Die versorging van bejaarde ouers

“EK WAS dag en nag besig, maar het steeds gevoel dat dit ’n voorreg is.” Dit was hoe een vrou die versorging van haar bejaarde moeder beskryf het. Vir hierdie vrou, en vir baie ander, is die versorging van bejaarde ouers ’n positiewe ondervinding.

Dit raak ook ’n meer alledaagse ondervinding. In die Verenigde State is die ouderdomsgroep wat die vinnigste toeneem na bewering dié kategorie van 75 jaar en ouer. In 1900 was minder as eenmiljoen Amerikaners 75 of ouer. Teen 1980 was byna tienmiljoen ouer as 75. Ouer mense leef langer, en ongeveer ’n derde van dié wat 85 of ouer is, het permanent bystand nodig.

Hoewel dit ’n lonende ondervinding kan wees om ’n swak persoon te versorg, gaan dit ook met spanning gepaard. As een van jou ouers of albei bejaard is en jou sorg nodig het, vind jy dit dalk in sekere opsigte moeilik. Dit is beslis vir jou pynlik net om te sien hoe hulle gesondheid agteruitgaan. En as jy min of geen hulp van ander familielede ontvang, rus die versorging van jou ouers grotendeels op jou skouers.

Jy sal dalk ook vind dat ongeag hoe oud jy is, jy nooit soos ’n volwassene in jou ouers se teenwoordigheid voel nie. Hulle is dalk geneig om jou soos ’n kind te behandel en jy is moontlik geneig om soos een op te tree. ’n Gebrek aan emosionele ondersteuning van jou vriende kan nog ’n faktor wees wat die versorging van jou ouers spanningsvol maak.

Die uitdagings wat met die versorging van jou ouers gepaardgaan, hoef jou nogtans nie te verhinder om ’n hegte verhouding met hulle te hê nie. Die Skrif toon duidelik dat volwassenes ‘in hulle eie huisgesin godvrugtige toegewydheid moet beoefen en ’n verskuldigde vergoeding aan hulle ouers en grootouers moet bly betaal, want dit is aangenaam in God se oë’. Aan die ander kant is hy wat “sy moeder wegjaag . . . ’n seun wat skande maak en skandelik handel”.—1 Timotheüs 5:4, NW; Spreuke 19:26.

Wanneer jy godvrugtige toegewydheid toon deur jou ouers te versorg, kan dit ’n verrykende ondervinding wees. Maar eers moet jy weet watter soort hulp jou ouers werklik nodig het. Die volgende artikels kan jou help om hulle behoeftes te identifiseer en daarin te voorsien. En hoewel hierdie artikels toon wat tuis gedoen kan word, is dit te begrype dat ’n ouer in sommige gevalle, weens baie swak gesondheid of ’n gevorderde leeftyd, professionele hulp nodig kan hê, soos dié wat in ’n verpleeginrigting verleen word.

Hoe om jou ouers se behoeftes te bepaal

AS JY jou bejaarde ouers werklik wil help, moet jy hulle behoeftes en voorkeure leer ken. Anders sal jy dalk—met goeie bedoelings—middele en dienste aanbied wat jou ouers nie nodig het en nie wil hê nie, hoewel hulle moontlik huiwerig sal wees om dit vir jou te sê. Dan sal julle verhouding, wat op misverstande sal berus, onnodig gespanne wees, nie net vir jou nie, maar ook vir jou ouers.

Wat wil hulle werklik hê?

Aangesien een vrou dink dat sy haar ouers eendag by haar sal moet laat intrek, reël sy dat hulle sommer dadelik by haar intrek. Later vind sy uit dat haar ouers heeltemal in staat is om in hulle eie huis te woon—en gelukkiger sal wees om dit te doen!

