Het jy geweet?

Watter voorregte en verantwoordelikhede het met die geboortereg van ’n eersgebore seun gepaardgegaan?

▪ Reeds in die tyd van die aartsvaders het God se knegte spesiale regte aan ’n man se eersgebore seun toegestaan. Wanneer die vader gesterf het, het sy oudste seun die verantwoordelikheid as gesinshoof aanvaar. Hy het vir die gesin gesorg en gesag uitgeoefen oor die gesinslede wat in die huis gewoon het. Die eersgeborene het ook die gesin voor God verteenwoordig. Hoewel al die seuns ’n erfdeel ontvang het, het die eersgeborene die vernaamste erfdeel ontvang. In vergelyking met die eiendom wat die ander seuns sou erf, het die eersgeborene ’n dubbele deel ontvang.

In die dae van die aartsvaders kon die oudste seun sy reg as eersgeborene verloor. Esau het byvoorbeeld die geboortereg aan sy jonger broer verkoop (Genesis 25:30-34). Jakob het die geboortereg van sy eersgebore seun, Ruben, aan Josef oorgedra. Ruben het dié voorreg verloor as gevolg van sy onsedelike gedrag (1 Kronieke 5:1). Onder die Mosaïese Wet kon ’n man met meer as een vrou egter nie die voordele van die geboortereg van die oudste seun van een vrou aan die oudste seun van ’n ander vrou oordra net omdat laasgenoemde besonder geliefd was nie. Die vader moes die reg respekteer wat natuurlikerwys aan sy eersgeborene behoort het.—Deuteronomium 21:15-17.

Waarom het die skrifgeleerdes en Fariseërs “geskriftedosies” gedra?

▪ Jesus het sy godsdiensteenstanders, die skrifgeleerdes en Fariseërs, gekritiseer omdat hulle ‘die geskriftedosies wat hulle as beskermmiddel gedra het’, breër gemaak het (Matteus 23:2, 5). Aanhangers van hierdie godsdiensgroepe het klein, swart, vierkantige of reghoekige leerdosies teen hulle voorkop vasgebind. Hulle het dit ook aan die binnekant van die boarm, naby die hart, vasgebind. Binne-in die dosies was Skrifgedeeltes. Die gebruik om hierdie geskriftedosies, wat as filakterieë bekend staan, te dra, het sy oorsprong in ’n letterlike vertolking van ’n riglyn wat God aan die Israeliete gegee het: “Hierdie woorde wat ek jou vandag beveel, moet in jou hart wees . . . En jy moet dit as ’n teken op jou hand bind, en dit moet as ’n voorhoofsband tussen jou oë dien” (Deuteronomium 6:6-8). Niemand weet presies wanneer die gebruik om filakterieë te dra, ontstaan het nie, maar die meeste geleerdes sê dat dit in die derde of die tweede eeu VHJ was.

Jesus het hierdie gebruik om twee redes gekritiseer. Eerstens, die skrifgeleerdes en Fariseërs het hulle filakterieë groter gemaak om ander te wys hoe vroom hulle is. Tweedens, hierdie groepe het hulle geskriftedosies verkeerdelik beskou as gelukbringers, of amulette, wat hulle sou beskerm. Die Griekse woord vir hierdie dosies, fulakterion, soos dit in nie-Bybelse literatuur gebruik word, word vertaal met “voorpos”, “verskansing” of “beskermmiddel”.