Argeologiese getuienis van Jesus se bestaan?

“GETUIENIS van Jesus in klip gegraveer.” Dit was die titel op die voorblad van die tydskrif Biblical Archaeology Review (November/Desember 2002). Op die voorblad was daar ’n kalksteenkissie, ’n ossuarium, wat in Israel gevind is. Ossuariums was gedurende die kort tydperk tussen die eerste eeu v.G.J. en 70 G.J. in algemene gebruik onder die Jode. Wat hierdie een uitsonderlik gemaak het, is ’n Aramese inskripsie op die een kant. Geleerdes het bevestig dat dit sê: “Jakobus, seun van Josef, broer van Jesus.”

Volgens die Bybel het Jesus van Nasaret ’n broer met die naam Jakobus gehad wat as ’n seun van Josef, Maria se man, beskou is. Toe Jesus Christus in sy tuisdorp gepreek het, was sy toehoorders verstom en het hulle gevra: “Is hy nie die timmerman se seun nie? Is sy moeder se naam nie Maria, en dié van sy broers Jakobus en Josef en Simon en Judas nie? En sy susters, is hulle nie almal by ons nie?”—Matteus 13:54-56; Lukas 4:22; Johannes 6:42.

Ja, die inskripsie op die ossuarium stem ooreen met die beskrywing van Jesus die Nasarener. As die Jakobus wat in die inskripsie gemeld word, die halfbroer van Jesus Christus is, dan is hierdie inskripsie “die oudste nie-Bybelse argeologiese getuienis van Jesus”, beweer André Lemaire, ’n kenner op die gebied van antieke inskripsies en die skrywer van die bogenoemde artikel in Biblical Archaeology Review. Hershel Shanks, die redakteur van die tydskrif, sê dat die ossuarium “’n tasbare en sigbare bewys is wat teruggevoer kan word tot die belangrikste persoon wat nog ooit op die aarde was”.

Maar al drie name wat op die gegraveerde ossuarium gelees kan word, was algemeen in die eerste eeu. Dit is dus moontlik dat daar ’n Jakobus, ’n Josef en ’n Jesus in ’n ander gesin benewens dié van Jesus Christus kon gewees het. Lemaire sê: “Gedurende die twee geslagte voor 70 G.J. was daar in Jerusalem . . . seker omtrent 20 mense wat die naam ‘Jakob(us) seun van Josef broer van Jesus’ kon gehad het.” Nietemin meen hy dat daar ’n 90%-kans is dat die Jakobus op die ossuarium die halfbroer van Jesus Christus was.

Daar is nog ’n faktor wat party laat glo dat die Jakobus in die inskripsie Jesus Christus se halfbroer was. Hoewel dit algemeen was om die vader van die oorledene in sulke inskripsies te noem, was dit baie ongewoon om ’n broer te noem. Daarom glo geleerdes dat hierdie Jesus ’n belangrike persoon moes gewees het, wat hulle laat dink dat hy Jesus Christus, die stigter van die Christelike godsdiens, was.

Is die ossuarium eg?

Wat is ’n ossuarium? Dit is ’n kissie waarin die beendere van ’n afgestorwene gesit is nadat die liggaam in ’n grafkelder ontbind het. Baie ossuariums is uit grafte om Jerusalem geroof. Die kissie met die Jakobus-inskripsie is op ’n mark vir voorwerpe uit die ou tyd gevind, nie by ’n amptelike opgrawingsterrein nie. Die eienaar van die artefak het dit glo in die 1970’s vir ’n paar honderd dollar gekoop. Die oorsprong van die ossuarium is dus in geheimsinnigheid gehul. “As ’n mens nie kan sê waar ’n artefak gevind is en waar dit byna 2 000 jaar lank was nie, kan jy nie voorgee dat jy die voorwerp met sekerheid kan verbind met die mense wat daarop gemeld word nie”, sê professor Bruce Chilton van Bard-kollege, New York.

Weens die gebrek aan argeologiese agtergrond het André Lemaire die kissie na Israel se Departement van Geologiese Opnames gestuur. Die navorsers daar het bevestig dat die ossuarium van kalksteen gemaak is wat uit die eerste of tweede eeu G.J. dateer. Volgens hulle is “geen teken van die gebruik van ’n moderne instrument of gereedskap gevind nie”. Tog het Bybelgeleerdes in ’n onderhoud met The New York Times hierdie mening uitgespreek: “Die omstandigheidsgetuienis wat ’n verband met Jesus ondersteun, is moontlik sterk, maar dit bly omstandigheidsgetuienis.”

Die tydskrif Time het gesê dat “feitlik geen geleerde persoon deesdae twyfel dat Jesus gelewe het nie”. En tog meen baie dat daar ander getuienis van Jesus se bestaan moet wees behalwe dié van die Bybel. Moet geloof in Jesus Christus op argeologie gegrond wees? Watter getuienis het ons dat “die belangrikste persoon wat nog ooit op die aarde was”, werklik bestaan het?

[Foto-erkennings op bladsy 3]

Links, Jakobus-ossuarium: AFP PHOTO/J.P. Moczulski; regs, inskripsie: AFP PHOTO/HO