Nadat ’n seun sy ouers by hom laat intrek het, sê hy: “Julle gaan nie betaal om in mý huis te woon nie! Nie ná alles wat julle vir my gedoen het nie!” Dit laat sy ouers egter te afhanklik voel. Uiteindelik sê hulle vir hom dat hulle waardiger sal voel as hulle op die een of ander manier ’n bydrae kan maak.

’n Familie doen alles in hulle vermoë om seker te maak dat hulle bejaarde ouers gemaklik ingerig is en dat hulle hulle nie fisies hoef te ooreis nie. Later vind hulle uit dat hulle ouers verkies om meer vir hulleself te doen.

In elkeen van die bogenoemde voorbeelde het die ouers die dienste wat verrig is nie nodig gehad nie en wou hulle dit nie hê nie. Dit kan maklik gebeur as ’n welmenende seun of dogter deur ’n oordrewe pligsgevoel beweeg word of nie begryp wat hulle ouers werklik nodig het nie. Dink net watter onnodige spanning dit vir al die betrokkenes meebring. Die oplossing is natuurlik om te bepaal wat jou ouers werklik nodig het en wil hê.

Is dit werklik nodig dat jou ouers op dié tydstip by jou intrek? Wíl hulle dit selfs doen? Jy sal dalk verbaas wees om te weet dat sommige ouer persone graag so onafhanklik as moontlik wil wees. Aangesien hulle bang is dat dit sal klink asof hulle ondankbaar is, huiwer hulle dalk om vir hulle kinders te sê dat hulle dit sal verkies om op hulle eie in hulle eie huis te woon, hoewel dit soms ongerieflik is. Hulle is waarskynlik lief vir hulle kinders en wil graag tyd saam met hulle deurbring. Maar om afhanklik van hulle kinders te wees? Nee, hulle verkies moontlik om dinge self te doen.

Miskien sal dit eendag nodig wees dat jy jou ouers by jou moet laat intrek. Maar as daardie dag nog nie aangebreek het nie en hulle dit werklik verkies om op hulle eie te woon, kan jy hulle gerus hierdie jare van onafhanklikheid gun. Sal ’n paar aanpassings tuis of ’n gereelde telefoonoproep of besoek op ’n aangegewe tyd dit vir hulle moontlik maak om steeds in hulle eie huis te woon? Hulle is moontlik gelukkiger in hulle eie huis waar hulle hulle eie daaglikse besluite kan neem.

Een vrou wat haar ma versorg het, het verduidelik hoe oorgretig sy self was om haar ma by haar te laat intrek: “Toe my pa oorlede is, het ons my ma by ons laat intrek omdat ons haar jammer gekry het. Op die ou end het sy toe nog 22 jaar geleef. Pleks van haar huis te verkoop, kon sy daar bly woon het. Moet nooit haastig wees om te besluit watter stappe gedoen moet word nie. Wanneer so ’n besluit eers geneem is, is dit moeilik om dit te verander.”—Vergelyk Mattheüs 6:34.

‘Maar’, vra jy dalk, ‘sê nou iets gebeur met een van my ouers terwyl hulle op hulle eie woon? As Ma of Pa val en seerkry, sal ek myself nooit vergewe nie!’ Dit is ’n geldige rede tot kommer, veral as jou ouers se krag of gesondheid so agteruitgegaan het dat daar ’n wesenlike gevaar bestaan dat hulle kan seerkry. Maar as dit nie die geval is nie, moet jy jou afvra of jy oor jou ouers of oor jouself besorg is, dit wil sê, probeer jy jou teen ’n misplaaste skuldgevoel beskerm?

Hou ook in gedagte dat jou ouers moontlik beter daaraan toe sal wees in hulle eie huis. In die boek You and Your Aging Parents sê Edith M. Stern en dr. Mabel Ross: “Studies het getoon dat ou mense in hulle eie huis jonger en beslis meer energiek bly as op enige ander plek. Kortom, talle onbedagte pogings om ’n gevorderde leeftyd maklik te maak, het net ’n vinniger agteruitgang tot gevolg.” Help jou ouers dus om so onafhanklik as moontlik te wees, terwyl jy die versorging en dienste voorsien wat hulle werklik nodig het. Jy moet die situasie ook van tyd tot tyd weer in oënskou neem en aanpassings maak namate jou ouers se behoeftes toeneem of selfs afneem.

