te verwag nie. (Jesaja 28:26-29, NW; Kolossense 3:21, vgl. Die Lewende Bybel.) Stiefkinders moet andersyds dissipline aanvaar. Ester van die Bybelse tyd het haar waardering getoon deur gehoorsaamheid aan haar opvoeder of pleegvader Mordegai, wat haar na haar ouers se dood grootgemaak het. Sy dissipline het haar gehelp om ’n uitstekende vrou te word.—Ester 2:7, 15, 20.
Soms word ’n stiefouer se dissipline ondermyn omdat die eggenoot sy of haar vleeslike kind begunstig en nie sulke dissipline deurdryf nie. Een Christenmoeder wat drie kinders het en weer getrou het, het verduidelik: “Jy voel asof jy verskeur word tussen twee persone wat jy so liefhet.” Moet nooit vergeet dat jou verhouding met jou eggenoot die belangrikste is nie. Ofskoon dit soms pynlik is, moet jy probeer voorkom dat natuurlike liefde tussen julle twee kom. Abraham het wyslik voorkom dat enige ander gesinslid sy verhouding met sy vrou Sara skade berokken of die volbrenging van die goddelike wil verhinder.—Genesis 16:1-6; 21:8-14.
Ofskoon ’n mens miskien nie dieselfde oor ’n stiefkind as ’n vleeslike kind kan voel nie, moet albei regverdig behandel word. ’n Grondbeginsel by besluite is: “Jy [moet] absoluut onpartydig wees” (1 Timotheüs 5:21, Die Lewende Bybel). Dit is maklik om jou vleeslike kind se foute te verskoon en die van ’n stiefkind te vergroot. Dit is beter dat die man en vrou verskille oor dissipline privaat bespreek, ’n gevolgtrekking bereik en dan eensgesind voor die kinders is. Alesia, nou 19, wat in ’n suksesvolle stiefgesin met kinders van albei kante grootgeword het, het gesê: “’n Belangrike ding was dat my ouers se dissipline konsekwent was. Ons het geweet dat ongeag wie se seun of dogter ons is, ons vir ons oortredings gedissiplineer sou word. Hulle standaarde of verwagtinge was altyd dieselfde.”
Wees geduldig—Dit verg tyd
“’n Voltooide taak is beter as een wat pas begin is. Geduld is beter as hoogmoed” (Prediker 7:8, NAV). Hoewel talle gedurende die moeilike beginstadium tou opgooi vind diegene wat volhard gewoonlik dat die gesin probleme begin oplos. “Navorsers sê dat dit vier tot sewe jaar duur voor ’n nuwe stiefgesin bestendig word, ’n stadium van ‘ons’ bereik”, het gesaghebbende Elizabeth Einstein gesê. Die toepassing van Bybelbeginsels kan hierdie aanpassingstydperk verkort; “geduld” is nietemin noodsaaklik!
’n Aanmatigende of “verwaande man [of vrou]” wat dink dat hy of sy presies weet hoe die gesin moet funksioneer en wat onmiddellik veranderinge verwag, “verwek twis”. Verskillende patrone in gesinslewe en sterk menings wat deur jare se gewoonte versterk is, word nie gou verander nie. Dit is verstandig om nie ‘op jou eie vernuf’ of skielike impulse te vertrou nie, maar eerder op Jehovah se leiding en hulp staat te maak.—Spreuke 28:25, 26, The New English Bible.
Die beloninge van sukses
Die kennis, vaardighede en ervaring van ’n stiefgesin kan verryk word deur die saamsmelting van verskillende gesinsagtergronde. Een Christenmoeder het van haar stiefdogter gesê: “Valerie het ’n dimensie by ons gesin gevoeg. Sy het dinge op ’n ander manier beskou en dit het soms ons uitkyk verbreed.” Dit is een ding om geheg te wees aan ’n kind wat biologies joune is, maar om ’n hegte band te skep waar daar geen natuurlike liefde is nie—wanneer daardie kind miskien teen jou gekant was—word deur talle gelukkige stiefouers as ’n “spesiale gawe” beskryf.
Hoewel die probleme gedug is, maak dit jou baie gelukkig om hulle op te los. So ’n smeltkroes kan belangrike, geestelike eienskappe smee, eienskappe soos geduld, begrip, empatie en selfopoffering. “Ek het geleer om situasies sover moontlik self te hanteer en die res aan Jehovah oor te laat”, het Louise gesê, wat drie stiefkinders grootgemaak het. “Dit was ’n baie belangrike les. Dit het my gehelp om ’n beter geestelike persoon te wees. Jy besef dat as jy Jehovah dien jy niks alleen dra nie.”
Die beloning om te sien hoe jou gesin God verheerlik, maak die poging die moeite werd. Toe koning Dawid vir sy seun vertel het hoe om ’n tempel tot lof van Jehovah te bou, het hy iets gemeld wat as die sleutel tot die opbouing van ’n suksesvolle stiefgesin beskou kan word. Hy het gesê: “Mag die HERE met jou wees . . . Mag die HERE jou net insig en verstand gee . . . om die weg van die HERE jou God te onderhou. Dan sal jy voorspoedig wees.”—1 Kronieke 22:11-13.
Prent op bladsy 23]
Ouers wat saam beraadslaag, voorkom dikwels probleme in verband met stiefkinders
[Venster op bladsy 25]
VIR GESINSKOMMUNIKASIE
(1) Vind ’n gepaste tyd en plek om gereeld oor gevoelens te praat.
(2) Almal moet openhartig wees en praat oor enige wrewel of pyn. Stel dit duidelik dat die gevoelens van elke lid belangrik is.—Job 33:3.
(3) Probeer om verklarings as uitdrukkings van gevoelens eerder as beskuldigings te bewoord. Byvoorbeeld: “Toe ek by die huis gekom het, was ek seergemaak en kwaad om te sien dat niemand die skottelgoed gewas het nie”, eerder as: “Nie een van julle gee om nie. Julle is almal werklik selfsugtig en onverantwoordelik.”—Kolossense 4:6.
(4) Wees vriendelik teenoor mekaar en probeer om mekaar se gevoelens te verstaan.—Efesiërs 4:31, 32.
(5) Werk praktiese en redelike oplossings uit, en neem betrokke Bybelbeginsels in ag.
(6) Sluit ’n bespreking af met positiewe, aanmoedigende kommentare wat gehegtheid in die gesin sal ontwikkel en wat elke lid ’n gevoel van eiewaarde gee.—Efesiërs 4:29.