Neem hulle behoeftes in ag

Wanneer jy jou ouers se gesondheid en omstandighede in ag neem, sal jy dalk vind dat dit op die ou end die beste is om hulle by jou te laat intrek. Indien dit die geval is, moet jy in gedagte hou dat hulle dit dalk verkies om soveel as moontlik self te doen. Soos mense van enige ouderdom wil hulle waarskynlik graag hulle eie individualiteit, hulle eie rooster vir bedrywighede en hulle eie vriendekring hê. Dit kan heilsaam wees. Hoewel dit genotvol sal wees om party dinge as ’n uitgebreide gesin saam te doen, sal dit dalk goed wees as jy sekere bedrywighede net tot jou onmiddellike gesin beperk en jou ouers ook hulle eie bedrywighede gun. Een vrou wat haar ouers versorg het, het wyslik gesê: “Maak seker dat jou ouers bekende meubelstukke en foto’s het wat vir hulle spesiaal is.”

As jy jou ouers se werklike behoeftes wil bepaal, moet jy met hulle gesels. Vind uit wat hulle kwel en neem kennis van dit wat hulle dalk vir jou probeer sê. Verduidelik aan hulle wat jy vir hulle kan en nie kan doen nie sodat hulle nie gekrenk sal voel as gevolg van verkeerde verwagtinge nie. “Toon duidelik wat van almal in die gesin verwag sal word”, raai iemand aan wat sulke sorg verleen. “Hou gereeld besprekings sodat niemand aanstoot neem en ’n wrok koester nie.” As jy enige langtermynbeloftes maak (“Ek sal elke Maandagmiddag bel”; “Ek sal julle elke naweek uitneem”), sal dit dalk goed wees as jy dit duidelik stel dat jy dit ’n tyd lank wil probeer en sien of dit uitwerk. As dit dan blyk dat dit onprakties is, is die weg reeds gebaan sodat sake weer in oënskou geneem kan word.

Nie een van die dinge wat hierbo genoem word, moet as verskonings gebruik word om ’n mens se ouers die eer en bystand te ontneem wat hulle toekom nie. Die Skepper toon duidelik hoe hy oor die saak voel. Volwasse kinders is respek, sorg en bystand aan hulle ouers verskuldig. Jesus het die selfvoldane Fariseërs veroordeel omdat hulle die Skrif verdraai het sodat hulle die verwaarlosing van ouers kon verontskuldig. Die beeldende woorde in Spreuke 30:17 toon dat God diegene afkeur wat oneerbiedig teenoor hulle ouers is: “’n Oog wat met die vader spot en die gehoorsaamheid vir die moeder verag—die kraaie van die dal sal dit uitpik, en die kuikens van die arend sal dit opeet.”—Sien Markus 7:9-13; 1 Timotheüs 5:4, 8.

Terwyl jy jou ouers die nodige bystand verleen, sal jy dalk ook voor nuwe vorme van druk te staan kom. Hoe kan jy dit die hoof bied? Die volgende artikel sal ’n paar wenke gee.

[Prente op bladsy 5]

’n Ouer kan onafhanklike bedrywighede saam met vriende sowel as bedrywighede saam met familie geniet

Die versorging van bejaardes—Hoe om daaglikse druk die hoof te bied

AS DIE versorging van jou ouers met ’n mate van druk gepaardgaan, veral druk wat jy nie voorsien het nie, sal jy dalk geneig wees om skuldig te voel. Jy wonder miskien: ‘Skort daar iets met my verhouding met my ouers? Woon volwassenes in baie kulture nie hulle hele lewe lank gelukkig saam met hulle ouers nie?’

Wel, jou situasie is dalk anders. Dalk het jou ouers by jou ingetrek nadat hulle 20, 30, 40 jaar of meer nie by jou gewoon het nie. Dit beteken dat jy en jou ouers vir die grootste deel van julle lewe afsonderlike lewenstyle en gewoontes ontwikkel het. In die loop van etlike dekades het daardie lewenstyle en gewoontes dalk grootliks van mekaar begin verskil. Maar noudat jy jou ouers versorg, moet jy jou lewe in ooreenstemming bring met dié van die mense na wie jy omsien. Dit kan moeiliker wees as wat dit die geval sou wees as julle deurentyd saamgewoon het.

Sommige ouers is moontlik ook baie siek of het in ander opsigte meer gespesialiseerde versorging nodig. Hoewel dit prysenswaardig is dat jy moontlik in die nodige voorsien en dit op die oomblik nie nodig vind om jou ouers in ’n verpleeginrigting te laat opneem nie, is dit te begrype dat hierdie situasie daagliks op julle almal druk plaas. Die versorging van jou ouers is iets natuurliks. Om oud en siek te word, is nie natuurlik nie. Dit was nooit die Skepper se voorneme dat mense se krag en gesondheid afneem wanneer hulle ouer word nie. Moet dus nie dink dat daar iets met jou skort omdat die situasie, emosioneel en fisies, veeleisender is as wat jy verwag het nie.—Genesis 1:26-31; Psalm 90:10.

Die druk wat met die versorging van jou ouers gepaardgaan, beteken nie noodwendig dat jy en jou ouers ’n slegte verhouding het nie. Veral as jy ’n goeie verhouding met hulle gehad het voor hulle jou hulp nodig gehad het, is enige probleme wat julle ervaar waarskynlik die gevolg van die uitdagings wat die versorging van ouers kan bied. Hoe kan jy daaglikse druk met welslae die hoof bied?

Hoe om skuldgevoelens te verwerk

Selfs mense wat alles doen wat hulle vir hulle ouers kan en moet doen, voel soms skuldig omdat hulle nie meer doen nie. ’n Misplaaste skuldgevoel kan egter ’n probleem wees. Jy vind moontlik dat jy besluite neem wat jou minder skuldig laat voel, maar wat nie noodwendig in jou of jou ouers se belang is nie. Wat sal byvoorbeeld gebeur as ’n vrou, ten einde haar misplaaste skuldgevoel te verlig, só by die versorging van haar ouers betrokke raak dat sy haar eie man en kinders verwaarloos? Sy, haar man en haar kinders sal daaronder ly. Moet dus nie toelaat dat ’n misplaaste skuldgevoel jou lewe oorheers nie.

Voel jy soms skuldig omdat dit lyk asof jy nooit genoeg vir jou ouers kan doen nie? Miskien is jou ouers se behoeftes dan groter as dié waarin jy kan voorsien. Dalk is die situasie van só ’n aard dat ongeag wat jy doen daar altyd nog iets is wat gedoen kan word. As jy jou ouers versorg omdat jy hulle daardeur wil beloon vir alles wat hulle vir jou gedoen het terwyl jy onder hulle sorg grootgeword het, sal jy bowendien altyd skuldig voel, want jy kán hulle eenvoudig nie ten volle beloon nie.

Die boek You and Your Aging Parents wys daarop dat jy moet besluit hoeveel jy vir jou ouers gaan doen. Dit sê: “Jy sal jou baie emosionele uitputting spaar as jy [jou besluite] hoofsaaklik grond op wat jy kán doen en nie op wat jy graag wíl doen of selfs behoort te doen nie.”

Ja, stel op realistiese wyse vas wat jy van jouself kan verwag. Dit sal dalk help as jy die hulp inroep van ’n betroubare vriend wat weet waartoe jy in staat is, wat jou beperkinge ken en wat met jou gesin se situasie bekend is. Kan jy jou ouers by jou laat intrek? Het jy genoeg ruimte? Sal hulle daarvoor te vinde wees om by jou in te trek? Hoe dikwels en wanneer kan jy jou ouers besoek as hulle nie by jou woon nie? As jy doen wat jy kan, is dit nie nodig om skuldig te voel nie. As jy nogtans skuldig voel, moet jy besef dat dit misplaas is en nie toelaat dat dit jou besluite oorheers nie.

Deel die las

Die Bybelboek Prediker wys daarop hoe gevaarlik dit is om “alte goddeloos” of “alte regverdig” te wees en dat dit ‘jou te gronde kan rig’ as jy alte regverdig is (Prediker 7:16-18). Dit is wat kan gebeur as jy meer probeer doen as wat jy wil doen, kan doen en selfs behoort te doen.

As jy reeds ’n vol rooster gehad het voor jy jou ouers begin versorg het, moet jy ’n paar ander bedrywighede uitskakel of om hulp vra. Maar baie wat hulp nodig het, is huiwerig om te vra. Hulle is dalk te skaam of sê dat ander nie wíl help nie. Jy bewys egter nie jouself of dié om jou ’n guns as jy jou uitput nie. In haar boek oor die versorging van bejaardes noem die skryfster E. Jane Mall so ’n oordrewe pligsgevoel die “martelaarsindroom”. Sy gee die volgende raad: “Jy moet ’n prioriteitkalender hê, en drie van jou prioriteite moet tyd insluit met jou [huweliksmaat] asook tyd met jou kinders en vriende en tyd vir jouself.”

Ja, jy sal dalk die las moet deel. Waar kan jy dus om hulp aanklop? Familie, vriende, bure en professionele mense kan help. Maar jy moet om hulp vrá. En jy moet pertinent vra. Dit help nie altyd om te skimp nie. Jy sal dalk verbaas wees wie en hoeveel bereid sal wees om jou te help as jy dit duidelik stel dat jy hulp nodig het en spesifieke versoeke rig. Jy kan byvoorbeeld vra dat iemand jou help om die huis skoon te maak. As dit jou die nodige verligting sal gee, is dit nie nou die tyd om daarop aan te dring dat jy self die huis skoonmaak omdat ‘niemand anders dit reg sal doen nie’.

As jy broers of susters het, is hulle ook vir die versorging van hulle ouers verantwoordelik. Miskien het jy tot dusver ál die versorging, of die grootste deel daarvan, behartig omdat jy gedink het dat jou broers en susters dit nie kan of wil doen nie. Maar het jy hulle al pertinent om hulp gevra? Party mense sal positief reageer—as dit aan hulle duidelik gestel word dat hulp nodig is.

Party versorg ’n ouer heeltemal op hulle eie omdat hulle die ouer se goedkeuring probeer verkry of behou. Of dit laat hulle dalk goed voel as hulle die hele taak op hulle neem. Hulle kla miskien dat ander hulle nie met die versorging wil help nie, maar hulle gee dalk ook te kenne dat hulle dit so verkies. Dit is een manier waarop ’n mens alte regverdig kan wees. Maar waarom maak jy dit vir jou onnodig moeilik? As hulp beskikbaar is, moet jy daarom vra en daarvan gebruik maak.

’n Woordjie van waarskuwing: Moenie verwag dat jou broers en susters net soveel soos jy sal doen nie. Hoewel hulle dit soms sal kan doen, maak hulle eie omstandighede dit dikwels moeilik, indien nie onmoontlik nie. In baie gevalle is dit praktieser as een familielid die basiese sorg verleen, terwyl die ander familielede, veral broers en susters, finansieel bydra sowel as deur te bel, besoek af te lê of hulle ouers van tyd tot tyd huis toe of op naweekuitstappies te neem.

Om saam te woon

Om saam te woon, kan klein irritasies veroorsaak. Gewoontes wat jy maklik by ’n vriend sou verskoon, lyk dalk onverdraaglik by ’n intieme familielid.

Jou ouer sê dalk boonop iets soos: ‘Ek wens jy kon meer tyd saam met my deurbring, maar ek weet jy’s te besig daarvoor.’ Dalk gee jou ouer se woorde te kenne dat hy dink jy nie werklik genoeg vir hom omgee nie. Jy vererg jou moontlik oor so ’n uitlating. In plaas daarvan dat jy jou vererg, sal dit nie beter wees om aandag te skenk aan dit waaroor jou ouer eintlik bekommerd is nie, naamlik om meer tyd saam met jou deur te bring? Selfs al kan jy nie aan die versoek voldoen nie, sal dit beter vrugte afwerp as jy op ’n mooi manier verduidelik hoe sake staan as om ’n kwetsende antwoord te gee.—Spreuke 12:18.

As jy opreg daarna streef om die eienskappe aan te kweek wat in die Bybel aangemoedig word, sal dit jou help om vriendelik maar ferm te wees wanneer dit nodig is. Die Bybelboek Kolossense gee realisties toe dat ons soms “die een teen die ander ’n klag het”. Dit moedig ons aan om ‘mekaar te verdra en mekaar te vergewe’. Dit vermaan ons ook om ons met “innerlike ontferming, goedertierenheid, nederigheid, sagmoedigheid, lankmoedigheid” te beklee (Kolossense 3:12-14). Sulke eienskappe sal beslis grootliks daartoe bydra om die irritasies te verminder wanneer ’n mens saamwoon.

Selfs as jy dan van tyd tot tyd ’n fout begaan, jou geduld verloor en iets sê wat jy wens jy nooit gesê het nie, moet jy “die son nie [laat] ondergaan oor julle toorn nie”. Vra gou om verskoning en laat die saak daar. Moenie toelaat dat dit meer skuldgevoelens veroorsaak nie.—Efesiërs 4:26, 27.

Behou jou privaatheid

As jy en jou ouers in dieselfde huis woon, vind jy dit dalk moeilik om privaatheid te hê. Tog het jy en jou ouers ’n sekere mate van privaatheid nodig. Jy kan die probleem met hulle bespreek en tot ’n verstandhouding kom dat sekere tye en plekke vir jou en jou onmiddellike gesin privaat is. Vir party families, maar nie vir almal nie, sal ’n geslote deur met ’n “moenie steur nie”-teken byvoorbeeld wedersyds verstaan kan word as ’n aanduiding dat dit ’n private plek of tyd vir die persoon daarbinne is.

As die kamer nie ’n deur het nie, kan ’n draagbare skerm of ’n afskorting aan dieselfde doel beantwoord. ’n Taktvolle herinnering kan gepas wees as daar onverwags op die nodige privaatheid inbreuk gemaak word. Wat belangrik is, is dat almal in die gesin mekaar se behoefte aan privaatheid moet respekteer.

’n Voorreg

Hoewel enige agteruitgang in jou ouers se gesondheid vir jou pynlik kan wees, moet jy in gedagte hou dat dit ons Skepper, Jehovah, se wil is dat ons ’n sekere mate van vreugde moet geniet selfs wanneer ons moeilike omstandighede ondervind. Hierdie taak kan jou ook help om nader aan Jehovah te kom terwyl jy biddend op hom steun. Een persoon wat haar ouers versorg het, het dit só uitgedruk: “Ek was altyd na aan Jehovah, maar die versorging van my ouers het my geleer om volkome op hom te vertrou. Dit was soos die verskil tussen ’n hooflynoproep en om die persoon daar by jou te hê. Jehovah was daar reg by my.”

Die versorging van ’n mens se ouers is ’n voorreg sowel as ’n plig. Kommunikeer met jou ouers sodat jy weet wat hulle behoeftes is. Voorsien in hulle behoeftes en behou jou vreugde terwyl jy dit doen.—Filippense 4:4-7; 1 Petrus 5:7.